________________
પુરુષોત્તમ – પુરુષોમાં ઉત્તમ (વિષ્ણુ) તું જ છો; નિરંજન - નિર્ગુણ નિરાકાર ઈશ્વર પણ તું જ છો; વડભાગી એવો શંકર – શાંતિનો કરનારો પણ તું છે; અને બ્રહ્મા, બુદ્ધ કે મહાબલ (હનુમાન), (કે મહાન બળવાળા બુદ્ધો પણ તું જ છો; હે વીતરાગ ! તું જ મારા માટે – બધા દેવોનો સ્વમાં સમાવેશ કરનારો સાચો - દેવ છો. હવે મારે બીજે કયાંય જવું નથી.
સાહેબ ! એમ સાંભળ્યું છે કે તારો રાગ કર્યો તો ગૌતમ ગણધરને વીતરાગપદ મળ્યું હતું. એમણે તો અહંકાર કર્યો અને એ રીતે તારા પર દ્વેષ કર્યો તો એમને તું મળ્યો, તારા જેવો ગુરુ મળી ગયો; અને તારા પર તીવ્ર રાગાસક્તિ કેળવી તો એમને રાગ-મુક્તિ સાંપડી ! આ બધું સાંભળીને મને પણ આવું બધું મેળવવાની લાલચ જાગી ગઈ છે, અને એ બધું મેળવવા માટે જ તારો રાગ પણ હૈડે જાગ્યો છે.
પરંતુ એક વાતની ચોખવટ કરી લઉં મહારાજ ! મારે હાલ ને હાલ “મુક્તિ નથી જોઈતી. મારે સૌ પહેલાં તો તારા પ્રત્યે ગૌતમસ્વામી જેવો સાચો રાગ કેળવવો છે. એવા રાગ માટેની પૂર્વભૂમિકા બાંધવી હોય તો તારા પ્રત્યેની ભક્તિથી મારા દિલને સુગંધિત બનાવવું પડે. એ સુગંધની વાહક પરાગ-રજ મને તારા સિવાય કોણ આપશે ? એ ભક્તિ-રજ મેળવવા માટે મારા દિલમાં મેં કેવું વાતાવરણ રચ્યું છે તે તમે સાંભળો :
“સુવિધિનાથ ! તુમ ગુણ-ફૂલન કો, મેરો દિલ હે બાગ; જસ” કહે ભ્રમર રસિક હોઈ તાકો, દીજે ભક્તિ-પરાગ...” હે ભગવંત ! સુવિધિનાથપ્રભુ ! મારા દિલને મેં મસ્ત બાગ બનાવી દીધું છે. એ બાગમાં મેં તમારા અનુપમ ગુણોનાં ફૂલ ઉગાડયાં છે. કવિ કહે છે કે જસ' (યશોવિજય) નામે આ ભમરો એ ગુણરૂપી ફૂલોની પરાગરજ ચૂસવાચાખવાનો એવો તો રસિયો છે કે એ તમારી પાસે એ મકરંદ-રસ મળતાં જ એ ભ્રમરનું હૈયું કોળી ઊઠશે અને એ ભક્તિ-રસના જોરે એ મુક્તિપદને પણ પોતાનામાં ખેંચી આણશે. એને બરાબર ખબર છે કે ભક્તિનું ચુંબક જો સશક્ત હોય તો મુક્તિનું ગજવેલ આકર્ષાયા વિના નહિ રહે.
તો આમ આપણે ભમરાથી આરંભેલ વાત ભમરાના જ નિવેદન સાથે પૂરી કરીએ. “રાગ'ના વર્ણનથી શરૂ કરેલ વાત પરાગની મહેક સાથે આટોપીએ.
(ફાગણ, ૨૦૬૮)
ભક્તિનવ |૩૫