Book Title: Agam 03 Sthanang Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/035603/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladaMsaNassa bAla brahmacArI zrI neminAthAya namaH pUjya Ananda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara-gurUbhyo namaH Agama- 3 | rasthAna AgamasUtra gujarAtI bhAvAnuvAda anuvAdaka ane saMpAdaka 'Agama divAkara muni dIparatnasAgarajI ' [ M.Com. M.Ed.Ph.D. zruta maharSi ] Agama gujarAtI anuvAda zreNI puSpa-3 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' namo namo nimmaladaMsaNassa bAla brahmacArI zrI neminAthAya namaH pUjya Ananda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara-gurUbhyo nama: ' (3) sthAnA AgamasUtra gujarAtI bhAvAnuvAda prakAzana tArIkha 30/03/2020 somavAra tithI- 2076, caitra suda-6 C ] anuvAdaka ane saMpAdaka (9 IEC IT Agama divAkara muni dIparatnasAgarajI [M.Com. M.Ed. Ph.D. zruta maharSi TIT - T 00: saMparka :00 lo ElurH 2 [M.Com., M.Ed., Ph.D., Email: - jainmunideepratnasagar@gmail.com Mob Mobile: - 09825967397 Web address:- (1) , (2) Deepratnasagar.in -: TAIpa seTiMga :AsutoSa prinTarsa, 09925146223 -: prinTarsa :navaprabhAta prinTIMga presa 09825598855, muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 2 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' 45 Agama vargIkaraNa sUtra bha AgamanuM nAma krama AgamanuM nAma sUtra 01 | AcAra payannAsUtra-2 02 / sUtrakRt payannAsUtra-3 25 | AturapratyAkhyAna 26 | mahApratyAkhyAna 27 | bhaktaparijJA 28 | taMdulavaicArika 03 sthAna 04 / samavAya aMgasUtra-1 aMgasUtra-2 aMgasUtra-3 aMgasUtra-4 aMgasUtra-5 aMgasUtra-6 aMgasUtra-7 aMgasUtra-8 aMgasUtra-9 payannAsUtra-4 payannAsUtra-5 payannAsUtra-6 payannAsUtra-7 05 | bhagavatI jJAtAdharmakathA | saMstAraka | 30.1 gacchAcAra payannAsUtra-7 07 | 08 / aMtakRt dazA 09 / anuttaropapAtikadazA 10 praznavyAkaraNadazA 11 vipAkazruta 30.2 | candravedhyaka 31 / | gaNividyA devendrastava aMgasUtra-10 vIrastava nizItha payannAsUtra-8 payannAsUtra-9 payannAsUtra-10 chedasUtra-1 chedasUtra-2 chedasUtra-3 chedasUtra-4 aupapAtika 35 | bRhatkalpa 13 aMgasUtra-11 upAMgasUtra-1 upAMgasUtra-2 upAMgasUtra-3 upAMgasUtra-4 36 rAjaprazciya jIvAjIvAbhigama vyavahAra 14 37 15 prajJApanA 38 chedasUtra-5 sUryaprajJapti upAMgasatra-5 chedasUtra-6 upAMgasUtra-6 17 / candraprajJapti 18 jaMbUdvIpaprajJapti dazAzrutaskandha | jItakalpa 39 / mahAnizItha 40 | Avazyaka 41.1 oghaniyukti 41.2 | piMDaniyukti 42 | dazavaikAlika upAMgasUtra-7 nirayAvalikA 20 | kalpavataMsikA puSpikA puSpacUlikA 23 vRSNidazA 24 / catu:zaraNa 43 / | uttarAdhyayana mUlasUtra-1 mUlasUtra-2 mUlasUtra-2 mUlasUtra-3 mUlasUtra-4 cUlikAsUtra-1 cUlikAsUtra-2 upAMgasUtra-8 upAMgasUtra-9 upAMgasUtraupAMgasUtraupAMgasUtrapayannAsUtra-1 44 | nandI 45 | anuyogadvAra muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 3 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' AgamasUtra- 3 'sthAna' aMgasUtra-3 gujarAtI bhAvAnuvAda kyAM zuM jozo ? viSaya | pRSTha krama | krama | viSaya. pRSTha 092 sthAna-1 sthAna-2 sthAna-6 sthAna-7 7 OCC sthAna-3 006 010 026 046 077 sthAna-8 108 116 sthAna-4 sthAna-5 sthAna-9 sthAna-10 123 muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 4 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama buksa 09 02 04 03 6. 10. 06 02 01. 01. | | [48] AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' | muni dIparatnasAgarajInuM A pUrvenuM sAhitya-sarjana AgamasAhitya AgamasAhitya sAhitya nAma buksa | kramA sAhitya nAmAM mUla Agama sAhitya: 147 | 5 | mAyAma anuma sAhitya:-1- mAmasuttALi-mUi print [49]. -1- Agama viSayAnukrama- (mULa) -2- mAmasuttA-mUH Net [45] | | -2- gAma viSayAnukrama (TIva) -3- mAyAmamanUSA (mUna prata) [53] -3- kAyAma sUtra-1TthA anukrama Agama anuvAda sAhitya: 165. Agama anya sAhitya:-1- AgamasUtra gujarAtI bhAvAnuvAda | [47] | -1- Agama kathAnuyoga -2- kAmasUtra hindI anuvAda Net | [47] -2- sAma saMvaMthI sAhitya -3- Aagam Sootra English | [11] -3- traSimASita sUtra -4- AgamasUtra saTIka gujarAtI -4- kAmiya sUvinI -5- mAmasUtra hindI anuvAH print |[12]. | Agama sAhitya-kula pustaka Agama vivecana sAhitya: 171 Agama sivAyanuM anya sAhitya -1- kAmasUtra sIvaM. [46]] 1. tajyAbhyAsa sAhitya-2- gAma mUrva vaMvRtti -1 | [51]] 2 | sUtrAbhyAsa sAhitya-3- mAna mUla parva vRR -2 | [09]| 3 | vyAkaraNa sAhitya| -4- mAma cUrNa sAhitya | [09] 4 vyAkhyAna sAhitya-5- saMvRttiva sAmasUtrALi-1 |[40]| 5 | jinabhakti sAhitya-6- sattiA kAmasUtrALa-2 | To8]| 6 | vidhi sAhitya-7- sacUrNika AgamasuttANi | |[08]| 7 | ArAdhanA sAhitya Agama koSa sAhitya: | 16 | 8 paricaya sAhitya-1- gAma sono [04] | 9 | pUjana sAhitya-2- sAma vAvono [01] | 10 | tIrthakara saMkSipta darzanA -3- sAma-sAra-vaSa: [05] | 11 | prakIrNa sAhitya-4- mAmazalAsiMha (--T) | To4]| 12 | dIparatnasAgaranA laghuzodhanibaMdha -5- mAAma vRhat nAma vaSa: | [02] | | Agama sivAyanuM sAhitya kUla 518 13 06. 05 04 09 04. 03 02 25 05 05 85 1-Agama sAhitya (kula pustaka) 2-Agametara sAhitya (kula pustaka) dIparatnasAgarajInuM kula sAhitya 518 085 603 sAhitya muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 5 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' [3] sthAna aMgasUtra-3- gujarAtI bhAvAnuvAda sthAna-1 sUtra-1 sudharmAsvAmIe jaMbUsvAmIene kahyuM- he AyuSyamAn ! meM sAMbhaLela che. bhagavaMte A pramANe kaheluM che. sUtra-2 AtmA eka che. (AtmA eTale ke jIva, tevyaktigata svarUpe eka che). sUtra-3 thI 6 3- daMDa eka che...(AtmA je kriyAthI daMDAya tene daMDa kahe che.) 4- kriyA eka che...(karavuM te kriyA, tenA kAyikI Adi aneka bhedo che.) pa-loka eka che.. (jyAM dharmAstikAya Adi dravyo rahelA che, tene loka kahe che.) 6-aloka eka che...(jyAM dharmAstikAya Adi dravyo na hoya, tene aloka kahe che.) sUtra7 thI 14 7- dharmAstikAya eka che... (jIva ane pudgalanI gatimAM sahAyaka dravyane dharmAstikAya kahe che.) 8- adharmAstikAya eka che..(jIva ane pudralanI sthitimAM sahAyaka dravyane adharmAstikAya kahe che.) 9- baMdha eka che...(krodha Adi kaSAyathI karma pudgalonuM Atma pradeza sAthe baMdhAvuM te baMdha kahevAya) 10- mokSa eka che...(AtmAnuM sarva karma pudgalothI mukta thavuM tene mokSa kahe che.) 11- punya eka che...(zubha karmarUpa karma-prakRtine puNya kahe che.) 12- pApa eka che...(azubha karmarUpa karma-prakRtine pApa kahe che.) 13- Azrava eka che...(karma AvavAnA kAraNo athavA karmAbaMdhanA hetune Azrava kahe che.) 14- saMvara eka che.. AvatA karmone rokavA athavA Azravano nirodha, tene saMvara kahe che.) 15- vedanA eka che...(vedavuM arthAt anubhavavuM, karmanA phaLane anubhavavuM tene vedanA kahe che.) 16- nirjarA eka che..(karmonuM AtmapradezathI dUra thavuM ke chuTA paDavuM tene nirjarA kahe che.) sUtra-17 thI 43 (17) pratyeka zarIramAM rahelo jIva eka che...jIvyo che, jIve che ke jIvaze tene jIva kahe che. te pratyeka zarIranI apekSAe eka che. (18) bAhya pudgalo lIdhA vinA jIvonI vipharvaNA arthAt vizeSa kriyA, te eka che. (19) mana eka che...(manana karavuM te athavA jene vaDe manana karAya tene mana kahe che.) (20) vacana eka che...(bolavAmAM Ave te vacana.) (21) kAya vyApAra eka che...(vRddhi pAme te kAya, kAyAnI pravRttine kAya vyApAra kahe che.) (22) utpAda eka che...(eka samayamAM eka paryAyanI apekSAe utpatti eka che.) (23) vinAza eka che...(utpattinI jema utpanna thayela paryAyano vinAza thavo te 'vinAza' eka che.) (24) vigatAstra arthAt mRta jIvazarIra, te sAmAnyanI apekSAe eka che.) (25) gati eka che...(jIvanuM vartamAna bhavane choDIne AgAmI bhavamAM javuM tene gati kahe che.) muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 6 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' (26) Agati eka che...(pUrvabhavane choDIne vartamAna bhAvamAM AvavuM tene Agati kahe che.) (27) cyavana eka che...(vaimAnika Adi devonA maraNane cyavana kahe che. te eka jIvane AzrIne eka che.) (28) upapAta eka che...(deva tathA nArakInA janmane upapAta kahe che. te eka jIvane AzrIne eka che.) (29) tarka eka che...(tarka eTale vimarza, avAya thI pahelA ane ihAthI pachI thAya che, te eka che.) (30) saMjJA eka che...(saMjJAnA aneka artha che, jema ke- AhAra, bhaya vagere. vyaMjanAvagraha pachInA uttara kALamAM thanAra mati vizeSane paNa saMjJA kaheche. ityAdi) (31) mati eka che...(manana karavuM te mati. kaMIka arthanuM jJAna thayA pachI tenI sUkSma AlocanArUpa buddhi.) (32) vijJatA eka che...vizeSa jJAnasaMpanna vyaktine vijJa kahe che, sAmAnya apekSAe vijJatA eka che. (33) vedanA eka che...(pIDA rUpa pariNatine vedanA kahe che, te sAmAnyanI apekSAe eka che.) (34) chedana eka che..(zarIra ke anyanuM kuhADA vagerethI chedana karavuM te, sAmAnyanI apekSAe eka che.) (35) bhedana eka che...bhAlA vaDe zarIrane vidAravuM te bhedana kahevAya che.) (36) carama zarIrInuM maraNa eka che...(aMtima zarIradhArI jIvane caramazarIrI kahe che.te eka ja hoya che. (37) pUrNa zuddha tattvajJa pAtra eTale ke kevaLI athavA tIrthakara sAmAnya apekSAthI eka che... (38)ekabhUta jIvonuM duHkha eka che. (svakRta karmaphaLano bhogI hovAthI jIvonuM dukha eka kahyuM che.) (39) jenA sevanathIthI AtmA kleza pAme tevI adharmapratijJA eka che... (40) jenA AcaraNathI AtmA viziSTa jJAnAdi paryAyavALo bane te dharmapratijJA eka che... (41) deva, asura, manuSyone je je samayamAM vicAre che te te samayamAM kAla vizeSathI mana eka che, vacanA bolavAnA samayamAM vacana eka che, kAya- pravRttinA samayamAM kAyavyApAra eka che.(mana-vacana-kAyayoga eka che) (42) deva, asura, manuSyone te te samayamAM utthAna, karma, baLa, vIrya, puruSakAra parAkrama eka ja hoya che. (43) jJAna eka che, darzana eka che, cAritra eka che. vastunA svarUpane jANavuM te jJAna, zraddhA te darzana ane yathArtha AcaraNa te cAritra kahevAya che. sUtra-4 thI 46 (4) samaya eka che...(kALanA sauthI sUkSma aMzane samaya kahe che.) (45) pradeza eka che, paramANu eka che...dravyano nirvibhAga aMza arthAt nAnAmAM nAno deza te pradeza kahevAya ane paramANu eTale pudgala dravyano nirvibhAga aMza skaMdha(samudAya)thI chUTo paDI jAya tyAre paramANu kahevAya che. (46) siddhi eka che, siddha eka che, parinirvANa eka che, parinivRtta eka che... lokanA agrabhAge rahela sthAna athavA siddhazilAne paNa siddhi kahe che.... jeo karmathI sarvathA mukta che tene siddha kahe che.... karmajanita saMtApanA abhAvane parinirvANa kahe che... zArIrika mAnasika duHkhothI sarvathA rahita jIvane parinivRtta kahe che. sUtra-47 zabda eka che..., rUpa eka che..., gaMdha eka che..., rasa eka che..., sparza eka che. zubhazabda eka che,... azubhazabda eka che, surUpa eka che... durUpa eka che, dIrgha eka che, ... hrasva eka che, vRtta eka che..., trikoNa eka che..., corasa eka che..., vistIrNa eka che..., parimaMDala eka che, kRSNa eka che,... nIla eka che,... lohita eka che.... pIta eka che.... zveta eka che. sugaMdha eka che... durgadha eka che, muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 7 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' tikta eka che..., kaTuka eka che..., kaSAya eka che..., aMbila eka che..., madhura eka che. karkaza eka che..., mRdu eka che..., guru eka che..., laghu eka che..., sahita eka che..., uSNa eka che..., snigdha eka che..., rUkSa eka che. sUtra-48 pratyeka pApasthAnonuM ekatva batAvatA kahe che prANAtipAta-(hiMsA karavI) eka che, mRSAvAda-(asatya bolavuM) eka che, adattAdAna-(aNa dIdhelI vastu levI, corI karavI) eka che. maithuna-(abrahmacarya) eka che. parigraha-(vastu Adino saMgraha) eka che. krodha-(gusso) eka che, mAna-(ahaMkAra) eka che, mAyA-(kapaTa)) eka che, lobha-(asaMtoSa) eka che, rAga-(priya vastunI Asakti) eka che, dveSa-(apriya vastu para durbhAva) eka che, kalaha-(laDAI) eka che. abhyAkhyAna-(khoTuM ALa caDAvavuM) eka che. paizunya-(cADIcugalI) eka che. paraMparivAda- bIjAnI. niMdA karavI) eka che. aratirati-arati eTale udvegajanya mana-pariNAma ane rati eTale AnaMda ke harSarUpa mano pariNAma) eka che, mAyAmRSA-(kapaTa sahita jUThuM bolavuM) eka che. mithyAdarzana zalya-(viparIta zraddhA) eka che. sUtra-49 prANAtipAta viramaNa-( hiMsA thI aTakavuM te)eka che yAvat parigraha viramaNa eka che. krodha viveka-(krodhano tyAga) eka che yAvat mithyAdarzana zalya viveka eka che. sUtra-50 avasarpiNI kALa eka che. susamasusamA eka che yAvat dusamadUsamAM kALa eka che. utsarpiNI kALa eka che. dusamadUsamAM eka che yAvat susamasusamAM kALa eka che. sUtra-51 vargaNA eTale jIva samudAya athavA eka samAna pudgalono samUha..... nairayikonI vargaNA eka che, asurakumAronI vargaNA eka che, e rIte covIza daMDaka yAvat vaimAnikonI vargaNA eka che. bhavasiddhika, abhavasiddhika, bhavasiddhika nairayika, abhavasiddhika nairayika - yAvat - e rIte bhavasiddhika vaimAnika, abhavasiddhika vaimAnika te pratyekanI vargaNA eka-eka che. samyagadaSTio, mithyASTio, mizradaSTio, samyagadaSTi nairayiko, mithyAdRSTi nairayiko e pramANe yAvat svanitakumAro e pratyekanI vargaNA eka-eka che. A pramANe svanitakumAronI vargaNA eka chesudhI kahevuM. mithyAdaSTi pRthvIkAyikonI vargaNA eka che. e rIte yAvat vanaspati-kAyikonI vargaNA eka che. samyagadaSTi beindriyonI vargaNA eka che, mithyAdaSTi beindriyonI vargaNA eka che, e rIte teindriya, caurindriyonI paNa jANavI. bAkInAnI nairayikavat yAvat mizradaSTi vaimAnikonI vargaNA eka che. kRSNapAkSika jIvo, zuklapAkSika jIvo, kRSNapAkSika nairayika, zuklapAkSika nairayikanI pratyekanI eka-eka vargaNA che. evI rIte covIze daMDako kahevA. kRSNalezyAvAlA jIvonI, nIlalezyAvAlA jIvonI yAvat zuklalezyAnI pratyekanI vargaNA eka-eka che. kRSNalezyAvALA nairayikonI che yAvat kApotalezyAvALA nairayikonI vargaNA eka che, e rIte jeTalI jenI lezyAo tenI teTalI vargaNA kahevI. bhavanapati, vANavyaMtara, pRthvIkAya-aSkAya-vanaspatikAyikone pahelI cAra lezyA che. teukAya-vAyukAya, be-traNa-cAra indriyone pahelI traNa lezyA che, paMcendriya tiryaMcayoniko ane manuSyone cha legyA che, jyotiSThone eka tejolezyA che, vaimAnikone uparanI traNa lezyA che, tenI teTalI vezyAo jANavI. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 8 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' kRSNalezyAvALA bhavasiddhikonI eka vargaNA che, e pramANe cha e legyAmAM be-be pado kahevA. kRSNalezyAvALA bhavasiddhika nairayiko ane kRSNalezyAvALA abhavasiddhika nairayikonI eka-eka vargaNA che. e rIte jenI jeTalI vezyAo hoya tenI teTalI lezyA kahevI yAvat vaimAnikonI. kRSNalezyika samyagadaSTi, kRSNalezyika mithyAdaSTi, kRSNalezyika mizradaSTi te pratyekanI eka-eka vargaNA che, evI rIte cha e vezyAne vize yAvat vaimAnikonI jenI jeTalI daSTi che teTalI kahevI. kRSNalezyika kRSNapAkSiko, kRSNalezyika zuklapAkSiko nI eka-eka vargaNA che. yAvat vaimAnika, jenI jeTalI vezyAo. A pramANe ATha pada vaDe covIse daMDaka jANavA. | tIrtha siddhonI vargaNA eka che, e rIte yAvat eka siddhonI vargaNA eka che. prathama samaya siddhonI yAvat anaMta samaya siddhonI vargaNA eka-eka che. paramANu pudgalonI yAvat anaMtapradezika skaMdhonI vargaNA eka-eka che. eka pradezAvagADha pudgalo yAvat asaMkhyAta pradezAvagADha pudgalonI pratyekanI vargaNA eka-eka che. eka samaya sthitika yAvat asaMkhyAta samaya sthitika pratyeka pudgalonI vargaNA eka-eka che. ekaguNa kALA yAvat asaMkhyAta guNa kALA varNavALA pratyeka pudgalonI vargaNAM eka-eka che. A pramANe varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI vargaNA kahevI, te yAvatu anaMtaguNa rUkSa sparzavALA pudgalonI. vargaNA eka che. jaghanya-utkRSTa-ajaghanyotkRSTa pratyeka skaMdhonI vargaNA eka-eka che. e rIte jaghanya-utkRSTa-madhyama avagAhanA vALA skaMdhonI pratyekanI vargaNA eka-eka che. jaghanya-utkRSTa-madhyama sthitivALA pratyeka dhonI vargaNA eka-eka che. jaghanya-utkRSTa-madhyama guNa kALA varNavALA pratyeka skaMdhonI vargaNA eka-eka che. e rIte yAvatu varNa, gaMdha, rasa, sparzonI eka-eka kahevI yAvat madhyama guNa rUkSa sparzavALA pudgalonI vargaNA eka che. sUtra-pa2 thI pas (52) badhAM dvIpa-samudro madhye jaMbUdvIpa dvIpa eka che, yAvat parikSepathI 3,16,227 yojana, 3-gAu, 228-dhanuSa ane 13|| aMgulathI kaMIka adhika che. (53) zramaNa bhagavaMta mahAvIra A avasarpiNImAM 24 tIrthaMkaromAM chellA tIrthaMkara ekalA siddha, buddha, mukta yAvat sarva duHkhathI rahita thayA. (54) anuttara vimAnanA devonI kAyA eka hAtha urdhva-uccatva thI kahI che. (55) Adra-citrA-svAti traNe nakSatrano eka-eka tAro kahela che. (56) eka pradezAvagADha pudgalo anaMta che, eka samaya sthitika eka guNa kALA pudgala anaMta kahyA che - yAvat - eka guNa rUkSa sparzavALA pudgalo anaMta che. 'sthAna sUtra(adhyayana)nA sthAna-1-no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 9 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sthAna-2 uddezo-1 sUtra-pa7 - lokamAM je A jIvAdi vastuo che, te badhI be prakAre che - jIva ane ajIva... trasa ane sthAvara... sayonika ane ayonika... Ayusahita ane Ayurahita... saindriya ane anindriya.. saveda ane aveda... rUpI ane arUpI... sapudgala ane apudgala... saMsAramAM rahelA ane saMsAramAM na rahela.. zAzvata ane azAzvata. sUtra-pa8,59 (58) aMjIva be prakAre kahela che- AkAza ane noAkAza... dharma ane adharma.. (59) baMdha ane mokSa... punya ane pApa... Azrava ane saMvara... vedanA ane nirjarA... sUtra-60 kriyA be bhede che - jIvakriyA, ajIvakriyA... jIvakriyA be bheda-samyakatva kriyA, mithyAtva kriyA... ajIva kriyA be bhede-iryApathikI, sAMparAyikI.. be bhede kriyA che - kAyikI, adhikaraNikI... kAyikI kriyA be bhede-anuparata kAyakriyA, duSmayukta kAyakriyA... adhikaraNikI kriyA be bhede-saMyojanAdhikaraNikI, nirvatainA adhikaraNikI... kriyA be bhede che - prAASikI, pAritApanikI .. prAASikI kriyA be prakAre kahelI che- jIva prAdraSikI, ajIva prAdraSikI... pAritApanikI kriyA be bheda-svahasta pAritApanikI, parahasya pAritApanikI... | kriyA be bhede che - prANAtipAta kriyA, apratyAkhyAna kriyA... prANAtipAta kriyA be bheda-svahasta prANAtipAta kriyA, parahasta prANAtipAta kriyA..apratyAkhyAna kriyA be bhede-jIva apratyAkhyAna kriyA ane ajIva pratyAkhyAna kriyA... (ahIM bAra sUtro thayA). be kriyA bhede che - AraMbhikI, pArigrahikI... AraMbhikI kriyA be bhede-jIva AraMbhikI, ajIva AraMbhikI. pArigrahikI paNa be bhede che- jIva pArigrahikI, ajIva pArigrahikI. kriyA be bhede che - mAyA pratyayikI, mithyAdarzana pratyayikI... mAyA pratyayikI kriyA be bhedeAtmabhAvavaMkanatA, parabhAvavaMkanatA... mithyAdarzana pratyayikI kriyA be bheda-unAtirikta mithyAdarzana pratyayikI, tavyatirikta mithyAdarzana pratyayikI. be bhede kriyA che - daSTijA, smRSTi ... daSTijA kriyA be bhede-jIvadRSTijA, ajIvadRSTijA... smRSTinA kriyA be bhede che- jIva smRSTijA, ajIva pRSTijA. kriyA be bhede che - prAtItyikI, sAmaMtopanipAtikI... prAtItyikI kriyA be bhede-jIva prAtItyikI, ajIva cakI. sAmaMtopanipAtikI kriyA be bhede- jIva sAmaMtopanipAtikI,ajIva sAmaMtopanipAtikI.(24 sUtro) kriyA be bhede che - hastikI...naisRSTikI... svastikI kriyA be bheda - jIva svastikI, ajIvA svastikI ... naisRSTikI be bhede- jIva naisRSTikI, ajIva naisRSTikI. kriyA be che - AjJApanikI, vaidAraNikI. tenA babbe bheda naisRSTi kriyA mujaba jANavA. kriyA be che - anAbhoga pratyayikI, anavakAMkSa pratyayikI... anAbhoga pratyayikI kriyA be bhede che - anupayukta AdAnatA ane anupayukta pramArjanatA... anavakAMkSa kriyA be bhede - svazarIra anavakAMkSapratyayikI, para zarIra anavakAMkSa pratyayikI... kriyA be che - prema pratyayikI, dveSa pratyayikI... prema pratyayikI kriyA be bhede - mAyA pratyayikI, lobha muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 10 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' pratyayikI ... dveSa pratyayikI kriyA be bhede - krodha pratyayikI, mAna pratyayikI. (A rIte 36 peTA sUtro thayA.) sUtra-61 gaha arthAt potAnI bhUla ke pApa no svIkAra karavo te, te be bhede che - keTalAka mana vaDe gaha kare che, keTalAka vacana vaDe gaha kare che. athavA gartA be bhede - koI lAMbo kALa gaha kare che, koI alpakALa gaha kare che, sUtra-62 paccakakhANa arthAt pApa pravRtti na karavAno athavA pramAda tyAga karIne dharma AdaravAno niyama levo te. te be prakAre che te A rIte - koI mAtra manathI paccakakhANa kare che, koI mAtra vacanathI paccakakhANa kare che athavA paccakakhANa be bhede - koI dIrghakAlIna paccakakhANa kare che, koI alpakAlIna paccakakhANa kare che. sUtra-63 be guNa vaDe yukta anagAra anAdi, anaMta, dIrghakAlIna, cAra gativALA saMsAra kAMtArane ullaMghe che. te A pramANe vidyA vaDe ane cAritra vaDe. sUtra-64, 65 AraMbha ane parigraha be sthAnane jANIne ane pratyAkhyAna pUrvaka teno tyAga na kare tyAM sudhI AtmA... 1. kevaliprajJapta dharmane sAMbhaLavA pAmato nathI. 2. AtmA zuddha bodhi pAme nahIM te. 3. AtmA muMDa thaIne, gharathI nIkaLIne aNagAra pravrajyA na pAme 4. zuddha brahmacaryavAsamAM na vase. 5. zuddha saMyamathI saMyamita na thAya. 6. zuddha saMvarathI saMvare nahIM. 7. paripUrNa matijJAnane na pAme. 8. paripUrNa zrutajJAnane na pAme. 9. paripUrNa avadhijJAnane na pAme. 10. paripUrNa mana:paryavajJAnane na pAme. 11. paripUrNa kevalajJAnane na pAme. 12. AtmA kevaliprajJapta dharmane zravaNapaNA vaDe prApta kare evI rIte yAvat kevalajJAnane utpanna kare... sUtra-66 be sthAnathI AtmA kevaliprajJapta dharmazravaNapaNAne pAme - sAMbhaLIne ane avadhArIne. e ja pramANe vizuddha bodhithI kevalajJAna sudhInA sarve sthAnone prApta kare che. sUtra-67 thI 19 (67) be samayo kahyA che - avasarpiNI kALa ane utsarpiNI kALa. (68) unmAda be bhede che - yakSanA AvezarUpa ane darzana mohanIyakarmanA udayathI. temAM je yakSAveza unmAda che te sukhethI vedAya che ane sukhethI tajI zakAya che ane je unmAda mohanIyakarmanA udayathI je unmAda che te duHkhavedya ane dutyAjya che. (69) daMDa be kahyA che arthadaMDa-(prayojanavaza hiMsA Adi kare) ane anarthadaMDa-(niprayojana hiMsA Adi kare) nairayikone be daMDa kahyA che - arthadaMDa, anarthadaMDa. e rIte covIse daMDakamAM yAvatu vaimAnikane jANavuM. sUtra-70 muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 11 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' darzana-(zuddha zraddhA) be prakAre che - samyagdarzana, mithyAdarzana... samyagdarzana be bhede-nisarga samyagdarzanA ane abhigama samyagu-darzana... nisarga samyagdarzana be bhede - pratipAti-(naSTa thanAruM), apratipAti-(naSTa nA thanAruM). abhigama samyagdarzana be bhede - pratipAti, apratipAti. mithyAdarzana be bhede - abhigrahika mithyAdarzana, anabhigrahika mithyAdarzana, abhigrahika mithyAdarzana be bhede - aMtasahita, aMtarahita, anabhigrahika mithyAdarzana paNa A ja be bhede che. sUtra71 1. jJAna be bhede kahela che- pratyakSa-(indriyonI sahAyatA vinA thatuM)jJAna ane parokSa-(indriyonI sahAyatA thI thatuM) jJAna. 2. pratyakSa jJAna be bhede - kevalajJAna, nokevalajJAna. 3. kevalajJAna be bhede - bhavastha kevalajJAna, siddha kevalajJAna. 4. bhavastha kevalajJAna be bhede - sayogIbhavastha kevalajJAna, ayogibhavastha kevalajJAna. 5,6. yogi bhayastha kevalajJAna be bhede - prathama samaya ane aprathama samaya - sayogi bhavastha kevalajJAnA athavA carima samaya ane acarimasamaya sayogi bhavastha kevalajJAna. 7,8. evI rIte ayogi bhavastha kevalajJAnanA paNa be bhedo jANavA. 9. siddha kevalajJAna be bhede - anaMtara siddha kevalajJAna, paraMpara siddha kevalajJAna. 10. anaMtara siddha kevalajJAna be bhede - eka anaMtara siva ane aneka anaMtara siddha kevalajJAna. 11. paraMpara siddha kevalajJAna be bhede - eka paraMpara siva ane aneka paraMpara siddha kevalajJAna. 12. nokevalajJAna be bhede - avadhijJAna, mana:paryavajJAna. 13. avadhijJAna be bhede - bhavapratyayika, sAyopathamika. 14. bhavapratyayika avadhijJAna be ne hoya - devone, ane nairayikone. 15. kSAyopazamika avadhijJAna be ne hoya - manuSyone ane paMcendriya tiryaMcayonikone. 16. manaparyavajJAna be bhede kahela che - Rjumati, vipulamati. 17. parokSajJAna be bhede kahela che- AbhinibodhikajJAna ane zrutajJAna, 18. AbhinibodhikajJAna be bhede - mRtanizrita, amRtanizrita. 19. zrutanizrita AbhinibodhikajJAna be bhede - arthAvagraha, vyaMjanAvagraha. 20. amRtanizritanA paNa A ja be bheda che. 21. zrutajJAna be bhede - aMgapraviSTa, aMgabAhya. 22. aMgabAhya be bhede - Avazyaka, Avazyaka vyatirikta. 23. Avazyaka vyatirikta be bheda-kAlika ane utkAlika. sUtra-72 dharma be bhede kahela che- 1.zratadharma-(Agama Adi zratadharmano abhyAsa ke svAdhyAya karavo) 2.cAritradharma(samyak rUpe vrata, samiti AdinuM AcaraNa karavuM). zratadharma be bhedekahe che- sUtra zratadharma ane artha mRtadharma. cAritradharma be bhede - agAra-(gRhastha) cAritradharma ane aNagAra-(sAdhu) cAritradharma. saMyama be bhede kahela che- sarAgasaMyama, vItarAgasaMyama. sarAgasaMyama be bhede - sUkSmasaMparAya sarAga saMyama ane bAdarajparAya sarAga saMyama, muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 12 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' sUkSma saMparAya sarAga saMyama be bhede - prathama samaya ane aprathamasamaya - sUkSmasaMparAya sarAga saMyama athavA carama ane acarama sUkSmasaMparAmasarAga saMyama. athavA sUkSma saMparAya sarAga saMyama be bhede - saMklezamAnaka, vizuddhamAnaka sUkSmasaMparAmasarAga. bAdarajparAya sarAga saMyama be bhede che- prathama samaya ane aprathamasamaya bAdarabhaMparAya sarAga saMyama, athavA carima ane acarima bAdarajparAya sarAga saMyama athavA bAdarabhaMparAya sarAga saMyama be bhede - pratipAti, apratipAti bAdarasaparAya sarAga saMyama. vItarAgasaMyama be bhede - upazAMta kaSAya ane kSINakakSAya-vItarAgasaMyama. upazAMtakaSAya vItarAga saMyama be bhede - prathama samaya ane aprathama samaya - upazAMta kaSAya vItarAga saMyamAM athavA carama ane acarama-samaya upazAMtakaSAya vItarAga saMyama. kSINakaSAya vItarAga saMyama be bhede che - chadmastha ane kevalI-kSINakaSAya vItarAgasaMyama. chadmastha kSINakaSAya vItarAga saMyama be bhede - svayaMbhuddha kSINakaSAya vItarAga saMyama ane buddhabodhitachadmastha kSINakaSAya vItarAga saMyama. svayaMbhuddha kSINakaSAya vItarAga saMyama be bhede che- prathama samaya ane aprathama samaya. athavA carama samaya ane acarama samaya svayaMbhuddha kSINakaSAya vItarAga saMyama. buddhibodhita chadmastha kSINa kaSAya vItarAgasaMyama be bhede - prathama samaya ane aprathama samaya. athavA carama samaya ane acarama samaya buddhibodhita chadmastha kSINa kaSAya vItarAgasaMyama. kevali kSINakaSAya vItarAgasaMyama be bhede - sayogI ane ayogI-kevalI kSINakaSAya vItarAgasaMyama. sayogI kevalI kSINakaSAya vItarAgasaMyama be bhede - prathama samaya ane aprathama samaya athavA carama samaya ane acarama samaya sayogI kevalI kSINakaSAya vItarAgasaMyama. ayogI kevalI kSINakaSAya vItarAgasaMyama be bhede - prathama samaya ane aprathama samaya athavA carama samaya ane acarama samaya ayogI kevalI kSINakaSAya vItarAgasaMyama. sUtra-73 1. pRthvIkAyika be bhede kahela che - sUkSma ane bAdara, 2 thI 5. e rIte vanaspatikAyika paryaMta sarva ekendriyanA be bhede kahela che - sUkSma ane bAdara. . prathvIkAyika be bhede kahela che - paryAptaka ane aparyAptaka, 7 thI 10. e rIte vanaspatikAyika paryata sarva ekendriyanA be bheda jANavA. 11. pRthvIkAyika be bhede kahela che - pariNata-(acitta), apariNata-(sacitta). 12 thI 15. e pramANe vanaspatikAyika paryaMta sarva ekendriyanA be bheda jANavA. 16. dravya be bhede kahela che- pariNata ane apariNatA 17. pRthvIkAyika be bhede kahela che - gatisamApannaka-(eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jatA samaye aMtarAlagatimAM vartatA jIvo), agatisamApannaka-(vartamAna bhavamAM avasthita jIvo).18thI 21. e rIte vanaspatikAyika paryaMtanA sarve ekendrIyanA babbe bheda jANavA. 22. dravyanA be bheda kahela che- gati samApannaka ane agati samApannaka. 23. pRthvIkAyika be bhede - anaMtarAvagADha, paraMpara avagADha. 24 thI 28. e rIte aprakAyikathI. vanaspatikAya sudhInA dravyo babbe bhede jANavA. 29. dravyanA be bheda kahela che- anaMtarAvagADha ane paraMparAvagADha. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 13 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sUtra74 kALa be bhede kahela che - avasarpiNI kALa ane utsarpiNI kALa. AkAza be bhede kahela che - lokAkAza ane alokAkAza. sUtra-75 nairayikone be zarIra che - atyaMtara, bAhya. atyaMtara te kArmaNa, bAhya te vaikriya. e rIte devone paNa jANavA. pRthvIkAyikane be zarIra che - atyaMtara, bAhya. atyaMtara te kArmaNa, bAhya te audArika. yAvat vanaspatikAyikane be zarIra che. beindriyane be zarIra che - atyaMtara, bAhya. atyaMtara te kArmaNa. bAhya te asthi-mAMsa-lohIthI baddha audArika. yAvat caurindriyane be zarIra jANavA. paMcendriya tiryaMcayonikane be zarIra che - atyaMtara, bAhya. atyaMtara te kArmaNa, bAhya te asthi-mAMsalohI-snAyu-zirAbaddha audArika, manuSyane paNa tema ja che. vigrahagati samApannaka nairayikane be zarIro che - taijasa ane kArmaNa-niraMtara yAvat vaimAnikone be zarIra che. nairayikone be sthAne zarIrutpatti che - rAgathI, dveSathI. yAvat vaimAnikane tema che. nairayika yAvat vaimAnikane be sthAne zarIranI nirvatainA che - rAganirvartanA, dveSanirvatainA. kAyanA be bheda che - trasakAya ane sthAvarakAya, trasakAya be bhede che- bhavasiddhika, abhavasiddhika. sthAvarakAyanA paNa be bheda che- bhavasiddhika, abhavasiddhika. sUtra-76 be dizA sanmukha rahIne nirgundho-nircanthIne dIkSA devI kalpa-pUrva ane uttara. ...e rIte 1. loca karavA, 2. zikSA ApavA, 3. upasthApanArthe, 4. sahabhojanArthe, 5. saMvAsArthe, 6. svAdhyAyanA uddezArthe, 7. samuddeza mATe, 8. anujJA mATe, 9. AlocanA mATe, 10. pratikramaNa mATe, 11. niMdArthe, 12. garNArthe, 13. chedanArthe, 14. vizuddhi mATe, 15. pharI na karavA sanmukha javA mATe, 16. yathAyogya prAyazcitta tapakarma svIkArArthe pUrva-uttara dizA levI. be dizA sanmukha apazcima mAraNAMtika saMlekhanA ArAdhanA karanArA, bhaktapAna pratyAkhyAna karanArA tathA pAdapopagata ane maraNanI AkAMkSA na karanAra sAdhu-sAdhvIne sthira rahevA pUrva ane uttaradizA kalpa che. sthAna-2, uddezA-1no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAna-2, uddezo-2 sUtra-77 (1) je devo urdhvalokamAM utpanna thayelA che, te be prakAre che - kalpopapatraka-(bAra devalokamAM utpanna), vimAnopapannaka-(raiveyaka ane anuttara vimAnamAM utpanna). cAropapannaka arthAt je jyotiSka devo che, te paNa be bhede che- cArasthitika hoya eTale ke aDhIdvIpanI bahAra gati rahita hoya athavA gatiratika-arthAt aDhIdvIpamAM satata gamanazIla hoya. te devo vaDe sadA pApakarmano baMdha kare che, te pApanA phaLane devabhavamAM rahIne ja keTalAka devo bhogave che ane keTalAka te pApanA phaLane bhavAMtaramAM vede che. (2) nairayikone sadA je pApakarma baMdhAya che, te tyAM rahIne paNa keTalAka vede che ane keTalAka bhavAMtaramAM jaIne vede che. e rIte yAvat paMcendriya tiryaMco sudhI jANavuM. manuSyone sadA je pApakarma baMdhAya che, tenA phaLane keTalAka ahIM rahIne vede che, keTalAka bhavAMtaramAM bhogave che. manuSya sivAyanA bAkInA samAna pAThavALA che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 14 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sUtra-78 (1) nairayikone be gati, be Agati kahI che- narakane vize utpanna thatA nArakI,manuSya athavA paMcendriya tiryaMcomAMthI utpanna thAya. te ja rIte nairayikapaNAne choDato nairayika manuSya ke paMcendriya tiryacapaNAmAM jAya. e rIte asurakumAro paNa jANavA. vizeSa e ke - asurakumAra asurakumAratvane choDato manuSyapaNA ke tiryaMca yonikapaNAmAM jAya. e rIte sarve devo jANavA. (2) pRthvIkAyikone be gati, be Agati kahI che - pRthvIkAyika, pRthvIkAyane vize utpanna thatAM pRthvIkAya ke nopRthvIkAyamAMthI Ave. pRthvIkAyika, pRthvIkAyapaNAne choDato pRthvIkAyikatva ke nopRthvIkAyikatvamAM jAya. manuSyo sudhI sarve daMDakomAM A pramANe kahevuM. 1. nairayiko be bhede kahyA che- bhavasiddhika, abhavasiddhika. vaimAnika sudhI sarve daMDakomAM A pramANe jANavuM. 2. nairayika be bhede - anaMtaropapannaka, paraMparopapannaka vaimAnika sudhI sarve daMDakomAM A pramANe jANavuM. 3. nairayika be bhede - gatisamApannaka, agatisamApannaka vaimAnika sudhI sarve daMDakomAM A pramANe jANavuM. 4. nairayika be bheda-prathamasamayopapannaka, aprathamasamayopapannaka vaimAnika sudhI sarve daMDakomAM Ama jANavuM. 5. nairayika be bhede-AhAraka, anAhAraka. vaimAnika sudhI sarve daMDakomAM A pramANe jANavuM. 6. nairayika be bhede - uvAcaka, noaAsaka yAvat vaimAnika. 7. nairayika be bhede - saindriya, anindriya vaimAnika sudhI sarve daMDakomAM A pramANe jANavuM. 8. nairayika be bhede - paryAptaka, aparyAptaka vaimAnika sudhI sarve daMDakomAM A pramANe jANavuM. 9. nairayika be bheda - saMjJI, asaMjJI, e rIte sarve paMcendriya yAvat vyaMtara (vaimAnika) sudhI jANavuM. 10. nairayika be bhede - bhASaka, abhASaka - e rIte ekendriya sivAya badhA daMDakomAM jANavuM. 11. nairayika be bhede - samyagadRSTika, mithyAdaSTika e rIte ekendriya varjIne sarve daMDakomAM jANavuM. 12. nairayika be bhede - paritta saMsArika, anaMta saMsArika vaimAnika sudhI sarve daMDakomAM A pramANe jANavuM. 13. nairayika be bheda - saMkhyAtakAla samayasthitika, asaMkhyAtakAla samaya sthitika. e rIte ekendriya, vikalendriyane varjIne paMcendriya yAvat vyaMtara sudhI jANavuM. 14. nairayika be bhede - sulabhabodhika, durlabhabodhika vaimAnika sudhI sarve daMDakomAM A pramANe jANavuM. 15. nairayika be bhede - kRSNapAkSika, zuklapAkSika vaimAnika sudhI sarve daMDakomAM A pramANe jANavuM. 16. nairayika be bhede - carima, acarima e rIte vaimAnikaparyaMta babbe bheda jANavA. sUtra-80 be sthAna vaDe AtmA adholokane jANe che ane dekhe che - samaghAtarUpa svabhAva vaDe AtmA adholokane jANe che - dekhe che. samudyAta na karavArUpa svabhAva vaDe AtmA adholokane jANe che - dekhe che. evI rIte 1. tirthAlokane, 2. urdhvalokane ane 3. paripUrNa caudarAjalokane jANe che ane dekhe che. be sthAna vaDe AtmA adholokane jANe che ane dekhe che - karela vaikriya zarIrarUpa svabhAva vaDe, na karAyelA vaikriya zarIrarUpa svabhAva vaDe, evI rIte tiryalokane, urvIlokane ane paripUrNa cauda rAjalokane jANe che - dekhe che. be sthAna vaDe AtmA zabdone sAMbhaLe che - dezathI ane sarvathI. evI rIte (2) rUpane jue che. (3) gaMdhone sUMghe che, (4) rasone AsvAde che, (5) sparzIne anubhave che. be sthAna vaDe AtmA prakAzita che - dezathI ane sarvathI. evI rIte- 2)prabhAse che, 3)vidurve che, 4)paricAraNA seve che, 5)bhAse-bole che, 1)AhAra kare che, 7)pariNAmane pamADe che, 8)vede che, 9)nirjarA kare che. Page 15 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' be sthAna vaDe deva zabdone sAMbhaLe che - dezathI, sarvathI. yAvat deva dezathI ane sarvathI nirjarA kare che. marat (lokAMtika) deva be prakAre che - eka zarIravALA ane be zarIravALA. e pramANe - kinnara, jiMpuruSa, gaMdharva, nAgakumAra, suvarNakumAra, agnikumAra, vAyukumAra e AThe devo babbe bhede che - eka zarIravALA ane be zarIravALA. sthAna-2, uddezA-2no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAna-2, uddezo-3 sUtra-81 1. zabda be bhede kahela che- bhASA zabda, nobhASA zabda. 2. bhASAzabda be bhede kahela che - akSarasaMbaddha arthAt varNAtmaka ane noakSarasaMbaddha. 3. nobhASA zabda be bhede - Ato-(Dhola AdinA)zabda, noAtodya-(vAMsa AdinA) zabda. 4. Atodha zabda be bhede - tata-(vINA AdinA), vitata-(nagArA AdinA) zabda. 5. tata zabda be bheda - dhana-(tAla Adi vAdyonA ane zuSira-(baMsarI AdinAM)zabdo. 6. e pramANe vitata zabda paNa be bhede che- ghana ane zuSira . 7. noAtodya zabda be bhede kahela che - bhUSaNazabda, nobhUSaNazabda. 8. nobhUSaNa zabda be bhede - tAlazabda, lattikA zabda. be sthAne zabdotpatti thAya che - ekatrita thatA pudgalothI ane bhUdAtA pudgalothI. sUtra-82 1. be kAraNe pudgalo ekaThAM thAya che - svabhAvathI/svayaM ekaThAM thAya, bIjA vaDe pudgalo ekaThAM thAya. 2. be kAraNa vaDe pudgalo bhedAya che - potAnI meLe athavA bIjAo vaDe. 3. be kAraNe pugalo saDe che - potAnI meLe athavA bIjAo vaDe. 4. evI rIte be kAraNe pudgalo paDe che. 5. be kAraNe vinAza pAme che. (tema jANavuM). 1. pudgalo be prakAre kahyA che - judA thayelA, judA na thayelA. 2. pudgalo be bhede - svabhAvathI bhedAya tevA, na bhedAya tevA. 3. pudgalo be bhede - paramANu pudgalo, noparamANu pudgalo. 4. pudgalo be bhede - sUkSma ane bAdara. 5. pudgalo be bhede che - baddhapArzvadhRSTa-(zarIra sAthe sparzelA), nobaddhapArzvadhRSTa. 6. pudgalo be bhede - paryAyAtIta-(jIvo dvArA gRhita pudagalo), aparyAyAtIta. 7. pudgalo be bhede che - AttA-(jIva dvArA pariNata pudagalo) ane anAttA. 8. pudgalo be bhede che - iSTa-(prayojana pUrNa karI zake evA pudgalo) ane aniSTa. e pramANe pudgalo be bhede kahela che- 9.kAMta-akAMta, 10.priya-apriya, 11.manojJa-amanojJa, 12.maNAma-amANAma. sUtra-83 zabdo be bhede che - ttA, asattA. e rIte iSTa yAvat maNAma - rUpa be bhede che - attA, asattA yAvat praNAma. A pramANe gaMdha, rasa, sparzanA pratyekanA paNa cha-cha AlAvA kahevA. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 16 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sUtra-84 1. AcAra be bhede che - jJAnAcAra, nojJAnAcAra. 2. nojJAnAcAra be bhede che- darzanAcAra, nodarzanAcAra. 3. nodarzanAcAra be bhede che- cAritrAcAra, nocAritrAcAra. 4. nocAritrAcAra be bhede che - tapAcAra, vIryAcAra. 1. pratimA be bhede che - samAdhi pratimA, upadhAna pratimA. 2. pratimA be bhede che- viveka pratimA, vyutsarga pratimA. 3. pratimA be bhede che- bhadrA pratimA, subhadrA pratimA. 4. pratimA be bhede che - mahAbhadrA pratimA, sarvatobhadrA pratimA. 5. pratimA be bhede - laghumoka pratimA, vaDI mokapratimA, 6. pratimA be bhede - mavamadhyacaMdrapratimA, vajamadhyacaMdrapratimA. sAmAyika be bhede che - agAra-(guhastha,sAmAyika, aNagAra - (sAdhu)sAmAyika. sUtra-85 (1) upapAta-(jIvo no janma) be bhede che - devono, nArakono. (2) udvartanA-(jIvonuM maraNa) be bhede che - nairayikonI, bhavanavAsIonI. (3) cyavana-(maraNa) be bhede che - jyotiSkonuM. vaimAnikonuM. (4) garbha vyutkrAMti-(utpatti) be bhede che - manuSyonI, paMcendriya tiryaMconI. (5) be prakAranA jIvo garbhamAM AhAra kare che - manuSyo, paMcendriya tiryaMco. (6) be prakAranA jIvo garbhamAM vRddhi pAme che - manuSyo, paMcendriya tiryaMco. e ja pramANe- (7) nivRddhi-(hAni), (8) vidurvaNA, (9) gati paryAya, (10) samughAta, (11) kALA saMyoga, (12) janmavuM, (13) maraNa e sarve babbe bhede jANavA. (14) cAmaDIvALA saMdhi baMdhanavALA zarIra be prakAranA jIvone che - manuSyone, paMcendriya tiryaMcone. (15) zukra-zoNitathI utpatti be prakAranA jIvone che - manuSyo, paMcendriya tiryaMco. (16) sthiti-(kAlamaryAdA) be bhede che - kAyasthiti-(eka ja kAyamAM niraMtara janma levo te), bhavasthiti-(eka ja bhavamAM jeTaluM AyuSya hoya te). (17) kAyasthiti be bhede - manuSyonI, paMcendriya tiryaMconI. (18) bhavasthiti benI-devonI, nArakonI. (19) AyuSya be bhede che - addhAyuSka, bhavAyuSka. (20) addhAyu bane che - manuSyone, paMcendriya tiryaMcone. (21) bhavAyuSa bane che - devone, nairayikone. (22) karma be bhede che - pradeza karma, anubhAva karma. (23) yathAyune be pALe che - devo, nArako. | (24) benA Ayu saMvartaka che - manuSyanA ane paMcendriya tiryaMca yonikonA. sUtra-86 jaMbUdvIpa nAmaka dvIpamAM meruparvatanI uttara ane dakSiNamAM be varSakSetro kahyA che, te ati samatulya, avizeSa, nAnA prakArapaNAthI rahita, anyonyane na ullaMghatA, laMbAI-pahoLAI-AkAra-paridhi vaDe samAna che te bharata ane muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 17 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' airavata. e rIte A abhilApa vaDe haimavata, hairaNyavata, harivarSa ramyaphavarSa che. jaMbudvIpa nAmaka dvIpa madhye meruparvatanI pUrva-pazcime be kSetra che - ati samatulya, avizeSa yAvat te pUrvavideha, pazcimavideha che. jaMbudvIpanA meru parvatanI uttara-dakSiNe be kurukSetra ati samatulya che. yAvat te devakuru, uttarakuru che. temAM ati moTA be vRkSo che - bahu samatulya, avizeSa, nAnA-rahita, anyonyane na ullaMghatA, laMbAI- pahoLAI- UMcAI, udvedha-saMsthAna-paridhi vaDe samAna che, te kUTazAlmalI ane jaMbU-sudarzana. tyAM mahaddhika yAvat mahAsaukhyavALA, palyopamanI sthitivALA be devo vase che, te - veNudevagaruDa ane anAryo, te jaMbUdvIpanA adhipati che. sUtra-87 jaMbudvIpanA meruparvatanI uttara ane dakSiNa dizAe be varSadhara parvato kahyA che - te bahu samatulya, avizeSa, nAnA-rahita, anyonya na ullaMghatA temaja laMbAI-pahoLAI- UMcAIUMDAI-saMsthAna-paridhi vaDe samAna che. te A - laghu himavaMta ane zikharI, e rIte mahA himavaMta ane rukamI, ema ja niSadha ane nilavAna parvata kahevA. jaMbudvIpanA meru parvatanI uttara ane dakSiNe hemavaMta ane hairaNyavata kSetramAM be vRttavaitADhya parvata che - bahusamatulya, avizeSa, nAnA-rahita yAvat te zabdApAtI ane vikaTApAtI nAmaka che. temAM be maharphika devo yAvat palyopamanI sthitivALA che - te svAti, prabhAsa. jaMbudvIpanA merunI uttara ane dakSiNe harivarSa ane ramyak varSa kSetramAM be-vRttavaitADhya parvata che - bahu samatulya yAvat gaMdhApAtI ane mAlyavaMtaparyAya nAmaka che. te baMnemAM eka eka mahaddhika yAvatuM palyopamasthitika deva vase che. aruNa ane padma nAme che. jaMbudvIpanA merunI dakSiNa dizAmAM devakuru kSetranA pUrva ane pazcima paDakhAmAM azvanA skaMdha sadaza, addha caMdra-saMsthAna saMsthita be vakSaskAra parvato che. te bahasama che yAvata saumanasa ane vidyaprabha nAme de jaMbudvIpanA merunI uttara dizAe uttarakuru kSetramAM pUrva ane pazcima paDakhAmAM azvanA skaMdha samAna yAvat gaMdhamAdana, mAlyavaMta be vakSaskAra parvata che, je ardhacaMdrAkAra che ityAdi pUrvavata. - jaMbudvIpanA meru parvatanI uttara ane dakSiNe be dIrghavaitADhya parvata che. bahusamatulya yAvat bharatamAM dIrghavaitADhya, airavatamAM dIrghavaitADhya. bharatanA dIrgha vaitADhyamAM be guphAo kahI che - bahu samatulya, avizeSa, nAnA- rahita, anyonya nA ullaMghatI, laMbAI-pahoLAI-UMcAI-AkAra-paridhi vaDe samAna che te A - tamisA guphA ane khaMDaprapAta guphA. tyAM be mahaddhika yAvat palyopama sthitika devo vase che. te - kRtamAlaka, nRtyamAlaka, airAvata kSetranA dIrgha vaitADhyamAM be guphAo kahI che yAvat bharata mAphaka jANavuM. jaMbudvIpanA meru parvatanI dakSiNe laghu himavaMta nAme varSadhara parvatamAM be phUTa kahyA che - te bahusamatulya yAvat pahoLAI, UMcAI, saMsthAna, paridhi vaDe (samAna che te) laghuhimavaMtakUTa ane vaizramaNakUTa. jaMbadvIpanA merunI dakSiNe mahAhimavaMta nAme varSadhara parvatamAM be kUTa kahela che. te bahusamatulya yAvat mahAhimavaMtakUTa ane vaiDUryakUTa nAme che. e rIte niSadha varSadhara parvatamAM be phUTa che - yAvat - niSadhakUTa ane rucakaprabhakUTa. jaMbadvIpanA maMdara parvatanI uttare nIlavaMta varSadhara parvatanA be kUTa kahyA che, te bahusama yAvat nIlavaMtakUTa, upadarzanakUTa nAme che. e rIte zikharI nAme varSadhara parvatamAM be phUTa kahyA che - yAvat - zikharIphUTa, tigicchikUTa. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 18 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sUtra-88 jaMbUdvIpanA meru parvatanI uttara ane dakSiNamAM laghu himavaMta ane zikharI varSadhara parvatamAM be mahAdraho kahyA che - bahusamatulya, avizeSa, nAnA-rahita, anyonya na ullaMghatA evA, laMbAI-pahoLAI- UMDAI-saMsthAna ane paridhi vaDe samAna che. te - padmadraha, puMDarIka draha. tyAM be devIo maharphika yAvatu palyopama sthitika vase che. te - zrI, lakSmI. evI rIte mahAhimavaMta ane rukamI parvata be moTA kaho che - bahusama yAvat pUrvavata. te mahApadmadraha, mahApuMDarIkadraha. tyAM be devI che - zrI, buddhi. e rIte niSadha ane nIlavaMta parvate tiMichIdraha, kezarIdraha che. tyAM dhRti ane kIrti nAme devI che. jaMbudvIpanA meru parvatanI dakSiNe mahAhimavaMta varSadhara parvatanA mahApadmadrahathI be mahAnadI nIkaLe che - rohitA, harikAMtA. e rIte niSadha varSadhara parvatanA tirgikI drahathI be mahAnadI nIkaLe che - harit, zItodA. jaMbudvIpanA meru parvatathI uttare nIlavaMta varSadhara parvatanA kesarIdrahathI be mahAnadI vahe che - sItA, nArikAMtA. e rIte rukamI varSadhara parvatanA mahApuMDarIka drahathI be mahAnadI nIkaLe che - narakAMtA, rUpyakUlA. jaMbudvIpanA merunI dakSiNe be prapAtadraho kahyA che, te A rIte - bahusama yAvat te - gaMgAprapAtadraha, siMdhupapAtadraha. e rIte himavata kSetramAM be prapAtadraho kahyA che - rohitaprapAtaMdraha, rohitAMzAprapAtadraha. jaMbUdvIpanA merunI dakSiNe harivarSa kSetramAM be pratApadraha kahyA che- hariprapAtadraha, harikAMta prapAtadraha. jaMbudvIpanA merunI uttare ane dakSiNe mahAvideha kSetramAM be prapAtadraho kahyA che - yAvat - sItAprapAtadraha, sItodApratAta draha. jaMbudvIpanA merunI uttare ramyaphavarSa kSetramAM be prapAtadraho kahyA- yAvat -narakAMtA prapAtadraha, nArIkAMtA prapAtadraha. e rIte heraNyavata kSetramAM be prapAtaMdraho kahyA che - yAvat - suvarNakUlAprapAtadraha, rUpyakUlAprapAtadraha. jaMbudvIpanA merunI uttare airAvatakSetramAM be prapAtadraho kahyA- yAvat - raktAprapAtadraha, raktavatI prapAtadraha. jaMbadvIpanA merunI dakSiNe be mahAnadI kahI che - yAvatu - gaMgA, siMdhu. e rIte jema prapAtadraho che, tema nadIo kahevI yAvat - airAvata kSetramAM be mahAnadI kahI che - yAvat - raktA, raktavatI. sUtra-89 (1) jaMbadvIpa nAmaka dvIpamAM bhArata ane airAvata kSetramAM atIta utsarpiNImAM suSamadUSamakALe be koDAkoDI sAgaropamano kALa hato. ...(2) e rIte A avasarpiNImAM yAvat be koDAkoDI sAgaropama pramANa kahyo che. (3) e rIte AgAmI utsarpiNIkALe paNa yAvat be koDAkoDI sAgaropama pramANa kALa thaze. (4) jaMbudvIpa nAmaka dvIpamAM bharata, airAvata kSetramAM atIta utsarpiNI suSama ArAmAM manuSya be gAunI UMcAI vALA. (5) be palyopamanA Ayune pALanArA hatA. (6) e rIte A avasarpiNImAM paNa jANavuM. (7) evI rIte AgAmI utsarpiNI kALe paNa suSama ArAmAM UMcAI ane Ayu jANavA. (8) jaMbUdvIpa nAmaka dvIpamAM bharata, airAvata kSetrane vize eka yuganA eka samaye be arihaMta vaMzo utpanna thayA che - thAya che ane thaze. (9) e rIte cakravartI vaMza, (10) dasAravaMza (utpanna thayA che - thAya che ane thaze.) 1) jaMbudvIpanA bharata, airavata kSetramAM arihaMta utpanna thayA che - thAya che - ane thaze. (12) e rIte cakravartI, (13) dasAravaMsa-baladeva, vAsudevane jANavA. (14) jaMbudvIpanA baMne kurukSetrane vize manuSyo sadA suSamasuSama ArAnI uttama Rddhine pAmIne bhogavatA. vicare che, te kSetro devakuru ane uttarakuru. (15) jaMbudvIpa nAmaka dvIpamAM be varSakSetramAM manuSyo sadA suSama ArAnI uttama Rddhine bhogavatA vicare che, te varSakSetro - harivarSa ane ramyakavarSa. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 19 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (16) jaMbUdvIpanA be kSetromAM manuSyo sadA suSamaduSama nAmaka ArAnI uttama Rddhine pAmIne bhogavatA vicare che, te - haimavata ane hairaNyavata. (17) jaMbudvIpanA be kSetromAM manuSyo sadA duSamasuSama ArAnI uttama Rddhine pAmIne bhogavatA vicare che. te A pUrvavideha ane pazcimavideha. (18) jaMbudvIpanA be kSetromAM manuSyo cha prakAranA kALa saMbaMdhI AyuSyAdi Rddhine pAmIne bhogavatA vicare che. te A bharata ane airAvata kSetra. sUtra-90 thI 94 (90) jaMbudvIpa nAmaka dvIpamAM be caMdro prakAzatA hatA - prakAze che - prakAzaze. be sUryo tapatA hatA - tape che - tapaze. jaMbUDhIpa nAmaka dvIpamAM be kRtikA nakSatra che. e pramANe be rohiNI, be mRgazirSa, be Adra vagere be bharaNI sudhI 28-28 nakSatro jANavA. A nakSatroe caMdra sAthe yoga karyo hato, kare che ane karaze. te nakSatro A pramANe (91) babbe- kRtikA, rohiNI, mRgazira, Adra, punarvasu, puSya, azleSA, maghA, pUrvA-uttaraphAlvanI, (92) babbe- hasta, citrA, vizAkhA, anurAdhA, jyeSThA, mUla, pUrvASADhA, uttarASADhA, (93) babbe- abhijit, zravaNa, ghaniSThA, zatabhiSA, pUrvA-uttarA bhAdrapada, revatI, azvinI ane bharaNI. (94) aThThAvIsa nakSatrAdhipati A pramANe - agni, prajApati, soma, rudra, adIti, bRhaspati, sarpa, pitara, , aryamA, savitA, tvaSTA, vAyu, indrAgni, mitra, indra, niRti, Apu, vizva, brahmA, viSNu, vasu, varuNa, aja, vivRddhi, puSA, azvI ane yama - A pratyeka devo baLe jANavA. (have 88-graho kahe che-) aMgAraka, bAlaka, lohitAkSa, zanaizcara, AhuNika, prAhuNika, kaNa, kanaka, kaNakanaka, kanakavitAnaka, kanakasaMtAnaka, soma, sahita, azvAsana, kaphropaka, karbaTa, ayaskara, duMdubhaka, zaMkha, zaMkhavarNa, zaMkhavaSNubha, kaMsa, kaMsavarNa, kaMsavarNAbha, rupI, raupyAbhAsa, nIla, nIlAbhAsa, bhasma, bhasmarAzi, tila, tilapuSpavarNa, daka, dakapaMcavarNa, kAka, kAkaMdha, iMdAgni, dhUmaketu, hari, piMgala, budha, zukra, guru, rAhu (4) agasti, mANavaka, kAsa, sparza, dhura, pramukha, vikaTa, visaMdhi, niyala, paIla, jhaTitAlaka, aruNa, agila, kAla, mahAkAla, svastika, sauvastika, vardhamAna, (puSpa-mAnaka) (aMkuza), pralaMba, nityAloka, nityodyota, svayaMprabha, avabhAsa, zreyaMkara, kSemakara, AzaMkara, prabhaMkara, aparAjita, araja, azoka, vigatazoka, vimala, vitata, vitrasta, vizAla, sAla, suvrata, anivRtta, ekajaTI, dvijaTI, karakarika, rAjagala, puSpaketu ane bhAvaketu. A 88 mahAgraho pratyeka banne jANavA. sUtra-95 thI 97 (95) jaMbUdvIpa nAmaka dvIpanI vedikA UMcAIthI be gAu Urdhva kahelI che. lavaNa samudra cakravAla vidhvaMbhathI be lAkha yojana che, tenI vedikA be gAu UMcI kahI che. (96) dhAtakIkhaMDadvIpanA pUrvAddha meruparvatanI uttara ane dakSiNe be varSakSetro kahyA che. te bahu samatulya che. yAvat te bharata ane airavata che. jema jaMbudvIpanA bharata ane airAvatanuM varNana karyuM tema ahIM paNa jANavu. yAvat baMnemAM manuSyo cha prakAranA kAlane anubhavatA vicare che. te A bharata ane airavatamAM vizeSa e ke - ahI be vRkSa che- kUTazAlmalI ane ghAtakI. tenA upara rahetA. devonA nAma anukrame che-garUDakumAra jAtinA veNu ane sudarzana. dhAtakIkhaMDadvIpanA pazcimAddhamAM meru parvatanI uttara-dakSiNe be varSakSetro che yAvat bharata ane airAvata yAvat cha prakAranA kAlane anubhavatA vicare che. A bharata-airavatamAM vizeSa e che ke tyAM kUTazAlmalI ane mahAghAtakI muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 20 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' vRkSa che. garulajAtiya veNudeva, priyadarzana devo che. dhAtakIkhaMDa nAmanA dvIpamAM - pratyeka babbe- bharata, airAvata, haimavata, hairaNyavata, harivarSa, ramyapha varSa, pUrvavideha, pazcimavideha, devakuru, uttarakuru kSetro che. banne - devakunA mahAvRkSo, devakurunA mahAvRkSanA vAsI devo, uttarakuru, uttarakuranA mahAvRkSo, uttarakuru mahAvRkSanA nivAsI devo che. babbe-laghuhimavaMta, mahAhimavaMta, niSadha, nIlavaMta, rukamI, zikharI parvato kahyA che. tyAM babbe zabdApAtI, zabdApAtIvAsI svAti devo, vikaTApAtI, vikaTApAtIvAsI prabhAsa devo, gaMdhApAtI, gaMdhApAtIvAsI aruNa devo, mAlyavaMtaparyAya, mAlyavaMtaparyAyavAsI padhdhadevo rahelA che. dhAtakIkhaMDa nAmanA dvIpamAM babbe- mAlavaMta, citrakUTa, padmakUTa, nalinakUTa, ekazaila, trikUTa, vaizramaNakUTa, aMjana, mAtaMjana, saumanasa, vidyuprabha, aMkAvatI, padmAvatI, AzIviSa, sukhAvaha, caMdraparvata, sUryaparvata, nAgaparvata, devaparvata, gaMdhamAdana, iSakAra parvata AvelA che. dhAtakIkhaMDa nAmanA dvIpamAM babbe kUTo kahyA che- laghu himavaMtakUTa, vaizramaNakUTa, mahAhimavaMtakUTa, vaiDUryakUTa, niSadhakUTa, cakakUTa, nIlavaMtakUTa, upadarzanakUTa, maNikaMcanakUTa, zikharIphUTa, tigicchikUTa dhAtakIkhaMDa nAmanA dvIpamAM banne padmadraha, padmadrahavAsinI zrIdevIo, mahApadmadraha, mahApadmadrahavAsI. zrIdevIo, evI rIte yAvat puMDarIkadraha, puMDarIka drahavAsI lakSmIdevIo, gaMgA prapAtaha yAvat raktavatI prapAtadraha e dareka babbe che. dhAtakIkhaMDa dvIpamAM babbe- rohitA yAvat rUpyakUlA, grAhavatI, drahavatI, paMkavatI, taptakalA, mattajalA, unmattajalA, kSIrodA, siMhasrotA, aMtarvAhinI, urmimAlinI, phenamAlinI, gaMbhIramAlinI e pratyeka nadI babbe che. dhAtakIkhaMDa nAmanA dvIpamAM babbe - kaccha, sukaccha, mahAkaccha, kacchAvatI, AvarNa, maMgalAvarta, puSkala, puSkalAvatI, vatsa, suvatsa, mahAvatsa, vatsAvatI, ramya, ramyaka, ramaNIya, maMgalAvatI, padma, supaAE, mahApadma, padmAvatI, zaMkha, nalina, kumuda, salilAvatI, vama, suvapra, mahAvapra, vaprAvatI, valtha, suvallu, gaMdhila ane gaMdhilAvatI vijayo che. uparokta 32 vijayakSetronI mukhya nagarIo che, te baLe - kSamA, kSemapurI, riSTa, rijhapurI, khagI, maMjUSA, auSadhi, puMDarIkiNI, susImAM, kuMDalA, aparAjitA, prabhaMkarA, aMkAvatI, padmavatI, zubhA, ratnasaMcayA, azvapurI, rI, mahApurI, vijayapurI, aparAjitA, aparA, azokA, vigatazokA, vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI, aparAjitA, cakrapurI, khagapurI, avaMdhyA ane ayodhyA - kramazaH A 32 rAjadhAnI pratyeka babbe che. dhAtakIkhaMDa nAmanA dvIpamAM meruparvata upara babbe - bhadrazAlavana, naMdanavana, somanasavana, pAMDukavana che. tyAM babbe - pAMDukaMbalazilA, atipAMDukaMbalazilA, rakta-kaMbalazilA, atiraktakaMbalazilA che. be meru parvata, be meru cUlikA che. dhAtakIkhaMDa nAmaka dvIpanI vedikA be gAu UMcI kahelI che. (7) kAlodadhi samudranI vedikA be gAunI UMcI kahelI che. puSkaravAra dvIpArTunA pUrvArdhamAM meruparvatanI uttara-dakSiNe be kSetra kahyA che. te bahusamatulya yAvat bharata, airavata che. temaja yAvat be kuru kahyA che - devakuru, uttarakuru. tyAM ati zobhAvALA be mahAdramo kahyA che - kUTazAlmalI ane padmavRkSa. be devo che - garUla veNudeva ane padma. yAvat cha prakAranA kALa-ArAnA bhAvone anubhavatA tyAMnA manuSyo vicare che. puSkaravaradvIpArdhanA pazcimAdhane vize meruparvatanI uttara-dakSiNe be kSetro kahyA che - te pUrvavatu jANavuM. vizeSa e ke - vRkSo kUTazAlmalI ane mahApadma che. devo garulajAtIya veNudeva ane puMDarIka che. puSkaravaradvIpAddha muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 21 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' dvIpane vize be bharata, be airAvata yAvat be meru, be merucUlikA che. puSkaradharadvIpanI vedikA be gAunI UMcI kahI che. e rIte badhA dvIpa tathA samudronI paNa vedikAo be gAunI UMcI kahelI che. sUtra-98 be asurakumAra indro kahyA che- camara, bali. be nAgakumAra indro kahyA che - dharaNa, bhUtAnaMda. be suvarNakumAra indro kahyA che - veNudeva, veNudAlI. be vidyukumAra indro kahyA che - hari, harissaha. be agnikumAra indro kahyA che. - agnizikha, agnimANava. be dvIpakumAra indro kahyA che - pUrNa, vaziSTha. be udadhikumAra indro kahyA che - jalakAMta, jalaprabha. be dikakumAra indro kahyA che - amitagati, amitavAhana. be vAyukumAra indro kahyA che - velaMba, prabhaMjana. be svanitakumAra indro kahyA che - ghoSa, mahAghoSa. (A rIte daza sUtro thakI bhavanapatinA 20 indro kahyA.) be pizAcendra kahyA che - kAla, mahAkAla. be bhUtendra kahyA che - surUpa, pratirUpa. be yakSendra kahyA che - pUrNabhadra, mANibhadra, be rAkSasendra kahyA che - bhIma, mahAbhIma. be kinnarendra kahyA che - kinnara, jiMpuruSa. be jiMpuruSendro kahyA che - satparuSa, mahApuruSa. be mahoragendra kahyA che - atikAya, mahAkAya. be gaMdharvendra kahyA che - gItarati, gItayazA....(A ATha sUtromAM vyaMtarendra-1nA 16 indro batAvyA.) be aNapannIndro kahyA che - sannihita, sAmAnika. be paNapannIndro kahyA che - dhAtA, vidhAtA. be RSivAdIndro kahyA che - RSi, RSipAlita. be bhUtavAdIndro kahyA che - izvara, mahezvara. be kaMdIndro kahyA che - suvatsa, vizAla. be mahAkaMdIndro kahyA che - hAsya, hAsyarati. be kuMbhaDendra kahyA che - zveta, mahAzveta. be pataMgendra kahyA che - pataMga, pataMgapati. ...(A ATha sUtromAM vyaMtarendra-2nA 16 indro kahyA.) be jyotiSka devonA indro kahyA che - caMdra ane sUrya. saudharma ane izAna kalpamAM be indro kahyA che - zakra, izAna, sanakumAra ane mAhendra kalpamAM be indro kahyA che - sanaskumAra, mAhendra. brahmaloka ane daMtaka kalpamAM be indro kahyA che - brahma, lAMtaka. mahAzukra ane sahastrArakalpamAM be indro kahyA che - mahAzukra, sahasAraAnata, prANata, AraNa ane amruta kalpamAM be indro kahyA che - prANata, acuta. (ahIM bAra devalokanA 10 indro kahyA che.) mahAzukra ane sahastrAra kalpamAM vimAno be varNavALA kahyA che. te A pramANe - pILA ane dhoLA. raiveyakanA devo UMcapaNe be hAthanI avagAhanAvALA che. sthAna-2, uddezA-3no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAna-2, uddezo-4 sUtra-99 1. samaya-(kALano sauthI sUkSma bhAga ane AvalikA-(asaMkhyAta samayono samUha) jIvano paryAya hovAthI jIva kahevAya che ane ajIvano paryAya hovAthI ajIva paNa kahevAya che. 2. AnaprANa ke stoka jIva ane ajIva kahevAya che. 3. kSaNa ke lava jIva ane ajIva kahevAya che. evI rIte - 4. muhUrta ane ahorAtra, ...5. pakSa ane mAsa, .... Rtu ane ayana, ..7. saMvatsara ane yuga, ...8. so varSa ane hajAra varSa ...9. lAkha varSa ane kroDa varSa ...10. pUrvAga ane pUrva, ...11. truTitAMga ane Tita, ...12. aDaDAMga ane aDaDa, ...13. apapAMga ane apapAta, ...14. hUhutAMga ane hUhUta, ...15. utpalAMga ane utpAta, ...16. pahmAMga ane padma, ..17. nalinAMga ane nalina, ...18. akSanikurAMga ane akSanikura, ...19. ayutAMga ane ayuta, ...20. niyutAMga ane niyuta, ...21. prayutAMga ane prayuta, ...22. cUlikAMga ane muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 22 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' cUlikA, 23. zIrSaprahelikAMga ane ziSaprahelikA, ...24. palyopama ane sAgaropama, ...25. utsarpiNI, avasarpiNI e pratyeka (samaya ke kAlanA mApo) jIva ane ajIvapaNe kahevAya che. gAma, nagara, nigama, rAjadhAnI, kheDa, karbaTa, maDaMba, droNamukha, pATaNa, Akara, Azrama, saMbAha, saMniveza, ghoSa, ArAma, udyAna, vana, vanakhaMDa, vApI, puSkariNI, sarovara, sarapaMkti, kUpa, taLAva, draha, nadI, pRthvI, ghanodadhi, vAtaskaMdha, avakAzAMtara, valaya, vigraha, dvIpa, samudra, vela, vedikA, dvAra, toraNa, nairayika, narakavAso, yAvat vaimAnika, vaimAnikAvAsa, kalpa, kalpavimAnAvAsa, varSakSetro, varSadhara parvato, kUTa, kUTAgAra, vijaya ke rAjadhAnI, e badhAM (sthAno) jIva ane ajIva kahevAya che. chAyA, Atapa, jyotsanA, aMdhakAra, avamAna, unmAna, atiyAnagRha, udyAnagRha, avaliMba ke saniprapAta jIva ane ajIva kahevAya che. sUtra-100 - be rAzi kahI che - jIvarAzi ane ajIvarAzi. - baMdha be bhede kahela che - rAgabaMdha ane dveSabaMdha. - jIvone be sthAne pApakarmono baMdha thAya che - rAgathI ane dveSathI. - jIvone be sthAne pApakarma udIraNA thAya che - abhyapagamikI-(svecchAthI svIkRta vedanAthI), aupakramikI-(karmodayanA kAraNathI thanAra vedanAthI). - e rIte vedanA ane nirjarA paNa babbe bhede kahela che.- abhyapagamikI, aupakramikI. sUtra-101 be sthAnathI AtmA zarIrane sparzIne nIkaLe che - dezathI paNa AtmA zarIrane sparzIne nIkaLe, sarvathI paNa AtmA zarIrane sparzIne nIkaLe che. e rIte be prakAre AtmA zarIrathI bhAra nIkaLe che- zarIrane pharakAvIne, sphoTanA karIne, saMkocIne ane jIvapradezathI jUduM karIne nIkaLe che. sUtra-102 be sthAna vaDe AtmA kevaliprajJapta dharmane zravaNapaNe prApta kare che - karmonA kSayathI ke upazamathI e rIte yAvatu be kAraNothI jIva mana:paryavajJAna pAme che - udayaprApta karmonA kSaya ke anudita karmonA upazamathI. sUtra-103 thI 106 (103) be prakAre upamAvALo kALa kahyo che - palyopama, sAgaropama. te palyopama zuM che? palyopama - (104) je eka yojana lAMbo-pahoLo-UMDo (kUvo) palya hoya. tene ekathI sAta divasanA UgelA karoDo vAlAgro vaDe ThAMsI ThAMsIne bharavo. - (105) te vAlAgramAMthI so so varSe eka eka vAlAjhane kADhavAthI jeTale kALe te palya khAlI thAya teTalA kALane eka palyopama kALa jANavo. - (106) e eka palyopamane daza koDAkoDI guNA karavAthI eka sAgaropamanA kALanuM pramANa thAya che. sUtra-107 thI 109 (107) krodha be prakAre che - AtmapratiSThita ane parapratiSThita. e rIte nairayikathI laIne vaimAnika paryaMta jANavuM. e rIte mAM, mAyA, lobha thI mithyAdarzanazalya paryata jANavuM. (108) saMsAra samApannaka-(saMsArI) jIvo be bhede che - trasa ane sthAvara. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 23 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' sarve jIvo be bhede kahyA che - siddha, asiddha.sarve jIvo be bhede kahyA che - saindriya, anindriya. - A pramANe havenI gAthA (krama-109) mujaba sazarIrI, azarIrI paryanta jANavuM. (109) - siddha-asiddha, saindriya-anIndriya, sakAya-akAya, sayogI-ayogI, savedI-nIrvedI, sakaSAya-aMkaSAya, salezya-alezya, jJAna-ajJAna, sAkAropayoga-nirAkAropayoga, AhAraka-anAhAraka, bhASakaabhASaka, carama-acarama ane sazarIrI-azarIrI (A tera prakAre banne bhedo kahyA che.) sUtra-110 1. zramaNa bhagavaMta mahAvIre zramaNa nircanthone mATe be maraNa sadA varNavyA nathI, sadA kIrtita karyA nathI, sadA vyaktarUpe kahyA nathI, sadA prazasyA nathI ane tenA AcaraNanI anumati ApI nathI te - valAdamaraNa(saMyamamAM kheda pAmatA maravuM), vazArtamaraNa-(indriya viSayone vaza thai pataMganI jema maravuM). e ja rIte babbe bhede 2. nidAna maraNa, tabhavamaraNa. 3. parvatathI paDIne maraNa, vRkSathI paDIne maraNa. 4. jaLapraveza maraNa, agni praveza maraNa. 5. viSabhakSaNa maraNa, zastraprahAra maraNa; jANavA. 6. be maraNa yAvat nitya anujJAta nathI ane kAraNe niSiddha nathI - vaihAyasa-(vRkSanI zAkhA vagere para laTakI gaLe phAMso khAIne maravuM) ane vRddhapRSTha-gIdha Adi pakSI vaDe zarIra cuMthAvIne maravuM) . 7. zramaNa bhagavaMta mahAvIre be maraNa zramaNa nircanthone nitya varNavyA che - yAvat - anumati ApI che te - pAdapopagamana ane bhaktapratyAkhyAna. 8.pAdapopagamana be bhede che- nirdhArima-(janI aMtimakriyA karAya che tevuM maraNa) aniharima-jenI aMtima kriyA nathI thatI tevuM maraNa). 9. bhaktapratyAkhyAna be bhede - nirdhArima ane aniharima. te niyamathI sapratikarma che. sUtra-111 A loka zuM che ? - jIva ane ajIva te loka che, lokamAM anaMta zuM che? - jIva ane ajIva anaMta che, lokamAM zAzvata zuM che? - jIva ane ajIva zAzvata che. sUtra-112 bodhi be bhede kahela che - jJAnabodhi, darzanabodhi. be bhede buddho kahyA che - jJAnabuddha, darzanabuddha. e rIte moha paNa be bheda- jJAnamoha ane darzanamoha ane mUDha paNa be bhede- jJAnamUDha ane darzanamUDha sUtra-113 1. jJAnAvaraNIya karma be bhede - deza jJAnAvaraNIya, sarva jJAnAvaraNIya. 2. darzanAvaraNIya karma paNa e rIte be bhede che. 3. vedanIya karma be bhede - sAtA vedanIya, asAtA vedanIya. 4. mohanIya karma be bhede - darzana mohanIya, cAritra mohanIya. 5. AyuSkarma be bhede - addhAyu ane bhavAyu. 6. nAmakarma be bhede - zubhanAma, azubhanAma. 7. gotrakarma be bhede - uccagotra, nIcagotra. 8. aMtarAya karma be bhede - vartamAnamAM maLela vastuno nAza kare ane bhAvimAM meLavavA yogya lAbhane aTakAve. sUtra-114 thI 116 (114) mUcha be bhede che - premapratyayA-(rAgane kArane thatI mUcha), dveSapratyayA. premapratyayA mUcha be bhede che - mAyA, lobha. ... dveSapratyayA mUcha be bhede - krodha, mAna. (115) ArAdhanA be bhede - dhArmika ArAdhanA, kevali ArAdhanA. dhArmika ArAdhanA be bhede che - mRtadharmArAdhanA, cAritradharmArAdhanA. .. kevali ArAdhanA be bhede che - aMtakriyA, kalpavimAnotpattikA. (116) be tIrthaMkaro varNathI nIlakamala samAna kahyA che - munisuvrata ane ariSTanemi. be tIrthaMkaro priyaMgu muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 24 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' samAna varNavALA che - mali, pArzva. be tIrthaMkara varNathI padma jevA (rAtA) kahyA che - padmaprabha, vAsupUjya. be tIrthaMkara caMdra jevA zveta varNI che - caMdraprabha ane puSpadaMta (suvidhi). sUtra-117 thI 120 (117) satyapravAda (chaThA) pUrvanI be vastuo-(vibhAga) kahela che. (118) pUrvAbhAdrapada, uttarAbhAdrapada, pUrvAphAlganI, uttarAphAlganI e pratyeka nakSatranA babbe tArA che. (119) manuSyakSetra aMtargata be samudro kahyA che - lavaNa samudra ane kAloda samudra. (120) be cakravartI kAmabhogone na tajIne avasare Ayu pUrNa karIne nIce sAtamI pRthvImAM apratiSThAna narakamAM nairayika rUpe utpanna thayA - subhUma cakravartI ane brahmadatta cakravartI. sUtra-121 thI 126 (121) asurendrane varjIne bhavanavAsI devonI deza Una be palyopama sthiti kahI che. saudharmakalpamAM devonI utkRSTa sthiti be sAgaropama kahI che, IzAna kalpe devonI utkRSTa sthiti sAdhika be sAgaropama kahI che. sanakumAra kalpamAM devonI jaghanya sthiti be sAgaropama che, mAhendra kalpe devonI jaghanya sthiti sAdhika be sAgaropamanI sthiti che. (122) be kalpomAM kalpastrI (devI)o kahI che - saudharma ane IzAnamAM. (123) be kalpomAM devo tejolezyI kahyA che - saudharmamAM, IzAnamAM. 124) be kalpomAM devo kAyaparicAraka kahyA che - saudharmamAM, IzAnamAM. be kalpomAM devo sparza paricAraka kahyA che - sanaskumAramAM, mAhendramAM. be kalpomAM devo rUpa paricAraka kahyA che - brahmalokamAM, lAMtakamAM. be kalpomAM devo zabda paricAraka kahyA che - mahAzukramAM, sahasAramAM. be indra mana paricAraka che - prANata, acyate. (125) jIvoe be sthAnamAM sAmAnyathI upArjita pudgalone pApakarmapaNAe grahaNa karyA che - kare che ane karaze - trasakAyamAM upArjelA, sthAvarakAyamAM upArjelA. evI rIte upacita karyA che - kare che - karaze... bAMdhyA che - bAMdhe che - bAMdhaze... udIraNA karI che - kare che - karaze... vedana karyA che - kare che - karaze... nirjarA karI che - kare che - karaze. (126) be pradezavALA skaMdho anaMtA kahyA che, be pradezone avagrAhIne rahela pugalo anaMtA kahyA che yAvatu dviguNarUkSa pudgalo anaMtA kahyA che. sthAna-2, uddezA-4no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAna-2no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 25 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sthAna-3 uddezo-1 sUtra-127 indro traNa prakAre che - nAma indra, sthApanA indra, dravya indra... indro traNa prakAre che - darzanendra-(sAyika samyakTaSTi), jJAnendra-(jJAnadhAraka), cAritrenDa... indro traNa prakAre che- devendra-(vaimAnikendra), asurendra, manuSyandra-(cakravartI). sUtra-128, 129 vipharvaNA traNa prakAre kahI che - bAhya pudgalone grahaNa karIne karAtI vipharvaNA, bAhya pudgalo grahaNa karyA vinA karAtI vipharvaNA, bAhya pudgalone grahaNa karIne ke grahaNa karyA vinA karAtI vipharvaNA. vikrvaNA traNa prakAre kahI che - atyaMtara pudgalone grahaNa karIne karAtI vikurvaNA, atyaMtara pudgalone grahaNa karyA vinA karAtI vikurvaNA, atyaMtara pudgalone grahaNa karIne ke karyA vinA karAtI vikurvaNA. vaLI traNa prakAre vikrvaNA kahI che - bAhyaatyaMtara pudgala grahaNa karIne eka, bAhyaatyaMtara pudgala grahaNa karyA vinA eka, bAhyaatyaMtara pudgala grahaNa karIne ke karyA vinA eka evI traNa vikurvaNA karAya che. (129) nairayika traNa prakAre kahyA che - katisaMcita-(saMkhyAta jIvonI utpattIvAlA), akatisaMcita(asaMkhyAta jIvonI utpattivALA), avaktavyasaMcita. e pramANe ekendriyane varjIne vaimAnikaparyata jANavuM. sUtra-130 traNa prakAre paricAraNA (devonuM viSaya sevana) kahela che - 1. koI deva anya devone ke bIjA devonI devIone AliMgana karI-karIne bhogave che, potA vaDe potAnI vipharvaNA karI-karIne paricAraNA kare che. 2. koI deva anya devone ke anya devonI devIone AliMgana karI karIne paricAraNA karato nathI, paNa potAnI devIone AliMgana karI - karIne paricAraNA kare che. potA vaDe potAnI vipharvaNA karI - karIne bhogavavA yogya zarIra karIne paricAraNA kare che. 3. koI deva anya devone, anya devonI devIne AliMgana karIne paricAraNA karato nathI, potAnI devIne AliMgana karIne paNa paricAraNA karato nathI, paNa potA vaDe potAnI vipharvaNA karI-karIne paricAraNA kare che. sUtra-131 traNa prakAre maithuna kahela che - deva saMbaMdhI, manuSyasaMbaMdhI, tiryaMca saMbaMdhI. traNa jIvo maithuna pAme che - devo, manuSya, tiryaMcayonika. traNa jIvo maithuna seve che - strI, puruSa, napuMsaka. sUtra-132 yoga traNa prakAre kahela che - manoyoga, vacanayoga, kAyayoga. evI rIte vikasendriyane varjIne nairayikathI vaimAnika paryanta traNa yoga hoya che. traNa prakAre prayoga kahela che - manaprayoga, vacanaprayoga, kAyaprayoga. jema yogamAM kahyuM tema vikasendriyane varjIne prayogamAM paNa jANavuM. karaNa traNa bhede kahela che - manakaraNa, vacanakaraNa, kAyakaraNa. e pramANe vikasendriyane varjIne vaimAnika paryanta jANavuM... karaNa traNa bhede kahyA che - AraMbhakaraNa, saMraMbhakaraNa, samAraMbhakara. te vaimAnika paryanta badhAne che. sUtra-133 traNa sthAna vaDe jIvo alpa AyupaNe karma bAMdhe che - prANano vinAza karavAthI, asatya bolavAthI, tathArUpa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 26 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' zramaNa ke mAhaNane aprAsuka, aneSaNIya azana-pAna-khAdima-svAdima vaDe paDilAbhavAthI. A rIte jIva alpAyukarma bAMdhe che. traNa sthAna vaDe jIva dIrdhAyu yogya karma bAMdhe- prANInI hiMsA na karIne, asatya na bolIne, tathArUpa zramaNa ke mAhaNane prAsuka tathA eSaNIya azana, pAna, khAdima, svAdima vaDe paDilAbhIne. jIva dIrdhAyurUpa karma bAMdhe. traNa sthAna vaDe jIva azubha dIrdhAyu yogya karma bAMdhe che - prANInI hiMsA karIne, asatya bolIne, tathArUpa zramaNa ke mAhaNanI helaNA-niMdA-gaha-apamAna karIne. A helaNAdimAMthI koI eka vaDe, amanojJa-aprItikArI azanAdi ApIne thAya che. A traNa sthAno vaDe jIva azubha dIrdhAyupaNe karma bAMdhe che. traNa sthAna vaDe jIva zubha dIrdhAyu yogya karma bAMdhe - prANInI hiMsA na karIne, asatya na bolIne, tathArUpa zramaNa ke brAhmaNane azana-pAna-khAdima-svAdima paDilAbhIne. A traNa sthAnathI jIvane zubha dIrdhAyukarmano baMdha thAya che. sUtra-134 guktio-(kuzala mana vageremAM pravartavuM ane akuzala mana vagerethI nivartavuM te) e gupti traNa kahI che - managupti, vacanagupti, kAyagupti.. saMyata manuSyone traNa gupti kahI che - managupti, vacanagupti, kAyagupti. traNa aguktio kahI che - manaagupti, vacanaagupti, kAyaagupti. ema nArakone yAvat svanitakumArone, paMcendriya tiryaMcayonikone, asaMyata manuSyone, vyaMtarone, jyotiSThone, vaimAnikone hoya. traNa daMDa kahelA che - manadaMDa vacanadaMDa, kAyadaMDa. nairayikone traNa daMDa kahelA che - manadaMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa. vikasendriya varjIne yAvat vaimAnika traNa daMDa kahelA che. sUtra-135 gaha traNa bhede che - koI manathI gaha kare che, koI vacanathI gaha kare che, koI pApakarmo na karIne kAyAthI gartA kare che athavA - gaha traNa bhede che - koI dIrdhakALa gaha kare che, koI alpakALa gaha kare che. koI pApakarmathI potAne dUra rAkhavA mATe kAyAthI pApa pravRtti karatA nathI. pratyAkhyAna traNa bhede kahela che - koI manathI pratyAkhyAna kare che, koI vacanathI pratyAkhyAna kare che, koI kAyAthI pratyAkhyAna kare che. ...jema gaha kahI tema paccakakhANane vize paNa be AlAvA kahevA. sUtra-136 1. traNa vRkSo kahyA che - patrasahita, puSpasahita, phaLasahita. 2. e pramANe traNa prakAre puruSo kahyA che - patra-sahita vRkSa samAna, puSpasahita vRkSo samAna, phala sahita vRkSo samAna. 3. puruSa traNa prakAre kahyA che - nAmapuruSa, sthApanA puruSa, dravyapuruSa. 4. traNa prakAre puruSa kahyA che - jJAnapuruSa, darzana puruSa, cAritrapuruSa. 5. traNa prakAre puruSa kahyA che - vedapuruSa, liMgapuruSa, abhilApapuruSa. 6. traNa prakAre puruSa kahyA che - uttamapuruSa, madhyamapuruSa, jaghanyapuruSa. 7. uttamapuruSo traNa prakAre che - dharmapuruSa, bhogapuruSa, karmapuruSa. dharmapuruSa te arihaMto, bhogapuruSa te cakravartI, karmapuruSa te vAsudeva. 8. madhyama puruSo traNa prakAre - ugra, bhoga, rAjanya. 9. jaghanyapuruSa traNa- dAsa, nRtya, bhAgiyA. sUtra-137 thI 139 (137) 1. traNa prakAre malyo kahyA che - aMDaja, potaja, saMmUcchimaja. 2. aMDaja masyo traNa prakAre che - muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 27 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' strI, puruSa, napuMsaka. 3. potaja masyo traNa prakAre kahyA che - strI, puruSa, napuMsaka. (saMmUcchima napuMsaka ja hoya.) 1. pakSIo traNa prakAre che - aMDaja, potaja, saMmUcchimaja. 2. aMDaja pakSI traNa prakAre che - strI, puruSa, napuMsaka. 3. potaja pakSI traNa prakAre kahyA che - strI, puruSa, napuMsaka. e ja rIte uraparisarpa ane bhujaparisarpa kahevA. (138) 1. strIo traNa prakAre che - tiryaMcayonika strI,, manuSyayonika strI., devI. 2. tiryaMcayonika strI traNa prakAre - jalacarI, sthalacarI, khecarI. 3. manuSya strI traNa prakAre che - karmabhUmijA, akarmabhUmijA, aMtardIpajA. 1. puruSo traNa prakAre che - tiryaMcayonika puruSa, manuSyayonika puruSa, devapuruSa. 2. tiryaMcayonika puruSa traNa prakAre che - jalacara, sthalacara, khecara. 3. manuSya puruSo traNa prakAre che - karmabhUmija, akarmabhUmija, aMtardIpaja. 1. napuMsako traNa prakAre- nairayikanapuMsaka, tiryaMcayonika napuMsaka, manuSya napuMsaka. 2. tiryaMcayonika napuMsako traNa prakAre- jalacara, sthalacara, khecara. 3. manuSyanapuMsaka traNa prakAre- karmabhUmija, akarmabhUmija, aMtadvapaja. (139) tiryaMcayonika traNa prakAre che- strI, puruSa, napuMsaka. sUtra-140 1. nairayikone traNa vezyAo kahI che - kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA. 2. asurakumArone traNa lezyAo saMkliSTa kahI che - kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA. 3 thI 11. e pramANe yAvat svanitakumAro jANavA. e pramANe 12. pRthvIkAyika, 13. aprakAyika, 14. vanaspatikAyika, 15. teukAyika, 16. vAyukAyika, 17. be-indriya, 18. teindriya, 19. caurindriya, e badhAne nairayikonI mAphaka traNa lezyAo kahelI che. 20. paMcendriya tiryaMcayonikone traNa vezyAo saMkliSTa kahI che - kRSNa vezyA, nIlalezyA, kApotalezyA. 21. paMcendriya tiryaMcayonikone traNa lezyA asaMkliSTa kahelI che - tejolezyA, padmavezyA, zuklalezyA. 22. e rIte manuSyone paNa jANavuM. 23. vyaMtarone asurakumAranI jema jANavuM. 24. vaimAnikone traNa lezyAo kahI che - tejolezyA, padmavezyA, zuklalezyA. sUtra-141 traNa kAraNe tArA potAnA sthAnethI calita thAya che - vipharvaNA karatA, paricAraNA karatA, eka sthAnathI. bIjA sthAne saMkramaNa karatA.. traNa kAraNe devo vidhutkAra kare - vipharvaNA karatA, paricAraNA karatA, tathArUpa zramaNa ke mAhaNane Rddhi, kAMti, yaza, bala, puraskAra, parAkrama batAvatA deva vidhutkAra kare... traNa kAraNe deva svanita zabda kare - vidurvaNA karato ityAdi sUtra vidyutkAra sUtravat jANavuM. sUtra-142 (1) traNa kAraNe lokamAM aMdhakAra thAya - arihaMta nirvANa pAme tyAre, arihaMta prajJapta dharma viccheda pAme tyAre, pUrva-zruta nAza pAmatA. (2) traNa kAraNe lokamAM udyota thAya - arihaMto janma le tyAre, arihaMto pravrajyA le tyAre, arihaMtonA kevala jJAnotpatti mahotsavamAM. (3) traNa kAraNe deva bhavanomAM aMdhakAra thAya - arihaMto nirvANa pAme tyAre, arihaMta prajJapta dharma viccheda thatAM, pUrvagatazruta nAza pAmatA. (4) traNa kAraNe deva bhavanomAM udyota thAya - arihaMto janma le tyAre, arihaMto pravrajyA le tyAre, arihaMtonA kevalajJAna prApti mahotsavamAM. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 28 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' . (5) traNa kAraNe devono sannipAta (Agamana) thAya - arihaMto janme tyAre, arihaMto pravrajyA le tyAre, arihaMtonA kevalajJAna prApti mahotsavamAM. (6) e rIte devonuM ekaThAM thavuM. ane (7) devatAno harSanAda (traNe kAraNe jANavo.) (8) traNa kAraNe devo manuSyalokamAM jaladI Ave che - arihaMto janme tyAre, arihaMto pravrajyA le tyAre, arihaMtonA kevala jJAnotpatti mahotsavamAM. e ja rIte... (9) sAmAnika devo, (10) trAyastrizako, (11) lokapAla devo, (12) agramahiSIo, (13) traNa parSadAnA devo, (14) anikAdhipati, (15) AtmarakSaka devo (e badhA) manuSyalokamAM zIdhra Ave che. traNa kAraNe devo - (1) siMhAsanathI tatkALa UbhA thAya che - arihaMto janma le tyAre. ityAdi pUrvavata jANavuM. evI rIte (2) Asano calAyamAna thAya che, (3) siMhanAda kare, (4) vastranI vRSTi kare, (5) traNa kAraNe devonA caityavRkSo calAyamAna thAya che - arihaMto janma le tyAre Adi pUrvavatu. (6) traNa kAraNe lokAMtika devo manuSyalokamAM zIdhra Ave - arihaMto janma le tyAre, arihaMto pravajyA le tyAre, arihaMtonA kevalajJAnotpatti mahotsavamAM. sUtra-143 he AyuSyamAn zramaNo ! traNa dupratikAra - (upakArano badalo vALI na zakAya tevA) che. - mAtApitAno, svAmIno, dharmAcAryano. koI puruSa dararoja mAtApitAnuM zatapAka, sahasrapAka tela vaDe mardana karIne, sugaMdhI dravyanA cUrNa vaDe udvartana karIne, traNa prakAranA pANI vaDe snAna karAve, sarvAlaMkAra vaDe vibhUSita karIne manojJa vAsaNamAM sArI rIte pakAvelA nirdoSa aDhAra jAtinA vyaMjana yukta bhojana jamADIne, jIvanaparyanta kAMdhe besADIne laI jAya to paNa te mAtApitAnA upakArano badalo na vALI zake. paNa jo te puruSa mAtApitAne kevaliprajJapta dharma kahIne, samajAvIne, prarUpIne, sthApita kare to te mAtApitAnA upakArano badalo he AyuSyamAn zramaNo ! vALI zake. koI mahARddhivALo daridrane dhana ApIne teno samutkarSa kare. tyAre te daridra samutkarSa pAmIne pachI te zreSThInI sAme ke pAchaLa vipula bhogasAmagrI vaDe mukta thaIne rahe tyArapachI te zreSThI anya koI vakhata daridrI thaIne te pe'lA daridra pAse zIdhra Ave, tyAre te daridrI te bhartA (dhanADhya) ne potAnuM sarvasva ApI de to paNa zreSThInA upakArano badalo na vALI zake, paNa te daridrI te zreSThIne kevaliprajJapta dharma kahIne, samajAvIne, prarUpIne, sthApIne te avazya te zreSThInA upakArano badalo vALanAra thAya. koIka tadurUpa zramaNa ke mAhaNanI pAsethI eka paNa Arya-dhArmika suvacana sAMbhaLIne, samajIne yogya avasare mRtyu pAmIne koI eka devaloke devapaNe utpanna thAya, tyAre te deva te dharmAcAryane durbhivALA dezamAMthI subhikSavALA dezamAM laI jAya, koI aTavImAMthI vasatImAM laI jAya, dIrghakAlIna rogAtaMkathI abhibhUta thayelA temane vimukta karAve, to paNa te dharmAcAryanA upakArano badalo vALI na zake, paNa jo te dharmAcAryane kevaliprajJapta dharmathI bhraSTa thatA hoya to vAraMvAra kevaliprajJapta dharma kahIne yAvat dharmamAM sthApita kare to tenA vaDe te dharmAcAryanA upakArano badalo vALI zake. sUtra-14 thI 146 (144) traNa sthAna vaDe saMpanna aNagAra anAdi, anaMta, dIrghamArgavALA, caturaMta saMsAra-kAMtAranuM ullaMghanA kare che - niyANa na karIne, samyak daSTipaNAe, upadhAnapUrvaka zrutanuM vahana karavA vaDe. (145) traNa bhede avasarpiNI kahI che - utkRSTa, madhyama, jaghanya. e rIte traNa bhedathI cha ArA paNa kahevA thAvat dUSama dUSama paryata. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 29 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' traNa prakAre utsarpiNI kahI che - utkRSTa, madhyama, jaghanya. evI rIte traNa bhedathI cha ArA paNa kahevA, yAvat suSamasuSama paryanta. (146) traNa kAraNe acchinna pudgalo calita thAya che - AhArapaNe jIva vaDe pudgalo grahaNa karavAthI, vipharvaNA karavA vaDe pudgalo calita thAya, eka sthAnathI bIje sthAne mUkavAthI pudgala calita thAya. upadhi traNa prakAre che - karma upadhi, zarIra upadhi, bAhya bhAMDa mAtra upadhi. e pramANe asurakumArone kahevuM. evI rIte ekendriya ane nairayikane varjIne yAvat vaimAnika paryanta kahevuM - athavA - upadhi traNa prakAre che - sacitta, acitta, mizra. A pramANe nairayika yAvat vaimAnikone traNa upadhi kahevI. parigraha traNa prakAre che - karma parigraha, zarIra parigraha, bAhya bhAMDa mAtra parigraha. A traNe asurakumArone hoya che, e pramANe ekendriya ane nairayikane varjIne yAvat vaimAnika paryanta kahevuM - athavA - parigraha traNa prakAre che - sacitta, acitta, mizra. A traNa parigraha nairavikathI vaimAnika paryanta che. sUtra-147 traNa prakAre praNidhAna kahyA che - manapraNidhAna, vacanapraNidhAna, kAyapraNidhAna. e pramANe paMcendriyo yAvatu vaimAnikone jANavA. saMyata manuSyone traNa supraNidhAna kahyA che - manasupraNidhAna, vacanasupraNidhAna, kAyasupraNidhAna. traNa duppaNidhAna kahyA che - manaduppaNidhAna, vacanadupraNidhAna, kAyadupraNidhAna. e rIte paMcendriya yAvat vaimAnika. sUtra-148 yoni traNa prakAre che - zIta, uSNa, zItoSNa. e rIte teukAyane choDIne bAkInA ekendriya, vikalendriya, saMmUcchima paMcendriya tiryaMcayonika ane saMmUcchima manuSyone hoya che. yoni traNa prakAre che - sacitta, acitta, mizra. e rIte ekendriya, vikasendriya, saMmUcchima paMcendriya tiryaMcayonika ane saMmUcchima manuSyone hoya che. yoni traNa prakAre che - saMvRtta, vivRtta, mizra. yoni traNa prakAre che - kUrmonnatA, zaMkhAvartA, vaMzIpatrA. temAM kUrmonnatA yoni uttama puruSonI mAtAne hoya che, kUrmonnatA yonimAM traNa prakAranA uttamapuruSo garbhamAM utpanna thAya - arihaMta, cakravartI, baladeva-vAsudeva. zaMkhAvartA yoni strI ratnanI hoya che, zaMkhAvartA yonimAM ghaNA jIvo ane pudgalo Ave che, jAya che - cyave che ane utpanna thAya che, paNa tenI niSpatti thatI nathI. vaMzIpatrA yoni sAmAnya manuSyonI che, temAM sAmAnyajano utpanna thAya che. sUtra-19 tRNavanaspatikAyika traNa prakAre kahI che - saMkhyAta jIvavALI, asaMkhyAta jIvavALI ane anaMta jIvavALI. sUtra-150 jaMbudvIpanAmaka dvIpamAM bharatakSetrane vize traNa tIrtho kahela che - mAgadha, varadAma ane prabhAsa. e rIte airavatamAM paNa (traNa tIrtho) che. jaMbudvIpa nAmaka dvIpamAM mahAvideha kSetramAM eka-eka cakravartI vijayamAM traNa tIrtho kahelA che - mAgadha, varadAma ane prabhAsa. e pramANe dhAtakI khaMDa dvIpamAM pUrvAddhamAM paNa che. pazcimArdramAM paNa che. puSkaradharadvIpArTsanA pUrvArdhamAM paNa che ane pazcimAryamAM paNa che. (darekamAM traNa-traNa tIrtho che.) sUtra-151 1. jaMbUdvIpa nAmaka dvIpamAM bhArata ane airAvata kSetramAM atIta utsarpiNImAM suSamAM ArAmAM traNa koDAkoDI sAgaropama kALa hato. 2. e rIte avasarpiNImAM paNa kahela che. 3. AgAmI utsarpiNImAM paNa e pramANe ja muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 30 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' kAlamAna thaze. 4 thI 9. e rIte dhAtakI khaMDanA pUrvAddhamAM ane pazcimArTsamAM paNa kahevuM. 10 thI 15. e rIte. puSkaravaradvIpArTunA pUrva-pazcimamAM kahevuM. 1. jaMbudvIpa nAmaka dvIpanA bharata ane airAvata kSetramAM atIta utsarpiNImAM suSamasuSamAM nAmaka ArAmAM manuSyo traNa gAunI UMcAIvALA hatA ane traNa palyopamanuM utkRSTa AyuM hatuM. 2. A pramANe vartamAna avasarpiNImAM jANavuM. 3. AgAmI utsarpiNImAM paNa ema ja jANavuM. 4. jaMbudvIpamAM devakuru-uttarakurumAM manuSyo traNa gAu UMcA che ane traNa palyopamanuM utkRSTa Ayu pALe che. e pramANe yAvat puSkaravaradvIpAkke che. jaMbudvIpanA bharata ane airAvata kSetramAM eka avasarpiNI ane eka utsarpiNImAM traNa vaMzo utpanna thayA che - thAya che ane thaze.-arihaMtavaMza, cakravartIvaMza, dasAravaMza. e rIte yAvat puSkaravaradvIpArTunA pazcimArTsamAM jANavuM. jaMbudvIpanA bharata, airavatamAM eka eka avasarpiNI, utsarpiNImAM traNa uttama puruSo utpanna thayA che - thAya che - thaze. arihaMta, cakravartI, baladeva-vAsudeva. e pramANe yAvat puSkaravaradvIpArTunA pazcimAddhamAM jANavuM. traNa yathAyuSyane pALe che - arihaMta, cakravartI, baladeva-vAsudeva. - traNa madhyamAyune pALe che - arihaMta, cakravartI, baladeva-vAsudeva. sUtra-152 thI 154 (152) bAdara teukAyikanI utkRSTa sthiti traNa ahorAtri kahI che. bAdara vAyukAyikonI sthiti utkRSTathI 3000 varSa pramANa che. (153) he bhagavanuM zAlI, vrIhi, java, javajava, A dhAnyone koThAmAM nAkhelA, pAlAmAM rAkhelA, maMco para sthApelA, mALa upara rAkhelA, DhAMkaNa mUkI lIMpIne rAkhelA, cotarapha lIMpela, laMkita karelA, mudrita karelA, DhAMkelA evA dhAnyonI keTalo kALa sudhI yoni rahe che? he gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI traNa varSa sudhI. tyArapachI yoni varSAdithI plAna thAya che, pachI yoni dhvaMsa abhimukha thAya che, pachI yoni nAza pAme che, pachI te bIja abIja thAya che pachI yonino viccheda-abhAva thAya che. (154) bIjI zarkarAmabhA pRthvImAM nairayikonI utkRSTa sthiti traNa sAgaropama kahI che. trIjI vAlukAprabhAmAM nairayikonI jaghanya sthiti traNa sAgaropama che. sUtra155 thI 157 (155) pAMcamI dhUmaprabhA pRthvImAM traNa lAkha narakAvAso che. traNa pRthvImAM nairayikone uSNavedanA kahI che - pahelI, bIjI, trIjI narakamAM. traNe pRthvImAM nairayiko uSNa vedanA anubhavatA vicare che - pahelI, bIjI, trIjImAM. (156) lokamAM traNa samAna pramANavALA, samAna pArzvavALA, dizA-vidizA vaDe samAna che - apratiSThAnA naraka, jaMbudvIpanAmaka dvIpa, sarvArthasiddha vimAna. lokamAM traNa samAna pramANavALA, samAna pArzvavALA, dizAvidizAthI samAna kahela che - sImaMtaka narakAvAsa, samayakSetra, iSatuprAbhArA pRthvI. (157) traNa samudro svabhAvathI udakarasa vaDe yukta kahela che - kAloda, puSkaroda, svayaMbhUramaNa. traNa samudro ghaNA matsya, kAcabAnA pAtra sthAno kahelA che - lavaNa, kAloda ane svayaMbhUramaNa. sUtra-158 thI 160 (158) lokamAM zIlarahita, vratarahita, guNarahita, maryAdArahita, pratyAkhyAna ane pauSadhopavAsa rahita traNa manuSyo mRtyu avasare maraNa pAmIne nIce sAtamI pRthvImAM apratiSThAna narakamAM nairayikapaNe utpanna thAya che - rAjA, mAMDalika, mahAraMbhI kauTuMbika. lokamAM sArA zIlavALA, sArA vratavALA, guNasahita, maryAdA sahita, pratyAkhyAna ane pauSadhopavAsa sahita evA traNa manuSyo mRtyu samaye maraNa pAmIne sarvArthasiddha mahAvimAnamAM devapaNe utpanna thAya che - kAmabhoga choDanArA rAjAo, senApatio, prazastAra (zikSAdAtA). muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 31 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (159) brahmaloka ane lAMtaka kalpamAM vimAno traNa varNavALA kahyA che - kALA, lIlA, rAtA. AnataprANata-AraNa-ayyata kalpe devonA bhavadhAraNIya zarIra utkRSTathI traNa hAtha UMcA kahelA che. (160) traNa prajJaptio kAle bhaNAya che - caMdraprajJapti, sUryaprajJapti, dvIpasAgara prajJapti. sthAna-3, uddezA-1no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAna-3, uddezo-2sUtra-161 loka traNa prakAre che - nAmaloka, sthApanAloka, dravyaloka...loka traNa bhede che - jJAnaloka, darzanaloka, cAritraloka. ... loka traNa bhede - Urdhvaloka, adholoka, tirthAloka. sUtra-162 asurendra asurakumAra rAjA camaranI traNa parSadA kahI che - samitA, caMDA ane jAyA. samitA atyaMtara che, caMDA madhyama che ane jAyA bAhya che. asurendra asurakumAra rAjA camaranA sAmAnika devonI traNa parSadA che - te A samitA vagere amarendranI. mAphaka jANavI. e rIte trAyastrizakonI paNa jANavI. lokapAlonI traNa pariSad - guMbA, truTitA ane paryA. e rIte agra-mahiSIonI paNa jANavI. balIndranI. - yAvat - agramahiSInI traNa parSadA temaja che. dharaNendranI, sAmAnikanI, trAyastrizakonI samitA, caMDA, jAtA traNa-traNa pariSada che. lokapAlanI ane agramahiSIo nI IzA, truTitA, daDharathA traNaparSadA che. dharaNendranI mAphaka bIjA bhavana pizAcendra pizAcarAjA 'kAla'nI traNa pariSada kahI che - IzA, truTitA, ane daDharathA. e rIte sAruM agramahiSInI paNa traNa pariSada che. evI rIte yAvat gItarati ane gItayazAnI traNa pariSada jANavI. jyotirmendra jyotiSa rAjAnI traNa pariSada kahI che - tuMbA, truTitA ane paryA. e rIte sAmAnika ane agramahiSInI jANavI. ema ja sUryanI paNa jANavI. devendra devarAja zakranI traNa parSadA kahI che - samitA, caMDA, jAyA. jema camaranI kahI tema yAvat agramahiSI traNa parSadA kahevI. e rIte yAvat ayyatendra ane lokapAla sudhI paNa traNa pariSada jANavI. sUtra-163 - traNa yAma kahelA che - prathama yAma, madhyama yAma, pazcima yAma. temAM - te traNa yAmamAM kevali prarUpita dharma sAMbhaLavA pAme. jemake prathama yAmamAM, madhyama yAmamAM ane chellA yAmamAM. e rIte yAvat kevalajJAnane pAme che - traNa vaya-avasthA kahI che - prathama vaya, madhyama vaya, pazcima vaya. ahIM badhu yAma mAphaka kahevuM yAvatu kevaLajJAna pAme. sUtra-164, 165 (164) 1. bodhi traNa bhede che - jJAnabodhi, darzanabodhi, cAritrabodhi. 2. buddha traNa bhede che - jJAnabuddha, darzana buddha, cAritrabuddha. 3. e rIte moha ane 4. mUDhanA (paNa jJAnAdi traNa-traNa bhedo jANavA). (165) traNa prakAre pravajyA (dIkSA) kahI che - Aloka pratibaddhA, paraloka pratibaddhA, ubhayaloka pratibaddhA. vaLI traNa prakAre pravajyA kahI che - purataH pratibaddhA, mArgataH pratibaddhA, ubhayataH pratibaddhA. vaLI pravajyA traNa bhede che - pIDA upajAvIne, bIje sthaLe laI jaIne, bodha ApIne. pravrajyA traNa bhede che - apAta pravrajyA, AkhyAta pravrajyA, saMgAra pravrajyA. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 32 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sUtra-166, 167 (166) traNa nirgunho nosaMjJopayukta che - pulAka, nircantha, snAtaka. traNa nircantha saMjJopayukta ane nosaMjJopayukta kahyA che - bakuza, pratisevanA kuzIla ane kaSAyakuzIla, (167) traNa zaikSyabhUmi kahI che - utkRSTa, madhyama, jaghanya. cha mAsavALI te utkRSTa, cAra mAsavALI te madhyama, sAta ahorAtravALI te jaghanya. traNa sthavirabhUmi kahI che - jAtisthavira, zrutasthavira, paryAyasthavira. 60 varSa thayA pachI zramaNa nircantha jAti sthavira che, ThANAMga-samavAyAMga dhAraka zramaNa nircantha te zrata sthavira che, 20 varSa dIkSA paryAyavALo te paryAya sthavira che. sUka-168 thI 14 (168) 1. traNa bhede puruSo kahyA - sumanA-(mAnasika harSavALA), durmanA-(mAnasika viSAdavALA). nosumanA-nodurmanA (na harSavAlA na viSAdavAlA). 2. traNa bhede puruSo kahyA - koI eka kyAMka jaIne sumanA thAya, koIka tyAM jaIne durmanA thAya, koI tyAM jaIne madhyastha rahe. 3. traNa bhede puruSo kahyA che - koI sthAne huM jAuM chuM mAnIne sumanA thAya, koI sthAne huM jAuM chuM ema mAnIne durmanA thAya, koI sthAne huM jAuM chuM ema mAnIne madhyastha rahe. 4. puruSo traNa bhede che - e ja pramANe huM koI sthAne jaIza ema mAnIne koI sumanA thAya, ityAdi. e ja pramANe ...5. koI huM te sthAne nahIM jaIne - ema sumanA thAya ityAdi. .... koI eka 'huM te sthAne nahIM jauM ema mAnIne sumanA thAya ityAdi traNa. ...7. koI eka 'huM te sthAne jaIza nahIM ema mAnIne sumanA thAya ityAdi traNa. ..8. e rIte koI eka AvIne sumanA thAya. ...9. koI eka AvuM chuM mAnIne sumanA thAya. ...10. koI eka 'AvIza' ema mAnIne sumanA thAya. e rIte (169) 1. jaIne ane na jaIne, 2. AvIne ane na AvIne, 3. UbhA rahIne ane na UbhA rahIne, 4. besIne ane na besIne.. (170) 5. haNIne ane na haNIne, 6. chedIne ane na chedIne, 7. bhaNIne ane na bhaNIne, 8. bolIne ane na bolIne.... (171) 9. ApIne ane na ApIne, 10. khAIne ane na khAIne, 11. meLavIne ane na meLavIne, 12. pIne ane na pIne. (172) 13. sUIne ane nahIM sUIne, 14. laDIne ane na laDIne, 15. jItIne ane na jItIne, 16. parAjIta karIne ane parAjIta na karIne... (173) 17. zabda, 18. rUpa, 19. gaMdha, 20. rasa, 21. sparza (A pAMcenA babbe bheda traNa-traNa) sthAne upara mujaba jANavA. jema ke - koI eka zabda sAMbhaLIne sumanA thAya, durmanA thAya ke madhyastha rahe, e rIte 'sAMbhaLatAnA traNa bhede, 'sAMbhaLIzanA traNa bheda. A pramANe rUpa AdinA pratyekanA cha-cha AlAvA thAya. kula-127 thayA - te sthAne zIlarahita puruSane gahita thAya ane zIlavaMtane prazasta thAya. (174) niHzIla, nirvata, nirguNa, nirmaryAda, pratyAkhyAna - pauSadhopavAsa rahitane traNa sthAna gahita thAya che - A loka janma gahita thAya, upapAta gahita thAya ane pachIno janma paNa gahita thAya. traNa sthAno suzIlane, suvratane, guNavAnane, maryAdAvAnane, pratyAkhyAna pauSadhopavAsIne prazasta thAya che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 33 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' A janma prazasta thAya, upapAta prazasta thAya, Avato janma prazasta thAya. sUtra-175 saMsArI jIva traNa prakAre che - strI, puruSa, napuMsaka. sarve jIvo traNa prakAre kahyA che - samyagadaSTi, mithyASTi, mizradaSTi athavA sarve jIvo traNa prakAre kahyA che - paryAptako, aparyAptako, noparyAptaka-noaparyAptaka. e rIte samyagudaSTi - paritta, paryAptaka, sUkSma, saMjJI, bhavya (e pratyeka traNa-traNa bheda jANavA). sUtra-176 lokasthiti traNa bhede che - AkAzane AdhAre vAyu che, vAyune AdhAre udadhi che, udadhine AdhAre pRthvI che. traNa dizAo kahI che - urdhva, adho, tirthI. traNa dizAmAM jIvonI gati pravarte che. e rIte Agati, utpatti, AhAra vRddhi, nivRddhi, gatiparyAya, samudghAta, kALasaMyoga, darzanAbhigama, jJAnAbhigama, jIvAbhigama (jANavA). traNa dizAmAM jIvone ajIvonuM jJAna hoya che - urdhva, adho ane tirthI. A rIte Agati Adi tera sUtro paMcendriya tiryaMco ane manuSyone hoya che. sUtra-177 trasa jIvo traNa bhede kahyA che - teukAyika, vAyukAyika, udAra trasaprANIo. traNa bhede sthAvaro kahyA che - pRthvIkAyiko, aprakAyika, vanaspatikAyika. sUtra-178 1. traNa acchedya kahyA che - samaya, pradeza, paramANu. e rIte - 2. abhedya, 3. adAhya, 4. agrAhya, 5. anaA, 6. amadhya, 7. apradeza, 8. traNa padArtho avibhAjya kahyA che - samaya, pradeza paramANu. sUtra-178 1. he Aryo ! zramaNa bhagavaMta mahAvIra, gautamAdi zramaNa nircanthone AmaMtrita karIne ema kahyuM - he AyuSyamAna zramaNo ! prANIone konAthI bhaya che ? gautamAdi zramaNa nirgaLyo, zramaNa bhagavaMta mahAvIrane samIpa Ave che, AvIne vaMdana, namaskAra kare che. vaMdana-namaskAra karIne ema kahyuM. he devAnupriyo ! ame A arthane jANatA nathI ke dekhatA nathI, he devAnupriya ! jo te arthane kahevA mATe Apane glAni na thAya to kaho, ame ApanI pAse sAMbhaLavA icchIe chIe. he Aryo ! zramaNa bhagavaMta mahAvIre, gautamAdi nircanthone AmaMtrIne kahyuM - he AyuSyamAn zramaNo ! prANIo duHkhathI bhaya pAme che. 2. he bhagavan! te duHkha konAthI utpanna thAya che? jIve potAnA pramAda vaDe utpanna karyuM che. 3. he bhagavan! te duHkhanuM vedana kema karAya ? - jIva potAnA apramAdathI duHkhano kSaya kare che. sUtra-180 he bhagavan ! anyatIrthiko evuM kahe che, evuM bole che, evuM prajJApe che, evuM prarUpe che. kevI rIte zramaNa nircanthonA matamAM karma duHkhane mATe thAya che ? (ahIM cAra bhAMgA che) 1. temAM je karela karma duHkhane mATe thAya che, te nathI pUchatAM. 2. temAM je karela karma duHkhane mATe na thAya te pUchatA nathI. 3. temAM je karma nathI karela te duHkhane mATe thatuM nathI te pUchatAM nathI. 4. temAM je nathI karela karma duHkhane mATe thAya che, te pUche che. teonuM Ama kahevuM che? karma karyA vinA duHkharUpa thAya che, karmano sparza karyA vinA dukha thAya che. karelA ane karAtA karma vinA duHkha thAya che. tene prANI-bhUta-jIva-sattvo karma karyA vinA vedanA vede che, ema kahe che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 34 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (bhagavaMta kahe che-) je anyatIrthiko ema kahe che, temanuM kathana mithyA che. huM ema kahuM chuM, ema bhAkhu chuM, ame prajJApuM , ema prarUpuM chuM - bhAvi kALamAM duHkhano hetu hovAthI karavA yogya karma duHkha che, sparzaluM duHkha che, vartamAna ke atIta kALamAM karela karma duHkha che, tene karIne prANI, bhUto, jIvo, sattvo vedanA anubhave che. A vaktavyatA hoya. sthAna-3, uddezA-2no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAna-3, uddezo-3 sUtra-181 (1) traNa kAraNe mAyAvI mAyA karIne Aloce nahIM, pratikrame nahIM, niMde nahIM, garlDa nahIM, vicArane dUra na kare, vizodha nahIM, pharI na karavA tatpara na thAya, yathAyogya prAyazcitta tapokarmane svIkAre nahIM, te A pramANe - meM A pApa bhUtakALamAM karyuM che,vartamAnamAM huM karuM chuM, bhAvimAM huM karIza, to zA mATe AlocanAdi karuM ?) (2) traNa kAraNe mAyAvI mAyA karIne Aloce nahIM, pratikrame nahIM yAvat tapazcaryA aMgIkAra na kare te A - mArI apakIrti thaze, mAro avarNavAda thaze, mAro avinaya thaze. (3) traNa sthAne mAyAvI mAyA karIne AlocanA na kare yAvatuM prAyazcitta tapa na svIkAre - te A - mArI kIrtinI hAni thaze, mArA yazanI hAni thaze, mArA pUjA satkAranI hAni thaze. (4) traNa kAraNe mAyAvI mAyA karI AlocanA kare, pratikrame yAvat prAyazcitta tapa svIkAre che - doSa sevanA karanArane A loka gahita thAya che, AgAmI bhava gahita thAya che, bhavobhava gahita thAya che. (5) traNa sthAne mAyAvI mAyA karI Aloce che yAvat prAyazcitta tapa svIkAre che - AlocanA karanArane A loka prazasta thAya che, AgAmI bhava prazasta thAya, bhavobhava prazasta thAya. (6) traNa kAraNe mAyAvI mAyA karI Aloce yAvat prAyazcitta tapa svIkAre - jJAnanA lAbha mATe, darzananA. lAbhArthe, cAritranA lAbhArthe. sUtra-182 thI 185 (182) puruSo traNa prakAre kahyA che - sUtradhAraka, arthadhAraka, ubhayadhAraka. | (183) 1. nircantha ke nircanthIne traNa prakAranA vastro dhAraNa karavA athavA paheravA kahyuM che - jAMgika (unanuM), bhaMgika (rezamI), saumika (sutarAu). 2. sAdhu-sAdhvIne traNa pAtra dhAravA ke vAparavA karbhe tuMbanuM-kASThanuM-mATInuM pAtra. (184) traNa kAraNe vastro dhAraNa kare - lajA nivAraNa-TugaMchA nivAraNa-parISaha nivAraNa nimitte. 85) traNa AtmarakSako kahyA che - dhArmika preraNA vaDe upadeza karanAra, preraNA karavAnI sthitimAM na hoya to mauna rahe, mauna ane upekSA karavAnI sthiti na hoya to UThIne ekAMtamAM cAlyA jAya. tRSA AdithI glAna sAdhune traNa prakAre prAsuka pANInI datti levAnuM kalpa, te A pramANe - utkRSTadatti, madhyamadatti, jaghanyadatti. sUtra-186 traNa kAraNe zramaNa nircantha, samAna dharmavALA sAMbhogikane visaMbhogika karato AjJAnuM ullaMghana na kare. pote tenA akArya joIne, zraddheya muninA vacanano nirNaya karIne, mRSAvAdAdinI traNa vakhata AlocanA Ape, cothI vakhata na Ape tene visaMbhogI kare. sUtra-187 ' (187) anujJA traNa bhede kahI - AcAryapaNe, upAdhyAyapaNe, gaNipaNe. samanujJA traNa bhede kahI - muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 35 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' AcAryapaNe, upAdhyAyapaNe, gaNipaNe. e rIte upasaMpadA ane vijahaNA (padavI tyAga) traNa bhede jANavA. sUtra-188 vacana traNa bhede che - tadvacana, tadanyavacana, novacana. traNa avacana kahyA che - notarvacana, notadanyavacana, avacana. mana traNa bhede che - tarmana, tadanyamana, noamana. traNa amana kahyA - notarmana, notadanyamana, amana. sUtra-189 traNa kAraNe alpavRSTikAya thAya, te A - 1. te deza ke pradezane vize ghaNA udakayonika jIvo ane pudgalo udakapaNe upajatA nathI, naSTa thatA nathI, cyavatA nathI ke kSetra svabhAvathI tyAM upajatA nathI. 2. devo, nAga, yakSa, bhUtone sArI rIte na ArAdhyA hoya, tyAM utpanna thayela, pariNata temaja varasavA taiyAra thayela udaka pudgalanuM anya dezamAM saMharaNa karI jAya. 3. meghanA vAdaLo vaDe gherAyela, utpanna thayela, pariNata, varasavAne mATe taiyArano vAyukAya vinAza kare che. A traNa kAraNe alpavRSTikAya thAya che. traNa kAraNe mahAvRSTikAya thAya, te A - 1. te deza ke pradezamAM ghaNA udakayonika jIvo ane pudgalo udakapaNe upaje che, nAza pAme che, cyave che ke kSetra svabhAvathI upaje che. 2. devo, yakSa, nAga, bhUta sArI rIte ArAdhela hoya che. teo anyatra utpanna ane pariNata ane varasavA. taiyAra thayela udaka pudgalonuM te dezamAM saMharaNa kare che. 3. utpanna thayela, pariNata, varasavA taiyAra thayela meghane vAyu naSTa karato nathI. A traNa sthAnothI mahAvRSTi thAya che. sUtra-190 traNa kAraNe tatkAla utpanna deva devalokathI manuSyalokamAM zIdhra AvavA icche to paNa zIdhra AvavA samartha nathI. te A - 1. devalokamAM tatkALa utpanna deva, devasaMbaMdhI kAmabhogomAM mUcchita-gRddha-grathita-adhyApannA hovAthI te manuSya kAmabhogono Adara karato nathI - sArA jANato nathI - A prayojana che evo nizcaya karato nathI. - nidAna karato nathI, rahevA vicArato nathI. 2. tatkAla utpanna deva devalokanA divya kAmabhogomAM mUcchita-vRddha-grathita-Asakta hovAthI teno mAnuSya prema naSTa thAya che ane devaloka saMbaMdhI premamAM saMkramita thAya che. 3. tatkAla utpanna deva devalokanA divya kAmabhogomAM mUcchita yAvatuM Asakta hovAthI tene evuM thAya che ke hamaNA na jAuM, muhUrta pachI jaIza, te kALamAM alpAyuSka manuSyo maraNa pAme che. A traNa kAraNe tatkALa utpanna deva, devalokathI manuSyalokamAM zIdhra AvavA icche to paNa zIdhra Avato nathI. traNa kAraNe tatkALa utpanna deva devalokathI manuSyalokamAM zIdhra AvavA icche to zIdhra Ave che 1. tatkALa utpanna deva devalokanA divya kAmabhogomAM amUcchita-agraddha-agrathita-anAsakta hovAthI tene evuM thAya che ke - mArA manuSyabhavanA AcArya, upAdhyAya, pravartaka, sthavira, gaNi, gaNadhara ke gaNAvacchedaka che, jenA prabhAvathI mane AvA prakAranI divya devaRddhi, divya devaghuti, divya devAnubhAva maLyo - prApta thayo - sanmukha Avyo to huM tyAM jauM ane te bhagavaMtane vaMdu - namuM - satkAruM - sanmAnuM - kalyANakArI, maMgala, devarUpa, caityarUpa mAnIne temanI paryupAsanA karuM. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 36 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' 2. tatkALa utpanna deva devalokanA divya kAmabhogomAM amUcchita yAvat anAsakta hovAthI tene ema thAya che ke - A mAnuSyabhavamAM jJAnI che, tapasvI che, atiduSkarakAraka che, tyAM jaIne temane vaMdu yAvatuM paryuSAsu. 3. tatkALa utpanna deva yAvat vicAre ke manuSyabhavanA mArA mAtA yAvat putravadhU che. tyAM jaI, tenI pAse pragaTa thAuM. te mArI A divya devaRddhi - devadyuti - devAnubhAva - prApta thayo che te jue tyAre deva zIdhra Ave. sUtra-191 thI 193 (191) traNa sthAnanI deva icchA kare che - 1. manuSyabhava, 2. AryakSetramAM janma, 3. uttama kuLamAM janma. traNa kAraNe deva pazcAttApane kare che - 1. aho ! mAruM vidyamAna bala, vIrya, puruSakAra parAkrama, kSema, subhikSA hovA chatAM, AcArya ane upAdhyAya vidyamAna hovA chatAM, nIrogI zarIra vaDe bahuM sUtra na bhaNyo. 2. A lokamAM Asakta, paralokathI parAmukha thaI meM viSayanI tRSNAthI dIrghakALa cAritraparyAya na pALyo. 3. aho ! Rddhi-rasa-sAtA gAravathI bhogAzaMsAmAM vRddha thaIne meM vizuddha cAritrane sparphe nahIM. A traNa sthAne deva pazcAttApa kare che. ' (192) traNa kAraNe deva huM vIza' ema jANe che - 1. nisteja vimAna, AbharaNane joIne, 2. karamAyelA kalpavRkSane joIne, 3. potAnI hAni pAmatI zarIranI kAMtine jANIne. A traNa kAraNe deva cyavIza? te jANe. traNa kAraNe deva udvegane prApta thAya che - 1. aho ! AvA svarUpavALI divya devaRddhi, divya devaghuti, divya devAnubhAva prApta karyo, meLavyo, sanmukha thayo, te Rddhi Adi mAre choDavA paDaze - mAre eNvavuM paDaze. - 2. aho ! mAtAnI raja ane pitAnuM vIrya, te baMne ekatra thayelano sau prathama AhAra karavo paDaze. 3. aho ! mAre mAtAnA jaTharanA maLamaya, azucimaya, uga karanArI bhayaMkara evI garbharUpa vasatImAM vasavuM paDaze - A traNa sthAnaka vaDe deva udvega pAme che. ' (193) vimAno traNa saMsthAnavALA kahyA che - goLa, trikoNa, corasa. temAM je vRtta vimAno che, te kamalanI karNikAnA saMsthAne saMsthita che, tenI cAre tarapha prAkAra che, eka pravezadvAra che. je trikoNa vimAna che, te zIMgoDAnA AkAre saMsthita che, te be bAju prAkArathI vIMTAyelA, eka bAju vedikAthI gherAyelA ane traNa daravAjA vALA kahelA che. je corasa vimAno che te aphakhADaga saMsthAna saMsthita che, te cotarapha vedikAthI vIMTAyelA temaja cAra dvAravALA che. vimAno traNa AdhAro vaDe pratiSThita che - ghanodadhi pratiSThita, ghanavAta pratiSThita, avakAzAMtara pratiSThita. vimAno traNa prakAre che - avasthita, vaikurvita ane pAriyAnika. sUtra-194 nairayiko traNa prakAre che - samyagadRSTi, mithyAdaSTi, samyagu-mithyAdaSTi. e pramANe vikasendriyane varjIne yAvat vaimAnika paryanta traNa dRSTi hoya che. traNa durgatio kahI che - nairayikadurgati, tiryaMcadurgati, manuSyadurgati. traNa sugatio kahI che - siddhisadgati, devasadgati, manuSyasadgati. traNa durgato-(durgata prApta jIvo) kahelA che - nairayikadurgato, tiryaMcadurgato, manuSyadurgato. traNa sugato-(sadgati prApta jIvo) kahelA che - siddhasugato, devasugato, manuSyasugato. sUtra-195 1. caturthabhakta karela bhikSune traNa pAnakano svIkAra kalpa - ulvedima(loTanuM dhovANa), saMsekima(bAphelA kera vagere ukALyA pachI dhovANa), cokhAnuM dhovANa. 2. chaThThabhaktika bhikSune traNa sthAnakano svIkAra karbhe - tilodaka, tusodaka, javodaka. 3. aThThamabhaktika bhikSune traNa pAnakano svIkAra kalpa - AyAmaka(maganuM osAmAna), sauvIraka(kAMjInuM muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 37 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' pANI), zuddha vikaTa(garama pANI). 4. traNa upahRta (bhojana sthAne arpita AhAra) kahyA che - phalika upahRta(miSTAna pharasANa vagere saMskArita bhojana), zuddha upahRta(dALiyA mamarA vagere sukuM bhojana), saMsRSTa upasUta(asaMskArita bhAta khIcaDI). 5. traNa prakAre avagrahita AhAra che - pIrasavA mATe grahaNa karAtuM bhojana, pIrasavA mATe lai javAtuM bhojana, thALI vageremAM pIraseluM bhojana. 6. traNa prakAre uNodarI kahI che - upakaraNa uNodarI, bhaktapAna uNodarI, bhAva uNodarI. 7. upakaraNa uNodarI traNa bhede - eka vastra, eka pAtra, saMyamInI upadhi rAkhavI te. 8. traNa sthAno nircantho ane nircanthIne ahitane mATe, asukhane mATe, ayuktane mATe, anizreyasane mATe, anAnugAmiya_paNe thAya che - Arta svare AkraMdana karavuM , kakaLATa-zacyA upadhi AdinA doSa dekhADI babaLATa karavo, apadhyAna-(Arta ane raudra dhyAna karavuM). 9. traNa sthAno sAdhu-sAdhvIne hitane mATe, sukhane mATe, yuktapaNAne mATe, mokSane mATe, AnugAmikapaNAne thAya che - duHkhamAM adInatA, kakaLATano abhAva, azubha dhyAna rahitatA. 10. zalyo traNa prakAre che - mAyAzalya, niyANazalya, mithyAdarzanazalya. 11. traNa sthAne zramaNa nircantha saMkSipta-vipula tejolezyAvALo thAya che - AtApanA levAthI, kSamA. rAkhavAthI, nirjaLa tapa karavAthI. 12. trimAsika bhikSupratimA aMgIkAra karanAra aNagArane bhojananI traNa datti grahaNa karavI kalpa ane traNa datti pANInI levI kalpa. 13. ekarAtrikI bhikSupratimAnuM samyaku anupAlana na karanAra sAdhune A traNa sthAnaka ahitArthe, asukhArthe, ayuktapaNArthe, anizreyasArthe ane anAnugAmIpaNA mATe thAya che. te A - unmAdane pAme, dIrghakAlika rogAtaMkane pAme tathA kevaliprajJapta dharmathI bhraSTa thAya. 14. ekarAtrinI bhikSa pratimAne sArI rIte anupAlana karanAra aNagArane traNa sthAnaka hitArthe, sukhArthe, yogyapaNA mATe, mokSArthe, AnugAmikatAe thAya che. te A pramANe - avadhijJAnanI prApti, mana:paryavajJAnanI prApti, kevalajJAnanI prApti. sUtra196 thI 198 (196) jaMbudvIpa nAmaka dvIpamAM traNa karmabhUmio kahI che - bharata, airAvata, mahAvideha. e rIte dhAtakI-khaMDanA pUrvArphamAM yAvat puSkaravaradvIpArTunA pazcimArTsamAM traNa karmabhUmio kahelI che. (197) traNa prakAre darzana kahela che - samyagadarzana, mithyAdarzana, mizradarzana. ruci traNa bhede che - samyaguruci, mithyAruci, mizraruci. prayoga traNa bhede che - samyak prayoga, mithyA prayoga, mizra prayoga. (198) vyavasAya traNa prakAre che - dhArmika vyavasAya, adhArmika vyavasAya, dhArmika-adhArmika vyavasAya. athavA traNa prakAre vyavasAya che - pratyakSa(avadhi Adi), prAyayika(indriya ane mana nimitte thanAra), AnumAnika. athavA traNa prakAre vyavasAya che - Ihalaukika, paralaukika, ubhayalaukika. ihalaukika vyavasAya traNa bhede che - laukika, vaidika, sAmAyika (sAMkhyasaMbaMdhI). laukika vyavasAya traNa bhede che - artha, dharma, kAma - saMbaMdhI. vaidika vyavasAya traNa bhede che - Rgvada, yajurveda, sAmaveda saMbaMdhI. sAmAyika vyavasAya traNa bhede che - jJAna, darzana, cAritra saMbaMdhI. artha (dravya) yoni (upAya) traNa bhede che- sAma, daMDa, bheda saMbaMdhI. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 38 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sUtra-19 pudgalo traNa bhede che - prayogapariNata, mizrapariNata, visasApariNata. narakAvAsa traNanA AdhAre che - pRthvInA AdhAre, AkAzanA AdhAre, potAnA AdhAre... naigama, saMgraha, vyavahAra nA mate pRthvIpratiSThita che, RjusUtranA mate AkAzapratiSThita che, traNa zabdanayanA mate AtmapratiSThita che. sUtra200 mithyAtva traNa prakAre che - akriyA mithyAtva, avinaya mithyAtva, ajJAna mithyAtva. akriyA traNa bhede che - prayogakriyA, samudAnakriyA, ajJAna kriyA. prayogakriyA traNa prakAre che - mana prayogakriyA, vacana prayogakriyA, kAya prayogakriyA. samudAna kriyA traNa bhede - anaMtara samudAnakriyA, paraMpara samudAnakriyA, tadubhaya samudAnakriyA. ajJAna kriyA traNa bhede che - matiajJAna kriyA, zrutaajJAna kriyA, vibhaMgaajJAna kriyA. avinaya traNa bhede che - dezatyAgI, nirAlaMbanatA, vividha prema-dveSa. ajJAna traNa bhede che - deza ajJAna, sarva ajJAna, bhAva ajJAna. sUtra-201 1. dharma traNa prakAre che - kRtadharma, cAritradharma, astikAyadharma. 2. upakrama traNa prakAre che - dhArmika, adhArmika, dhArmikA dhArmika upakrama. athavA traNa prakAre upakrama che - Atmopakrama, paropakrama, tadubhayopakrama. e rIte 3. vaiyAvacca, 4. anugraha, 5. anuziSTi, 6. upAlaMbha e eka ekanA traNa - traNa AlAvA upakramanI mAphaka jANavA. sUtra-202 kathA traNa prakAre kahI che - arthakathA, dharmakathA, kAmakathA. traNa bhede vinizcaya kahyA che - artha, dharma ane kAma vinizcaya. sUtra203, 204 (203) he bhagavan ! tathArUpa zramaNa mAhana pratye sevA karanArane te sevAnuM zuM phaLa che? zravaNaphaLa.' he bhagavan! te zravaNanuM zuM phaLa che ? 'jJAna-phaLa." he bhagavan! jJAnanuM zuM phaLa che ? vijJAna-phaLa.' A abhilApa vaDe jaNAvAtI A gAthA jANI levI joIe | (204) zravaNanuM phaLa jJAna che, jJAnanuM phaLa vijJAna, vijJAnanuM phaLa paccakakhANa, paccakakhANanuM phaLa saMyama, saMyamanuM phaLa anAzrava, anAzravanuM phaLa tapa, tapanuM phaLa vyavadAna, tenuM phaLa akriyA, tenuM phaLa nirvANa. yAvat he bhagavan ! akriyAnuM phaLa zuM che ? 'nirvANa. he bhagavan ! nirvANanuM phaLa zuM che ? he AyuSyAnuM ! siddhigamana paryanta phaLa che. sthAna-3, uddezA-3no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAna-3, uddezo-4 sUtra205 (1) pratimAdhArI aNagArane traNa upAzrayonuM pratilekhana karavuM kahyuM che - Agamana gRha, khullA makAnamAM, vRkSanI nIce. e rIte AjJA levI ane grahaNa karavuM kalpa. (2) pratimAdhArI aNagArane traNa saMstArakanI pratilekhanA karavI kalpa. pRthvIzilA, kASThazilA, tRNAdi muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 39 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' saMthAro. e rIte AjJA levAnuM ane grahaNa karavAnuM kalpa che. sUtra206 kALa traNa bhede che - atIta, vartamAna, anAgata. samaya traNa bhede che - atIta, vartamAna, anAgata. evI rIte AvalikA, AnaprANa, stoka, lava, muhUrta, ahorAtra yAvat lAkha varSa pUrvAga, pUrva yAvat avasarpiNI traNa prakAre che. pudgala parAvartana traNa bhede che - atIta, vartamAna, anAgata. sUtra-207 vacana traNa bhede che - ekavacana, dvivacana, bahuvacana, athavA vacana traNa bhede che - strIvacana, puruSavacana, napuMsakavacana. athavA vacana traNa bhede che - atItavacana, vartamAnavacana, anAgatavacana. sUtra-208 thI 210 (208) 1. traNa prakAre prajJApanA kahI che - jJAnaprajJApanA, darzanaprajJApanA, cAritraprajJApanA. 2. traNa prakAre samya kahyA che - jJAnasamyak darzanasamya, cAritrasamya. 3. traNa prakAre upaghAta kahyA che - udgamopaghAta, uSmAyaNopaghAta, eSaNopaghAta. 4. e pramANe vizuddhi traNa prakAre jANavI. (209) 5. ArAdhanA traNa prakAre che - jJAnaArAdhanA, darzanaArAdhanA, cAritraArAdhanA. 6. jJAnArAdhanA traNa prakAre che - utkRSTA, madhyamAM, jaghanyA. 7. e rIte darzanArAdhanA. 8. cAritraArAdhanA paNa traNa-traNa bhede jANavI. 9. traNa prakAre saMkleza kahela che- jJAna saMkleza, darzana saMkleza, cAritra saMkleza. 10. e rIte asaMkleza paNa kahevo. 11. e rIte atikramaNa, 12. vyatikramaNa, 13. aticAra, 14. anAcAra paNa traNa traNa prakAre jANavA. 15. traNanuM atikramaNa thatA AlocanA, pratikramaNa, niMdA, gaha yAvat prAyazcitta aMgIkAra karavA joIe - jJAnAtikrama, darzanAtikrama, cAritrAtikrama. 16. e rIte vyatikrama, 17. aticAra, 18. anAcAra paNa jANavA. (210) 19. prAyazcitta traNa bhede kahela che - AlocanA yogya, pratikramaNa yogya, tadubhaya yogya. sUtra211 jaMbUdvIpa nAmaka dvIpamAM meru parvatanI dakSiNe traNa akarmabhUmio kahI che - haimavata, harivarSa, devapharu. jaMbudvIpanA merunI uttare traNa akarmabhUmi kahI che - uttarakuru, ramyavarSa ane airaNyavata. jaMbadvIpanA meranI dakSiNe traNa varSakSetro kahyA che - bharata, haimavata, harivarSa. jaMbadvIpanI uttare traNa varSakSetro kahyA che - ramyavarSa, hairaNyavat, airavata. jaMbadvIpanA meranI dakSiNe traNa varSadhara parvato che - laghuhimavaMta, mahAhimavaMta, niSaDha. jaMbadvIpanA merunI uttare traNa varSadhara parvato kahyA che - nIlavaMta, rUpI, zikharI. jaMbUdvIpanA merunI dakSiNe traNa mahAdraho kahyA che - padmadraha, mahApadmadraha, tigichidraha. te drahomAM maharphika yAvat eka palyopamanI sthitivALI traNa devIo vase che - zrI, hI, dhRti. evI rIte merunI uttare paNa traNa draha che - kezarI, mahApauMDarIka pauMDarIka. temAM rahela devIonA nAma che - kIrti, buddhi, lakSmI. jaMbUdvIpanA merunI dakSiNe laghuhimavaMta varSadhara parvatathI padmadraha nAme mahAdrahathI traNa moTI nadIo vahe che - gaMgA, siMdhu, rohitAzA. jaMbUdvIpamAM merunI uttare zikharI varSadhara parvatanA pauMDarIka mahAdrahathI traNa moTI nadIo muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 40 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' vahe che - suvarNakUlA, raktA, raktavatI. jaMbudvIpanA merunI pUrva dizAe ane sItA mahAnadInI uttare traNa aMtaranadI kahI che - grAhatI, DhahavatI, paMkavatI. jaMbUdvIpanA merunI pUrve sItA mahAnadInI dakSiNe traNa aMtaranadIo kahI che - taHjalA, mattajalA, unmattajalA. jaMbadvIpanA merunI pazcime ane sItAdA mahAnadInI dakSiNe traNa aMtaranadI kahI che - kSIrodA, zItazrotA, aMtaravAhinI. jaMbadvIpanA merunI pazcime ane sItAdA mahAnadInI uttare traNa aMtaranadI kahI che - urmi mAlinI, phenamAlinI, gaMbhIramAlinI. A rIte dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvAddhamAM akarmabhUmithI laIne yAvat aMtaranadI paryanta saghaLuM varNana kahevuM yAvatu puSkaravaradvIpArTunA pazcimArdra paryanta saghaLuM varNana tema ja kahevuM. sUtra-212 traNa kAraNe pRthvIno thoDo bhAga calita thAya che - 1. ratnaprabhA pRthvInA adhobhAgamAM bAdara pudgalo visasA pariNAmathI uchaLe tyAre te moTA pudgalo paDatA pRthvIno deza bhAga calita thAya. 2. mahARddhivALo yAvat mahA saukhya vALo mahoraga deva A ratnaprabhA pRthvInA adhobhAgamAM AvAgamanA kare tyAre pRthvIno deza bhAga calita thAya. 3. nAga ane suvarNakumAra devono saMgrAma thAya tyAre pRthvIno dezabhAga calita thAya. traNa kAraNe paripUrNa pRthvI calita thAya - 1. A ratnaprabhA pRthvIno ghanavAta kSabhita thAya, tyAre te ghanavAtanA kSobhathI ghanodadhi kaMpita thAya, tyAre ghanodadhi kaMpita thatA paripUrNa pRthvI calita thAya. 2. koI mahaddhika yAvatuM mahA-aizvaryavAna deva tathA rUpa zramaNa ke mAhanane Rddhi, dhRti, yaza, bala, vIrya, puruSakAra parAkrama dekhADato paripUrNa pRthvIne calita kare. 3. devo- asurono saMgrAma thatA hoya tyAre paripUrNa pRthvI calita thAya. A traNa kAraNe pRthvI calita thAya sUtra-213 thI 215 | (213) deva kilbiSika traNa prakAre kahyA che - traNa palyopama sthitika, traNa sAgaropama sthitika, tera sAgaropama sthitika. he bhagavana ! tripalyopama sthitika devakilbiSika kyAM vase che ? jyotiSkonI upara ane saudharma-IzAna kalpanI nIce. ahIM tripalyopamasthitika deva kilbiSiko vase che. he bhagavan! traNa sAgaropamanI sthitivALA kilbiSika devo kyAM vase che ? saudharma-IzAna kalpanI upara tathA sanakumAra ane mAhendrakalpanI nIce traNa sAgaropamanI sthitivALA kilbiSika devo vase che. he bhagavana ! tera sAgaropama sthitika kilbiSika devo kyAM vase che ? brahmaloka kalpanI upara ane lAMtaka kalpanI nIce A devo vase che. (214) devendra devarAja zakranI bAhya parSadAnA devonI sthiti traNa palyopamanI kahI che. devendra devarAja zakranI atyaMtara parSadAnI devInI sthiti traNa palyopamanI kahI che. devarAja devendra IzAnanI bAhya parSadAnI devInI sthiti traNa palyopamanI kahelI che. (215) prAyazcitta traNa prakAre kahela che - jJAna prAyazcitta, darzana prAyazcitta, cAritra prAyazcitta. traNa prakAre anughAtima kahela che - hastakarma karatA, maithuna sevatA, rAtribhojana karatA. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 41 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga" traNa pArAMcita kahelA che - duSTa pArAMcita, pramatta pArAMcita, anyonya (maithuna) karanArA pArAMcita. traNa anavasthApya kahela che - sAdharmikanI corI karato, anya dhArmikanI corI karato, hastatAla - (yaSi muSTi Adi vaDe prahAra karato) anavasthApya thAya. sUtra-216 1. traNane dIkSA devI na kalpa - liMga napuMsaka, vAtika napuMsaka, kliba napuMsaka. e pramANe temane, 2. muMDita karavA, 3. zIkhavavuM, 4. upasthApita karavA, 5. upadhi Adi vibhAga karavA, 6. sAthe rAkhavA na kalpa. sUtra--217 traNa vAcanA devA yogya nathI - avinIta, vigaIomAM lolupa ane avyavasita prAbhRta (atyaMta krodhI). traNane vAcanA ApavI kalpa - vinIta, vigaIomAM alolupa, vyavasita prAbhUta(krodhane upazAMta karanAra). traNa duHsaMjJApya che - duSTa(draSI), mUDha(viveka zUnya), buTTAhita(khoTI pakaDa rAkhanAra). traNa susaMjJApya che - aduSTa, amUDha, avyukjhAhita. sUtra-218, 219 (218) traNa mAMDalika parvato che - mAnuSottara, kuMDalavara, rUcakavara. (219) traNane sauthI moTA kahyA - badhA merumAM jaMbudvIpano meru, samudrone vize svayaMbhUramaNa samudra, devalokomAM brahmaloka kalpa. sUtra-220 kalpasthiti(sAdhunI AcAramaryAdA) traNa prakAre che - sAmAyika kalpasthiti, chedopasthApanIya kalpasthiti, nirvizamAnakalpasthiti. athavA kalpasthiti traNa prakAre- nirviSTakalpasthiti, jinakalpasthiti, sthavirakalpa sthiti sUtra-221 nairayikone traNa zarIra kahyA che - vaikriya, taijasa, kArmaNa. asura kumArone traNa zarIra kahyA che - vaikriya, taijasa, kAmaNa. e rIte sarva devone traNa zarIra hoya che. pRthvIkAyikone traNa zarIra che - audArika, taijasa, kAmaNa. e rIte vAyukAyikone choDIne yAvatu caurindriyane traNa zarIra che. sUtra-222 gurune AzrIne traNa pratyenIka-(pratikuLa AcaraNa karanAra) kahela che - AcArya pratyenIka, upAdhyAya pratyenIka, sthavira pratyenIka. gatine AzrIne traNa pratyenIka kahyA che - Aloka pratyanika, paraloka pratyanika, ubhayaloka pratyanika. samUhane AzrIne traNa pratyanika che - kuLa pratyanika, gaNa pratyanika, saMgha pratyanika. anukaMpAne AzrIne traNa pratyanika che - tapasvI pratyanika, glAna pratyanika, zaikSa pratyanika. bhAvane AzrIne traNa pratyanika kahyA - jJAna pratyanika, darzana pratyanika, cAritra pratyanika. sUtrane AzrIne pratyaniko traNa che - sUtra pratyanika, artha pratyanika, tadubhaya pratyanika. sUtra223 pitAnA (vIryathI prApta) aMgo traNa che - asthi, asthimajjA ane keza-mUMcha. roma, nakha. traNa aMgo mAtAnA che - mAMsa, lohI, meda-phephasAM. sUtra224 traNa sthAna vaDe zramaNa nircantha mahAnirjarA ane mahAparyavasAnavALo thAya che. te A - muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 42 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga 1. kyAre huM thoDuM ke ghaNu zruta bhaNIza, 2. kyAre huM ekalavihArInI pratimAne aMgIkAra karIne vicarIza, 3. kyAre huM apazcima mAraNAMtika saMkhanAnI sevanAthI sevita thaI bhAta-pANInA pratyAkhyAna karI mRtyunI AkAMkSA vinA pAdapopagamana saMthAro karIza. A pramANe te mana vaDe, vacana vaDe, kAyA vaDe bhAvanA karato nircantha mahAnirjaraka, mahAparyavasAnaka thAya. traNa sthAna vaDe zrAvaka mahAnirjarAmahAparyavasAnavALo thAya - 1. kyAre huM alpa ke bahu parigrahane choDIza, 2. kyAre huM muMDa thaIne, ghara choDIne aNagAra pravrayA laIza, 3. kyAre huM apazcima mAraNAMtika saMlekhanAnI ArAdhanA vaDe bhAta-pANIno tyAga karIne kALanI apekSA vinA pAdapopagana saMthAro karIne A pramANe mana-vacana-kAyA vaDe jAgRta thaIza. e bhAvanAthI zrAvaka mahA nirkarA-mahAparyavasAnavALo thAya. sUtra-225 thI 227 (225) pudgala pratighAta traNa prakAre kahyo che - paramANu pudgala paramANu pudgalane pAmIne pratighAta pAme, rUkSapaNAthI paramANu pudgala pratighAta pAme, lokanA aMte paramANu pudgala pratighAta pAme. (khkhalita thAya). (226) traNa prakAre cakSu kahyA che - eka cakSu, be cakSu, traNa cakSu. chadmastha manuSyane eka cakSu che, devane be cakSu che, tathArUpa zramaNa-mAMhaNa utpanna jJAnadarzananA dhAraka hovAthI traNa cakSuvALA kahevAya che. (227) traNa prakAre abhisamAgama(viziSTa jJAna) kahela che - Urdhva, adho, tirthA. jyAre tathArUpa zramaNa ke mAhaNane atizaya jJAna-darzana utpanna thAya che tyAre te sAdhu pahelAM Urdhvalokane jANe che, pachI tirthone, pachI adholokane jANe che. he AyaSayamAn zramaNa ! adholokanuM jJAna duSkara che. sUtra-228 1. traNa prakAre Rddhi kahI che - devaddhi, rAjaddhi, gaNaddhi. 2. devaddhi traNa prakAre che - vimAnaRddhi, vikrvaNARddhi, paricAraNARddhi. 3. athavA devaddhi traNa prakAre che - sacitta, acitta, mizrita. 4. rAjaddhi traNa prakAre che - rAjAnI atiyAna Rddhi, rAjAnI niryAnaRddhi, rAjana bala-vAhana-kozakoThAgAra Rddhi. 5. athavA rAjaddhi traNa prakAre che - sacitta, acitta, mizra. 6. gaNaddhi traNa prakAre che - jJAnaRddhi, darzanaRddhi, cAritraRddhi. 7. athavA gaNaddhi traNa bhede che - sacitta, acitta, mizrita. sUtra-229 thI 231 (229) traNa prakAre gArava-(prApta puNya sAmagrInuM abhimAna) che - RddhigArava, rasagArava, zAtAgArava. (230) traNa prakAre karaNa(anuSThAna) che - dhArmikakaraNa, adhArmikakaraNa, mizrakaraNa. (231) bhagavaMte traNa prakAre dharma kahyo - suadhita, sudhyAta, sutapasita. jyAre sArI rIte adhyayana karyuM hoya tyAre sudhyAna thAya che, jyAre sudhyAna thAya che tyAre sutapasita thAya che. te suadhita, sudhyAyita, sutapasitatA e traNa prakAre bhagavaMte sArI rIte kahela che. sUtra-232 thI 234 (232) vyAvRtti(hiMsA AdithI nivRtti) traNa prakAre kahI che - jJAnayukta, ajJAnayukta, vicikitsA. e muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 43 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' pramANe padArthomAM Asakti ane padArthonuM grahaNa traNa prakAre che. (233) aMta(sAra ke niSkarSa) traNa prakAre kahyA che - lokAMta, vedAMta, samayAMta. (234) jina traNa prakAre kahyA che - avadhijJAnIjina, mana:paryavajJAnIjina, kevaLajJAnIjina. kevalI traNa prakAre che - avadhijJAnI kevalI, mana:paryavajJAnI kevalI, kevalajJAnIkevalI. ahaMnta traNa prakAre kahyA che - avadhijJAnI ahaMnta, manaH paryavajJAnIahaMnta, kevalajJAnI ahaMnta. sUtra-235 1. traNa lezyAo durgadhavALI che - kRSNa vezyA, nIla vezyA, kApota lezyA. 2. traNa lezyAo sugaMdha vALI che - tejo, padma, zukla legyA. e rIte 3. durgatimAM laI janArI, 4. sadgatimAM laI janArI, 5. saMkliSTA, 6. asaMkliSTA, 7. amanojJa, 8. manojJa, 9. avizuddhA, 10. vizuddhA, 11. aprazastA, 12. prazastA, 13. snigdharukSA, 14. snigdhauSNa che. sUtra-236 maraNa traNa prakAre che - bALa(asaMyamInuM)maraNa, paMDita(saMyamInuM)maraNa, bAlapaMDita maraNa. bALa maraNa traNa prakAre - sthita lezya, saMkliSTa lezya, paryavajAta lezya. paMDita maraNa traNa prakAre - sthita lezya, asaMkliSTa lezya, paryavajAta lezya. bAlapaMDita maraNa traNa prakAre - sthita lezya, asaMkliSTa lezya, aparyavajAta lezya. sUtra--237 jeNe nizcaya nathI karyo tene A traNa sthAnaka ahitane mATe, azubhane mATe, ayathArthane mATe, anizreyasAthe, anAnugAmiyattapaNe thAya che. te 1. je muMDa thaIne gherathI nIkaLIne anagAra pravajyA pAmela sAdhu, nircanja pravacanamAM zaMkAvALo, kAMkSAvALo, vitigicchAvALo, bhedasamApanna, kaluSa samApanna thaIne nircanja pravacanamAM zraddhA na kare, pratIti na kare, ruci na kare te pariSahothI parAjita thAya che, pariSaho AvatA tene saheto nathI. 2. te muMDa thaIne gharathI nIkaLI aNagAra pravrajyA laI pAMca mahAvratomAM zaMkita yAvat kaluSabhAva pAmIne pAMca mahAvratonI zraddhA karato nathI yAvatu pariSaho Ave tyAre sahana karato nathI. 3. te muMDa thaIne gharathI nIkaLI aNagAra pravajyA pAmI cha javanikAyamAM zaMkAvALo thaIne yAvat pariSahone sahe nahIM. jeNe nizcaya karyA che tene A traNa sthAnaka hitane mATe yAvat AnugAmittapaNAne mATe thAya che. te A - te. muMDa thaIne gharathI nIkaLIne aNagAra pravrajyA pAmela sAdhu. 1. nircanja pravacanamAM niHzaMkita, niSkAMkSita yAvat noMkaluSa samApanna thaIne nircanja pravacananI zraddhA kare che, prIti kare che, ruci kare che, pariSado AvatA tenAthI parAbhava pAmato nathI, pariSaho tene parAjita karI zakatA nathI. 2. te muMDa thaIne gherathI nIkaLIne aNagAra pravrajyA pAmIne paMca mahAvratomAM niHzaMkita, niSkAMkSita yAvat pariSahathI parAbhava na pAme, pariSaho tene parAjita na karI zake. 3. te muMDa thaIne, ghara choDIne aNagAra pravrajyA pAmIne ja jIvanikAyamAM niHzaMkita thAya yAvat pariSaho vaDe parAjita na thAya ke pariSaho teno parAbhava na karI zake. sUtra--238, 239 (238) ratnaprabhAdi pratyeka pRthvI traNa valayothI cAre taraphathI gherAyelI che - ghanodadhi valayathI, ghanavAta valayathI, tanuvAta valayathI. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 44 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (239) nairayiko utkRSTathI traNa samayavALI vigrahagatithI utpanna thAya che, ekendriyane choDIne vaimAnika sudhI ema ja jANavuM. sUtra-240 thI 245 (240) kSINamoha(bAramAM guNasthAnavata) ahaMnta traNa karma prakRtiono eka sAthe kSaya kare che. te A - jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya. (241) abhijita nakSatranA traNa tArA che. e rIte zravaNa, azvinI, bharaNI, mRgazIrSa, puSya, jyeSThA nakSatronA paNa traNa-traNa tArA che. (242) arahaMta dharma pachI arahaMta zAMti poNo palyopama nyUna traNa sAgaropama kALa vyatikrAMta thatA samutpanna thayA. (243) zramaNa bhagavaMta mahAvIrathI trIjA yugapuruSa sudhI mokSamArga cAlyo. ahaMnta mallIe 300 puruSa sAthe muMDa thaIne yAvat pravrajyA lIdhI. e pramANe pArzvane paNa jANavA. (244) zramaNa bhagavaMta mahAvIrane 300 caudapUrvInI utkRSTa saMpadA hatI. teo jina nahIM paNa jinA samAna, sarvAkSara sannipAtI ane jinanI mAphaka avitatha kahenArA evA caudapUrvIo hatA. (245) traNa tIrthaMkara cakravartIo thayA - zAMti, kuMthu, ara. sUtra-246 thI 248 (246) raiveyakavimAnanA traNa prastara kahyA-(1)heTriThama, (2)madhyama, (3)uparima-raiveyaka vimAna prastaTa. heThima caiveyaka vimAna prastaTa paNa traNa prakAre che - heTrikamaheTriThama, heTrikamamadhyama, heTrikamauvarima raiveyaka vimAna prastaTa. madhyama raiveyaka vimAna prastaTa paNa traNa prakAre - madhyama heTrikama, madhyama madhyama, madhyama uvarima raiveyaka vimAna prastaTa. uparima raiveyaka vimAna prastaTa paNa traNa prakAre che - urimaheTrikama, uvarimamadhyama, uvarima uvarima - raiveyaka vimAna prastaTa. (247) jIvoe traNa sthAna vaDe upArjana karelA pudgalo pApakarmapaNe ekaThA karyA che - kare che - karaze. te A rIte - strI, puruSa, napuMsakavede saMcita. e rIte - cayana, upacayana, baMdha, udIraNA, vedana, nirjarA jANavA. (248) triprAdezika skaMdho anaMtA kahyA che. e rIte yAvat triguNa rUkSa pudgalo anaMtA kahyA che. sthAna-3, uddezA-4no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAna-3no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 45 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sthAna-4 uddezo-1 sUtra-249 cAra aMtakriyAo kahI che. temAM prathama aMtakriyA A - koI alpakarmI AtmA manuSyabhavamAM utpanna thAya che. te muMDa thaIne gRhavAsa choDI aNagArapaNe pravrajita thaIne uttama saMvara, uttama samAdhivALo thaI, rUkSavRtti, pAra pAmavAno arthI, upadhAna tapa karanAro, duHkhakSaya karato tapasvI thAya che, tene ghora tapa karavo paDato nathI, ghora vedanA thatI nathI evo puruSa dIrdhAyu bhogavI siddha thAya che, buddha thAya che. mukta thAya che. parinirvANa pAme che, sarve duHkhono aMta kare che. jema te cAturaMta cakravartI bharata - A pahelI aMtakriyA. have bIjI aMtakriyA - koI jIva mahAkarmI thaIne manuSyabhavamAM utpanna thAya che, te muMDa thaI gharathI nIkaLI aNagArapaNe pravrajita thaIne uttama saMyama, uttama saMvara yAvat upadhAna tapa karanAro, duHkha kSaya karanAro, tapasvI thAya. tene ghora tapa karavo paDe, duHsaha vedanA sahevI paDe, evo puruSa alpakALano paryAya pALIne siddha thAya che thAvat aMta kare che. jema te gajasukumAla aNagAra. A bIjI aMtakriyA. have trIjI aMtakriyA - mahAkarmavALo manuSyatvane yAvat prApta kare, muMDa thaIne, gharathI nIkaLI aNagAra pravrajyA pAmIne ityAdi bIjI aMtakriyA mujaba jANavu. vizeSa e ke - te dIrdhakALanI pravajyA vaDe siddha thAya che yAvat sarve duHkhono aMta kare che. jema sanakumAra cakrI. A trIjI aMtakriyA. have cothI aMtakriyA - alpa karmavALo manuSyatvane pAmIne, muMDa thaIne yAvat pravrajyA pAmIne uttama saMyamI yAvat ghora tapa na kare, duHsaha vedanA na vede, tevo puruSa alpakAlIna pravajyA vaDe siddha thAya yAvat sarve duHkhono aMta kare. jema marudevI bhagavatI. A cothI aMtakriyA che. sUtra-250 1. cAra prakAre vRkSo kahe che - dravyathI UMcA-bhAvathI UMcA, dravyathI UMcA-bhAvathI nIcA, dravyathI nIcAbhAvathI UMcA, dravyathI nIcA-bhAvathI nIcA. 2. e rIte cAra prakAre puruSo kahyA - dravyathI UMcA-bhAvathI UMcA te pramANe yAvat dravyathI nIcA-bhAvathI nIcA. 3. cAra prakAre vRkSo kahe che - dravyathI UMcA-bhAvathI zubha pariNata, dravyathI UMcA-bhAvathI azubha pariNata, dravyathI nIcA-bhAvathI zubha pariNata, dravyathI nIcA-bhAvathI azubha pariNata. 4. e rIte puruSo cAra prakAre kahyA - dravyathI UMcA ane bhAvathI ucca pariNata. e rIte cAra bhedo kahevA. pa. cAra prakAre vRkSo kahe che - unnata ane unnatarUpa, e rIte cAra bhedo. 6. e pramANe cAra prakAre puruSo kahyA - unnata ane unnatarUpa. 7.cAra bhede puruSo kahyA- dravyathI unnata-bhAvathI unnata manavALA Adi cAra. A rIte 8. saMkalpa, 9.prajJA 10. daSTi, 11. zIlAcAra, 12. vyavahAra, 13. parAkrama. A 'mana' AdimAM puruSanA bheda jANavA, vRkSanA sUtra nathI. 14 thI 26. cAra prakAre vRkSo kahyA - koI Rju - Rju, koI Rju - vakra. ema cAra bhaMgo jANavA. e rIte puruSo cAra prakAre kahyA - koI Rju - Rju. e rIte unnata-praNata vaDe AlAvA kahyA tema Rju-vakramAM pariNata thI 'parAkrama' sudhI kahevA. sUtra-251 thI 253. (251)pratimAdhArI aNagArane cAra bhASA bolavI kalpa. - yAcanI-AhAra Adi yAcanA mATe bolavuM, pracchanI-sUtrArtha ke mArga pUchavA bolavuM, anujJApanI-sthAna AdinI AjJA levA bolavuM, vyAkaraNI-uttara bhASA muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 46 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' (252) cAra prakAre bhASA kahI che - satyAbhASA, mRSAbhASA, satyA-mRSAbhASA, asatyA-amRSA bhASA. (253) cAra prakAre vastro kahyA che - eka zuddha-zuddha, eka zuddha-azuddha, eka azuddha-zuddha, eka azuddhaazuddha. e pramANe cAra prakAre puruSo kahyA che- eka zuddha-zuddha(koI jAtithI zuddha hoya ane guNathI paNa zuddha hoya) zuddha-azuddha (koI jAtithI zuddha hoya paNa guNathI azuddha hoya) ityAdi cAra bhaMga jANavA. e rIte pariNata ane rUpathI vastranI caubhaMgI kahevI - e rIte puruSo paNa jANavA. cAra prakAre puruSo kahyA che- zuddha ane zuddha manavALA, ityAdi cAra bhaMga. e pramANe saMkalpa yAvat. parAkramanA cAra bhaMga jANavA. sUtra-254 thI 256 | (254) cAra putro kahyA che - atijAta(pitAthI vadhAre saMpattivAna), anujAta(pitA samAna saMpattivAna), avajAta(pitAthI ochA guNavAna), kulAMgAra(kuLamAM kalaMka lagADanAra). (255) cAra prakAre puruSo kahyA che - eka satya - satya(je puruSa pahelA satya ArAdhaka hoya ane pachI paNa satya ArAdhaka rahe), eka satya-asatya ityAdi cAra bhaMga. e pramANe pariNata yAvat parAkrama jANavA. vastro cAra prakAre kahyA - eka zuci-zuci, eka zuci-azuci, ityAdi cAra bhaMga jANavA. e pramANe cAra prakAre puruSa kahyA che eka zuci-zuci(koI puruSa zarIrathI pavitra hoya ane svabhAvathI paNapavitra hoya, ityAdi cAra bhaMga jANavA. e pramANe zuddha vastravat zuci yAvat parAkrama kahevA. (256) cAra prakAranA koraka-(kaLI/phUla) kahyA che - Amraphala koraka, tADaphala koraka, vallIphala koraka, meMDhaviSANa koraka. A pramANe cAra prakAre puruSa kahyA che - AmraphaLa koraka samAna yAvat meMDhaviSANa koraka samAna. sUtra-257 cAra prakAre dhuNa kahelA che - tvacA khAnAra, chAla khAnAra, kASTha khAnAra, sAra khAnAra. A pramANe cAra bhikSu kahyA che - tvacA khAnAra samAna yAvatuM sAra khAnAra samAna, tvacA khAnAra dhuNasamAna bhikSanuM tapa sAra khAnAra samAna kahyuM che eTale kaThIna karmone bhedanAra hoya che. sAra khAnAra dhuNa samAna bhikSunuM tapa tvacA khAnAra sama maMda kahyuM che, chAla khAnAra dhuNa samAna bhikSunuM tapa kASTha khAnAra dhuNa samAna viziSTa kahyuM che. kASTha khAnAra dhuNa jevA bhikSunuM tapa chAla khAnAra samAna sAmAnya kahyuM che. sUtra-258 thI 260 (258) vraNa vanaspatikAyiko cAra bhede kahela che - aMgrebIja, mUlabIja, parvabIja ane skaMdhabIja. (259) cAra kAraNe tatkALa utpanna nAraka, narakalokathI manuSyalokamAM zIdhra AvavAne icche, paNa te manuSya-lokamAM AvavAne samartha na thAya, 1. hamaNA utpanna nairayika narakalokamAM utpanna vedanA vedato manuSya lokamAM zIdhra AvavA icche paNa te AvI na zake. 2. hamaNA utpanna nairayika, narakalokamAM narakapAlo vaDe vAraMvAra AkramaNa karAtA manuSyalokamAM zIdhra AvavA icche paNa AvI na zake. 3. hamaNA utpanna nairayika narakavedanIya karma kSINa na thavAthI avedana-anirjarAne kAraNe manuSyalokamAM AvavA samartha thato nathI. 4. A pramANe narakAyu karma kSINa na hovAthI yAvat AvavA samartha thato nathI. A cAra kAraNe hamaNA muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 47 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' utpanna nairayika yAvat manuSyalokamAM zIdhra AvavA samartha na thAya. (260) sAdhvIone cAra saMghATikA dhAravI ane paheravI kalpa. be hAtha pahoLI eka, traNa hAtha pahoLI be, cAra hAtha pahoLI eka. sUtra--261 dhyAna cAra bhede che - ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna, zukladhyAna, 1. ArtadhyAna cAra bhede che - 1. amanojJa vastuno saMbaMdha thavAthI tene dUra karavAnI ciMtAthI thatuM, 2.manojJA vastunI prApti thatA te dUra na thAya tenI ciMtA, 3.AtaMka - roganI prApti thatA teno viyoga thavAnI ciMtA, 4. sevAyelA kAmabhogano saMbaMdha thavAthI teno viyoga na thavAnI ciMtArUpa. ArtadhyAnanA cAra lakSaNo - kaMdanatA-(ucca svare raDavuM), zocanatA-(dInatA pragaTa karI zoka karavo), tippaNatA-(AMsu vahAvavA), parIdevanatA-(karuNa vilApa karavo). 2. raudradhyAna cAra bhede che - hiMsAnubaMdhI-(hiMsA saMbaMdhI ciMtana), mRSAnubaMdhI-(asatya bhASaNa saMbaMdhI ciMtana), teyAnubaMdhI-corIkarma saMbaMdhI ciMtana), sArakSaNAnubaMdhI-(parigraha saMbaMdhI ciMtana). raudradhyAnanA cAra lakSaNo che - avasanna doSa(eka pApamAM saMlagna rahevuM), bahu doSa(aneka pApamAM saMlagna rahevuM), ajJAna doSa, AmaraNaMta doSa(pApano kyAreya pazcAttApa na hovo). - 3. dharmadhyAna cAra bhede che - AjJA vicaya(jinAjJAonuM ciMtana karavuM), apAya vicaya(cAre gatinA duHkhonuM ciMtana karavuM) tuM ciMtana karavuM), vipAka vicaya(karma ane tenA pariNAmo vicAravA), saMsthAna vicaya(loka svarUpanuM ciMtana). dharmadhyAnanA cAra lakSaNo che - AjJAruci, nisargaruci, sUtraruci, avagADharuci. dharmadhyAnanA cAra AlaMbana che - vAcanA, pRcchanA, parivartanA, anuprekSA. dharmadhyAnanI cAra anuprekSAo che - ekavAnuprekSA, anityAnuprekSA, azaraNAnuprekSA, saMsArAnuprekSA. 4. zukladhyAna cAra prakAre, cAra padomAM pratyAvasArita che - pRthakatva vitarka savicArI, ekatvavitarka, avicArI, sUkSmakriyA anivRtti, samucchinna kriyA apratipAtI. zukladhyAnanA cAra lakSaNo che - avyatha, asaMmoha, viveka, vyutsarga. zukladhyAnanA cAra AlaMbana che - kSamA, mukti, mArdava. Arjava. zukladhyAnanI cAra anuprekSA che - anaMtavRttitAnuprekSA, vipariNAmAnuprekSA, azubhAnuprekSA, apAyAnuprekSA. sUtra-262 devonI sthiti cAra bhede che - koI sAmAnya deva, koI snAtaka deva, koI purohita deva, koI stutipAThaka deva. cAra prakAre saMvAsa kahyA che - koI deva devI sAthe saMvAsa kare, koI deva strI ke tiryaMcaNI sAthe saMvAsa kare, manuSya ke tiryaMca devI sAthe saMvAsa kare, koI manuSya-tiryaMca mAnuSI ke tiryaMcaNI sAthe saMvAsa kare. sUtra-263 cAra kaSAyo kahyA - krodhakaSAya, mAnakaSAya, mAyAkaSAya, lobhakaSAya. e rIte nairayika yAvatu vaimAnikane hoya krodhanA cAra AdhAra kahyA - Atma pratiSThita -para pratiSThita -tadubhaya pratiSThita ane apratiSThita, e rIte nairayika yAvatu vaimAnikane hoya. e pramANe yAvatu - lobhane vaimAnika paryanta jANavo. cAra sthAne krodhotpatti thAya che - kSetra nimitte, vastu nimitte, zarIra nimitte, upadhi nimitte, e rIte nairayika yAvatu vaimAnikane hoya. e pramANe yAvatu lobhane vaimAnika paryanta jANavo. krodha cAra bhede che - anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAna, pratyAkhyAnavaraNa, saMjavalana krodha, e rIte nairayika yAvatu vaimAnikane jANavu. e rIte yAvat lobhamAM, vaimAnika paryanta jANavuM. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 48 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' krodha cAra prakAre - Abhoga nivartita-(jANI vicArIne thato krodha), anAbhoga nivartita-(vicAryA vinA thato krodha), upazAMta-(apragaTa krodha), anupazAMta, e rIte nairayika yAvatu vaimAnikane jANavA. e rIte yAvatu lobhamAM yAvat vaimAnikane jANavuM. sUtra--264 jIvo cAra kAraNo vaDe ATha karmaprakRtio ekaThI karatA hatA - krodha vaDe, mAna vaDe, mAyA vaDe, lobha vaDe. e pramANe vaimAnika paryanta jANavu. e rIte ekaThI kare che ane ekaThI karaze. e rIte traNa daMDako jANavA. e ja rIte - upacaya, baMdha, udIraNA, vedana, nirjarA karyA che - kare che - karaze yAvat vaimAnika, covIze. daMDakamAM nirjarA paryanta traNa-traNa daMDako kahevA joIe. sUtra--265 cAra pratimA kahI che - samAdhi-(zrata ane cAritrarUpa abhigraha), upadhAna-(tapa vizeSa), viveka(bhojana, pAna, vastra Adi saMbaMdhI) ane vyutsarga-(kAyotsarga rUpa). cAra pratimAo kahI che - bhadrA, subhadrA, mahAbhadrA, sarvatobhadrA-(A cAremAM eka-be-cAra-daza ahorAtra pramANa kAyotsarga hoya che). cAra pratimAo kahI che - laghumoka-(prazravaNa/mUtra)pratimA, mahAmokapratimA, javamadhyA, vajamadhyA. sUtra-266 thI 268 (266) cAra astikAyane ajIvakAya kahyA che- dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya. cAra astikAya arUpIkAya kahyA che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya. (267) cAra phaLo kahyA - kAcuM chatAM kaMIka mIThuM, kAcuM chatAM adhika mIThuM. pAku chatAM kaMIka mIThuM. pAku chatAM, adhika mIThuM. A pramANe cAra prakAre puruSa kahyA che - zrata ane vayathI alpa hovA chatAM paNa thoDA mIThA phaLanI. samAna alpa upazama Adi guNavALA thAya che. A pramANe cAre bhaMga samajavA. (268) cAra bhede satya che - kAyasaraLatArUpa satya , bhASAsaraLatArUpa satya, bhAvasaraLatA rUpa satya, avisaMvAdanAyoga rUpa satya. cAra bhede mRSA che - kAya vakratArUpa asatya, bhASA vakratArUpa asatya, bhAva vakratArUpa asatya visaMvAdanA yogarUpa asatya. cAra bhede praNidhAna kahyuM che - manapraNidhAna, vacana praNidhAna, kAyapraNidhAna, upakaraNapraNidhAna; e rIte nairayika yAvat vaimAnika sudhI samasta paMcendriya daMDakamAM A cAre praNidhAna hoya che. cAra supraNidhAna kahyA. mana supraNidhAna yAvat upakaraNa supraNidhAna; e pramANe saMyata manuSyone A cAre supraNidhAna hoya che. cAra bhede dupraNidhAna kahyA - mana dupraNidhAna yAvat upakaraNa dupraNidhAna; e rIte nairayika yAvat vaimAnika sudhI samasta paMcendriya daMDakamAM A cAre dupraNidhAna hoya che. sUtra-269 cAra prakAre puruSa kahyA - vArtAlApamAM bhadraka lAge paNa sahavAse abhadraka, sahavAsa bhadraka paNa vArtAlApa abhadraka, koI vArtAlApamAM bhadraka ane sahavAsamAM paNa bhadraka, koI baMnemAM abhadraka. cAra prakAre puruSa kahyA - potAnA pApa jue paNabIjAnA pApa na jue ityAdi cAra bheda. cAra prakAre puruSa kahyA - potAnA pApane udIre, bIjAnA nahIM Adi cAra. cAra prakAre puruSa kahyA- potAnA pApa upazamAve bIjAnA nahIM tevA cAra. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 49 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' cAra prakAre puruSa kahyA - koI puruSa AsanathI UbhA thAya paNa bIjAne ubhA na thavA de. koIbIjAne ubhA thavA de paNa pote ubhA thAya. koI pote ubhA thAya ane bIjAne paNa ubhA thavA de ityAdi cAra bhaMga . A rIte vaMdana, satkAra, sanmAna, pUjA, vAcanA, pratipracchanA, vyAkaraNa AdinI caubhaMgI kahevI. koI sUtradhara hoya arthadhara na hoya, arthadhara hoya sUtradhara na hoya koI baMne hoya. koI baMne na hoya. sUtra-270 thI 272 asurendra asurarAja camarane cAra lokapAlo kahyA - soma, yama, varuNa, vaizramaNa. e rIte balIndranA cAra lokapAlo - soma, yama, vaizramaNa, varuNa. dharaNendranA cAra lokapAlo kAlapAla, kolapAla, zailapAla, zaMkhapAla. bhUtAnaMdanA cAra lokapAlo -kAlapAla, kolapAla, zaMkhapAla, zailapAla. veNadevanA cAra lokapAlo -citra, vicitra, citrapakSa, vicitrapakSa. veNadAlinA cAra lokapAlo - citra, vicitra, vicitrapakSa, citrapakSa. harikAMtanA cAra lokapAlo prabha, suprabha, prabhakAMta, suprabhakAMta. harissahanA paNa cAra prabha-suprabha, suprabhakAMta, prabhakAMta. agnizikhanA cAra lokapAlo tejasu, teja:zikha, tejaskAMta, tejaprabha. agnimAnavanA cAra lokapAlo tejas, teja:zikha, tejaprabha, tejaskAMta. pUrNanA cAra lokapAlo rUpa, rUpAMza, rUpakAMta, rUpaprabha. viziSTanA cAra lokapAlo rUpa, rUpAMza, rUpaprabha, rUpakAMta. jalakAMtanA cAra lokapAlo jala, jalarata, jalakAMta, jalaprabha. jalaprabhanA cAra lokapAlo - jala, jalarata, jalaprabha, jalakAMta. amitagatinA cAra lokapAlo - tvaritagati, kSipragati, siMhagati, siMhavikrama gati. amitavAhananA cAra lokapAlo - tvaritagati, kSipragati, siMhavikramagati, siMhagati. valaMbanA cAra lokapAlo - kAla, mahAkAla, aMjana, riSTa. prabhaMjananA cAra lokapAlo- kAla, mahAkAla, riSTa, aMjana. ghoSanA cAra lokapAlo - Avarta, vyAvarta, naMdikAvarta, mahAnaMdikAvarta. mahAghoSanA cAra lokapAlo - Avarta, vyAvarta, mahAnaMdikAvarta, naMdikAvarta. zakrendranA cAra lokapAlo soma, yama, varuNa, vaizramaNa. IzAnendranA cAra lokapAlo - soma, yama, vaizramaNa, varuNa. evI rIte ekAMtarita yAvatu acyatendranA cAra-cAra lokapAlo jANavA. vAyukumAra cAra bhede che - kAla, mahAkAla, velaMba, prabhaMjana. (271) cAra bhede devo kahyA - bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSka, vaimAnika. (272) cAra bhede pramANa kahela che. - dravyapramANa, kSetrapramANa, kALapramANa, bhAvapramANa. sUtra-273 thI 275 (273) cAra pradhAna dizAkumArI che - rUpA, rUpAMzA, surUpA, rUpAvatI. cAra pradhAna vidhutkamArI che - citrA, citrakanakA, zaterA, saudAminI. (274) devendra devarAja zakranI madhyama parSadAnA devonI cAra palyopama sthiti che. devendra devarAja IzAnanI madhyama parSadAnI devIne sthiti te ja che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 50 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (275) saMsAra cAra bhede che - dravyasaMsAra, kAlasaMsAra, kSetrasaMsAra ane bhAvasaMsAra. sUtra--276, 277 (276) dRSTivAda cAra bhede che - parikarma, sUtra, pUrvagata, anuyoga. (277) prAyazcitta cAra bheda - jJAna, darzana, cAritra, vyaktakRtya-(gItArtha dvArA apAyela) prAyazcitta. prAyazcitta cAra bheda - pratisevanA-(akRtya sevana, mULa uttaraguNa virAdhanA Adi pratisevanA mATe apAtuM prAyazcitta) , saMyojanA-(eka jAtanA aneka aticAra lAgyA hoya tene bhegA karI apAtuM prAyazcitta), AropaNA-(cAlu prAyazcitta koI aparAdha thAya tenuM vadhArAnuM prAyazcita AropavuM te) parikuMcana. sUtra-278 thI 280 (278) kALa cAra bhede - pramANa, yathAyuSyanivRtti, maraNa, addhAkALa. (279) pudgala pariNAma cAra bheda - varNa pariNAma., gaMdha pariNAma., rasa pariNAma, sparza pariNAma. (280) bharata ane airAvata varSakSetramAM pahelA - chellA varjIne vaccenA bAvIza arahaMta bhagavaMto cAra yAma dharmane prarUpe che - sarvathA prANAtipAta viramaNa, sarvathA mRSAvAda viramaNa, sarvathA adattAdAna viramaNa, sarvathA bahiddhAdAna (parigraha) viramaNa. | sarva mahAvideha kSetrane vize arahaMta bhagavaMta cArayAma dharma prarUpe che - sarvathA prANAtipAta viramaNa yAvatu sarvathA bahiddhAdAna viramaNa. sUtra-281, 282 (281) cAra durgatio kahI che - nairayika durgati , tiryaMcayonika durgati, manuSya durgati, devadurgati. cAra sugatio kahI che - siddha sugati, deva sugati, manuSya sugati, sukulamAM janma-sugati. cAra durgata kahyA che - nairayika durgata, tiryaMcayonika durgata, manuSya durgata, deva durgata. cAra saMgata kahela che - siddha sugata, deva sugata, manuSya sugata, sukula janma prApta-sugata. (282) prathamasamaya jinanI cAra karma prakRti nAza pAme - jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya. utpanna jJAna-darzana, ahaMnta jina kevalI cAra karmaprakRtine vede che - vedanIya, Ayu, nAma, gotra. prathama samaya siddhanI cAra karma prakRti sAthe kSaya pAme - vedanIya, Ayu, nAma, gotra. sUtra-283 thI 286. (283) cAra kAraNe hAsyotpatti thAya - kaMIka- joIne, bolIne, sAMbhaLIne ane smarIne. (284) cAra bhede aMtara kahyuM - kASThAMtara-(kASTha kASTha vacce aMtara), pahmAMtara, lokAMtara, pattharAMtara. e pramANe strIomAM, puruSomAM cAra prakAre aMtara che-kASThAMtara samAna , pahmAMtara samAna, lokAMtara sama, pattharAMtara sama (285) bRtaka (nokara) cAra prakAre che - divasamRtaka, yAtrAbhUtaka, uddhatAbhUtaka, kabbADabhUtaka. (286) cAra prakAre puruSa kahyA - saMpADaga pratisavI-(pragaTa rUpe doSanuM sevana karanAra) paNa pracchanna pratisavI nahIM, pracchanna pratisevI paNa saMpADaga pratisavI nahIM, saMpADaga ane pracchanna pratisavI, baMne pratisavI nahIM. sUtra-287 thI 291 (287) asurendra asurakumArarAja camaranA soma mahArAjA (lokapAla)nI cAra agramahiSIo kahI che - kanakA, kanakalatA, citraguptA, vasuMdharA. e ja rIte yama, varuNa, vaizramaNa (lokapAla)nI agramahiSI jANavI. vairocanendra vairocana rAjAnA soma (lokapAla)nI cAra agramahiSI che - mitrakA, subhadrA, vidyutA, azanI, e. ja rIte yama, vaizramaNa, varuNanI agramahiSIo jANavI. nAgakumArendra nAgakumArarAjA dharaNendranA kAlavAda lokapAlanI cAra agramahiSIo che - azokA, vimalA, muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 51 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' suprabhA, sudarzanA. e rIte zaMkhapAla paryanta lokapAlanI cAra-cAra agramahiSI kahI che. nAgakumArendra nAgakumAra rAjA bhUtAnaMdanA kAlavAla lokapAlanI cAra agramahiSIo kahI - sunaMdA, subhadrA, sujAtA, sumanA. e rIte zailapAla lokapAla paryanta jANavu. dharaNendranI mAphaka dakSiNendranA lokapAlonI ghoSaparyanta ane bhUtAnaMda mAphaka mahAghoSa paryanta te pramANe cAra-cAra agramahiSI jANavI. pizAcendra pizAcarAjA kAlanI cAra agramahiSIo che - kamalA, kamalaprabhA, utpalA, sudarzanA. e rIte mahAkAlanI paNa jANavI. bhUtendra bhUtarAjA surUpanI cAra agramahiSIo kahI - rUpavatI, bahurUpA, surUpA, subhagA. e rIte pratirUpanI paNa jANavI. yakSendra yakSarAja pUrNabhadranI cAra agramahiSIo kahI - putrA, bahuputrikA, uttama, tArakA. e rIte maNibhadranI paNa jANavI. rAkSasendra rAkSasarAja bhImanI cAra agramahiSIo kahI - padmA, vasumatI, kanakA, ratnaprabhA, e rIte mahAbhImanI paNa jANavI. kinnarendra kinnaranI cAra agramahiSIo kahI - vaheMsA, ketumatI, ratisenA, ratiprabhA. e rIte jiMpuruSanI paNa jANavI. | kiMpuruSendra sapuruSanI cAra agramahiSIo kahI che - rohiNI, navamitA, hirI, puSpavatI. e rIte mahApuruSanI paNa jANavI. atikAya mahoragendranI cAra agramahiSIo che - bhujagA, bhujagavatI, mahAkacchA ane skuTA. e rIte mahAkAyanI paNa che. gaMdharvendra gItaratinI cAra agramahiSI che - sughoSA, vimalA, suravarA, sarasvatI, e rIte gItayazanI paNa che. jyotiSendra jyotiSa rAja caMdranI cAra agramahiSIo che - caMdraprabhA, jyotsanAbhA, arcimAlI, prabhaMkarA, e rIte sUryanI paNa che - sUryaprabhA jyotsanAbhA Adi. mahAgraha aMgArakanI cAra agramahiSI- vijayA, vaijayaMti, jayaMti, aparAjitA. e rIte bhAvaketu sudhI jANavu. devendra devarAja zakranA soma lokapAlanI cAra agramahiSI che - rohiNI, madanA, citra, somA, e rIte vaizramaNa paryanta jANavu. devendra devarAja IzAnendranA soma lokapAlanI cAra agramahiSI che - pRthvI, rAtri, rajanI, vidyuta. e rIte varuNa paryanta jANavuM. | (288) cAra gorasa vigaIo kahI che - khIra, dahIM, ghI, mAkhaNa. cAra snigdha vigaIo kahI che - tela, ghI, vasA, mAkhaNa. cAra mahAvigaIo kahI che - madhu, mAMsa, madha, mAkhaNa. (289) cAra kUTAgAra kahyA che - koI gupta ane gupta, koI gupta ane agupta, koI agupta-gupta, koI agupta - agupta. e pramANe cAra prakAre puruSa kahyA - koI gupta-gupta ityAdi. cAra kUTAgAra zALA kahI che - koI gupta ane gupta dvAravALI, koI gupta ane aguptadvAravALI, koI agupta ane guptadvAravALI, koI agupta ane aguptadvAravALI. e rIte cAra strIo jANavI koI gupta ane guNendriyA, koI gupta ane aguNendriyA. ityAdi. (290) avagAhanA cAra prakAre che - dravya avagAhanA, kSetra avagAhanA, kALa avagAhanA, bhAva avagAhanA. (291) cAra prajJapti aMgabAhya kahI - caMdra, sUrya, jaMbudvIpa, dvIpasAgara. sthAna-4, uddezA-1no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 52 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' sthAna-4, uddezo-2 sUtra-292 cAra pratisalIno kahyA che - krodha pratisalIna, mAna pratisalIna, mAyA pratisalIna, lobha pratisaMlIna. cAra apratisalIno che - krodha apratisalIna yAvatu lobha apratisalIna. cAra pratisalIno che - mana pratisalIna, vacana pratisalIna, kAya pratisalIna, indriya pratisalIna. cAra apratisalIno che - mana yAvat indriya - apratisaMlIna. sUtra-293 cAra prakAre puruSo kahyA - 1. koI (bAhya vRttithI) dIna ane (koI atyaMtara vRttithI dIna), koI dIna - adIna, koI adIna-dIna, koI adIna-adIna.. 2. cAra prakAre puruSo kahyA - koI dIna ane dIna pariNata, koI dIna ane adIna pariNata, koI adInA ane dIna pariNata, koI adIna ane adIna pariNata. 3. cAra prakAre puruSo kahyA - koI dIna ane dInarUpa, e pramANe 4. dInamana, 5. dInasaMkalpa, 6. dInaprajJa, 7. dInazIlAcAra, 8. dInavyavahAra (e sarvenI caturbhagI samajavI.) 10. cAra prakAre puruSo kahyA - koI dIna-dIna parAkrama, e rIte 11. dIna-dInavRtti, 12. dInajAti, 13. dIna-bhASI, 14. dInAvabhASI, 15. cAra prakAre puruSo kahyA - koI dIna-dIna sevI, 16. dIna-dIna paryAya, 17. dIna-dIna parivAra. e rIte sarvatra cAra-cAra bheda jANavA. sUtra294 thI 300 (294) 1. cAra bhede puruSo kahyA - koI kSetrathI Arya ane pApa karma na karavAthI-Arya, koI kSetrathI Arya ane pApa karma karavAthI anArya, koI kSetrathI anArya ane niSpApa Arya, koI baMnethI anArya. 2. cAra bhede puruSo kahyA - koI Arya-Arya pariNata, (3. AryarUpa, 4. Aryamana, 5. AryasaMkalpa, 6. AryaprajJa, 7. AryadRSTi, 8. AryazIlA-cAra, 9. AryavyavahAra, 10. AryaparAkrama, 11. AryavRtti, 12. AryajAti, 13. AryabhASI, 14. AryaavabhASI, 15. AryasevI, 16. AryaparyAya, 17. Arya parivAra, A pramANe 17 AlAvA jema dInanA kahyA tema AryanI (caubhaMgI paNa) jANavI. .... 18. cAra bhede puruSa kahyA - Arya ane AryabhAva, Arya paNa anAryabhAva, anArya paNa AryabhAva, anArya ane anAryabhAva. (295) 1. vRSabha cAra bhede kahyA - jAtisaMpanna, kuLasaMpanna, baLasaMpanna ane rUpasaMpanna. e pramANe cAra bhede puruSo che - jAti yAvat rUpasaMpanna. - 2. vRSabha cAra bhede kahyA- jAtisaMpanna paNa kulasaMpanna nahIM, kulasaMpanna paNa jAtisaMpanna nahIM, jAtisaMpanna ane kulasaMpanna, jAtisaMpanna nahIM ane kulasaMpanna nahIM. e pramANe cAra bhede puruSo che - jAtisaMpanna-kulasaMpanna Adi. 3. vRSabha cAra bhede che- jAtisaMpanna paNa balasaMpanna nahIM - e caubhaMgI e pramANe puruSo paNa cAra bhede che. 4. vRSabha cAra bhede che - jAtisaMpanna paNa rUpasaMpanna nahIM - e caubhaMgI. e pramANe puruSo paNa cAra bhede. 5. vRSabha cAra bhede che- kuLasaMpanna paNa baLasaMpanna nahIM - e caubhaMgI. e pramANe cAra bhede puruSo jANavA. 6. vRSabha cAra bhede che- kuLasaMpanna paNa rUpasaMpanna nahIM - e caubhaMgI. e pramANe puruSo cAra bhede jANavA. 7. vRSabha cAra bhede che - baLasaMpanna paNa rUpasaMpanna nahIM - e caubhaMgI. e pramANe puruSo cAra bhede jANavA - baLasaMpanna paNa rUpasaMpanna nahIM Adi. 1. hAthI cAra bhede che - bhadra, maMda, mRga, saMkIrNa, e rIte puruSo paNa cAra bhede che - bhadra, maMda, mRga, saMkIrNa. 2. hAthI cAra bhede che - bhadra ane bhadramana, bhadra ane maMdamana, bhadra ane mRgamana, bhadra ane saMkIrNamana, e muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 53 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' rIte puruSo cAra bhede che - bhadra ane bhadramana, bhadra ane maMdamana - ityAdi - 4 - 3. hAthI cAra bhede che - maMda ane bhadramana, maMda ane maMdamana, maMda ane mRgamana, maMda ane saMkIrNamana. A. pramANe ja puruSone cAra bhede jANavA. 4. hAthI cAra bhede che - mRga ane bhadramana, mRga ane maMdamana, mRga ane mRgamana, mRga ane saMkIrNamana. A ja cAra bhede puruSo paNa jANavA. 5. hAthI cAra bheda jANavA - saMkIrNa ane bhadramana, saMkIrNa ane maMdamana, saMkIrNa ane mRgamana, saMkIrNa ane saMkIrNamana. A pramANe ja cAra puruSo che. (296) bhadra hAthInA lakSaNo - madhanI goLI samAna piMgala AMkha, anukrame suMdara lAMbu pUMchaLu, unnatA mastaka, dhIra, sarvAga samAdhita hoya te. (297) maMda hAthInA lakSaNo - caMcaLa, sthaLa, viSama camma, sthULa mastaka, dhULa pUMcha, sthULa nakha-dAMtakezavALo, piMgala locanavALo hoya te. (298) mRga hAthInA lakSaNo - kRza zarIra, kRza grIvA, kRza tvacA, kRza dAMta-nakha-vALayukta, bhIru trAselo, kheda vALo, bIjAne trAsa denAro hoya te. (29) saMkIrNa hAthInA lakSaNo - ukta traNe hAthInA thoDA-thoDA lakSaNa jenAmAM hoya, vicitra rUpa ane zIla vaDe te saMkIrNa che. (300) bhadra hAthI zaradaRtumAM, maMda hAthI vasaMtaRtumAM, mRga hAthI hemaMtaRtumAM ane saMkIrNa hAthI sarva RtumAM madonmatta hoya che. sUtra-301 vikathAo cAra kahI che - strI kathA, bhojana kathA, deza kathA, rAja kathA. strIkathA cAra bhede - strIonI jAti kathA, strIonI kuLa kathA, strIonI rUpa kathA, strIonI nepathya kathA bhakta (bhojana) kathA cAra bhede che - 1. AvApa- bhojana sAmagrInI kathA, 2. nirvApa- vividha pakvAno ane vyaMjanonI kathA, , 3. AraMbha- bhojana banAvavAnI kathA, 4. niSThAna-bhojana vyayanI kathA. deza kathA cAra bhede che - dezavidhi kathA, dezavikalpa kathA, dezachaMdaka kathA, dezanepathya kathA. rAjakathA cAra bheda- rAjAnI 1.atiyAna kathA, 2.nirmANa kathA, 3.balavAhana kathA, 4.koza koThAgAra kathA. dharmakathA cAra bhede che - AkSepaNI-svamatamAM AkarSaNI, vikSepaNI-paramatathI calita karanArI, saMvedanIvairAgya utpanna karanArI, nirvedanI-saMsArathI udAsIna karanArI kathA. AkSepaNI kathA cAra bheda-AcAra AkSepaNI, vyavahAra AkSepaNI, prajJapti AkSepaNI, daSTivAda AkSepaNI. | vikSepaNI kathA cAra bhede - (1) sva siddhAMtanA guNonuM ane parasiddhAMtanA doSonuM kathana, (2) para siddhAMta khaMDana ane sva siddhAMta sthApanA, (3) para siddhAMtano samyaguvAda kahIne, temAM rahela mithyAvAda kahevo. (4) para siddhAMtano mithyAvAda kahIne tyAM samyavAda sthApavo. saMvedanI kathA cAra bhede che - Aloka saMvedanI, paraloka saMvedanI, AtmazarIra saMvedanI, parazarIra saMvedanI. nirvedanI kathA cAra bhede kahelI che - (1) A lokamAM saMcita duSTakarmanuM phaLa A janmamAM maLe, (2) A lokamAM saMcita duSkarmanuM phaLa paralokamAM maLe, 3) parajanmamAM saMcita duSkarmanuM phaLa AlokamAM maLe, (4) parajanmamAM saMcita duSkarmanuM phaLa paralokamAM maLe - (te te saMbaMdhI kathA te nirvedanI kathA), (1) AlokamAM AcarelA satkarmonA phaLa A janmamAM maLe, (2) AlokamAM Acarela satkarmonA phaLa paralokamAM maLe, ityAdi caubhaMgI jANavI. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 54 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sUtra-302 cAra prakAre puruSo kahyA che- koI zarIrathI kRza ane manathI kRza hoya, koI zarIrathI kRza paNa manathI daDha hoya, koI zarIrathI daDha paNa manathI kRza hoya, koI zarIrathI daDha ane manathI daDha hoya. cAra bhede puruSa che - koI kRza ane kRza zarIra hoya, koI kRza ane daDha zarIra hoya, koI daDha ane kRza zarIra hoya, koI daDha ane daDha zarIra hoya. cAra prakAre puruSa che (1) koI kRza zarIrIne jJAnadarzana utpanna thAya che, paNa daDha zarIrIne nahIM, (2) koI daDha zarIrIne jJAnadarzana utpanna thAya che, paNa kRza zarIrIne nahIM, (3) koI kRza zarIrIne jJAnadarzana utpanna thAya che, daDha zarIrIne paNa thAya che, (4) koI kRza zarIrIne jJAnadarzana utpanna thatA nathI ane daDhazarIrIne utpanna thatA nathI. sUtra-303 cAra kAraNe nirjhantha ane nircanthIne A samayamAM kevaLa jJAnadarzananI utpattinI icchA chatAM utpanna nA thAya. te A - (1) vAraMvAra strI kathA, bhojana kathA, deza kathA, rAja kathAne kahenAra hoya che. (2) je potAnA AtmAne viveka ane vyutsargathI bhAvita na kare, (3) rAtrinA pUrva-pazcima bhAgamAM dharmajAgarikA karatA nathI. (4) prAsuka, eSaNIya, alpa AhAra mATe badhA gharomAM samyaka gaveSaNA na kare. A cAra kAraNe nircantha-nircanthIone yAvat kevaLajJAna utpanna na thAya. cAra kAraNe nircantha-nircanthIone atizaya jJAnadarzananI icchA hoya to te utpanna thAya che - (1) strI kathA, bhakta kathA, deza kathA, rAja kathA na kahe, (2) viveka ane vyutsargapUrvaka AtmAne bhAvita kare, (3) rAtrinA pUrvapazcima bhAgamAM dharmajAgarikA kare ane (4) prAsuka, eSaNIya, alpa AhAra mATe badhA gharomAM samyak gaveSaNA kare. A cAra sthAne nirjhantha-nircanthIo yAvat jJAnAdi pAme. sUtra-304 thI 307 04) sAdhu-sAdhvIne cAra mahA paDavAe svAdhyAya karavo na kalpe. te A - aSADhI paDavo. Asono paDavo, kArtikI paDavo, caitrI paDavo (paDavo eTale vada ekama.) - sAdhu-sAdhvIne cAra saMdhyAe svAdhyAya karavo na kalpe, te A - sUryodaye, madhyAhe, saMdhyAe, madhyarAtrie. (pUrva pazcAt ghaDI). (305) loka sthiti cAra bhede che - AkAza pratiSThita vAyu, vAyu pratiSThita udadhi, udadhi pratiSThita pRthvI, pRthvI pratiSThita traNa sthAvara prANI. (306) cAra prakAre puruSo kahyA - tathApuruSa-(AjJAno svIkAra karanAra), notathApuruSa-(AjJAno svIkAra na karanAra), sauvastika, -(svAmInI stuti karanAra) pradhAna-(je svAmI ke rAjA hoya). cAra bhede puruSo kahyA (1) AtmAMtakara-(potAnA bhavano aMta kare) paNa parAMtakara-(bIjAnA bhavano nahIM, (2) parAMtakara, AtmAMtakara nahIM, (3) AtmAMtakara ane parAMtakara, (4) AtmAMtakara nahIM ane parAMtakara nahIM. cAra bhede puruSa - svayaM ciMtA kare paNa bIjAne na karAve. ityAdi cAra prakAre. cAra bhede puruSa - Atmadama-Atma damana kare paNa paraMdama-bIjAnuM damana na kare nahIM ityAdi. (307) gaha cAra bhede che - (1) prAyazcitta levA guru pAse jauM te eka gaha. (2) gahaNIya doSa dUra karuM te bIjI gartA. (3) je kaMI anucita hoya tenuM mithyAduSkRta ApuM te trIjI garha. (4) svadoSa garthAthI zuddhi thAya tema mAnavuM te cothI gaha. sUtra-308 1. cAra bhede puruSo che - koI potAne duSpavRttithI bacAve che, bIjAne nahIM. koI bIjAne duSpavRttithI muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 55 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' bacAve che, potAne nahIM. koI baMnene duSTa pravRttithI bacAve che. koI baMnene dupravRttithI bacAvato nathI. 2. cAra bhede mArga che - eka AraMbhe Rju ane aMte paNa Rju, eka AraMbhe Rju paNa aMte vakra, eka AraMbhe vakra paNa aMte Rju, eka AraMbhe vakra ane aMte paNa vakra. 3. e rIte cAra bhede puruSo che. 4. cAra bhede mArga che - eka AraMbhe kSema ane aMte kSema, eka AraMbhe kSema aMte akSema, eka AraMbhe akSemAM aMte kSema, eka AraMbhe akSama ane aMte paNa akSema. 5. e rIte cAra bhede puruSa che. 6. cAra bhede mArga che - koI kSema ane kSemarUpa, koI kSema paNa akSemarUpa, ityAdi cAra bheda che. 7. e rIte puruSo paNa cAra bhede che. 8. zaMkha cAra bhede che - koI vAma ane vAmAvarta koI vAma paNa dakSiNAvarta, koI dakSiNa paNa vAmAvarta, koI dakSiNa paNa dakSiNAvarta. 9. e daSTAMte cAra prakAre puruSo kahyA che - koI vAma ane vAmAvarta Adi. 10. cAra bhede dhUmrazikhAo che - koI vAmA ane vAmAvarta Adi, cAra. 11. e rIte strIo cAra bhede che - vAmAM ane vAmAvarta Adi. 12. cAra bhede agnizikhA che - koI vAmA ane vAmAvarta ityAdi cAra. 13. e rIte strIo cAra bhede che - vAma ane vAmAvarta Adi. 14. cAra bhede vAtamaMDalikA che - koI vAmAM ane vAmAvarta ityAdi caubhaMgI. 15. e rIte strIo cAra bhede che - koI vAmAM ane vAmAvarta. 16. cAra bhede vanakhaMDo che - koI vAma ane vAmAvarta ityAdi caubhaMgI. 17. e rIte puruSo cAra bhede che - vAma ane vAmAvarta. Adi. sUtra-309 cAra kAraNe (ekalo) sAdhu (ekalI) sAdhvI sAthe AlApa, saMlApa karatA (jinAjJA) ullaMghana karato nathI, te A - mArga pUchatAM, mArga batAvatA, azana-pAna-khAdima-svAdima AhAra ApatA, azanAdi apAvatA. sUtra-310 tamaskAyanA cAra nAma che - tama, tamaskAya, aMdhakAra, mahAMdhakAra. tamaskAyanA cAra nAma che - lokAMdhakAra, lokatamas, devAMdhakAra ane devatama. tamaskAyanA cAra nAma che - vAtaparigha, vAtaparighakSobha, devAraNya, devabRha. tamaskAya cAra kalpone AvarIne rahyo che - saudharma, IzAna, sanaskumAra, mAhendra. sUtra-311 1. cAra bhede puruSo kahyA - saMprakaTa pratisavI-(pragaTa rUpe doSanuM sevana karanAra), pracchanna pratisavI-guptA rUpe doSanuM sevana karanAra), pratyutpanna naMdI-(vartamAnamAM ISTa vastunI prAptimAM AnaMda mAnanAra), nissaraNanaMdI. senA cAra bhede che - jItanArI paNa parAjita na thanAra, parAjita thanAra paNa na jItanAra, jItanArI ane parAjaya pAmanArI, na jItanAra - na parAjita thanAra. 3. A pramANe cAra bhede puruSa che - jItanAra paNa parAjita nA thanAra Adi. 4. cAra bhede senAo kahI - jItIne pharI jItanAra, jItIne parAjaya pAmanAra, parAjaya pAmIne jItanAra, parAjaya pAmIne pharI hAranAra. 5. e pramANe cAra bhede puruSo che- jItIne pharI jItanAra Adi sUtra-312 cAra prakAre rAji arthAt rekhA kahela che- parvatarAji, pRthvIrAji, vAlukA rAji ane udakarAji. e pramANe krodha cAra prakAre kahela che- parvatarAji samAna (anaMtAnubaMdhI) krodha, pRthvIrAji samAna (apratyAkhyAnI) krodha, muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 56 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' vAstukArAji samAna(pratyAkhyAnAvaraNa) krodha, udakarAji samAna (saMjavalana) krodha. anaMtAnubaMdhI krodhamAM vartato jIva kALa kare to narakagatimAM utpanna thAya che. apratyAkhyAnI krodhamAM vartato. jIva kALa kare to tiryaMca gatimAM utpanna thAya che. pratyAkhAnI krodhamAM vartato jIva kALa kare to manuSya gatimAM utpanna thAya che. saMjvalana gatimAM vartato jIva kALa kare to deva gatimAM utpanna thAya che. staMbha cAra bhede che - zailastaMbha, asthitaMbha, dArastaMbha ane netarastaMbha, e pramANe mAna cAra bhede che - zailastaMbha samAna mAnA, asthitaMbha samAna mAna, dArustaMbha samAna mAna ane netarastaMbha samAna mAna. zailastaMbha samAna mAnavALo jIva marIne nairayikamAM utpanna thAya che, asthitaMbha samAna mAnavALo jIva marIne tiryaMca gatimAM utpanna thAya che. dArustaMbha samAna mAnavALo jIva marIne manuSya gatimAM utpanna thAya che. netara staMbha samAna mAnavALo jIva marIne devayonimAM upaje che. cAra bhede vastunuM vakratva che - vAMsanA mUlanuM vakratva, gheTAnA zIMgaDAnuM vakratva, gomUtranuM vakratva, vAMsanI chAlanuM vakratva. e pramANe cAra bhede mAyA che - vaMsamUla sama vakra yAvat vAMsachAla samAna vakratva. vaMsamUla samAna mAyAmAM pravezela jIva kALa karIne nairayikamAM utpanna thAya che, gheTAnA zIMgaDA samAna mAyAvALo jIva marIne tiryaMcayonimAM utpanna thAya che. gomUtra samAna mAyAvALo marIne manuSyamAM upaje che. vAMsanI chAla samAna mAyAvALo jIva marIne devayonimAM utpanna thAya che. vastra cAra bhede che - kRmirAgathI raMgeluM, kamarAgathI raMgeluM, khaMjana rAgathI raMgela, hAlidrarAgathI raMgela, e rIte lobha cAra bhede che - kRmirAgarakta vastra samAna, kardamarAgarakta vastra samAna, khaMjanarAgarakta samAna, hAlidra rAgarakta vastra samAna. kRmirAga rakta vastra samAna (anaMtAnubaMdhI) lobhavALo jIva mRtyu pAmIne nairayikamAM upaje che, e rIte yAvatu hAlidrarAgarakta samAna (saMjvalana) lobhavALo jIva marIne devalokamAM upaje che. sUtra-313 saMsAra cAra bhede che - nairayika saMsAra, tiryaMca saMsAra, manuSya saMsAra ane devasaMsAra. cAra bhede AyuSya kahela che - nairayikAyu, tiryaMca Ayu, manuSya Ayu ane devAyu. cAra bhede bhava-(utpati) kahela che - nairayika bhava, tiryaMca bhava, manuSya bhava ane deva bhava. sUtra-314 AhAra cAra bhede kahela che - azana, pAna, khAdima, svAdima. cAra bhede AhAra che- upaskarasaMpanna-(vaghAra Adi saMskAra karela AhAra).upaskRtasaMpanna-(rAMdhelo AhAra), svabhAvasaMpanna-(kudaratI rIte pAkela phaLa vagere) ane parijuSitasaMpanna-(keTaloka samaya rAkhIne taiyAra karela AhAra). sUtra-315 cAra prakAre baMdha kahela che - prakRti baMdha, sthiti baMdha, anubhAva baMdha, pradeza baMdha. cAra prakAre upakrama kahela che - baMdhanopakrama, udIraNopakrama, upazamopakrama, vipariNAmanopakrama. baMdhanopakrama cAra bhede che - prakRti - sthiti anubhAva - pradeza baMdhanopakrama. udIraNopakrama cAra bhede che - prakRti - sthiti - anubhAva - pradeza udIraNopakrama. upazamApakrama cAra bhede che - prakRti - sthiti - anubhAva - pradezopazamopakrama. vipariNAma upakrama cAra bhede che - prakRti - sthiti - anubhAva - pradezathI. cAra bhede alpabadutva kahyuM che - prakRti - sthiti - anubhAva - pradeza alpabadutva. cAra bhede saMkrama kahyo che - prakRti - sthiti - anubhAva - pradeza saMkrama. cAra bhede niyata kahyo che - prakRti - sthiti - anubhAva - pradezanidhatta. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 57 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' cAra bhede nikAcita kahela che - prakRti, sthiti, anubhAva, pradeza. sUtra-316 thI 318 (316) cAra eka saMkhyAvALA che - dravya eka, mAtRkApada eka, paryAya eka, saMgraha eka. (317) cAra prakAre 'kati' (keTalA) che - dravyakati, mAtRkApadakati, paryAyakati, saMgrahakati. (318) cAra sarva kahyA - nAma sarva, sthApanA sarva, Adeza sarva, niravazeSa sarva. sUtra-319 thI 322 (319) mAnuSottara parvatanI cAre dizAmAM cAra kUTo kahyA che. te A - ratnakUTa, ratnoccayakUTa, sarvaratnakUTa, ratnasaMcayakUTa. (320) jaMbudvIpanA bharata ane airAvata kSetramAM gata utsarpiNImAM suSamasuSamAM nAmaka chaThThI ArAmAM cAra koDAkoDI sAgaropama kALa hato. jaMbUdvIpamAM bharata-airavatamAM A avasarpiNImAM suSamasuSamA nAmaka pahelA ArAmAM cAra koDAkoDI sAgaropama kAla hato. jaMbUdvIpanA bharata-airavatamAM AgAmI utsarpiNImAM suSamasuSamA ArAmAM cAra sAgaropama koDAkoDI kALa haze. (321) jaMbudvIpamAM devapha-uttaraphane choDIne cAra akarmabhUmio kahI che - haimavata, hairaNyavata, harivarSa, ramya varSa. cAra vRttavaitA parvato che - zabdApAtI, vikaTApAtI, gaMdhApAtI, mAlyavaMta paryAya. tyAM cAra maharphika devo. yAvat palyopamanI sthitivALA vase che - svAti, prabhAsa, aruNa, padma. jaMbudvIpamAM mahAvideha kSetra cAra bhede kahyuM che - pUrvavideha, aparavideha, devakuru, uttarakuru. badhA niSadha ane nIlavaMta parvato 400 yojana UMcA ane 400 gAu UMDA kahyA che. jaMbadvIpanA meru parvatanI pUrva dizAe sItA mahAnadInI uttare cAra vakSaskAra parvato kahyA che - citrakUTa, paznakUTa, nalinakUTa, ekazaila. jaMbudvIpanA meru parvatanI pUrve sItA mahAnadInI dakSiNe cAra vakSaskAra parvato kahyA che - trikUTa, vaizramaNakUTa, aMjana, mAtaMjana. jaMbadvIpanA merunI pazcime sItAdA mahAnadInI dakSiNe cAra vakSaskAra parvato kahyA che - aMkAvatI, padmAvatI, AzIviSa, sukhAvaha. - jaMbudvIpanA merunI pazcime sItodA mahAnadInI dakSiNe cAra vakSaskAra parvato kahyA che - caMdra parvata, sUrya parvata, deva parvata, nAga parvata. jaMbudvIpanA merunI cAra vidizAe cAra vakSaskAra parvato che- saumanasa, vidyuprabha, gaMdhamAdana, mAlyavaMta. jaMbudvIpanA mahAvideha kSetramAM jaghanyathI cAra arihaMto, cAra cakravartIo, cAra baLadevo, cAra vAsudevo utpanna thayA che - thAya che ane thaze. jaMbudvIpanA meru parvatane vize cAra vana kahyA che - bhadrazAlavana, naMdanavana, somanasavana, pAMDukavana. jaMbUdvIpanA merunA paMDakavanamAM cAra abhiSekazIlAo kahI che - paMDUkaMbala zilA, atipaMkaMbala zilA, raktakaMbala zilA, atiraktakaMbala zilA. meru cUlikA uparanA bhAge cAra yojananI pahoLAI vaDe kahI che. e rIte dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdhamAM paNa kALa sUtrathI AraMbhIne yAvatuM meru cUlikA paryanta jANavu. e pramANe yAvatu puSkaravara dvIpanA pazcimAryamAM yAvat. meru cUlikAmAM jANavu. (322) jaMbudvIpamAM avazya rahela vastu kALasUtrathI cUlikA sudhI kahI temaja yAvat dhAtakIkhaMDa ane muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 58 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' puSkaravaradvIpArTsamAM mAM pUrva-pazcima paDakhe che. sUtra-323 thI 326 (323) jaMbudvIpanA cAra dvArA kahyA che - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita. te daravAjA cAra yojanA pahoLA ane praveza mArga cAra yojana che. tyAM cAra mahaddhika yAvat palyopamasthitika deva vase che - vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita nAme che. (324) jaMbUdvIpanA meru parvatanI dakSiNe calahimavaMta varSadhara parvatanI cAre vidizAmAM lavaNasamudramAM 300-300 yojana jatA A cAra aMtaradvIpo che - ekorukadvIpa, AbhASikadvIpa, vaiSANikadvIpa ane lAMgulikadvIpa. te dvIpomAM cAra prakAranA manuSyo vase che - ekorukA, AbhASikA, vaiSANikA ane lAMgulikA. te dvIponI cAre vidizAomAM lavaNa-samudramAM 400-400 yojana jatA cAra aMtaradvIpo che - hayakarNadvIpa, gajakarNadvIpa, gokarNadvIpa, zakuMlIkarNadvIpa. te dvIpomAM cAra prakAranA manuSyo vase che - hayakarNA, gajakarNA, gokarNA, zaklIkarNA. - ukta dvIpothI AgaLa cAra vidizAomAM lavaNasamudramAM 500-500 yojana jatA cAra aMtaradvIpo che - Adarza mukhadvIpa, meMDhakamukhadvIpa, ayomukhadvIpa ane gomukhadvIpa. tyAM cAra prakAranA manuSyo kahevA. te dvIpothI cAra vidizAmAM lavaNasamudramAM 600-600 yojana jatA cAra aMtaradvIpo che - azvamukhadvIpa, hastimukhadvIpa, sIMhamukhadvIpa, vyAdhramukhadvIpa. te dvIpamAM paNa cAra prakAre manuSyo kahevA. te dvIpothI cAra vidizAmAM AgaLa 700-700 yojana jatA cAra aMtaradvIpo che - azvakarNadvIpa, hastikarNadvIpa, akarNadvIpa, karNaprAvaraNadvIpa. tyAM manuSyo kahevA. te dvIpothI AgaLa cAra vidizAomAM lavaNasamudramAM 800-800 yojana jatA cAra aMtaradvIpo che - ulkAmukhadvIpa, meghamukhadvIpa, vidyummukhadvIpa, vidyudaMtadvIpa, te dvIpamAM paNa manuSyo kahevA. tyAMthI AgaLa cAra vidizAomAM lavaNa samudramAM 900-900 yojana jatA cAra aMtaradvIpo che - ghanadaMtadvIpa, laSTadaMtadvIpa, gUDhadaMtadvIpa, zuddhadaMtadvIpa. tyAM manuSyo vase che - ghanadaMtA, laSTadaMtA, gUDhadaMtA, zuddhadaMtA. jaMbudvIpanA merunI uttare zikharI varSadharanI cAre vidizAomAM lavaNasamudramAM 300-300 yojana jatAM. cAra aMtaradvIpo che - ekorukadvIpa Adi upara mujaba ja zuddhadaMta paryanta kahevuM. (325) jaMbudvIpanI bahAranI vedikAnA aMtathI cAre dizAomAM lavaNasamudramAM 95,000 yojana jatA tyAM ati moTA, udaka kuMbhAkAre rahelA cAra mahApAtALa kaLazo che - vaDavAmukha, ketuka, cUpaka, izvara. tyAM mahartuika yAvat palyopama sthitika cAra devo vase che - kAla, mahAkAla, velaMba, prabhaMjana. jaMbUdvIpanI bAhya vedikAnA aMtathI cAre dizAmAM 42,000 yojana jatA cAra velaMdharanAgarAjIya cAra AvAsa parvato che - gautUpa, udakabhAsa, zaMkha, udAsIma. tyAM mahartuika yAvat palyopama sthitika cAra devo vase che - gotUpa, zivaka, zaMkha, manaHzila. jaMbUdvIpanI bAhya vedikAMtathI cAra vidizAmAM lavaNasamudramAM 42,000 yojana jatA cAra anuvelaMdhara nAgarAjIya AvAsa parvato che - karkoTaka, vidyuprabha, kailAsa, aruNaprabha. tyAM cAra mahaddhika devo yAvat palyopamAM sthitika vase che - karkoTaka, kardama, kailAsa, aruNaprabha. lavaNasamudramAM cAra caMdro prakAzyA hatA-prakAze che ane prakAzaze. cAra sUryo tapyA hatA, tape che ane tapaze. cAra kRtikA yAvat cAra bharaNI nakSatroe caMdra sAtheyoga karyo hato, kare che ane karaze. cAra agni yAvat cAra yama (nakSatrAdhipati) che. cAra aMgAraka yAvat cAra bhAvaketu (graho) che. lavaNasamudranA cAra dvAro che - vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita. te dvAra cAra yojana pahoLA, cAra nA. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 59 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' yojana pravezathI che, tyAM cAra maharphika devo yAvat palyopamasthitika che - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita. (326) dhAtakIkhaMDadvIpa cakravAla viSkalpathI cAra lAkha yojana che. jaMbudvIpanI bahAra cAra bharata, cAra airavata kSetro che, (aDhIdvIpamAM pAMca bharata ane pAMca airAvata che. temAM jaMbudvIpamAM eka bharata ane eka airAvata che.dhAtakIkhaMDamAM be bharata ane be airAvata che. puSkaravarAddhadvIpamAM be bharata ane be airAvata che.) evI rIte jema zabdoddezaka bIjA sthAnanAM trIjA uddezAmAM kahyuM, temaja ahIM badhuM kahevuM. sUtra-327 thI 329 (327) cakravAla viSkambhavALA naMdIzvaradvIpanA madhyamAM cAre dizAmAM cAra aMjanaka parvata che - pUrvamAMdakSiNamAM-pazcima-uttarano aMjanaka parvata. te aMjanakaparvata 84,000 yojana UMco che, 1000 yojana bhUmimAM che. viSkanma paNa 10,000 yojana che. pachI kramazaH ghaTatA-ghaTatA upara teno viSphanma 1000 yojanano che. te parvatonI paridhi mUlamAM 31,623 yojana che, pachI kramazaH ghaTatA-ghaTatA uparanI paridhi 3166 yojana thAya che. te parvato mULamAM vistRta, madhyamAM sAMkaDA ane upara pAtaLA arthAt gopuccha AkRtivALA che. sarve aMjanaratnamaya, svaccha, komaLa, ghaMTela, ghasela, niraja, niSpaka, nirAvaraNa zobhAvALA, svaprabhAvALA, kiraNo sahita, saudyota, prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa pratirUpa che. te aMjanaka parvatanA uparItale samaramaNIya bhUmibhAga che. te bahusama ramaNIya bhUmibhAganI bahu madhyadeza. bhAgamAM cAra siddhAyatana (jinAlayo) kahyA che. te siddhAyatananI laMbAI 100 yojananI che, pahoLAI 50 yojana, UMcAI 72 yojananI che. te siddhAyatananI cAre dizAmAM eka-eka dvAra che - devadvAra, asuradvAra, nAgadvAra, suvarNadvAra. tyAM cAra prakAranA deva rahe che - deva, asura, nAga, suvarNa. te dvAro AgaLa cAra mukhamaMDapa che. te mukhamaMDapanI AgaLa cAra prekSAgRhamaMDapa che. te prekSAghara maMDapanA madhya bhAgamAM cAra vajamaya akhADA che. te vajamaya akhADA madhye cAra maNipIThikA che. te maNipIThikA upara cAra siMhAsana che. te siMhAsano para cAra vijayadUSya che. te vijayadUSyonI madhyamAM cAra vajamaya aMkuza che. te vajamaya aMkuzo para laghu kuMbhAkAre motIonI cAra mAlA che. pratyeka mALA anya aDadhI UMcAIvALI cAra-cAra mALAothI gherAyelI che. te prekSAghara maMDaponI AgaLa cAra maNipIThikAo che, te maNipIThikAo upara cAra-cAra caityastaMbha che. te pratyeka caityastaMbhanI cAre dizAmAM cAra-cAra maNipIThikAo che. te pratyeka maNipIThikA upara sarva ratnamaya cAra jinapratimAo che, je parghaka Asane stUpAbhimukha rahelI che. temanA nAmo-RSabha, vardhamAna, caMdrAnana, vAriSaNa che. te caityastUponI AgaLa cAra maNipIThikAo che, te maNipIThikA upara cAra cetyavRkSo che, te caityavRkSonI AgaLa cAra maNipIThikA che, te maNipIThikA upara cAra mahendradhvaja che. te mahendradhvaja AgaLa 4 naMdA puSkariNI che, te pratyeka puSkariNInI cAre dizAmAM cAra vanakhaMDo che - pUrvamAM, dakSiNamAM, pazcimamAM, uttaramAM vanakhaMDa. (328) pUrvamAM azokavana, dakSiNe saptaparNavana, pazcime caMpakavana ane uttaramAM Amravana Avela che. (329) tyAM pUrvadizAvartI aMjanakaparvatanI cAre dizAmAM cAra naMdApuSkariNIo che. te A - naMduttarA, naMdA, AnaMdA, naMdivardranA. te naMdA puSkariNIonI laMbAI eka lAkha yojana che, pahoLAI pa0,000 yojana, UMDAI 1000 yojana che. te pratyeka puSkariNInI cAre dizAmAM TisopAna-pratirUpaka che. te trisopAna pratirUpakanI sAme cAra toraNo che - pUrvamAM, dakSiNamAM, pazcimamAM, uttaramAM. te pratyeka puSkariNInA cAre dizAmAM cAra vanakhaMDo che - pUrvanuM, dakSiNanuM, pazcimanuM, uttaranuM. nAmo pUrvavat che. te puSkariNInA madhyabhAgamAM cAra dadhimukha parvato che. te dadhimukha parvata 64,000 yojana UMcA, 1000 yojana bhUmimAM, sarvatra pathaMka samAna AkAravALA che, tenI pahoLAI 10,000 yojana che, 31,623 yojana tenI muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 60 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' paridhi che, te sarva ratnamaya, svaccha yAvat pratirUpa che. te dadhimukha parvatanI upara bahusama ramaNIya bhUmibhAga che. zeSa samagra kathana aMjanaka parvatanI samAna Amravana paryanta kahevuM. dakSiNanA aMjanaka parvatanI cAre dizAmAM cAra naMdA puSkariNIo che - bhadrA, vizAlA, kumudA, pauMDarikiNI. te naMdApuSkariNI eka lAkha yojana lAMbI che. zeSa varNana yAvat dadhimukha parvata yAvat vanakhaMDa kahevuM. tyAM pazcimanA aMjanaka parvatanI cAre dizAmAM cAra naMdA puSkariNI che - naMdisenA, amoghA, gotUbhA, sudarzanA, zeSa varNana pUrvavat. te rIte dadhimukha parvata temaja siddhAyatana yAvat vanakhaMDa kahevA. temAM je uttarano aMjanaka parvata che, tenI cAre dizAmAM cAra naMdA puSkariNI che. tenA nAma - vijayA, vaijayaMtI. jayaMtI, aparAjitA. te puSkariNI eka lAkha yojana lAMbI che. dadhimukhaparvatAdi pUrvavat. naMdIzvaradvIpanA cakravAla viSkasmanA bahumadhya bhAge cAre khUNAmAM cAra ratikara parvato che. IzAna khUNAmAM, agni khUNAmAM, naiRtya khUNAmAM ane vAyavya khUNAmAM ratikara parvata. te ratikara parvato 1000 yojana UMcA, 1000 gAu bhUmimAM, jhAlara samAna sarvatra sama saMsthAnavALA che, tenI pahoLAI 10,000 yojana che. 31,623 yojanA paridhi che. te sarve ratnamaya, svaccha yAvatu pratirUpa che. IzAna koNamAM rahela ratikara parvatanI cAre dizAmAM devendra devarAja IzAnendranI cAra agramahiSIonI. jaMbudvIpa pramANa cAra rAjadhAnIo che - naMduttarA, naMdA, uttarakurA, devakurA. cAra agramahiSIo che - kRSNA, kRSNArAjI, rAmA, rAmarakSitA. agnikoNamAM sthita ratikara parvatanI cAre dizAmAM devendra devarAja zakranI cAra agramahiSIonI jaMbadvIpa jevA pramANanI cAra rAjadhAnIo che - samaNA, somaNasA, arcimAlI, manoramA, tyAM cAra agramahiSI che - padmA, zivA, zacI, aMjU. temAM je naiRtyakoNano ratikara parvata che tyAM cAre dizAmAM devendra devarAja zakranI cAra agramahiSInI jaMbudvIpa pramANa cAra rAjadhAnI che - bhUtA, bhUtavaDiMsA, gotUpA, sudarzanA. agramahiSIo che - amalA, apsarA, navamikA, rohiNI. vAyavyakoNanA ratikara parvata cAre dizAmAM devendra, devarAja IzAnanI cAra agramahiSInI jaMbudvIpa pramANa cAra rAjadhAnIo che. ratnA, ratnoccayA, sarvaratnA, ratnasaMcayA. tyAM cAra agramahiSIo che - vasu, vasuguptA, vasumitrA, vasuMdharA. sUtra-330 thI 332 (330) satya cAra bhede che - nAmasatya, sthApanA satya, dravyasatya, bhAvasatya. (331) AjIvikonuM tapa cAra bhede che - ugratapa, ghoratapa, rasatyAga tapa ane jihendriya pratisaMlInatA. (332) saMyama cAra bhede kahyo che - mana saMyama, vacana saMyama, kAya saMyama, upakaraNa saMyama. tyAga cAra bhede kahyo che - mana tyAga, vacana tyAga, kAya tyAga ane upakaraNa tyAga. akiMcanatA cAra bhede kahI- mana akiMcanatA, vacana akiMcanatA, kAya akiMcanatA, upakaraNa akiMcanatA. sthAna-4, uddezA-2no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAna-4 uddezo-3 sUtra-333, 334 (333) rekhAo cAra bhede kahI che - parvatarekhA, pRthvIrekhA, vAlukArekhA, udakarekhA. e rIte krodha cAra bhede che - parvatarekhA samAna-(anaMtAnubaMdhI krodha), pRthvIrakhA samAna-(apratyAkhyAnI krodha), vAlukArekhA samAna muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 61 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (pratyAkhyAnAvaraNa krodha), udakarekhA samAna-(saMjvalana krodha). parvatarekhA samAna krodhavALo jIva marIne nairayikamAM upaje che. pRthvIrekhA samAna krodhavALo tiryaMcayonikomAM upaje che. vAyukArekhA samAna krodhavALo manuSyamAM upaje che. udakarekhA samAna krodhavALo devomAM upaje che. udaka (pANI) cAra bhede kahela che - kardamodaka-(kIcaDavALuM pANI), khaMjanodaka-(khaMjanavALuM pANI), vAlukodaka-(retIvALuM pANI), zailodaka-(kAkArAvALuM pANI). e rIte bhAva cAra bhede kahyA che - kardamodaka samAna, khaMjanodaka samAna, vAlukodaka samAna, zailodaka samAna. kardamodaka samAna bhAvavALo jIva marIne nairayikamAM yAvat zailodaka samAna bhAvavALo devamAM upaje che. nI cAra kahyA - koI svarasaMpanna paNa rUpasaMpanna nahIM, koI rUpasaMpanna paNa svarasaMpanna nahIM, koI rUpasaMpanna ane svarasaMpanna, koI svarasaMpanna nahIM ane rUpasaMpanna nahIM. e pramANe puruSo cAra bhede che - koI svarasaMpanna paNa rUpasaMpanna nahIM e pramANe cAra bhedo samajavA. puruSo cAra bhede kahyA che- koI puruSa potA pratye prIti rAkhe che anya tarapha prIti rAkhato nathI.koI puruSa anya pratye prIti rAkhe che paNa potA pratye prIti rAkhato nathI. koI puruSa potA ane bIjA baMne tarapha prIti rAkhe che. ane koI puruSa baMne tarapha prIti rAkhe che. puruSo cAra bhede che - koI puruSa pote bhojanAdithI tRpta thAya paNa bIjAne tRpta karato nathI, koI bIjAne bhojanAdithI tRpta kare paNa potAne nahIM. koI puruSa potAne ane anyane baMnene bhojanAdithI tRpta kare che. koI potAne ke anyane baMnene tRpta karatA nathI. puruSo cAra bhede che - koI vicAre ke huM bIjAne vizvAsa upajAvuM ane vizvAsa upajAve che, koI vicAre ke bIjAne vizvAsa upajAvuM paNa vizvAsa upajAvI zakato nathI. koI vicAre ke huM amukamAM vizvAsa utpanna karI zakIza. nahI paNa vizvAsa utpanna karavAmAM saphaLa rahe che. koI vizvAsa utpanna karavA vicAratA nathI, karI zakatA paNa nathI. puruSo cAra bhede - koI potAmAM vizvAsa upajAve bIjAmAM nahIM. koI bIjAmAM vizvAsa upajAve paNa potAmAM nahI. koI potAmAM ane paramAM baMnemAM vizvAsa upajAve che. koI potA ke para baMnemAM vizvAsa na upajAve. sUtra-335 cAra bhede vRkSo kahyA - patrayukta, puSpayukta, phalayukta, chAyAyukta. e ja rIte cAra bhede puruSo kahyA - patrayukta vRkSa samAna-(je svayaM saMpanna hoya paNa paNa bIjAne kaMI na Ape mAtra vacanathI sAMtvanA Ape), puSpayukta vRkSa samAna-(puSpanI jema mAtra sugaMdha bIjAne Ape arthAta ziSyone sUtrapAThanI vAMcanA Ape), phaLayukta vRkSa samAna-(sUtra sAthe arthanI paNa vAcanA Ape), chAyAvALA vRkSa samAna-(sarva rIte rakSaNa kare). sUtra-336 bhArane vahana karanAra cAra vizrAmo kahyA che - 1. jyAre eka khabhAthI bIje khabhe bhArane mUke te eka vizrAma, 2. jyAre maLa-mUtrano tyAga kare tyAre te bhArane mUke te eka vizrAma, 3. mArgamAM nAgakumAra ke suvarNakumAranA maMdiramAM rAtrie vase te eka vizrAma, 4. jyAre bhAra UtArIne yAvajjIva ghera AvIne rahe te eka vizrAma. A pramANe zrAvakane cAra vizrAma kahyA - 1. jyAre zIlavrata, guNavrata, viramaNa, pratyAkhyAna, pauSadhopavAsa svIkAre tyAre eka vizrAma, 2. jyAre sAmAyika, dezAvagAsika, sArI rIte pALe tyAre eka vizrAma, 3. jyAre caudazaAThama-pUnama, amAsa pratipUrNa pauSadhane samyak pALe tyAre eka vizrAma, 4. jyAre apazcima mAraNAMtika saMlekhanA ArAdhanA karI bhojananuM pratyAkhyAna karI pAdopagata anazana karI maraNanI AkAMkSA na karato vicare te eka vizrAma. sUtra-337 thI 341 | (337) cAra bhede puruSa kahyA - (1) uditodita manuSya janmamAM udita-(samRddha) ane bhAvimAM paNa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 62 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' udita-(sukhI), (2) uditAstamita-( manuSya janmamAM udita paNa pachI durgatimAM javAthI sukhI nahI. (3) astamitodita-(pahelA dukhI pachI samRddha. (4) astamitAstamita-(manuSyapaNAmAM dukhI ane pachI paNa dukhI). (1) uditodita te cAturaMga cakravartI rAjA bharata, (2) uditAstamita te cAturaMta cakravartI brahmadatta, (3) astamitodita te harikezabala, (4) astamitAstamita-kAlasaukarika. (338) cAra yuma kahyA - kRtayuma-(je rAzIne cAra vaDe bhAMgatA zeSa zUnya rahe te), coja-(je rAzIne cAra vaDe bhAMgatA zeSa traNa rahe te), dvAparayugma-(je rAzIne cAra vaDe bhAMgatA zeSa be rahe te), kalyoja-(je rAzIne cAra vaDe bhAMgatA zeSa eka vadhe te). nairayikone cAra yugma kahyA - kRtayugma yAvat kalyoja, e rIte asura kumAra yAvat svanitakumAro tathA pRthvI Adi pAMca kAya. be-traNa-cAra indriyovALA, paMcendriya tiryaMcayonika, manuSyo, vyaMtara, jyotiSko, vaimAnika e badhAne cAra yugmo kahevA. (339) cAra bhede zUro che - kSamAzUra, tapazUra, dAnazUra, yuddhazUra. arihaMto kSamAzUra, sAdhu tapazUra, vaizramaNa dAnazUra, vAsudeva yuddhazUra che. (340) cAra bhede puruSo kahyA che - 1. ucca-(zarIra ane kula AdithI ucca) ane uccachaMda- ucca abhiprAyavALA,) 2. ucca paNa nIcachaMda, 3. nIca paNa uccachaMda, 4. nIca ane nIcachaMda. (341) asurakumArone cAra lezyAo kahI che - kRSNalezyA-nIlalezyA-kApotalezyA-tejolezyA, e pramANe yAvat svanitakumAra, e rIte pRthvI-apU ane vanaspatikAyiko tathA vyaMtaro, e badhAne cAra lezyAo che. sUtra-342 ' yAna cAra bhede che - koI yAna baLadothI yukta hoya ane sAmagrIthI paNa yukta hoya, koI yAna baLadathI yukta paNa sAmagrIthI ayukta hoya, koI yAna baLadathI ayukta ane sAmagrIthI yukta hoya, koI banne rIte ayukta ane ayukta hoya. A pramANe puruSo cAra bhede kahyA che - koI yukta ane yukta arthAta samRddhithI yukta hoya ane AcAra tathA vezabhUSAthI paNa yukta hoya ityAdi cAra bhedo kahevA. yAna cAra bhede che - yukta-(baLada AdithI yukta) ane yukta pariNata-(cAlavA mATe taiyAra hoya), yukta ane ayukta pariNata Adi cAra. e rIte cAra bhede puruSa che - (dhana dhAnyathI paripUrNa) ane yuktapariNata(ucita pravRttivALo) ItyAdi cAra bheda. ' yAna cAra bhede che - yukta ane yuktarUpa, yukta ane ayuktarUpa, ayukta ane yuktarUpa, ayukta ane ayuktA rUpa, e rIte puruSo paNa cAra bheda jANavA - yukta ane yuktarUpa ityAdi. cAra bhede yAna kahyA - yukta ane yukta zobhA Adi cAra. A pramANe puruSo cAra bhede kahyA che - yukta(dhana AdithI sampanna) ane yukta zobhAdi-(suMdara dekhAvaDo) ItyAdi cAra bheda. cAra bhede yugya kahyA che - yukta ane yukta, e rIte puruSo cAra bhede kahyA che - yukta ane yukta Adi cAra. A rIte jevA yAnanA cAra AlAvA kahyA tema yugyanA paNa kahevA. te rIte cAra bhede puruSo paNa kahevA. sArathI cAra bhede che - joDanAra paNa choDanAra nahIM, choDanAra paNa joDanAra nahIM, joDanAra ane choDanAra, nA joDanAra - na choDanAra. azva cAra bhede kahyA che- eka azva palANa yukta paNa che ane vegayukta paNa che, yAnanA sUtro samAnA azvanA paNa cAra sUtro kahevA.ane puruSasUtro paNa pUrvavata kahevA. cAra bheda hAthI kahyA - yukta ane yukta, Adi cAra. e pramANe cAra bhede puruSo kahyA - yukta ane yukta Adi cAra. ghoDAmAM kahyuM tema hAthImAM paNa badhu kahevuM ane te badhAnA dArdAntika puruSo paNa kahevA. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 63 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' yugyacaryA cAra bhede che - 1. mArgamAM cAle paNa unmArgamAM na cAle, 2. unmArgamAM cAle paNa mArge na cAle, 3. mArga ane unmArga baMnemAM cAle, 4. mArga ke unmArga baMnemAM na cAle. e pramANe puruSo cAra prakAre jANavA jema ke- eka zramaNa koIne saMyama sAdhanAmAM joDe paNa atIcArathI mukta karato nathI. ItyAdi cAra bheda samajI levA. puSpo cAra bhede kahyA - 1. rUpasaMpanna paNa gaMdhasaMpanna nahIM, 2. gaMdhasaMpanna paNa rUpasaMpanna nahIM, 3. rUpa ane gaMdha baMnethI saMpanna, 4. rUpa ke gaMdha ekethI saMpanna nahIM. A pramANe puruSo cAra bhede kahyA - 1. rUpasaMpanna paNa zIlasaMpanna nahIM, ityAdi cAra. cAra bhede puruSo kahyA - 1. jAtisaMpanna paNa kulasaMpanna nahIM Adi cAra. cAra bhede puruSo kahyA - 1. jAtisaMpanna paNa balasaMpanna nahIM Adi cAra. cAra bhede puruSo kahyA - 1. jAtisaMpanna paNa balasaMpanna nahIM Adi cAra. e pramANe - jAti ane rUpa, jAti ane zruta, jAti ane zIla, jAti ane cAritra... e pramANe kula ane baLa, kula ane rUpa, kula ane zruta, kula ane zIla, kula ane cAritra, e badhAnA cAra-cAra AlApako kahevA. cAra bhede puruSo kahyA - 1. balasaMpanna paNa rUpasaMpanna nahIM, Adi cAra. e rIte baLa ane zrata, baLa ane zIla, baLa ane cAritranA cAra AlAvA kahevA. cAra bhede puruSo kahyA- 1. rUpasaMpanna paNa zrutasaMpanna nahIM Adi cAra. e rIte rUpa ane zIla, rUpa ane cAritranA cAra AlAvA. cAra bhede puruSo kahyA-1.zrutasaMpanna paNa zIlasaMpanna nahIM Adi 4.e rIte zrata ane cAritranA 4 AlAvA. cAra bhede puruSo kahyA-zIlasaMpanna paNa cAritrasaMpanna nahIM Adi cAra. A --21- bhedonI caubhaMgI kahevI. cAra phaLa kahyA - 1. Amalaka jevuM madhura, drAkSa jevuM madhura, dUdha jevuM madhura, khAMDa jevuM madhura. ema AcAryo cAra bhede - Amalaka madhura phaLa samAna yAvat khaMDamadhura phaLa samAna. cAra bhede puruSa kahyA - 1. Atma vaiyAvaccakara paNa para-vaiyAvaccakara nahIM Adi cAra. puruSo cAra bhede kahyA-1, koI vaiyAvacca kare paNa pote na iccha, 2. koI pote icche paNa vaiyAvacca na kare Adi cAra. cAra bhede puruSo kahyA - arthakara paNa mAnakara nahIM, mAnakara paNa arthakara nahIM, koI arthakara ane mAnakara baMne, koI baMne nahIM. cAra bhede puruSa kahyA - gaNaarthakara paNa mAnakara nahIM Adi cAra. cAra bhede puruSa kahyA - gaNasaMgrahakara paNa mAnakara nahIM Adi cAra. cAra bhede puruSa kahyA - gaNazobhAkara paNa mAnakara nahIM Adi cAra. cAra bhede puruSa kahyA - gaNazuddhikara paNa mAnakara nahIM Adi cAra bhaMga jANavA. cAra bhede puruSa kahyA - koI veza choDe che dharma nahIM, koI dharma choDe che veza nahIM, koI veza ane dharma baMne choDe che, koI veza ke dharma eke choDatA nathI. cAra bhede puruSa kahyA - koI dharma choDe che gaNa maryAdA nahIM Adi cAra. cAra bhede puruSa kahyA - priyadharmI paNa daDhadharmI nahIM, Adi cAra bheda. AcAryo cAra bhede kahyA -koI pravrajyAcArya paNa upasthApanAcArya nahIM, koI upasthApanAcArya paNa pravajyAcArya nahIM, koI baMne hoya, koI baMne na hoya. AcAryo cAra bhede kahyA - koI AcArya sUtravAcanAdAtA hoya paNa artha vAcanAdAtA na hoya. koI artha vAcanAdAtA hoya paNa sUtra vAcanAdAtA na hoya ityAdi cAra bhaMga jANavA. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 64 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' aMtevAsI cAra bhede kahyA - koI sAdhu AcAryanA dIkSita aMtevAsI hoya paNa upasthApita aMtevAsI nA hoya. koI upasthApita aMtevAsI hoya paNa dIkSita aMtevAsI na hoya ItyAdi cAra bheda jANavA. aMtevAsI cAra bhede kahyA - koI ziSya uddesanAMtevAsI na hoya paNa vAcanA aMtevAsI hoya. koI ziSya usanAMtevAsI che paNa vAcanA aMtevAsI nahIM Adi cAra bheda samajI levA. cAra nircanho kahyA - 1. rAtnika zramaNa nircantha, mahAkarmI, mahA kriyAvALo, anAtApI, asamita, te dharma ArAdhaka na thAya. 2. rAtvika zramaNa nircantha, alpakarmI, alpakriyAvALo, AtApI, samita, te dharmanA ArAdhaka thAya. 3. laghurAtnika zramaNa nircastha mahAkarmI, mahA kriyAvALo, anAtApI, asamita, dharmanA ArAdhaka na thAya. 4. laghurAtvika zramaNa nircantha alpakarmI, alpakriyAvALo, AtApI, samita, dharmanA ArAdhaka thAya che. nircanthI cAra bhede che - rAtvikAzramaNI nircanthI paNa zramaNavat kahevI. zrAvako cAra bhede che - rAtvika zrAvaka Adi zramaNavat cAra AlAvA jANavA. zrAvikA cAra bhede che - rAtnikA zrAvikA Adi zramaNavat cAra AlAvA jANavA. sUtra-343 thI 345 (343) cAra prakAre zrAvako kahyA - mAtApitA samAna, bhAI samAna, mitra samAna, zoka samAna. cAra bhede zrAvako kahyA - arIsA samAna, patAkA samAna, sthANu samAna ane kharakaMTaka samAna. (34) zramaNa bhagavaMta mahAvIranA (daza) zrAvakonI saudharmakalpamAM aruNAbha vimAnamAM cAra palyopamanI. sthiti kahI che. (345) devalokamAM turaMtano utpanna deva manuSyalokamAM zIdhra AvavAne icche to paNa cAra kAraNe na Ave. 1. devalokamAM tatkAla utpanna deva divya kAmabhogomAM mUcchita, vRddha, grathita, Asakta thayelo te deva mAnuSya kAmabhogomAM AdaravALo thato nathI, zreSTha mAnato nathI, prayojana nathI evo nizcaya kare che, nidAna karato nathI, sthiti prakalpa karato nathI. 2. turaMtano utpanna deva devalokanA kAmabhogomAM mUcchita yAvatu Asakta thaIne tene mAtApitAno prema naSTa thAya che ane divya premano saMkrama thAya che. 3. devalokamAM turaMtano utpanna deva divya kAmabhogomAM mUcchita yAvatu Asakta thaI ema vicAre ke hamaNA jauM, muhUrtamAM jauM, teTalA kALamAM alpAyuSka manuSyo maraNa pAmyA hoya che. 4. turaMtano utpanna deva devalokamAM divya kAmabhogomAM mUcchita yAvatuM Asakta thAya, tene manuSya lokanI gaMdha pratikULa, pratiloma thAya che, manuSyalokanI gaMdha paNa yAvat 400-500 yojana paryanta Ave che. A cAra kAraNe tatkALa utpanna deva devalokathI manuSyalokamAM zIdhra AvavA icche to paNa na AvI zake. tatkALa utpanna deva devalokathI manuSya lokamAM zIdhra AvavA icche to cAra kAraNe zIdhra AvI zake che. 1. tatkALa utpanna deva devalokanA divya kAmabhogomAM amUcchita yAvat anAsakta hoya, tene ema thAya ke - manuSya bhavane vize mArA AcArya, upAdhyAya, pravartaka, sthavira, gaNi, gaNadhara ke gaNAvacchedaka che, jenA prabhAvathI. meM AvI divya devaRddhi, divya devati meLavI che. prApta karI che, sanmukha AvI che, huM tyAM jauM, te bhagavaMtane vaMdanA karuM yAvat paryupAsanA karuM. 2. tatkALa utpanna deva devalokamAM yAvat Asakta na thaIne ema vicAre ke - A manuSyabhavamAM vartatA jJAnI ke tapasvI ke ati duSkarakAraka che, tyAM jaIne huM te bhagavaMtone vAMdu yAvat paryupAsanA karuM. 3. tatkALa utpanna bhavanA mAtA yAvat putravadhU che tyAM jauM, temanI pAse pragaTa thAuM, temane AvA svarUpanI A divya devaRddhi, devaghuti meLavI che - pAmyo chuM - abhimukha thaI che te batAvuM. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 65 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' 4. tatkALa utpanna deva devalokamAM yAvat anAsakta thaIne ema vicAre ke manuSyabhavanA mArA mitra, sakhA, suhata, sahAyaka, sAMgatika che, teone mAre paraspara saMketa che ke jo huM pahelAM huM to mAre pratibodha karavo. A cAra kAraNe yAvat jaladI AvavA samartha thAya. sUtra-346 - cAra kAraNe lokamAM aMdhakAra thAya - arihaMtanuM nirvANa thatA, arihaMta prajJapta dharma naSTa thatA, pUrvono viccheda thatA, agni naSTa thatA. cAra kAraNe lokamAM udyota thAya - arihaMtano janma thatA, arihaMto dIkSA le tyAre, arihaMtonA jJAnotpanna utsave, arihaMta nirvANa mahimA avasare. evI rIte devAMdhakAra, devodyota, devasannipAta, devonuM ekatra thavuM, devono kolAhala-kalakala dhvani. (A badhAmAM ukta cAra kAraNo kahevA.) cAra kAraNe devendro manuSyalokamAM jaladI Ave che. ema je trIjA sthAnamAM kahyuM tema yAvat lokAMtika devA manuSya lokamAM jaladI Ave che - (1) arihaMtono janma thatAM - yAvat - (4) arihaMta nirvANa mahotsavamAM. sUtra-347 cAra prakAre duHkhazayyA kahI che, te A pramANe pahelI duHkhazayyA - koI muMDita thaIne gherathI nIkaLI aNagAra pravrajyA laI zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, dvidhAbhAvane pAme, kaluSatA pAmI nircantha zraddhA na kare, pratIti na kare, ruci na kare, nircanja pravacananI zraddhA na karato, prIti na karato, ruci na karato manane UMcuMnIcuM kare che, dharmathI bhraSTa thAya te duHkhazayyA-1. have bIjI duHkhazayyA - te maMDa thaIne gherathI nIkaLI yAvat pravrajita thaI svakIya lAbhathI tuSTa na thAya. bIjAnA lAbhanI AzA kare, spRhA-prArthanA-abhilASA kare, bIjAnA lAbhanI AzA yAvat abhilASA karato manane UMcuM-nIcuM kare, dharmathI bhraSTa thAya te bIjI duHkhazayyA-2. have trIjI du:khazayyA - te muMDa thaI yAvat dIkSA laI divyamAnuSya kAmabhoganI AzA yAvatu abhilASA kare, divyamAnuSika kAmabhoganI AzA yAvat abhilASA karato manane UMcuM-nIcuM kare, bhraSTa thAya te duHkhazayyA-3. have cothI duHkhazayyA - te muMDa thaI yAvatu dIkSA le, tene ema thAya ke jayAre huM gRhavAsamAM vasato hato tyAre saMbodhana-parimadena-gAtraatyaMjana, gAtra prakSAlana pAmato hato. jyArathI huM muMDa yAvat pravrajita thayo chuM tyArathI saMbodhana yAvat snAna pAmato nathI. te saMbodhanAdinI AzA yAvat abhilASA kare. A saMbodhana yAvat snAnanI AzA karato yAvat manane UMcuMnIcuM kare ane dharmabhraSTa thAya te cothI duHkhazayyA-4. cAra prakAre sukhazayyAo kahI che, te A pramANe pahelI sukhazayyA - te muMDa thaIne gherathI nIkaLI aNagAra pravajyA laIne nircanja pravacanamAM niHzaMkita, niSkAMkSita, nirvicikitsaka, dvidhA bhAvane aprApta, kaluSatA na pAmela, nircanja pravacananI zraddhA kare, prIti kare, ruci kare, nircanja pravacananI zraddhA karato, prIti karato, ruci karato manane UMcuMnIcuM na kare, dharmathI bhraSTa na thAya te pahelI sukhazacyA. have bIjI sukhazayyA - te muMDa yAvat pravrajita thaIne prApta lAbhathI tuSTa thAya, bIjAnA lAbhanI AzA na kare, spRhA na kare, prArthanA na kare, abhilASA na kare, bIjAnA lAbhanI AzA yAvat abhilASA na karato manane UMcuMnIcuM na kare, bhraSTa na thAya te bIjI sukhazacyA. have trIjI sukhazayyA - te muMDa yAvat pravrajita thaIne divyamAnuSika kAmabhoganI AzA yAvat abhilASA nA kare. divyamAnuSika kAmabhoganI AzA yAvat abhilASA na karato manane UMcuMnIcuM na kare, dharmabhraSTa na thAya te muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 66 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' trIjI sukhazayyA. have cothI sukhazayyA - te muMDa thaIne yAvat pravrajita thaIne, tene ema thAya ke - jo te hRSTa, nIrogI, baliSTha, zreSThazarIrI evA arahaMta bhagavaMta koIpaNa udAra, kalyANakArI, vipula, AdarapUrvaka, aciMtya zaktiyukta ane karma kSayanA kAraNabhUta tapokarma aMgIkAra kare che, huM Abhyapagamika - aupakramika vedanAne samyapha saheto nathI, khamato nathI, titikSato nathI, adhyAsita karato nathI. Abhyapagamika - aupakramika vedanAne samyak rIte na sahenAra yAvat adhyAsita na karanAra evA mane zuM prApta thAya che ? ekAMtathI mane pApakarma thAya che. Abhyapagamika yAvat samyapha sahetA yAvat adhyAsita karatA mane zuM prApta thAya ? ekAMtathI nirjarA thAya che. A cothI sukhazacyA. sUtra-348 cAra bhede vyaktio vAcanAne mATe ayogya che - avinIta, vigaI Asakta, anupazAMta ane mAyAvI. cAra bhede vyaktio vAcanAne mATe yogya che - vinIta, vigaImAM anAsakta, upazAMta ane kapaTarahita. sUtra-349 (1) cAra bhede puruSo kahyA che- koI potAnuM poSaNa kare che, anyanuM nahIM. koI bIjAnuM poSaNa kare che potAnuM nahIM, koI potAnuM ane paranuM baMnenuM poSaNa kare che. koI baMnenuM poSaNa na kare te. (2) cAra bhede puruSo kahyA - koI puruSa durgata-(pahelA nirdhana hoya) ane pachI paNa durgata hoya.. koI pahelA durgata hoya ane pachI sugata-(dhanavAna) thAya. koI pahelA sugata ane pachI durgata thAya , koI pahelA sugatA hoya ane pachI paNa sugata hoya. (3) cAra bhede puruSo kahyA - koI durgata-(nirdhana) ane durghata-(durAcArI) hoya. koI durgata ane suvrata(sadAcArI) hoya. koI sugata-(dhanavAna) ane durbata hoya, ane koI sugata ane suvrata hoya. (4) cAra bhede puruSo kahyA - durgata-(nirdhana) ane duSmatyAnaMda-(duSkRtyomAM AnaMda mAnanAra) , durgata ane supratyAnaMda-(satkAryomAM AnaMda mAnanAra) Adi cAra. (5) cAra bhede puruSo kahyA - durgata ane durgatigAmI, durgata ane sugatigAmI Adi cAra. (6) cAra bhede puruSo kahyA - durgata ane durgatimAM janAra, durgata ane sugatimAM janAra Adi cAra. (7) cAra bhede puruSa kahyA - pahelA paNa ajJAnI ane pachI paNa ajJAnI, pahelA ajJAnI ane pachI jJAnI. pahelA jJAnI ane pachI ajJAnI, pahelA jJAnI ane pachI paNa jJAnI. (8) cAra bhede puruSa kahyA - ajJAnI-(asadAcArI) ane ajJAnI jananA balavALo, ajJAnI ane jJAnI. jananA balavALo, jJAnI-(sadAcArI) ane ajJAnI jananA balavALo, jJAnI ane jJAnI jananA balavALo. (9) cAra bhede puruSa kahyA - ajJAnI ane ajJAnabalamAM AnaMda mAnanAra, ajJAnI ane jJAnabalamAM AnaMda mAnanAra Adi. (10) cAra bhede puruSa kahyA - parijJAtakarmA paNa parijJAta saMjJA nahIM arthAt koI puruSa pApa kAryone choDe paNa tenI manovRtti na choDe. parijJAta saMjJA paNa parijJAtakarmA nahIM arthAta koI puruSa pApa kAryone choDI dIkSA le che paNa tenA pApa kArya chUTatA nathI ityAdi cAra bhedo kahevA. (11) cAra bhede puruSa kahyA - parijJAtakarmA paNa parijJAta gRhAvAsa nahIM arthAta koI pApa kAryano tyAga kare paNa gRhavAsa choDI dIkSA na le. parijJAta gRhAvAsa paNa parijJAta karmA nahIM arthAta koI puruSa grahAvAsano tyAga karI dIkSa le paNa pApakAryamAM pravRtta rahe. ityAdi cAra bhedo kahevA. (12) cAra bhede puruSa kahyA - parijJAta saMjJA-(pApakAryanI manovRtti choDI de) paNa noparijJAta gRhavAsa -(guhAvAsa choDI dIkSA na le), parijJAta gRhAvAsa paNa noparijJAtasaMjJA. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 67 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DatAthI vicaraLa vicaranAra e rIte AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (13) cAra bhede puruSo kahyA- Ihastha-(vartamAnabhavalakSI) paNa parastha-(paralokalakSI) nahIM, parastha paNa Ihastha nahIM Adi cAra bheda kahevA. (14) cAra bhede puruSa kahyA-koI eka-(zrutajJAna)thI vadhe paNa eka-(samyaga darzana)thI ghaTe, koI ekathI vadhe paNa be-(samayaga darzana ane vinaya)thI ghaTe, koI bethI vadhe paNa ekathI ghaTe, koI bethI vadhe ane bethI ghaTe. (15) cAra kaMthaka (ghoDA) kahyA - AkIrNa-(zIdhra gativALA) ane AkIrNa, AkIrNa ane khaluMka-(maMda gatIvALo), khaluMka ane AkIrNa, khaluMka ane khAMka. e rIte cAra bheda jANavA. (16) e pramANe cAra bhede puruSo kahyA - AkIrNa-(sadguNI) ane AkIrNa-(avaguNI) Adi cAra bheda. (17) cAra kaMthaga (ghoDA) kahyA - AkIrNa ane AkIrNatAthI vicaranAra, AkIrNa ane khalaMkatAthI vicaranAra Adi cAra. (18)e rIte puruSo cAra bhede kahyA- AkIrNa ane AkIrNatAthI vicaranAra Adi cAra. (19) cAra prakaMthaka (ghoDA) kahyA - jAti saMpanna paNa kuLasaMpanna nahIM, Adi cAra bhaMga. (20) e rIte puruSonA paNa cAra bheda jANavA. (21) cAra kaMthaka kahyA - jAtisaMpanna paNa baLasaMpanna nahIM Adi cAra bhaMga. (22) e rIte cAra bhede puruSonI caubhaMgI jANavI. (23) cAra bhede kaMthaka kahyA - jAtisaMpanna paNa rUpasaMpanna nahIM Adi caubhaMgI. (24) e rIte cAra bhede puruSonI caubhaMgI jANavI. (25) cAra bhede kaMthaka kahyA - jAtisaMpanna paNa jayasaMpanna nahIM, Adi cobhaMgI. (26) e rIte cAra bhede puruSonI caubhaMgI jANavI. (27) e rIte kulasaMpanna ane balasaMpannanI caubhaMgI. (28) kulasaMpanna ane rUpasaMpannanI caubhaMgI, (29) kulA saMpanna ane jayasaMpannanI caubhaMgI. (30) balasaMpanna ane rUpasaMpannanI caubhaMgI. (31) balasaMpanna ane jayasaMpannanI. caubhaMgI. (32 thI 36) e rIte pratipakSarUpa puruSamAM paNa kula-bala, kula-rUpa, bala-rUpa Adi caubhaMgIo kahevI. (37) cAra kaMthako kahyA - rUpasaMpanna paNa jayasaMpanna nahIM Adi cAra e pramANe (38) cAra bhede puruSa kahyA - rUpasaMpanna paNa jayasaMpanna nahIM. | (39) cAra bhede puruSa kahyA - siMhanI jema pravrajita thAya ane siMhanI jema ja vicare, siMhanI jema pravrajita thAya paNa ziyALanI jema vicare, ziyALanI jema pravrajita thAya paNa siMhanI jema vicare, ziyALanI jema pravrajita thAya ane ziyALanI jema vicare. sUtra-350 lokamAM cAra sthAna samAna che, te A - apratiSThAna naraka, jaMbUdvIpa dvIpa, pAlaka yAna vimAna, sarvArtha siddha lokamAM cAra vastu dizA ane vidizAe samAna kahI che - sImaMtaka naraka, samayakSetra, UMDu vimAna, iSat prAzmArA pRthvI. sUtra-350 UrdhvalokamAM cAra (jIvo) be zarIravALA kahyA che, te A - pRthvIkAyika, akAyika, vanaspatikAyika, udAstrasajIvo. adholoke cAra (jIvo) be zarIravALA che, e pramANe.. e rIte vistRlokamAM paNa jANavuM. sUtra-352 thI 35s (352) cAra bhede puruSo kahyA che - zrIsatva, zrI manasatva, calasatva, sthirasatva... (353) cAra zayyApratimA kahI, cAra vastrapratimA kahI, cAra pAtrapratimA kahI, cAra sthAnapratimA kahI che. (354) cAra zarIro jIva pRSTa che - vaikriya, AhAraka, taijasa ane kArmaNa zarIra. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 68 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' cAra zarIro kArmaNa-mizra kahela che - audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa zarIra. (355) cAra astikAya vaDe loka pRSTa che - dharmAstikAya vaDe, adharmAstikAya vaDe jIvAstikAya vaDe, pudgalAstikAya vaDe..... cAra bAdarakAya vaDe loka che - pRthvI - apU - vAyu - vanaspatikAya vaDe. (356) cAra dravyo pradeza vaDe tulya che, te A - dharmAstikAya, adharmAstikAya, lokAkAza ane eka jIva. sUtra-3pa7 thI 359 (357) cAra prakAranA jIvonuM zarIra AMkhothI joI zakAtuM nathI, te A - pRthvIkAyika, aprakAyika, teukAyika, vanaspatikAyika. (358) cAra indriyono viSaya pRSTa thaIne grAhya che - zrotrendriyano, dhrANendriyano, jihendriyano, sparzanendriyano. (359) cAra kAraNe jIva ane pudgala lokanI bahAra jaI zakatA nathI - gatiabhAvathI, nirupagrahatAthI, rUkSatAthI, lokAnubhAvathI. sUtra-360 1. jJAta (dRSTAMta) cAra bhede kahyA che - AharaNa, AharaNataddeza, AharaNa taddoSa, upanyAsopanaya. 2. AharaNa cAra bhede kahyA - apAta, upAta, sthApanAkarma, pratyutpanna vinAzI. 3. AharaNataddeza cAra bhede kahyA - anuziSTI, upAlaMbha, pRcchA, nizrAvacana. 4. AharaNataddoSa cAra bhede kahyA - adharmayukta, pratiloma, AtmopanIta, durupanIta. 5. upanyAsa upanaya cAra bhede kahyA - taastuka, tadanyavatuka, pratinIbha, hetu. hetu cAra bhede kahyA - yApaka, sthApaka, vaMsaka, lUsaka. athavA hetu cAra bhede kahyA - pratyakSa, anumAna, aupampa, Agama. athavA hetu cAra bhede kahyA - astitva-astitvahetuM. astitva-nAstitvahetu, nAstitvaastitvahetu, nAstitva-nAstitvahetu. sUtra-361 saMkhyA gaNita cAra bhede che - pratikarma, vyavahAra, rajU, rAzi. adholokamAM cAra vastu aMdhakAra kare che - narakAvAso, nairayiko, pApakarmo, azubhapudgalo. tistRlokamAM cAra vastu udyota kare che - caMdro, sUryo, maNi, agni. urvalokamAM cAra vastu udyota kare che - devo, devIo, vimAno, AbharaNo. sthAna-4, uddezA-3no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAna-4, uddezo-4 sUtra-362 thI 364 (362) cAra prasarpako kahyA che - 1. anutpanna bhogone meLavavA saMcare che, 2. pUrvotpanna bhogone rakSaNa karavA saMcare che. 3. anutpanna sukhone pAmavA saMcare che ane 4. pUrvotpanna sukhonA rakSaNArthe saMcare che. (363) nairayikone cAra bhede AhAra che - aMgArA jevo, mukra jevo, zItala ane himazItala. tiryaMcayonikane caturvidha AhAra kahyo che - kaMkopama, bilopama, prANamAMsopama, putramAMsopama. manuSyone caturvidha AhAra kahyo che - azana, pAna, khAdima, svAdima. devone caturvidhAhAra kahyo che - varNavAnuM, gaMdhavAnuM, rasavAnuM, sparzavAn - muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 69 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (364) jAti AzIviSo cAra bhede kahyA che - vIMchuM jAtiya AzIviSa, maMDuka jAtiya AzIviSa, uraga jAtiya AzIviSa, manuSya jAtiya AzIviSa. he bhagavana ! vIMchI jAtinA AzIviSano viSaya keTalo kahyo che ? vIMchI jAtino AzIviSa ardhabharata pramANa zarIrane viSamaya karI, zarIra vidAravA samartha che, A viSanA arthapaNAnI zaktimAtra che, paNa nizcayathI tema karyuM nathI - karatA nathI - karaze nahIM. maMDuka jAtinA AzIviSano prazna. maMDuka jAtiya AzIviSa bharata kSetra pramANa zarIrane viSamaya karavA samartha che yAvat karaze nahIM. uraga jAtinA AzIviSano prazna-uraga jAtiya AzIviSa potAnA viSa vaDe jaMbudvIpa pramANa zarIrane viSamaya karavA samartha che. zeSa pUrvavat. manuSyajAtinA AzIviSano prazna-manuSya jAtino AzIviSa samayakSetra pramANa zarIrane viSamaya karavA ane zarIrane vidAravA samartha che, paNa nizcayathI teNe ema karyuM nathI yAvat karaze nahIM. sUtra-365 vyAdhi cAra prakAre che - vAtajanya, pittajanya, zleSmajanya, saMnipAtika. cikitsA cAra bhede che - vaidya, auSadha, rogI, paricAraka. sUtra-366 cikitsako cAra kahyA (1-1) potAnI cikitsA kare bIjAnI nahIM. 2. bIjAnI cikitsA kare che, potAnI nahIM - Adi cAra. (1-2) puruSo cAra prakAre kahyA - vraNa kare paNa vraNane sparze nahIM, vraNane sparze paNa vraNa kare nahIM, vraNa kare ane vraNane spa, vraNa kare nahIM ke vraNane sparze paNa nahIM. (2-1) cAra bhede puruSo kahyA - vraNa kare paNa vraNanI rakSA na kare Adi cAra. (2-2) cAra bhede puruSo kahyA - vraNa kare paNa vraNane rujhAve nahIM Adi cAra. (3-1) cAra bhede vraNo kahyA - aMtaHzalya paNa bAhyazalya nahIM, Adi cAra. (3-1) e pramANe puruSo cAra bhede kahyA - aMtaHzalya, bAhyazalya nahIM -4 (3-2) vraNo cAra bhede kahyA - aMtardaSTa paNa bahiryuSTa nahIM, bahirduSTa paNa aMtardaSTa nahIM, Adi cAra. (3-3) e rIte cAra bhede puruSo kahyA - aMtarathI duSTa paNa bahArathI duSTa nahIM Adi cAra. (4-1) cAra bhede puruSo kahyA - zreyas ane zreyas, zreyas paNa pApI, pApI paNa zreyas pApI ane pApI. (4-2) cAra bhede puruSo kahyA - zreyas ane zreyas tulya, zreyas ane pApatulya Adi cAra. (4-3) cAra bhede puruSo kahyA - zreyas ane potAne zreSTha mAnanAra, zreyas paNa potAne pApI mAnanAra Adi cAra. (4-4) cAra bhede puruSo kahyA - zreSTha ane lokamAM zreSThatulya manAya che, zreSTha ane lokamAM pApItulya manAya che. (4-5) cAra bhede puruSo kahyA - AkhyAyaka paNa prabhAvaka nahIM, prabhAvaka paNa AgAyaka nahIM Adi cAra. (4-6) cAra bhede puruSo kahyA - sUtrArtha prarUpaka paNa zuddha eSaNA tatpara nahIM, zuddha eSaNA tatpara paNa zuddha prarUpaka nahIM Adi cAra. vRkSanI vipharvaNA cAra bhede kahela che - pravAla-patra-phUla-kulapaNAe. sUtra-367 cAra bhede vAdI samosaraNo kahyA - kriyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnikavAdI, vainayikavAdI. nairayikone cAra muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 70 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga vAdInA samosaraNo kahyA che - kriyAvAdI yAvat vainacikavAdI. e rIte asurakumAra yAvat svanitakumAranA paNa cAra che. e rIte vikasendriyavarjita yAvat vaimAnika. sUtra-368 thI 379 (368) (1) megha cAra bhede kahyA - garaje paNa varase nahIM, varase paNa garaje nahIM, garaje ane varase, garaje nahIM - varase paNa nahIM. (2) A dRSTAMte cAra bhede puruSo kahyA- bole ghaNuM paNa kaI Ape nahIM, ityAdi cAra bheda. (3) megha cAra bhede kahyA - garaje paNa vIjaLI na kare, vIjaLI kare paNa garaje nahIM, Adi cAra. (4) e rIte puruSo paNa cAra bhede kahyA che-koI pratijJA kare paNa potAnI baDAI na hAMke. (5) megha cAra bhede kahyA - varase paNa vIjaLI na kare Adi cAra. (1) e pramANe puruSo cAra bhede kahyA - dAna Adi satkArya kare paNa potAnI baDAI na kare Adi-4 (7) megha cAra bhede kahyA - kAlavAsI-(samaye varase) paNa akAlavAsI nahIM Adi cAre. (8) e rIte puruSo paNa cAra bhede kahyA - kAlavAsI-(samaye dAna Adi satkArya kare) paNa akAlavAsI nahIM. (9) megha cAra bhede kahyA-kSetravAsI-(kSetramAM varase) paNa akSetravAsI nahIM Adi cAra bhedo. (10) e rIte puruSo paNa cAra bhede. pAtrane dAna Ape paNa apAtrane nahi ityAdi cAra. (11) megha cAra bhede kahyA - aMkurita kare paNa niSpanna na kare. niSpanna kare paNa aMkurita na kare Adi cAra. (12) e pramANe mAtApitA cAra bhede kahyA - janma Ape paNa pAlana na kare Adi cAra. (13) megha cAra bhede kahyA - dezavAsI paNa sarvavAsI nahIM Adi cAra. (14) e pramANe rAjA cAra bhede che - dezAdhipati paNa sarvAdhipati nahIM. 369) (15) megha cAra bhede kahyA che - puSkala saMvartaka, parjanya, jIbhUta, jimmu. puSkala saMvartaka mahAmegha eka vRSTi vaDe 10,000 varSa bhAvita kare che, parjanya mahAmegha eka vRSTi vaDe 1000 varSa varase che, jIbhUta mahAmegha eka vRSTithI daza varSa varase che, jinha mahAmegha ghaNI vRSTi vaDe eka varSa paryanta varase ke na paNa varase. (370) (16) karaMDaka cAra bhede che- zvapAka-(cAMDAlanA karaMDiyA samAna), vezyA karaMDaka, gRhastha karaMDaka, rAja karaMDaka. (17) e rIte AcAryo cAra bhede che - zvapAka - vezyA gRhastha - rAja (e cAre) karaMDaka samAna. (371) (18) vRkSo cAra bhede kahyA - zAla-(mahAna) ane zAla paryAya-chAyAdi guNa yukta) , zAla ane eraMDa paryAya-(alpa guNa ukta), eraMDa ane zAla paryAya, eraMDa ane eraMDa paryAya. (19) e pramANe AcAra paNa cAra bhede kahyA -zAla-(mahAna) ane zAlaparyAyAdi-(jJAna kriyAdi guNothI paNa mahAna) ityAdi cAra. (20) zAla-(mahAna) ane zAla parivAra-(mahAna vRkSothI parivRtta) , zAla ane eraMDa parivAra Adi cAra. (21) e rIte AcAryo cAra bhede che -zAla-(mahAna) ane zAla parivAra-(zreSTha ziSya parivArathI yukta). (372) mahAvRkSonI madhye jema vRkSarAja zAla suzobhita che, tema zreSTha ziSyonI madhye uttama AcArya suzobhita hoya che. (373) eraMDaka vRkSo madhya jema vRkSarAja zAla zobhe che, tema kaniSTha ziSyonI madhye uttama AcArya zobhe che. (374) mahAvRkSonI madhye jema eraMDaka dekhAya che, tema zreSTha ziSyo madhya kaniSTha AcArya dekhAya che. (375) eraMDaka vRkSa madhye jema eraMDo dekhAya che tema kaniSTha ziSyo madhye kaniSTha AcArya dekhAya che. (376) malyo cAra bhede che - anuzrotacArI, pratizrotacArI, aMtacArI, madhyacArI. (23) e rIte cAra bhede sAdhu kahyA - anuzrotacArI, pratizrotacArI, aMtacArI, madhyacArI. (24) cAra prakAre goLA kahyA che - mINano goLo, lAkhano goLo, kASThano goLo, mATIno goLo. (25) e rIte cAra bhede puruSa kahyA - mINanA goLA samAna Adi cAra. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 71 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' (26) cAra bhede goLA kahyA - loDhAno goLo, kalAIno goLo, trAMbAno goLo, sIsAno goLo. (27) e rIte puruSo cAra bhede kahyA - loDhAnA goLA samAna Adi cAra. (28) cAra bhede goLA kahyA - rUpAno, sonAno, ratnano, hIrAno. (29) e rIte cAra bhede puruSo kahyA - rUpAnA goLA samAna yAvat hIrAnA goLA samAna. (30) patra cAra bhede kahyA - asipatra, karapatra, surapatra, kadaMbacIrikApatra. (31) e rIte cAra bhede puruSa - asipatra samAna Adi cAra. (32) kaTa cAra bhede che - suMbakaTa, vidalakaTa, carmakaTa, kaMbalakaTa. (33) A pramANe puruSo cAra bhede kahyA - suMbakaTa samAna Adi cAra. (377) (34) catuSpado cAra bhede kahyA - eka khurA, be khurA, gaMDIpadA, sanakhapadA. (35) cAra bhede pakSI kahyA - carmapakSI, lomapakSI, samudgaka pakSI, vitatapakSI. (36) cAra bhede prANI kahyA - beindriya, te indriya, caturindriya, saMmUcchima paMcendriya tiryaMcayonika. (378) (37) cAra bhede pakSI kahyA - nivartita paNa parivartita nahIM, parivartita paNa nivartita nahIM, nivartita ane parivartita baMne, nivartita ke parivartita eke nahIM. (38) e rIte sAdhu cAra bhede jANavA. (379) (39) cAra bhede puruSo kahyA - kRza ane kRza, kRza ane dhULa, Adi cAra. (40) cAra bhede puruSo kahyA - kRza ane kRzAtmA, kRza ane akRzAtmA Adi cAra. (41) cAra bhede puruSo kahyA - budha ane budha, budha paNa abudha Adi cAra. (42) cAra bhede puruSo kahyA - budha ane budhahRdaya Adi cAra. (43) cAra bhede puruSo kahyA che - AtmAnukaMpa paNa parAnukaMpa nahIM, ityAdi cAra bhede. sUtra-380 (1) saMbhoga cAra bhede che - divya, Asura, rAkSasa, manuSyano. (2) saMbhoga cAra bhede che - deva devI sAthe saMvAsa kare, deva asurI sAthe saMvAsa kare, asura devI sAthe saMvAsa kare, asura asurI sAthe saMvAsa kare. (3) saMbhoga cAra bhede che - deva devI sAthe saMvAsa kare, deva rAkSasI sAthe saMvAsa kare, rAkSasa devI sAthe saMvAsa kare, rAkSasa rAkSasI sAthe saMvAsa kare. (4) saMbhoga cAra bhede che - deva devI sAthe saMvAsa kare, deva mAnuSI sAthe saMvAsa kare, manuSya devI sAthe saMvAsa kare, manuSya mAnuSI sAthe saMvase. (5) saMbhoga cAra bhede che - asura asurI sAthe saMvAsa kare, asura rAkSasI sAthe saMvAsa kare Adi cAra. (6) saMbhoga cAra bhede - asura asurI sAthe saMvAsa kare, asura mAnuSI sAthe saMvAsa kare Adi cAra. (7) saMbhoga cAra bhede che - rAkSasa rAkSasI sAthe saMvAsa kare, rAkSasa mAnuSI sAthe saMvAsa kare - Adi cAra. sUtra-381 cAra bhede apavvasa- (cAritra ke cAritranA phaLano vinAza) kahyo- AsurI, abhiyoga, saMmoha, deva-kilbiSa. cAra kAraNe jIvo asurapaNAne yogya karma kare che, te A - krodhI svabhAvathI, kalaha svabhAvathI, AsaktithI tapa karatA, nimittAdithI AjIvikA karavAthI, cAra kAraNe jIvo AbhiogatA yogya karma kare- Atma garva vaDe paraniMdA vaDe, bhUtikarma vaDe, kautukakaraNa vaDe cAra kAraNe jIva saMmohapaNA yogya Ayu upArje che - unmArga dezanAthI, mArganA aMtarAya vaDe, kAmabhoganI AzaMsAthI, lobha vaDe niyANuM karavA vaDe. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 72 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' cAra kAraNe jIva devakilbiSikatAnuM Ayu upArje che - arihaMtano avarNavAda karatA, arihaMta prajJapta dharmanA avarNavAdathI, AcArya-upAdhyAyanA avarNavAdathI, cAturvarNa saMghanA avarNavAdathI. sUtra-382 (1) pravrajyA cAra bhede che - Aloka pratibaddha, paraloka pratibaddha, ubhayaloka pratibaddha, apratibaddha. (2) pravrajyA cAra bhede che - agrataH pratibaddha, mArgataH pratibaddha, ubhaya pratibaddha, apratibaddha. (3) pravrajyA cAra bhede che - avapAta pravajyA, AkhyAta pravrajyA, zRMgAra pravrajyA, vihagagati pravrajyA. (4) cAra bhede pravajyA kahI - pIDA ApIne, bhagADIne, RNa mUkAvIne, bhojananI lAlaca vaDe. (5) pravrajyA cAra bhede che - naTakhAditA, bhaTakhAditA, siMhakhAditA, zRMgAlakhAditA. (6) kRSi cAra bhede che - vAvitA, parivAvitA, niMditA, pariniMditA. (7) e pramANe pravajyA cAra bhede kahI - vAvitA arthAta eka vakhatanI sAmAyika cAritrarUpa dIkSA,parivAvitA arthAta eka vakhatanA dIkSitane mahAvrata AropaNarUpa pharI apAtI dIkSA, niMditA, pariniMditA. (8) cAra bhede pravajyA kahI - dhAnyanA puMja samAna, dhAnyanA puMja nahIM karela samAna, verAyelA dhAnya samAna, khaLAmAM mUkela dhAnya samAna. sUtra-383 (1) saMjJA cAra bhede kahI - AhAra saMjJA, bhaya saMjJA, maithuna saMjJA, parigraha saMjJA. (2) cAra kAraNe jIvane AhAra saMjJA utpanna thAya che - udara khAlI thavAthI, sudhAvedanIya karmodayathI, tevI. matithI, tenI ciMtAthI. (3) cAra kAraNe bhaya saMjJA utpanna thAya - hInasatvapaNAthI, bhaya vedanIya karmodayathI, tevI matithI, bhayanI ja vicAraNA karavAthI. (4) cAra kAraNe maithuna saMjJA utpanna thAya - mAMsa ane raktanI vRddhithI, mohanIya karmodayathI, tevI matithI, niraMtara viSayonA ciMtanathI. (5) cAra kAraNe parigraha saMjJA utpanna thAya - avimuktatAthI, lobhavedanIya karmanA udayathI, tevI matithI, satata dhananuM ciMtana karavAthI. sUtra-384 kAma cAra bhede kahyA che - zrRMgAra, karuNa, bibhatsa, raudra, zRMgAra kAma devone hoya che, karuNa kAmo manuSyone hoya che, bibhatsa kAmo tiryaMcone hoya che, raudra kAmo nairayikone hoya che. sUtra-385 (1) udaka cAra prakAre che - koI uttAna ane uttAnodaka, koI uttAna ane gaMbhIrodaka, gaMbhIra ane uttAnodaka, gaMbhIra ane gaMbhIrodaka. (2) e pramANe puruSo cAra bhede che - uttAna ane uttAnahRdaya, uttAna ane gaMbhIra hRdaya. Adi cAra. (3) udaka cAra bhede che - uttAna ane uttAna avabhAsI, uttAna ane gaMbhIra avabhAsI Adi cAra. (4) e rIte puruSo cAra bhede che - uttAna ane uttAna avabhAsI, uttAna ane gaMbhIra avabhAsI, gaMbhIra ane uttama avabhAsI, gaMbhIra ane gaMbhIra avabhAsI. (5) udadhi cAra bhede che - uttAna ane uttAnodadhi, uttAna ane gaMbhIrodadhi Adi cAra. (6) e rIte puruSo cAra bhede kahyA - uttAna ane uttAna hRdaya Adi cAra. (7) udadhi cAra bhede che - uttAna ane uttAna avabhAsI, uttAna ane gaMbhIra avabhAsI. (8) e pramANe muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 73 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' cAra bhede puruSo kahyA - uttAna ane uttAna avabhAsI, Adi cAra. sUtra-386 thI 391 (386) (1) taravaiyA cAra bhede che - samudra taru chuM kahIne tare, samudra taru chuM kahIne khADI tare che, Adi cAra. (2) taravaiyA cAra bhede che - samudra tarIne vaLI samudramAM sIdAya che, samudra tarIne khADImAM sIdAya che, Adi cAra. (387) kuMbha cAra bhede kahyA - (1) pUrNa ane pUrNa, pUrNa ane tuccha, tuccha ane pUrNa, tuccha ane tuccha. (2) e pramANe puruSo paNa cAra bheda jANavA. (3) kuMbha cAra bhede kahyA - pUrNa ane pUrNa avabhAsI, pUrNa ane tucchovalAsI, tuccha ane pUrNa avabhAsI, tuccha ane tuccha avabhAsI. (4) A pramANe puruSo cAra bhede kahyA che - pUrNa ane pUrNa avabhAsI. (5) kuMbha cAra bhede che - pUrNa ane pUrNarUpa, pUrNa ane tuccha rUpa, Adi cAra. (6) e rIte puruSo paNa cAra bhede che - pUrNa ane pUrNarUpa Adi. (7) kuMbha cAra bhede che - pUrNa ane prItikara, pUrNa ane apadala, tuccha ane prItikara, tuccha ane apadala. (8) e rIte puruSo cAra bheda jANavA. (9) kuMbha cAra bhede kahyA - pUrNa paNa jhare che, pUrNa ane jharato nathI, tuccha ane jhare che, tuccha chatAM marato nathI. (10) e rIte puruSo cAra bheda jANavA. (11) kuMbha cAra bhede kahyA - bhAMgela, jarjarIta, parisAvI, aparisAvI, (12) e rIte cAritra cAra bhede che - khaMDita yAvat niraticAra cAritra. (13) kuMbha cAra bhede kahyA - madhano kuMbha ane madhanuM DhAMkaNa, madhukuMbha ane viSanuM DhAMkaNa, viSakuMbha ane madhu DhAMkaNa, viSakuMbha ane viSa DhAMkaNa. (14) e pramANe puruSo cAra bhede che - madhukuMbha ane madhuDhAMkaNa Adi cAra. (388) je puruSa niSpApa ane nirmala hRdayI che, jenI jIbha madhurabhASiNI che, te madhu DhAMkaNavALo, madhukuMbhI samAna che. | (389) je puruSanuM hRdaya niSpApa ane nirmala che, paNa jenI jIbha sadA kaTubhASiNI che, te viSavALA DhAMkaNayukta madhukuMbha samAna che. (390) je puruSanuM hRdaya pApI ane malina che ane jenI jIbha sadA madhura bhASiNI che, te madhuyukta DhAMkaNavALA viSakuMbha samAna che. (391) jenuM hRdaya pApI ane malina che tathA jenI jIbha sadA kaTubhASiNI che, te puruSa viSayukta DhAMkaNAvALA viSakuMbha samAna che. sUtra392 (1) upasargo cAra bhede kahyA - divyA-manuSyA-tiryaMcayonikA - Atma saMcetanIyA. (2) divya upasargo cAra bhede kahyA - hAsyathI, dveSathI, vimarzathI, upahAsathI. (3) manuSya saMbaMdhI upasargo cAra bhede kahyA - hAsyathI, pradveSathI, vImasAthI, kuzIla pratisevanAthI. (4) tiryaMca saMbaMdhI upasargo cAra bhede kahyA - bhayathI, pradveSathI, AhAra hetuthI, sva sthAnanI rakSA mATe. (pa) Atma saMcetanIya upasargo cAra bhede kahyA - saMghaTTanathI, paDI javAthI, staMbhanatAthI, lezanatAthI. sUtra-393 thI 396 (393) karmo cAra bhede kahyA - zubha ane zubha, zubha ane azubha, azubha ane zubha, azubha ane azubha. karmo cAra bhede kahyA - zubha ane zubhavipAkI, zubha paNa azubha vipAkI, azubha paNa zubhavipAkI, azubha muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 74 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' ane azubha-vipAkI. karma cAra bhede - prakRti, sthiti, anubhAva, pradeza. (394) saMgha cAra bhede che - zramaNa, zramaNI, zrAvaka, zrAvikA. (395) buddhi cAra bhede che - autpAtikI, vainayikI, kArmikI, pAriNAmikI. mati cAra bhede che - avagrahamati, IhAmati, apAyamati, dhAraNAmati - athavA mati cAra bhede che - ghaDAnA pANI samAna, viraDAnA pANI samAna, taLAvanA pANI samAna, sAgaranA pANI samAna. (396) saMsArI jIvo cAra bhede che - nairayika, tiryaMca, manuSya, deva. sarva jIvo cAra bhede kahyA - manoyogI, vacanayogI, kAyayogI, ayogI - athavA - sarvajIvo cAra bhede kahyA - strI vedavALA, puruSa vedavALA, napuMsaka vedavALA, avedakA - athavA - sarve jIvo cAra bhede kahyA - cakSudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI, kevalIdarzanI - athavA - sarve jIvo cAra bhede kahyA - saMyata, asaMyata, saMyatAsaMyata, nosaMyatAsaMyata. sUtra-397 thI 402 (397) cAra bhede puruSo kahyA - mitra ane mitra, mitra ane amitra, amitra ane mitra, amitra ane amitra. cAra bhede puruSa kahyA - mitra ane mitrarUpa Adi cAra bhaMga. cAra bhede puruSo kahyA - mukta ane mukta, mukta ane amukta Adi cAra. cAra bhede puruSo kahyA - mukta - muktarUpa Adi cAra (398) paMcendriya tiryaMcayoniko cAra gati ane cAra AgativALA kahyA - paMcendriya tiryaMcayoniko. paMcendriya tiryaMcayonikomAM utpadyamAna (jIvo) nairayika - tiryaMcayonika - manuSya - devomAMthI utpanna thAya che. paMcendriya tiryaMcayonika, paMcendriya tiryaMcayonitvane choDato nairayika yAvat devapaNe utpanna thAya che. manuSyo cAragatika, cAra Agatika che, tene tiryaMcavat jANavA. (39) beindriya jIvonA AraMbhane na karanArane cAra bhede saMyama thAya che -(1) jillA saMbaMdhI sukhano vinAza karato nathI, (2) jihAnA duHkha sAthe temane joDanAra na thAya, (3) sparzendriya sukhano vinAza na kare, (4) sparzanendriyanA duHkha sAthe temane joDanAra na thAya. indriya jIvono AraMbha karanArane cAra bhede asaMyama thAya che - (1) jihA saMbaMdhI sukhano vinAza kare che. (2) jillA saMbaMdhI du:kha sAthe joDanAra thAya che, (3) sparzanendriya saMbaMdhI sukhano vinAza kare che, (4) sparza indriya saMbaMdhI duHkha sAthe joDanAra thAya che. (400) samyagadaSTi nairayikone cAra kriyAo kahI che - AraMbhikI, pArigrahikI, mAyApratyayA, apratyAkhyAna kriyA. samyagRSTi asurakumArone cAra kriyAo kahI - pUrvavatuM. vikalendriya choDIne vaimAnika sudhI Ama jANavuM. (401) cAra kAraNe bIjAnA chatA guNano apalApa kare- (1) krodhathI,(2) pratinisevathI, (3) akRtajJatAthI, (4) mithyAbhinivezathI. cAra kAraNe bIjAnA chatA guNa prakaTa kare- prazaMsAnA svabhAvathI, parachaMdAnuvartitva, kArya hetu, kRtapratikRtatAthI. (402) nairayikone cAra kAraNe zarIranI pUrNatA kahI - krodha vaDe nivartita yAvat lobha vaDe nivartita. e rIte vaimAnika sudhI sarve daMDakomAM jANavu. sUtra-403 thI 406 (403) dharmanA cAra dvArA kahyA - zAMti, mukti, Arjava, mAIva. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 75 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (404) cAra kAraNe jIva nairayikapaNAnuM karma bAMdhe che - mahA AraMbhathI, mahA parigrahathI, paMcendriyanA vadhathI, mAMsAhArathI. .....cAra kAraNe jIva tiryaMcayonikapaNAnuM karma bAMdhe che - mAyA karavAthI, veza badalIne ThagavAthI, jUTha bolavAthI, khoTA tola-mApa karavAthI. .... cAra kAraNe jIva manuSyatva yogya karma bAMdhe che - prakRti bhadratAthI, prakRti vinItatAthI, dayALutAthI, matsara rahitatAthI. .....cAra kAraNe jIva devapaNAne yogya karma bAMdhe che - sarAga saMyamathI, dezaviratipaNAthI, bALatapokarmathI, akAma-nirjarAthI. (405) cAra prakAre vAdya kahyA che - tata, vitata, dhana, suSira. cAra bhede nATya kahyA - aMcita, ribhita, ArabaDa, bhisola. cAra bhede geya kahyA - uklipta, maMda, rojiMdaka. cAra bhede mAlya kahyA - graMthima, veSTima, pUrima, saMghAtima. cAra bhede alaMkAra kahyA - kezAlaMkAra, vastrAlaMkAra, mAlyAlaMkAra, AbharaNAlaMkAra. cAra bhede abhinaya kahyA che - dArjIntika, pAMDucuta, sAmaMtolAcanika, lokamadhyAvasAna. (406) sanaskumAra ane mAhendrakalpa vimAno cAra varNavALA kahyA - nIlA, pILA, rAtA, dhoLA. mahAzukra ane sahastrAra devonA bhavadhAraNIya zarIro utkRSTathI cAra hAthanI UMcAIvALA kahyA che. sUtra-407 thI 411 (407) cAra udaka garbho kahyA - osa, mahikA, zItA, uSmitA. udaka garbho cAra kahyA - himapAta, AkAzAcchAdana, zItoSNa, paMcarUpitA. (408) mahAmAM himapAtagarbha- jhAkaLarUpa, phAgaNamAM abhasaMskRta-AkAza vAdaLothI chavAyelA rahe, caitra mAsamAM zItoSNa-sahita ane uSNa mizrarUpa ane vaizAkha mAsamAM paMcarUpita garbha -garjanA vidyuta Adi hoya che. (409) mAnuSIgarbha cAra bhede che - strIpaNe, puruSapaNe, napuMsakapaNe, biMbapaNe. (410) alpavIrya ane vizeSa raja hoya to strIgarbha thAya alparaja - bahu zukra hoya to puruSagarbha thAya. (411) baMne tulya hoya to napuMsaka garbha thAya, strInA vAyu Adi samayogathI biMbarUpe utpanna thAya. sUtra-412 thI 419 (412) utpAdapUrvanI cAra mUlavastu kahI che. (413) kAvya cAra bhede che - gadya, padya, kathya, geya. (414) nairayikone cAra samuddAta kahyA che - vedanA samuThThAta, kaSAya samudyAta, mAraNAMtika samuThThAta, vaikriya samudhdhAta. e rIte vAyukAyikone paNa A cAra jANavA (415) arihaMta ariSTanemine jinasadaza, sarvAkSara saMnipAtika, jinanI jema avitatha vacana kahenArA 400 caudapUrvInI saMpadA hatI. (416) zramaNa bhagavaMta mahAvIrane deva-manuSya-asuro sahita parSadAmAM koIthI parAjaya na pAmanArA 400 vAdInI utkRSTa saMpadA hatI. (417) nIcenA cAra kalpo ardha caMdra saMsthAna saMsthita kahyA che - saudharma, IzAna, sanakumAra, mAhendra. madhyanA cAra kalpo paripUrNa caMdrAkAra saMsthita kahyA - brahmaloka, lAMtaka, mahAzukra, sahasAra, uparanA cAra kalpo ardhacaMdrAkAra saMsthita kahyA - Anata, prANata, AraNa, acuta. (418) cAra samudro bhinna rasavALA kahyA - lavaNoda, varuNoda, zIroda, dhRtoda (419) cAra Avarta kahyA che - kharAvarta-, unnatAvarta, gUDhAvarta, AmiSAvarta. e dRSTAMte kaSAyo cAra kahyA - kharAvarta samAna krodhamAM vartato jIva, unnatAvarta samAna mAnamAM vartato jIva, gUDhAvarta samAna mAyAmAM vartato jIva, AmisAvarta samAna lobhamAM vartato jIva. e cArenA udayavALo jIva marIne nairayikamAM utpanna thAya che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 76 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sUtra-420 thI 422 (420) anurAdhA nakSatranA cAra tArA kahyA che. pUrvASADhA ane uttarASADhAne paNa ema ja che. (421) jIvoe cAra sthAne nirvartita pudgalo pApakarmapaNAe karyA che - kare che - karaze - jema ke - nairayika, tiryaMcayonika, manuSya, deva-nivartita. e pramANe upacaya karyo che - kare che - karaze. e rIte caya, upacaya, baMdha, udIraNA, vedanA ane nirjarA (e sarve karyA che - kare che ane karaze.) (422) cAra pradezavALA skaMdho anaMtA kahyA che, cAra AkAza pradeza avagADha pudgalo anaMta kahyA che, cAra samaya sthitika pudgalo anaMtA che. yAvat cAra guNa rUkSa pudgalo anaMtA che. sthAna-4, uddezA-4no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAna-4no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 77 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sthAna-5 - uddezo-1 sUtra423 pAMca mahAvrato kahyA che - sarvathA prANAtipAtathI viramavuM, sarvathA mRSAvAda thI viramavuM, sarvathA adatAdAnathI viramavuM, sarvathA maithunathI viramavuM, sarvathA parigrahathI viramavu. pAMca aNuvrato kahyA che - sthULa prANAtipAta viramaNa, sthULa mRSAvAda viramaNa, sthULa adattAdAnA viramaNa, svadArA saMtoSa aneicchA parimANa (parigraha maryAdA karavI). sUtra-424/425 | (424) (1) pAMca varNo kahyA - kRSNa, nIla, lAla, pILo, sapheda. (2) pAMca raso kahyA - tikta yAvat madhura. (3) pAMca kAma guNo kahyA - zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza. (4) pAMca sthAne jIvo Asakta thAya che - zabda yAvat sparza, e pramANe (5) rAga pAme che, (6) mUccha pAme che, (7) vRddha thAya che, (8) AkAMkSAvALA thAya che, (9) mRtyu pAme che. (10) pAMca sthAnonuM ajJAna ane tenA apratyAkhyAna jIvone ahita-azubha-akSama-akalyANaanAnugAmitatAne mATe thAya che - zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza. (11) pAMca sthAnonuM jJAna ane tenuM pratyAkhyAna jIvane hita-zubha - yAvat AnugAmikatAne mATe thAya che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza. (12) pAMca sthAnonuM ajJAna ane apratyAkhyAna jIvane durgati mATe thAya che te zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza. (13) pAMca sthAnonuM jJAna ane tenuM pratyAkhyAna jIvane sugati mATe thAya che te zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza. (425) pAMca sthAno vaDe jIvo durgatimAM jAya che- prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigrahathI. pAMca sthAno vaDe jIva sadgatimAM jAya che - prANAtipAta viramaNa, mRSAvAda viramaNa, adattAdAnA viramaNa, maithuna viramaNa, parigraha viramaNa. sUtra-426 thI 428 (426) pAMca pratimA-abhigraha vizeSakahI che- bhadrA, subhadrA, mahAbhadrA, sarvatobhadrA, bhadrottara pratimA. 7) pAMca sthAvarakAya kahyA - indra(pRthvI), brahma(apa), zilpa(te), saMmati(vAya) ane prAjApatya(vanaspati)-sthAvarakAya. pAMca sthAvara kAyAdhipati kahyA - indra sthAvara kAyAdhipati yAvat prAjApatya sthAvarakAyAdhipati.. (428) pAMca kAraNe avadhidarzana utpanna thavAnA prathama samaye kSobha pAme che- (1) alpa jIvavALI pRthvIne joIne, (2) kuMthuothI vyApta pRthvIne joIne, (3) ati moTA sarpanA zarIrane joIne, (4) mahaddhika yAvat mahAsaukhyavALA devane joIne, (5) nagaromAM prAcInakALanA ati moTA nidhAnone joIne, te nidhAno - prAyaH nAza pAmela che svAmI jenA, jenI vRddhi karanAra koI nathI, jenA vaMzamAM koI nathI, jenA svAmI - svAmIvaMzaja ane gotrIya kuLono sarvathA uccheda thaI gayo che tevA tathA je gAma , Akara , nagara , kheDa , karbaTa , droNamukha , paTTaNa , Azrama , saMbadha , saMnivezamAM temaja zRMgATaka, trika, cakuSTa, catvara, caturmukha, mahApathomAM, nagaranI khALa , zmazAna , zUnyagRha , girikaMdara , zAMtigRha , zailagRha , upasthAna,bhAvanagRhamAM sthApelA che tene joIne prathama samayamAM skUlanA pAme. A pAMca kAraNe utpanna thatA avadhidarzanI pahelA samaye kSobha pAme. pAMca kAraNe pradhAna kevalajJAna, kevaladarzana utpanna thavAnA prathama samaye kSobha pAme - alpa jIvavALI pRthvIne joIne pahelA samaye kSobha pAme, bAkI pUrvavat yAvat bhavanagRhamAM sthApelA nidhAnone joIne prathama samaye muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 78 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' kSobha pAme, bAkI pUrvavat. A kAraNe kSobha pAme. sUtra-429 nairayikonA zarIro pAMca varNa-pAMca rasavALA kahyA. te A-kRSNa yAvatu zukla vaNya, tikta yAvat madhura rasavALA. e rIte vaimAnika paryanta jANavuM. zarIro pAMca kahyA - dArika, vaikriya, AhAraka, taijasa, kArpaNa. audArika zarIra pAMca varNa ane pAMca rasavALuM che. te A - kRSNa yAvat zukla, tikta yAvat madhura. e rIte yAvat kArpaNa zarIra jANavu. badhA sthULa dehadhArInA zarIro pAMca varNavALA, pAMca rasavALA, be gaMdhavALA, ATha sparzavALA hoya che. sUtra-430 pahelA - chellA tIrthakaronA ziSyone pAMca sthAna kaThIna che. te A - durAgyeya-(dharmatattvanuM AkhyAnA karavuM), durvibhAjya-(bheda prabheda sahavastutattvano upadeza Apavo), durdarza-(tattvonuM yuktipUrvaka nidarzana), duratitikSa-(pariSaha upasarga Adi sahana karavA), duranucara-(saMyamanuM pAlana karavuM). pAMca sthAne madhyanA 22-tIrthakaronA ziSyone upadeza sugama thAya che te A - suAgeya-(vyAkhyA saraLatAthI kare,, suvibhAjya-(vibhAga karavo saraLa), sudarza-(saraLatAthI samaje), sutitikSa, suranucara. pAMca sthAno zramaNa bhagavaMta mahAvIre zramaNa nircanthone nitya varNavelA che, nitya kIrtana karyA che, nitya vANIthI kahyA che, nitya prazaMselA che, nitya anujJApita karyA che - kSamA, nirlobhatA, saraLatA, mRdutA, laghutA. pAMca sthAno zramaNa bhagavaMta mahAvIre yAvat anujJApita karyA che te A - satya, saMyama, tapa, tyAga, brahmacaryavAsA pAMca sthAno zramaNa bhagavaMta mahAvIre yAvatu anujJApita karyA che. te A - ukSipta caraka, nikSipta caraka, aMtacaraka, prAMtacaraka, rUkSacaraka. (AhAra grahaNa karavA saMbaMdhI A pAMce vividha abhigraha che) pAMca sthAno yAvatu anujJApita che - ajJAta caraka, anya glAnacArI, maunacArI, saMsRSTakalpika, tajAta saMsRSTa kalpika. (AhAra grahaNa karavA saMbaMdhI A pAMce paNa vividha abhigraha che) pAMca sthAno yAvat anujJApita che - aupanidhika, zuddhaSaNika, saMkhyAdattika, dRSTalAbhika, pRSThalAbhika. (AhAra grahaNa karavA saMbaMdhI A pAMce paNa vividha abhigraha che) pAMca sthAno yAvatu anujJApita karyA che - AcAmbika, nirvikRtika, purimArdhika, parimita piMDapAtika, bhinnapiMDapAtika. (AhAra grahaNa karavA saMbaMdhI A pAMce paNa vividha abhigraha che) pAMca sthAno yAvatu anujJApita che - arasAhAra, virasAhAra, aMtAhAra, prAMtAhAra, lUkSAhAra. (AhAra grahaNa karavA saMbaMdhI A pAMce paNa vividha abhigraha che) pAMca sthAno yAvat anujJApita che - arasajIvI, viramajIvI, aMtajIvI, prAMtajIvI, rUkSajIvI. pAMca sthAno yAvatu anujJApita che, te - sthAnAtita, utkaTukAsanika pratimAsthAyI, vIrAsanika, naiSadhika. pAMca sthAna yAvatu anujJApita che - daMDAyatika, lagaDazAyI, AtApaka, aprAvRtaka, akaMDUyaka. sUtra431 pAMca sthAnomAM zramaNanircantha mahAnirjarAvALA ane mahAparyavasAnavALA thAya, te A - AcArya vaiyAvacca karatA, e rIte upAdhyAyavaiyAvacca karatA, sthavIravaiyAvacca karatA, tapasvIvaiyAvacca karatA, glAnavaiyAvacca karatA. pAMca sthAne zramaNa nircastha mahAnirjarAvALA, mahAparyavasAnavALA thAya che - aglAnapaNe (1) zaikSanI, (2) kulanI, (3) gaNanI, (4) saMghanI, (5) sAdharmikanI vaiyAvacca karatA. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 79. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sUtra-432 thI 434 (432) pAMca sthAnomAM zramaNa nircantha, sAdharmika sAMbhogikane visaMbhogika karato jinAjJA ullaMghato nathI. (1) pApakAryane sevanAra hoya, (2) sevIne AlocanA na kare, (3) AlocIne prAyazcitta na kare, (4) prAyazcitta laIne tene paripUrNa na kare. (5) je A sthavirono sthiti kalpa che tene ullaMghI-ullaMghIne viruddha vartana kare, tyAre jo tene koI tema na karavA preraNA kare to bole ke sthaviro mane zuM karI leze ? pAMca sthAnomAM zramaNa nircantha sAdharmikane pArAMcita karatA jina AjJAnuM ullaMghato nathI. (1) je kuLamAM vase, te ja kuLamAM bheda mATe tatpara thAya. (2) je gaNamAM vase te gaNamAM bheda mATe tatpara thAya. (3) hiMsAprekSI-(ja kula, gaNa ke sAdhunA vadhane Iccha), (4) chidraprekSI, (5) vAraMvAra aMguSTha praznAdi sAvadhano prayoga kare. (433) AcArya-upAdhyAyanA gaNane vize pAMca vigraha sthAno kahyA - (1) AcArya-upAdhyAya gaNamAM rahelA zramaNone AjJA ke niSedha samyak prakAre na kare, (2) gaNamAM rahelA zramaNo dIkSA paryAyanA krame samyak prakAre vaMdana na kare, (3) gaNamAM kALa krame AgamanI vAcanA na Ape, (4) gaNamAM glAna ke zaikSyanI vaiyAvaccanI samyaka vyavasthA na kare, (5) gaNamAM rahelA zramaNo gurunI AjJA vinA vihAra kare, AjJA laIne na vicare. - AcArya-upAdhyAyanA gaNamAM avigrahanA pAMca kAraNo kahyA - (1) AcArya-upAdhyAya gaNamAM rahelA zramaNonI AjJA ke niSedha samyak prakAre kare. (2) gaNamAM rahela zramaNa dIkSAparyAyanA kramathI samyak prakAre vaMdanA kare. (3) gaNamAM jene je kALe vAcanA ApavAnI che te Agama vAcanA Ape. (4) AcArya-upAdhyAya potAnA gaNamAM glAna ke zaikSanI vaiyAvacca mATe samyapha vyavasthA kare. (5) gaNamAM rahenAra zramaNa gurunI AjJAthI vicare paNa anAvRcchitacArI na bane. (434) pAMca niSadyA-besavAnI rIto kahI che- utkaTikA, godohikA, samapAdaputtA, paryakA, ardhaparyakA. pAMca ArjavasthAno arthAta mokSa ke saMvarasthAno kahyA che - zubha Arjava(saraLatA), zubha mArdava(mRdutA), zubha lAghava(laghutA), zubha kSAMti(kSamA), zubha gupti(nirlobhatA). sUtra-435 thI 439 (435) jyotiSka devo pAMca bhede kahyA - caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArA. devo pAMca bhede kahyA che - bhavyadravyadeva, naradeva, dharmadeva, devAdhideva, bhAgadeva. (436) paricAraNA pAMca bhede kahI - kAya paricAraNA, sparza paricAraNA, rUpa paricAraNA, zabda paricAraNA, mana paricAraNA. (437) asurendra asurarAja camaranI pAMca agramahiSIo kahI che - kAlI, rAtI, rajanI, vidyuta, meghA. vairocanendra vairocanarAjanI pAMca agramahiSIo kahI che - zuMbhA, nizuMbhA, raMbhA, niraMbhA, madanA. rendra asararAja camaranA pAMca saMgrAmika sainyo ane pAMca saMgrAmAdhipatio kahyA - padAti sainya, azva sainya, hasti sainya, mahiSa sainya, ratha sainya... druma, padAti sainyAdhipati che, saudAmI, azva sainyAdhipati, kuMthu, hasti sainyAdhipati, lohInAkSa mahiSA sainyAdhipati ane kinnara, ratha sainyano adhipati che. vairocanendra vairocana rAjanA pAMca saMgrAmika sainya tathA pAMca saMgrAmika sainyAdhipati che - pAyadaLa sainya yAvat ratha sainya. temAM mahAdruma, padAti sainyAdhipati mahAsaudAmA, azva sainyAdhipati, mAlaMkAra, hasti sainyAdhipati, mahA lohItAkSa, mahiSa sainyAdhipati, liMpariSa, ratha sainyAdhipati che. nAgakumArendra nAgarAja dharaNanA pAMca saMgrAmika sainya ane pAMca saMgrAmika sainyAdhipati kahyA che. padAti sainya yAvat ratha sainya. temAM - bhadrasena, padAti sainyAdhipati, yazodhara, azvasainyAdhipati. sudarzana, hasti muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 80 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' sainyAdhipati, nIlakaMTha, mahiSa sainyAdhipati, AnaMda, rathano sainyAdhipati che. nAgakumArendra nAgarAja bhUtAnaMdanA pAMca saMgrAmika sainya ane pAMca saMgrAmika sainyAdhipati kahyA che - padAti sainya yAvat ratha sainya. temAM - dakSa, padAti sainyAdhipati sugrIva, azva sainyAdhipati suvikrama, hastisainya adhipati. zvetakaMTha, mahiSa sainyAdhipati. naMdottara, ratha sainyAdhipati che. suparmendra suparNarAja veNudevanA pAMca saMgrAmika sainya ane pAMca saMgrAmika sainyAdhipatio kahyA che - padAtisainyAdi. e rIte jema dharaNendra kahyA tema veNudevane kahevA. veNudAlIne bhUtAnaMdavat kahevA. dharaNendravat badhA dakSiNa dizAnA indro ghoSaparyanta kahevA. bhUtAnaMdane kahyA tema badhA uttara dizAnA indro mahAghoSa paryanta kahevA. devendra devarAja zakranA pAMca saMgrAmika sainyo, pAMca saMgrAmika sainya adhipatio kahyA che - padAti sainya yAvat ratha sainya. temAM-haribhegameSI padAti sainyAdhipati che. vAyu, azvasainyAdhipati. airAvata, hastisainyAdhipati. dAmaddhi, vRSabha sainyAdhipati ane mADhara, ratha sainyAdhipati che. devendra devarAja IzAnanA pAMca saMgrAmika sainyo, pAMca saMgrAmika senya adhipati kahyA che - padAti sainya yAvat ratha sainya. temAM laghuparAkrama, padAti sainyAdhipati, mahAvAyu, azva sainyAdhipati. puSpadaMta, hasti sainyAdhipati, mahAdAmaddhi, vRSabha sainyAdhipati, mahAmADhara, ratha sainyAdhipati che. jema zakrendrane kahyA tema badhA dakSiNa dizAnA indro yAvat AraNendra sudhI kahevuM. jema IzAnendra kahyA temAM uttara dizAnA badhA indro ayyatendra sudhI kahevA. (439) devendra devarAja zakranI atyaMtara parSadAnA devonI sthiti pAMca palyopama kahI che. devendra devarAja IzAnanI atyaMtara parSadAnI devInI sthiti pAMca palyopama kahI che. sUtra-40 thI 2 (40) pratighAta-(avarodha) pAMca bhede kahela che- gati pratighAta , sthiti pratighAta, baMdhana pratighAta, bhoga pratighAta, baLa-vIrya-puruSakAra parAkrama pratighAta. (441) AjIvika pAMca bhede kahela che- jAti AjIvika -kula AjIvika - karma AjIvika -zIlpa AjIvika -liMga AjIvika. (42) rAja cihno pAMca kahyA che - khaga, chatra, mugaTa, upAnaha ane cAmara. sUtra43. pAMca kAraNe chadmastha sAdhu udirNa parISaha-upasargone samyak rIte sahe, khame, titikSe, adhyAsita kare, te A. (1) te puruSa karmodaya thakI unmatta jevo thaI gayo che, tethI mane te Akroza vacana bole che, upahAsa kare che, pheMkI de che, mArI nirbharlsanA kare che, bAMdhe che, ruMdhe che, zarIrane chede che, mUccha pamADe che, upadrava kare che, mArA vastra, pAtra, kaMbala ke rajoharaNa chInavI le che, dUra pheMkI de che, bhAMge che ke corI karI jAya che. (2) nizca A puruSa yakSAviSTa thayo che, tethI mane A puruSa Akroza kare che yAvatuM mArI vastuo harI le che. (3) mArA A bhavamAM vedavA yogya karmo udayamAM AvelA che, tethI A puruSa mane Akroza kare che yAvatuM mArI vastuo laI jAya che. (4) sArI rIte na sahana karanAra, na kSamA karanAra, na titikSA karanAra, nizcala na rahenAra evA mane ekAMte pApakarmano baMdha thaze. (5) samyak rIte sahana karanAra yAvat nizcala rahenAra evA mane ekAMte nirjarA thaze. A pAMca sthAna vaDe chadmastha udIrNa parISaha-upasargone samyak sahana kare yAvat temAM nizcala rahe. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 81 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga" pAMca kAraNe kevalI udayamAM Avela parISaha-upasargone samyak sahe yAvat adhyAse - (1) A puruSa kSiptacitta che. tethI mane te Akroza kare che yAvatu haraNa kare che. (2) A puruSa daitacitta che, tethI mane te Akroza kare che yAvat harI le che. (3) A puruSa yakSAviSTa che, tethI te mane Akroza kare che yAvat harI le che. (4) mArA te bhava vedanIya karmano udaya che, tethI A puruSa mane Akroza kare che yAvat harI le che. (5) samyak sahetA, khamatA, titikSatA, adhyAtA mane joIne bIjA ghaNA chadmastha zramaNa nircantho udayamAM Avela parISaha-upasargone samyaku saheze yAvat adhyAsita karaze. A pAMca kAraNe kevalI udayamAM AvelA parISaho-upasargo samya sahe yAvat nizcala rahe. sUtra- 4 (1) hetu pAMca prakAre kahyA che- hetune jANato nathI, hetune dekhato nathI, hetu para zraddhA karato nathI, hetune prApta karato nathI, hetune jANyA vinA ajJAna maraNe mare che. (2) hetu pAMca prakAre kahyA - hetu vaDe jANato nathI yAvat hetu vaDe ajJAna maraNe mare che. (3) hetu pAMca kahyA - hetu jANe che yAvat hetu chadmastha maraNe mare che. (4) hetu pAMca kahyA - hetu vaDe jANe che yAvat hetu vaDe chadmastha maraNe mare che. (5) ahetu pAMca kahyA - ahetune jANato nathI yAvat ahetune chadmastha maraNe mare che. (6) pAMca ahetu kahyA - ahetu vaDe jANato nathI yAvat ahetu vaDe chadmastha maraNe mare che. (7) pAMca ahetu kahyA - ahetune jANe che yAvat ahetune kevalImaraNe mare che. (8) pAMca ahetu kahyA - ahetu vaDe jANato nathI yAvat ahetu vaDe kevalImaraNe mare che. (9) kevalIne pAMca guNa anuttara che - anuttarajJAna, anuttaradarzana, anuttaracAritra, anuttaratapa, anuttaravIrya. sUtra-45 thI 9 (45) padmaprabha arihaMtanA pAMca kalyANaka citrA nakSatramAM thayA - citrA nakSatramAM devalokathI cyavIne garbhamAM utpanna thayA. citrAmAM janmyA, citrAmAM muMDa thaIne gRhavAsa choDI aNagAra pravajyA pAmyA, citrAmAM anaMta anuttara, avyAbAdha, nirAvaraNa, kRtna, pratipUrNa pradhAna kevalajJAnadarzana utpanna thayA, citrAmAM nirvANa pAmyA. puSpadaMta (suvidhi) arihaMtanA pAMca kalyANaka mUla nakSatramAM thayA. mUla nakSatramAM devalokathI cyavI garbhamAM AvyA. e rIte pUrvavat pAMce kalyANako jANavA. (446) arihaMta - padmaprabhanA citrAmAM, puSpadaMtanA mUlamAM, zItalanA pUrvASADhAmAM, vimalanA uttarAbhAdrapada nakSatramAM pAMca-pAMca kalyANaka thayA. (447) arihaMta-anaMtajinanA revatImAM, dharmanA puSyamAM, zAMtinA bharaNImAM, kuMthunA kRtikAmAM, aranA revatImAM pAMca-pAMca kalyANaka thayA. (48) arihaMta-munisuvratanA zravaNamAM, naminA azvinImAM, neminA citrAmAM, pArzvanA vizAkhA nakSatramAM pAMca-pAMca kalyANaka thayA. (49) zramaNa bhagavaMta mahAvIranI pAMca ghaTanA uttarAphAgunI nakSatramAM thaI - uttarAphAlganImAM devalokathI cyavIne garbhamAM AvyA, uttarAphAlganImAM eka garbhathI bIjA garbhamAM saMharAyA, uttarAphAlganImAM janmyA. uttarAphAlganImAM muMDa thaI yAvat dIkSA lIdhI. uttarAphAlganImAM anaMta anuttara yAvat pradhAna kevalajJAnadarzana upajyA. sthAna-5, uddezA-1no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 82 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' sthAna-5, uddezo-2 sUtra-450 sAdhu, sAdhvIone A kahelI, saMkhyA karelI, spaSTa nAmavALI samudra jevA jaLavALI pAMca mahAnadIo eka mAsamAM be, traNa vakhata karavAnuM ke nAvAdi vaDe UtaravAnuM na kalpe - gaMgA, yamunA, sarasvatI, airAvatI, mahI. pAMca kAraNe UtaravI kahyuM - bhayamAM, durbhikSamAM, koInA dvArA pIDA karAtA, nadInA pravAhamAM vahetA koIne kADhavA mATe, koI anArya dvArA pIDA karAtA. sUtra451 sAdhu, sAdhvIne prathama varSAkALamAM grAmAnugrAma vihAra karavo na kalpe, paNa pAMca kAraNe kalpa - bhayamAM, durbhikSamAM yAvat anArya dvArA pIDA pahoMcatA. varSAvAsa rahela sAdhu-sAdhvIne grAmAnugrAma vihAra karavo na kalpe, paNa pAMca kAraNe kalpa - jJAna prApti mATe, darzana puSTi arthe, cAritra rakSArthe, AcArya-upAdhyAyanuM maraNa thatA bIjA AcArya-upAdhyAyanA AzrayArthe. AcArya-upAdhyAyanI vaiyAvacca karavA mATe. sUtra-452 pAMca anughAtika kahyA che hastakarma karanArane, maithuna sevanArane, rAtribhojana karanArane, sAgArika piMDa bhogavato, rAjapiMDa bhogavato. sUtra-453 pAMca kAraNe zramaNa nircantha, rAjAnA aMtaHpuramAM praveze to AjJAnuM ullaMghana karato nathI - (1) nagara parasainyathI gherAyela hoya tethI nagaranA dvAra baMdha karAyA hoya, ghaNA zramaNa-brAhmaNa AhAra-pANI mATe kyAMya praveza-nirgamana karI na zakatA hoya to vijJapti karavAne aMtaHpuramAM jaI zake che. (2) prAtihArika pITha, phalaka, saMstAraka Adi pAchA ApavA rAjaaMtaHpuramAM praveze. (3) duSTa azva ke hAthI sAme AvatA bhayabhIta thaI aMtaHpuramAM jAya. (4) koI bIjo sahasA ke baLapUrvaka hAtha pakaDIne aMtaHpuramAM praveza karAve. (5) nagaranI bahAra bagIcA ke udyAnamAM gayela sAdhune rAjAnuM aMtaHpura cotarapha vIMTIne krIDA karavAnuM kahe tyAre aMtaHpuramAM rahela kahevAya. A pAMca kAraNe zramaNa nircantha yAvat aMtaHpuramAM jatA AjJA na ullaMghe. sUtra-454 pAMca kAraNe strI, puruSa sAthe samAgama na karavA chatAM garbhane dhAraNa kare che - (1) strInI yoni anAvRtta hoya, puruSanA smalita vIryavALA sthAne bese ane zukrANu yonimAM pravezI jAya. (2) zukra pudgala saMsRSTa vastrA yonimAM praveze. (3) svayaM zukrapudgalane yonimAM praveza karAve. (4) bIjA koI zukra pudgalane yonimAM praveza karAve. (5) jaLAzayamAM zIta jaLamAM Acamana mATe koI strI jAya ane te samaye tenI yonimAM zukrANu jAya. pAMca kAraNe strI, puruSa sAthe sahavAsa karavA chatAM garbha dhAraNa na kare - (1) aprApta yauvana, (2) atikrAMta yauvana, (3) janmathI vaMdhyatva, (4) je rogI hoya, (5) daurmanasyA. A pAMca kAraNe yAvat na dhAraNa kare. pAMca kAraNe strI, puruSa sAthe sahavAsa karatA garbha dhAraNa na kare - (1) nitya rajasrAva thato hoya, (2) kadI rajasAva na thato hoya, (3) garbhAzayadvAra AvRtta hoya, (4) garbhAzayadvAra rogagrasta hoya, (5) anaMgapratisevInI hoya. A pAMca kAraNe strI, puruSa sAthe saMbhoga karavA chatAM garbhavatI na thAya. pAMca kAraNe strI yAvat garbha dhAraNa na kare - (1) rajasrAvakALamAM puruSa sAthe savidhi sahavAsa na kare, (2) muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 83 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' yoni doSathI zukrANu naSTa thAya, (3) pittapradhAna lohI hoya, (4) pUrve devatA dvArA zakti naSTa karAya, (5) putraphaLane yogya karma karela na hoya - A pAMca kAraNe strI vAva garbha dhAraNa na kare. sUtra-455 pAMca kAraNe sAdhu-sAdhvI ekatra sthAna, zayyA, niSadyA kare to jinAjJAnuM atikramaNa karatA nathI - (1) jema sAdhu-sAdhvI kadAcit koI mahA lAMbI, nirjana, anicchanIya aTavImAM praveze, tyAM ekatrapaNe sthAna, zayyA, niSadyAne karatA jinAjJA ullaMghatA nathI. (2) keTalAka sAdhu-sAdhvI gAmamAM, nagaramAM yAvat rAjadhAnImAM rahevAne Ave, temAM keTalAkane vasatI maLe ane keTalAkane vasatI na maLe to te samaye ekatra sthAnAdi karatA yAvatuM AjJAnuM ullaMghatA nathI. (3) keTalAka sAdhu-sAdhvI nAgakumAra, suvarNakumArAdinA AvAsamAM rahelA hoya tyAM ekatra sthAnAdi karatA cAvat jinAjJA ullaMghatA nathI. (4) coro dekhAya che, te vastrane levAnI buddhie sAdhvIne grahaNa karavA icche che, tenI rakSA mATe ekatra sthAnAdi karatA AjJA na ullaMghe. (5) yuvAno dekhAya che, te maithunabuddhie sAdhvIne grahaNa karavA icche che, tenI rakSAne mATe ekatra sthAnAdi karatA yAvat AjJA na ullaMghe. ukta pAMca kAraNe sthAnAdithI yAvat jinAjJA ullaMghatA nathI. pAMca kAraNe vastrarahita zramaNa nircantha, vastravALI sAdhvInI sAthe rahetA AjJAnuM ullaMghato nathI. te A - (1) kSiptacitta zramaNa nircantha anya sAdhu na hovAthI acalaka, sacelaka sAdhvI sAthe vasatA AjJA na ullaMghe - e rIte A AlApaka vaDe - (2) daitacitta, (3) yakSAviSTa, (4) unmAdaprApta, (5) sAdhvI dvArA dIkSA apAvAyela (bAla) zramaNa nircanja anya sAdhu avidyamAna hovAthI vastravALI sAdhvI sAthe vasatA AjJA na ullaMghe. sUtra-456 pAMca AzravadvAno kahyA che. te A - mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga. pAMca saMvara dvArA kahyA che. te A - samyatva, virati, apramAda, akaSAyItva, ayogItva. pAMca daMDa kahyA che - arthadaMDa, anarthadaMDa, hiMsAdaMDa, akasmAta daMDa, dRSTiviparyAsa daMDa. sUtra-457 pAMca kriyAo kahI che. te A - AraMbhikI, pArigrahikI, mAyA pratyayikA, apratyAkhyAna kriyA, mithyA darzana pratyayA. mithyAdaSTi nairayikone pAMca kriyAo kahI che. te A - yAvatu mithyA darzana pratyayA. e rIte niraMtara sarve daMDakomAM yAvat mithyAdaSTi vaimAnikone (pAMca kriyAo kahI che). - vizeSa A -- vikalendriyomAM mithyAdaSTi vizeSaNa na kahevuM. bAkInuM temaja jANavuM. pAMca kriyAo kahelI che. te A - AraMbhikI yAvat mithyAdarzana pratyayA. nairayikone pAMca kriyA che yAvatu vaimAnikane pAMca kriyA che. pAMca kriyAo kahI che. te A - daSTijA, praSTijA, prAtItyikI, sAmaMtopanipAtikI, svAhastikI. e rIte nairayika yAvat vaimAnika. pAMca kriyAo kahI che. te A - naisRSTikI, AjJApanikI, vaidAraNikI, anAbhoga pratyayA, anAvakAMkSa pratyayA. ema yAvat vaimAnika. pAMca kriyAo kahI che te A - prema pratyayA, dveSa pratyayA, prayogakriyA, samudAnakriyA, IryApathikI. e rIte manuSyone paNa, bIjAne nathI. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 84 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sUtra-458 pAMca bhede parijJA kahI che-upadhi parijJA, upAzraya parijJA, kaSAya parijJA, yoga parijJA, bhakta-pAna parijJA. sUtra-459 vyavahAra pAMca prakAre kahyA - Agama, zrata, AjJA, dhAraNA, jIta. jyAM sudhI AgamathI nirNaya thAya tyAM sudhI Agama vaDe ja vyavahAra karavo. AgamathI nirNaya na thato hoya tyAM zrutamAM prApta hoya to mRta vaDe vyavahAra karavo. jo mRta vaDe nirNaya na thato hoya to AjJA vaDe vyavahAra karavo. AjJA vaDe nirNaya na thato hoya to dhAraNA anusAra vyavahAra karavo. dhAraNAthI nirNaya na thato hoya tyAM jIta - AcAra anusAra vyavahAra karavo. A pramANe pAMca vyavahAro sthApavA - AgamathI yAvat jItathI. temAM jevA kevA prakArano Agama yAvat jIta vyavahAra teno hoya tevA tevA prakAranA vyavahArane pravartAve. he bhagavan! zramaNa nircantha Agama vyavahArane ja pramukha mAne che to A pAMca vyavahAra kema ? A pAMca vyavahAramAM jyAre jyAre je je prayojanamAM je je vyavahAra ucita hoya te te avasare te te prayojanamAM sarva AzaMsA rahita aMgIkRta vyavahArane samyagU rIte pravartAvato zramaNa nircantha AjJAno ArAdhaka thAya che. sUtra-460 thI 463 (460) sutelA saMyata manuSyonA pAMca viSayo jAgRta hoya che - zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza. jAgRta manuSyonA pAMca viSayo supta hoya che - zabda yAvat sparza. sUtelA ke jAgatA asaMyata manuSyonA pAMca viSayo jAgRta hoya che - zabda yAvat sparza. (461) pAMca kAraNe jIva karmaja grahaNa kare che - prANAtipAtathI, mRSAvAdathI, adattAdAnathI, maithunathI parigrahathI. pAMca kAraNothI jIva karmarAja ne vame che, khapAve che, jema ke - prANAtipAta viramaNathI yAvatu parigraha viramaNathI. (462) pAMca mAsavALI bhikSu pratimAne aMgIkAra karanAra aNagArane pAMca datti bhojananI ane pAMca datti pANInI levI kalpa che. (463) upaghAta pAMca prakAre che. te A - udgama upaghAta-(AdhAkarmAdi udgama doSothI thato cAritra ghAta, utpAdana upaghAta, eSaNA upaghAta, parikarma upaghAta, pariharaNa upaghAta. vizodhi pAMca bhede che. te A - ugama vizodhi, utpAdana vizodhi, eSaNA vizodhi, parikarma vizodhi, pariharaNa vizodhi. sUtra-464 pAMca kAraNothI jIvo, durlabhabodhipaNAnA karmane bAMdhe che. te A pramANe - (1) arihaMtano avarNavAda karatA, (2) arihaMta prajJapta dharmano avarNavAda karatA, (3) AcArya-upAdhyAyano avarNavAda karatA, (4) caturvarNa saMghano avarNavAda karatA, (5) utkRSTa tapa ane brahmacaryathI thayela devono avarNavAda karavAthI. pAMca kAraNothI jIvo sulabha bodhipaNAnA karmane bAMdhe che. te A pramANe - arihaMtonA guNAnuvAda karato yAvat devonA guNAnuvAda karato. sUtra-465 thI 469 (465) pratisaMlIna pAMca kahyA che. te A pramANe zrosendriya pratisaMlIna yAvat sparzanendriya pratisaMlIna. apratisalIna pAMca kahyA che. te A pramANe - zrotrendriya apratisaMlIna yAvat sparzanendriya apratisalIna. saMvara pAMca che, te A pramANe - zrotrendriya saMvara yAvat sparzanendriya saMvara. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 85 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' asaMvara pAMca che te A pramANe - zrosendriya asaMvara yAvat sparzanendriya asaMvara. (466) saMyama pAMca bhede kahyo che, te A pramANe - sAmAyikasaMyama, chedopasthApanIya saMyama, parihAravizuddhi saMyama, sUkSma saMparAya saMyama, yathAkhyAta cAritra saMyama. (467) ekendriya jIvonI hiMsA na karavAvALAne pAMca prakAre saMyama thAya che. te A - pRthvIkAyika saMyama yAvat vanaspatikAyika saMyama. ekendriya jIvonI hiMsA karavAvALAne pAMca prakAre asaMyama thAya che. te A pramANe - pRthvIkAyika asaMyama yAvat vanaspatikAyika asaMyama. (468) paMcendriya jIvonI hiMsA na karavAvALAne pAMca prakAre saMyama thAya che te A pramANe - zrotrendriya saMyama yAvat sparzanendriya saMyama. paMcendriya jIvonI hiMsA karavAvALAne pAMca prakAre asaMyama thAya che. te A pramANe - zrotrendriya asaMyama yAvat sparzanendriya asaMyama. sarve prANa-bhUta-jIva-sattvanI hiMsA na karanArane pAMca prakArano saMyama thAya che - ekendriya saMyama yAvat paMcendriya saMyama. | sarve prANa-bhUta-jIva-sattvanI hiMsA karanArane pAMca prakArano asaMyama thAya che - ekendriya asaMyama yAvat paMcendriya asaMyama. | (469) tRNa vanaspatikAyika jIvo pAMca prakAre kahyA che, te A pramANe - ajhabIja, mUlabIja, parvabIja, skaMdhabIja, bIjaruha. sUtra-470 - AcAro pAMca prakAre kahelA che. te A -jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra, vIryAcAra. sUtra-471 AcAraprakalpa pAMca prakAre kahela che, te A pramANe - (1) mAsika udghAtita, (2) mAsika anudghAtika, (3) cAturmAsika udghAtita, (4) cAturmAsika anughAtika, (5) AropaNA. AropaNA pAMca prakAre che. te A pramANe - 1. prasthApitA- gurumAsa Adi prAyazcitta rUpa tapasyAno prAraMbha karavo. 2. sthApitA- gurujanonI vaiyAvRtya karavA Aropita prAyazcittano prAraMbha karavo. 3. snA- hAla utkRSTa tapa cha mAsanuM kahela che, tenAthI adhika prAyazcitta na devuM. 4. akRsnA- cha mAsathI adhika prAyazcitta Ave to paNa cha mAsanuM ja prAyazcitta devuM. 5. hADahaDA- laghumAsa Adi prAyazcitta zIvratApUrvaka ApavuM. sUtra-472 (472) (1) jaMbUdvIpa nAmaka dvIpanA meru parvatanI pUrva dizAmAM sItA nAmaka mahAnadInI uttara dizAmAM pAMca vakSaskAra parvato kahelA che. te A pramANe - mAlyavaMta, citrakUTa, padmakUTa, nalinIkUTa, ekazaila. (2) jaMbUdvIpa nAmaka dvIpanA meru parvatanI pUrva dizAmAM sItA mahAnadInI dakSiNa dizAmAM pAMca vakSaskAra parvato kahelA che. te A pramANe - trikUTa, vaizramaNakUTa, aMjana, mAtaMjana, saumanasa. (3) jaMbadvIpa nAmaka dvIpanA meru parvatanI pazcima dizAmAM sItodA mahAnadInI dakSiNa dizAe pAMca vakSaskAra parvato kahelA che. te A pramANe - vidyuprabha, aMkAvatI, pahmAvatI, AzIviSa, sukhAvaha. (4) jaMbUdvIpa nAmaka dvIpanA meru parvatanI pazcima dizAmAM sIsodA mahAnadInI uttara dizAe pAMca vakSaskAra muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 86 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' parvato kahelA che te A pramANe - caMdraparvata, sUryaparvata, nAgaparvata, devaparvata, gaMdhamAdana. (5) jaMbudvIpa nAmaka dvIpanA meru parvatanI dakSiNa dizAmAM devakuru nAmanA kurukSetramAM pAMca mahAdraho kahelA che te A pramANe - niSadhadraha, devakurudraha, sUryadraha, sula draha, vidhu--bha. () jaMbudvIpa nAmaka dvIpanA meru parvatanI uttara dizAmAM uttarakuru nAmaka kurukSetramAM pAMca mahAdraho kahelA che. te A pramANe - nIlavaMtadraha, uttarakurudraha, caMdradraha, airAvatadraha, mAlyavaMtadraha. (7) badhA vakSaskAra parvata sItA ane sItAdA mahAnadI athavA meru parvatanI dizAmAM 500 yojana UMcA ane pa00 gAunI UMDAIvALA che. * dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvAddhamAM meru parvatanI pUrva dizAmAM sItA mahAnadInI uttara dizAe pAMca vakSaskAra parvato kahyA che. te A pramANe - mAlyavaMta, e rIte yAvat jema jaMbudvIpamAM kahela che tema yAvat puSkaravara zrIpAddhanA pazcimArTsamAM vakSaskAra parvato, draho ane uccatva kahevuM. * samayakSetramAM pAMca bharata ane pAMca airAvata che ema jevI rIte cothA sthAnanA bIjA uddezAmAM kahela che tema ahIM paNa kahevuM yAvatu pAMca meru pAMca meru cUlikAo che. vizeSa e ke - iSakAra parvata na kahevA. sUtra-473 kauzalika arihaMta RSabha 500 dhanuSa UMcAIvALA hatA. cAturaMta cakravartI rAjA bharata 500 dhanuSanI UMcAIvALA hatA. e pramANe bAhubali aNagAra paNa 500 dhanuSanI UMcAIvALA hatA. brAhmI nAmaka A paNa ema ja hatA. e pramANe suMdarI paNa (500 dhanuSa) jANavI. sUtra-474 - pAMca prakAre sUtelo manuSya jAgRta thAya che. te A pramANe - zabdathI, sparzathI, bhojana pariNAmathI, nidrAkSayathI, svapna darzanathI. sUtra-475 | (475) pAMca kAraNe zramaNa nircantha, nircanthIne grahaNa karato, Teko Apato, AjJAnuM ullaMghana karato nathI. te A pramANe - (1) sAdhvIne jo koI pazu ke pakSIjAtiya mAratA hoya tyAre sAdhu sAdhvIne grahaNa kare ke avalaMbana Ape to AjJAne atikramato nathI. (2) sAdhu sAdhvIne durgamAM, viSama mArgamAM smalana pAmatI ke paDatI hoya tyAre grahaNa kare ke Teko Ape to AjJA ullaMghato nathI. (3) sAdhu sAdhvIne jaLayukta pANImAM, kIcaDamAM, zevALamAM ke pANImAM lapasatI ke taNAtI hoya tyAre yAvat AjJA ullaMghe nahIM. (4) sAdhu sAdhvIne nAva para caDAvatA ke UtAratA grahaNa kare ke Teko Ape to AjJAnuM ullaMghana karato nathI. (5) kSiptacitta, daitacitta, yakSAviSTa, unmAdaprApta, upasargaprApta, kalaha mATe taiyAra thayelI yAvat bhaktapAnanA pratyAkhyAnane karelI sAdhvI mUccha vaDe paDatI ke calAyamAna karAtI sAdhvIne sAdhu grahaNa kare ke avalaMbanA ApatA jinAjJAnuM ullaMghana karato nathI. sUtra-476 AcArya upAdhyAyane gaNane vize pAMca atizayo kahyA che, te A - (1) AcArya-upAdhyAya upAzrayamAM praveze tyAre pagane bIjA sAdhuo dvArA jhaTakAvaDAve ke sApha karAve te AjJAnuM ullaMghana thatuM nathI. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 87 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (2) AcArya-upAdhyAya upAzrayamAM maLa-mUtrano utsarga kare ke zuddhi karAve to AjJAnuM ullaMghana thatuM nathI. (3) AcArya-upAdhyAya jo icchA thAya to vaiyAvRtya kare, icchA na hoya to na kare. (4) AcArya-upAdhyAya upAzrayamAM eka ke be rAta ekalA rahe to paNa AjJA ullaMghana na thAya. (5) AcArya-upAdhyAya upAzraya bahAra eka ke be rAta ekalA rahe to paNa AjJA ullaMghana na thAya. sUtra-477 pAMca kAraNa vaDe AcArya-upAdhyAyanuM gaNathI nIkaLavuM thAya che, te A - (1) AcArya-upAdhyAya potAnA gaNamAM AjJA ke dhAraNAne sArI rIte pAlana na thatuM hoya, (2) AcArya-upAdhyAya gaNamAM yathArAtvika vaMdana vyavahAra ne vinaya samyak paLAvI na zake, (3) AcArya-upAdhyAya gaNamAM je zruta-paryAyanA dhAraka che tene kALe samyak anupravAda na kare, (4) AcArya-upAdhyAya gaNamAM svagaNa ke paragaNa saMbaMdhI sAdhvImAM bahirlakSya thAya. (5) temanA mitra ke jJAtijana koI kAraNathI gaNamAMthI nIkaLela hoya teno saMgraha ane upakhaMbha ApavA mATe gaNathI nIkaLavuM thAya. sUtra-478 pAMca bhede RddhivALA manuSyo kahelA che, te A - arahaMta, cakravartI, baladeva, vAsudeva ane bhAvitAtmA aNagAra- (tapa ane saMyamathI AtmAne puSTa karanAra). sthAna-5, uddezA-2no muni dI-paratnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAna-5, uddezo-3 sUtra-479 /480 (479) pAMca astikAyo kahyA che - dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya, pudgalAstikAya. dharmAstikAya avarNa, agaMdha, arasa, asparza, arUpI, ajIva, zAzvata, avasthita, lokavyApI dravya che te saMkSepathI pAMca bhede che - dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI ane guNathI. dravyathI dharmAstikAya eka dravya, kSetrathI loka pramANa, kALathI kyAreya na hato tema nahIM, nathI ema nahIM, nA haze ema nahIM. te hato - haze ane raheze. te dhruva, nitya, zAzvata, akSaya, avyaya, avasthita, nitya che. bhAvathI avarNa, agaMdha, arasa, asparza, guNathI gamanaguNa che. adharmAstikAya avarNa Adi pUrvavat che. vizeSa e ke - guNathI sthitiguNa che AkAzAstikAya avarNa Adi pUrvavat che. vizeSa e ke - kSetrathI lokAloka pramANa che, guNathI avagAhanA. guNa che. zeSa pUrvavatu. jIvAstikAya - avarNa Adi pUrvavat che. vizeSa e ke - dravyathI jIvAstikAya anaMta dravya che, arUpI, jIva, zAzvata che, guNathI upayoga guNa che. pudgalAstikAya - pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha, ATha sparza, rUpI, ajIva, zAzvata, avasthita che - yAvat - dravyathI pudgalAstikAya anaMta dravyo, kSetrathI lokapramANa, kALathI-kALathI na hato tema nahIM yAvat nitya, bhAvathI varNa-gaMdha-rasa-sparzayukta, guNathI grahaNaguNavALo che. (480) gati pAMca kahI che - narakagati , tiryaMcagati, manuSyagati, devagati, siddhigati. sUtra-481 muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 88 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (481) indriyonA viSayo pAMca kahyA che. te A - zrotrendriyanA viSaya, yAvat sparzanendriyanA viSaya. | muMDa pAMca kahyA che - zrotrendriya muMDa yAvat sparzanendriya muMDa - athavA - muMDa pAMca bhede kahyA che. te A - krodhamuMDa, mAnakuMDa, mAyAmuMDa, lobhamuMDa ane ziramuMDa. sUtra-481 adholokamAM pAMca bAdara kahyA che-pRthvIkAyika, aprakAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, sthUla trasa prANI UrdhvalokamAM pAMca bAdara kahyA che-pUrvavatu. tirthAlokamAM pAMca bAdara kahyA che-ekendriya yAvatu paMcendriya. pAMca bhede bAdara tejaskAyika kahyA - aMgArA, javAlA, murkhara, arci, alAta. bAdara vAyukAyika pAMca bhede che-pUrvano vAyu, pazcimano vAyu, dakSiNano vAyu, uttarano vAyu, vidizAno vAyu. pAMca bhede acita vAyukAyika che. AkrAMta-bhUmi para paga pachADavAthI utpanna vAyu. mAta-zaMkha AdithI utpanna vAyu. pIDita-vastra jhATakavAthI utpanna vAyu, zarIrAnugata-zarIrathI nIkaLato vAyu. saMmUcchima vAyu. sUtra-483 nircantho pAMca bhede kahyA - pulAka, bakuza, kuzIla, nirgastha, snAtaka. pulAka pAMca bhede che - jJAnapulAka, darzana-pulAka, cAritrapulAka, liMgapulAka, yathAsUkSma pulAka. bakuza pAMca bhede che - Abhogabakuza, anAbhoga bakuza, saMvRtta bakuza, asaMvRtta bakuza, yathAsUkSma bakuza. kuzIla pAMca bhede che - jJAnakuzIla, darzanakuzIla, cAritrakuzIla, liMgakuzIla, yathAsUkSmakuzIla, nircanja pAMca bhede che - prathama samaya, aprathama samaya, carama samaya, acarama samaya, yathAsUkSma. snAtaka pAMca bhede che - 1. acchavi-kAyayogano virodha karanAra, 2. asabala- nirdoSa cAritranAM dhAraka, 3. akasmaza-karmono nAza karanArA, 4. saMzuddha jJAnadarzanaghara arihaMta jina kevalI, 5. aparizrAvI-saMpUrNa kAyayogano virodha karanAra yogI jina. sUtra-484 sAdhu, sAdhvIne pAMca prakAranA vastro rAkhavA ke paheravA kahyuM che. te A - jAMgika-kaMbala Adi, bhAMgikaalasInuM vastra, zAnaka- zaNanuM vastra, potaka-kapAsanuM vastra, tiriDapaTTa-vRkSanI chAlanuM vastra. sAdhu-sAdhvIne pAMca rajoharaNa grahaNa karavA ane vAparavA kalpa che. te A - unanuM, auSTrika-UMTanA vAlonuM baneluM, zAnaka-zaNanuM, valvaja-ghAsanI chAlanuM ane muMja (ghAsa vizeSanuM). sUtra-485 thI 487 (485) dharmanuM AcaranAra sAdhune pAMca nizrA kahela che-te A che - cha kAya, gaNa, rAjA, gRhapati ane zarIra. (486) pAMca vidhAna kahyA che te A che - putranidhi, mitranidhi, zilpanidhi, dhananidhi ane dhAnyanidhi. (487) zauca pAMca prakAre kahela che - pRthvIzauca, jalazauca, agnizauca, maMtrazauca ane brahmazauca. sUtra-488 thI 92 (488) A pAMca sthAnone chadmastha pUrNarUpe na jANe, na dekhe- dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, zarIrarahita jIva, paramANu pudgala. A sthAnone utpanna jJAna-darzanadhara sarva bhAvathI jANe che ane jue che - dharmAstikAya yAvat paramANu (489) adholokamAM pAMca moTI narako che. jema ke - kAla, mahAkAla, raurava, mahAraurava, apratiSThAna. urdhvalokamAM pAMca mahAvimAna che - jema ke - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita, sarvArthasiddha vimAna. (490) puruSo pAMca bhede che - zrIsatva, hImanasatva, calasatva, sthirasatva, udAttasatva. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 89 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (491) matsya pAMca prakAre che. jema ke - anuzrotacArI, pratizrotacArI, aMtacArI, madhyacArI, sarvacArI. A ja pramANe bhikSu pAMca prakAre kahyA che. te A - anuzrotacArI yAvat sarvacArI. (492) vanIpaka pAMca prakAre kahyA che. te A - atithi vanIpaka, daridrI vanIpaka, brAhmaNa vanIpaka, zvAnA vanIpaka, zramaNa vanIpaka. sUtra-93 pAMca kAraNe acelaka sAdhu prazasta thAya che - (1) alpa pratyuprekSA, (2) prazasta lAghavapaNu, (3) vaizvAsikarUpa, (4) anujJAta tapa ane (5) mahAna indriya nigraha. sUtra-94 utkaTa puruSa pAMca kahyA - 1. daMDa utkaTa, 2. rAjya utkaTa, 3. stana utkaTa, 4. deza utkaTa, 5. sarva utkaTa. sUtra-495 samitio pAMca kahI che- IrSA samiti, bhASA samiti, eSaNA samiti, AdAna-bhAMDa-mAtra-nikSepaNA samiti, pAriSThApanikA samiti. sUtra-49 (96) (1) saMsArI jIvo pAMca bhede kahyA - ekendriyathI paMcendriya. (2) ekendriyo pAMca gati ane pAMca AgativALA che. te A rIte - ekendriya, ekendriyamAM upajato ekendriya yAvat paMcendriyamAMthI AvIne upaje te ja ekendriya jIva. te ekendriyatnane choDato ekendriyathI. paMcendriyapaNAmAM jAya. (3) beindriya jIvo pAMca gati - pAMca AgativALA pUrvavat jANavA. (4 thI 6) e rIte yAvat paMcendriyo pAMca gati - pAMca AgativALA kahyA che. yAvat paMcendriyamAM upaje. (7) sarve jIvo pAMca bhede kahyA - krodhakaSAyI, mAna kaSAyI, mAyAkaSAyI, lobhakaSAyI ane akaSAyI. athavA sarve jIvo pAMca bhede kahyA che. te A pramANe - nairayika, tiryaMca, manuSya, deva ane siddha. sUtra-497 (497) he bhagavan ! vaTANA, masUra, tala, maga, aDada, vAla, kaLathI, coLA, tuvera ane kALA caNA - A dhAnyone koThAramAM nAMkhyA hoya. to jema (trIjA sthAnamAM) zAlimAM kahyuM, tema yAvat teTalo kALa tenI yoni sacitta rahe? he gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI pAMca varSa sudhI. tyArapachI yoni plAna thAya yAvat nAza pAme. sUtra-498 (1) pAMca saMvatsaro kahyA. te A - nakSatra saMvatsara, yuga, pramANa, lakSaNa ane zanaizcara saMvatsara. (2) yuga saMvatsara pAMca bhede che, te A - caMdra, caMdra, abhivardhita, caMdra, abhivardhita. (3) pramANa saMvatsara pAMca bhede che, te A - nakSatra saMvatsara-327 divasa, caMdra saMvatsara-354 divasa, Rtu saMvatsara-360 divasa,, Aditya-365 divasa, abhivardhita 383 divasa. (4) lakSaNa saMvatsara pAMca bhede che. te A pramANe - nakSatra, caMdra, Rtu, Aditya, abhivardhita saMvatsara. sUtra-498 thI 503 | (499) samAnapaNe nakSatro yoga kare che, samapaNe Rtu pariName che, ati uSNa nahIM tema zIta nahIM ane bahu udakavALo te nakSatra saMvatsara. (500) jemAM cadra sarve pUrNimAo sAthe yoga kare che, nakSatra viSamacAra che, ati zIta-ati tApa hoya, bahu pANI hoya tene caMdra saMvatsara kahe che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 90 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (501) viSamapaNe aMkurA pariName, Rtu sivAya puSpa-phalAdi Ape, sArI rIte varSA na thAya tene karma athavA Rtu saMvatsara kahe che. (502) jemAM sUrya pRthvI, pANI, puSpa, phaLone rasa Ape che, tethI alpa vRSTithI paNa sArI rIte dhAnya pAke te sUrya saMvatsara che. (503) jemAM sUryanA tejathI tapela kSaNa-lava-divasa-Rtuo pariName che, vAyuthI UDela dhULa pRthvIne pUre che, te abhivardhita saMvatsara che. sUtra-504 - zarIramAMthI jIvane nIkaLavAno mArga pAMca prakAre che, te A - pagathI, sAthaLathI, hRdayathI, mastakathI, sarvAgathI. jIva jo pagethI nIkaLe to narakagAmI thAya, sAthaLanI nIkaLe to tiryaMcagAmI thAya, chAtIthI nIkaLe to manuSya gAmI thAya, mastakethI nIkaLe to tiryaMcagAmI thAya, sUtra-504 chedana pAMca prakAre kahela che. te A - utpAdachedana, vyayachedana, baMdhaUdana, pradezachedana, dvidhAkArachedana. AnaMtarya pAMca prakAre kahela che, te A - utpAdanotarya, vyayAnaMtarya, pradezAnaMtarya, samayAnaMtarya, sAmAyAnaMtarya. anaMta pAMca bhede kahyA che, te A - nAmAnaMta, sthApanAnaMta, dravyAnaMta, gaNanAnaMta, pradezAnaMta athavA anaMtA pAMca bhede kahyA. te A - ekataH anaMta, dvidhA anaMta, dezavistArAmaMta, sarvavistArAmaMta, zAzvatAnaMta. sUtra-506 jJAna pAMca bhede kahyuM, te A - AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevalajJAna. sUtra-pa06 jJAnAvaraNIya karma pAMca bhede kahyuM, te A pramANe che - Abhinibodhika jJAnAvaraNIya yAvat kevalA jJAnAvaraNIya. sUtra-508 thI 510 (508) svAdhyAya pAMca bhede kahyA che, te A - vAcanA, pracchanA, parivartanA, anuprekSA, dharmakathA. (509) paccakakhANa pAMca bhede kahyuM che, te A - zraddhAnuM zuddha, vinaya zuddha, anubhASaNA zuddha, anubhAvanA zuddha, bhAva zuddha. (pa10) pratikramaNa pAMca bhede kahyuM che, te A - AzradvAra, mithyAtva, kaSAya, yoga, bhAva-pratikramaNa. sUtra-pa11 pAMca kAraNe mRtanI vAcanA ApavI. te A - saMgrahAyeM, upagraha arthe, nirjarArthe, mAruM mRta pAkuM thaze te mATe, zruta avicchinnatArthe. - pAMca kAraNe mRtane zIkhavavuM. te A - jJAnArthe, darzanArthe, cAritrArthe, vyagrahane choDAvavA mATe, yathArtha padArthanA jJAna mATe. sUtra-512 thI 517 (512) saudharma-IzAna kalpomAM paMcavarNI vimAno kahyA che - kRSNa yAvat zveta. saudharma-izAna kalpomAM vimAno 500 yojana urdhva UMcapaNe kahyA che. brahmaloka-lAMtaka kalpamAM devonuM bhavadhAraNIya zarIra utkRSTathI pAMca hAtha Urdhva UMcapaNe kahyuM che. nairayiko pAMca varNa, pAMca rasavALA pudgalone bAMdhyA che, bAMdhe che ane bAMdhaze. te A - kRSNa yAvat zukla. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 91 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' tikta yAvat madhura. vaimAnika sudhI A pramANe jANavuM. (513) jaMbudvIpanA meru parvatanI dakSiNe gaMgA mahAnadImAM pAMca mahAnadIo maLe che - jamunA, sarayU, AdI, kozI, mahI. jaMbudvIpanA meru parvatanI dakSiNe siMdhu mahAnadImAM pAMca mahAnadIo maLe che - satadra, vibhAsA, vitatthA, airAvatI, caMdrabhAgA. jaMbUdvIpamAM meru parvatanI uttare raktA mahAnadImAM pAMca mahAnadI maLe che - kRSNA, mahAkRSNA, nIlA, mahAnIlA, mahAtIrA. jaMbadvIpamAM merunI uttare raktAvatI mahAnadImAM pAMca mahAnadI maLe che - indrA, indrasenA, suSeNA, vAriSaNA, mahAbhogA. (514) pAMca tIrthaMkaro kumAravAsa madhye arthAta rAja kumAra avasthAmAM vasIne muMDa thaIne yAvat pravrajitA thayA - vAsupUjya, mallI, ariSTanemi, pArtha, vIra. (515) camacaMcA rAjadhAnImAM pAMca sabhAo kahI che - sudharmA sabhA, upapAta sabhA, abhiSeka sabhA, alaMkAra sabhA, vyavasAya sabhA. eka eka indranA sthAnamAM pAMca sabhAo kahI - sudharmA yAvat vyavasAya. (516) pAMca nakSatro pAMca-pAMca tArAyukta kahyA che - dhaniSThA, rohiNI, punarvasu, hasta, vizAkhA. (517) jIvoe pAMca sthAna vaDe nirvartita pudgalone pApakarmapaNe cayana karyA che, kare che, karaze - ekendriya nirvartita yAvatu paMcendriya nirvartita. e rIte cayana, upacayana, baMdha, udIraNA, vedanA, nirjarA. pAMca pradezika skaMdha anaMtA kahyA che, pAMca pradezAvagADha pudgalo anaMtA kahyA che - yAvat - pAMca guNa rUkSa pudgalo anaMtA kahyA. sthAna-5, uddezA-3no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAna-pano muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 92 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sthAna-6 sUtra-pa18 thI pa20 (518) cha sthAna saMpanna sAdhu gaNane dhAraNa karavAne yogya che. te sthAna-(vizeSatA) A - (1) zraddhALu hoya (2) satyavAdI hoya, (3) medhAvI hoya, (4) bahuzruta,hoya (5) zaktimAna,hoya (6) kalaha rahita hoya. (519) cha kAraNe sAdhu sAdhvIne grahaNa kare ke Teko Ape to AjJAnuM atikramaNa karato nathI. te A - kSipta citta, daMtacitta, yakSAviSTa, unmAda prApta, upasarga prApta ane kalaha karatI ne. (pa20) cha kAraNe sAdhu ane sAdhvIo kALadharma pAmela sAdharmika sAdhu pratye Adara karatA A che kAraNa hoya to AjJAnuM ullaMghatA nathI. te A - (jo tyAM gRhastha upasthita na hoya tyAre mRtakanA zarI bahAra laI jatAM, (2) bahArathI ati dUra laI jatA, (3) upekSA - (chedana baMdhanAdi) karatA, (4) upAsanA (rakSaNa) karatA, (pa) (temanA svajanane) anujJA karatA, (6) mauna paNe (paraThavavA) jatAM. sUtra-pa21 thI pa27 (pa21) cha sthAnakone chadmastha sarvabhAvathI jANato nathI ane joto nathI. te A - dharmAstikAyane, adharmAstikAyane, AkAzane, zarIrarahita jIvane. paramANu pudgalane ane zabdane. A ukta cha sthAnane kevalajJAna-darzana yukta arihaMta, jina yAvat sarva bhAvathI jANe che ane jue che. (pa22) cha sthAnone vize sarva jIvone evI Rddhi, dhuti, yaza, baLa, vIrya, puruSakAra parAkrama nathI, te A - (1) jIvane ajIva karavo, (2)ajIvane jIva karavo, (3)eka samayamAM be bhASA bolavI, (4) svayaMkadhu karmane huM ve ke na vaMduM tevo nizcaya karavo (4) paramANu pudgalone chedavA, bhedavA ke agnikAya vaDe bALavA, (6)lokanA aMtathI bahAra alokamAM javuM. (A chamAMthI koI zakti nathI.) (pa23) cha javanikAya kahyA - pRthvIkAyika yAvat trasakAyika. (524) cha graho cha-cha tArAvALA kahyA che - zukra, budha, guru, maMgaLa, zani, ketu. (pa25) saMsAramAM rahela jIvo cha bhede che. te A - pRthvIkAyika yAvat trasakAyika. pRthvIkAyika cha gati - cha AgativALA kahyA che. te A - pRthvIkAyika pRthvIkAyikamAM upajato pRthvIkAya yAvat trasakAyamAMthI utpanna thAya ane te pRthvIkAyika, pRthvIkAyatvane choDato pRthvIkAya yAvat trasakAyamAM jAya. akAyanI cha gati - cha Agati che, e rIte yAvat trasakAya sudhI jANavu. (pa26) sarve jIvo cha bhede kahyA che, te A - AbhinibodhikajJAnI yAvat kevaLajJAnI ane ajJAnI. athavA sarve jIvo cha bhede kahyA che. ekendriya yAvat paMcendriya ane anindriyo. athavA sarve jIvo cha bhede kahyA-audArikazarIrI, vaikriyazarIrI, AhAraka-taijasa-kAzmaNazarIrI, azarIrI. (pa27) cha bhede tRNa vanaspatikAyiko kahyA che, te A - ajhabIja, mUlabIja, parvabIja, skaMdhabIja, bIjaruha ane saMmUcchima (bIja vinA uganArA.) sUtra-pa28 thI pa32 (pa28) cha sthAno sarve jIvone sulabha nathI. te A - 1.manuSyabhava, 2.AryakSetramAM janma, 3. sukulotpatti, 4.kevali prajJapta dharmazravaNa, 5.sAMbhaLelanI saddhahaNA, 6.zraddhA-pratIti -rUci karelanI kAyA dvArA sparzanA. (pa29) indriya viSayo cha kahyA - zrotrendriyathI sparzanendriya ane noindriya(mana)nA. (530) saMvara cha prakAre che - zrotrendriya saMvara yAvat sparzendriya saMvara, ane noindriya saMvara. asaMvara cha bhede - zrosendriya asaMvara yAvat sparzendriya asaMvara ane, mana asaMvara. (pa31) sukha cha prakAre che - zrotrendriya sukha yAvat noindriya sukha. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 93 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' duHkha cha prakAre che - zrotrendriya duHkha (asAtA) yAvat noindriya duHkha. (532) prAyazcitta cha bhede che - AlocanA yogya, pratikramaNa yogya, tadubhaya yogya, viveka yogya, vyutsargayogya, tapane yogya. sUtra-pa33 thI pa38 (533) cha prakAre manuSyo kahyA - jaMbUdvIpaja, dhAtakIkhaMDadvIpa pUrvArdhaja, dhAtakIkhaMDadvIpa pazcimArkaMja, puSkaravaradvIpAddha pUrvArdhaja, puSkaravaradvIpAddha pazcimArkaMja, aMtaAipaja. athavA manuSyo cha bhede che - saMmUcchima manuSyo traNa bhede - karmabhUmija, akarmabhUmija, aMtaAipaja. garbhaja manuSyo traNa prakAre - karmabhUmija, akarmabhUmija, aMtarliMpaja. (pa34) RddhimAna manuSyo cha bhede kahyA - arihaMta, cakravartI, baladeva, vAsudeva, jaMghAcAraNa, vidyAdhara. Rddhi-rahita manuSyo cha bhede kahyA che - hemavaMtaja - hairaNyavaMtaja - harivarSaja - ramyaja - kurukSetraja - aMtaradvIpa kSetranA manuSyo. (535) avasarpiNI cha prakAre kahI - suSamasuSamAM yAvat duSamaduSamAM. utsarpiNI cha prakAre kahI che - duSamaduSamA yAvat suSamasuSamAM. (536) jaMbUdvIpanA bharata-airAvata kSetramAM atIta utsarpiNImAM suSamasuSamAM ArAmAM manuSyo 6000 dhanuSa UMcA hatA, cha ardha (traNa) palyopamanuM parama Ayu pALatA. jaMbudvIpamAM bharata-airAvatakSetramAM A avasarpiNImAM suSama-suSamAmAM emaja jANavu. jaMbUdvIpamAM bharata-airavatamAM AgAmI utsarpiNImAM suSamasuSamAmAM emaja jANavu yAvatu Ayu pALaze. devakuru-uttarakurunA manuSyo 6000 dhanuSa UMcA, cha ardhapalyopamAyuvALA che. pUrvokta rIte dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdhamAM cAra AlApako yAvat puSkaravaradvIpanA pazcimArdhamAM cAra AlApako kahevA. (537) saMghayaNo cha bhede kahyA che - vajaRSabhanArAca saMghayaNa, RSabhanArA saMghayaNa, nArAca saMghayaNa, ardhanArAca, kIlikA, sevArta saMghayaNa. (538) saMsthAna cha bhede kahyA che. te A - samacaturasa, nyagrodha parimaMDala, sAdi, kunja, vAmana ane hUMDaka. sUtra-pa39 thI pa43 (539) anAtmabhAvavartI (kaSAyI) mATe cha sthAna ahita mATe, azubha mATe, azAMti mATe, akalyANa mATe, azubha paraMparA mATe thAya che. te A pramANe saMyamaparyAya, ziSyaparivAra, zrutajJAna, tapa, lAbha, pUjA satkAra. AtmabhAvavartI mATe cha sthAno hita mATe yAvat zubhaparaMparA mATe thAya - saMyamaparyAya yAvat pUjAsatkAra. (540) jAti Arya manuSya cha prakAre kahyA che. te A pramANe - (541) aMbaSTha, kalaMda, vaideha, vedagAyaka, harita ane cuMcaNa-ibhyajAti. (542) kulArcamanuSyo cha bheda-ugra, bhoga, rAjanya, isyAku, jJAna, kauravya. (543) lokasthiti che bhede kahI che. te A - AkAza pratiSThita vAyu, vAyu pratiSThita udadhi, udadhi pratiSThita pRthvI, pRthvI pratiSThita trasa sthAvara prANI, jIva pratiSThita ajIva, karmapratiSThita jIva. sUtrapaksa thI pa48 (54) cha dizAo kahI che - pUrva, pazcima, dakSiNa, uttara, Urdhva, adho. (1) A cha dizAmAM jIvonI gati pravarte che. e rIte (2) Agati, (3) vyutkrAMti, (4) AhAra, (5) vRddhi, (6) nivRddhi, (7) vipharvaNA, (8) gatiparyAya, (9) samudghAta, (10) kAlasaMyoga, (11) darzanAbhigama, (12) jJAnAbhigama, (13) jIvAbhigama, (14) ajIvAbhigama ema paMcendriya tiryaMca ane manuSyone paNa jANavu. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 94 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (545) cha kAraNe zramaNa nircantha AhAra grahaNa kare to te AjJAnuM ullaMghana karato nathI, te A pramANe (546) sudhA vedanIya zAMta karavA mATe vaiyAvacca,mATe, irSA samitinA pAlana mATe,, saMyamanI rakSA mATe, prANa TakAvavA mATe, dharmaciMtA mATe. (547) cha kAraNe zramaNa nircantha AhAra tyAga karI de to te AjJAnuM ullaMghana karato nathI, te A pramANe (548) roga Ave tyAre, upasarga Ave tyAre, titikSA-sahiSNutA keLavavA mATe, brahmacaryanI rakSA mATe, prANIdayA mATe, tapa hetuthI, zarIrano tyAga karavA mATe (AhArane taje). sUtrapa9 (549) cha kAraNe AtmA unmAdane pAme. te A - (1) arahaMtano avarNavAda bolatA, (2) arahaMta prajJapta dharmano avarNavAda bolatA, (3) AcArya-upAdhyAyano avarNavAda bolatA, (4) caturvarNa saMghano avarNavAda bolatA, (5) yakSAvezathI, (6) mohanIya karmanA udayathI. sUtra-pa9 (papa0) pramAda cha bhede - madya pramAda, nidrA pramAda, zabdAdi viSaya pramAda, kaSAya pramAda, dhuta pramAda, pratilekhanA saMbaMdhI pramAda. sUtra-papa1 thI 560 (551) pramAdapUrvaka karAtI paDilehaNA cha bhede kahI che (552)-(1) ArabhaTA-utAvaLathI, (2) saMmardo-vastrAdinuM mardana karIne, (3) mosalI-vastranuM paraspara saMghaTTana karIne, (4) prasphoTanA-vastrona jhATakIne, (5) vikSiptA-pratilekheita vastrane apratilekheita vastra para mUkavuM , (6) vedikA-vidhipUrvaka na besavuM. (553) apramAda paDilehaNA cha bhede kahI che, te A pramANe(papa4)(1)anartitA, (2)avalita, (3)anAnubaMdhI, (4) amosalI, (5) chapurimAdi, (6) prANavizodhi. (papapa) cha vezyAo kahI che - kRSNalezyA yAvat zuklalezyA. paMcendriya tiryaMcone A ja cha lezyA kahI, e rIte manuSya ane devone paNa che. (556) devendra devarAja zakranA soma mahArAjane cha agramahiSI che. devendra devarAja zakranA yama mahArAjane cha agramahiSI che (papa7) izAna devendranI madhyama parSadAnA devonI sthiti cha palya. (papa8) cha dikakumArI mahattarikAo kahI che - rUpA, rUpAMzA, surUpA, rUpAvatI, rUpakAMtA, rUpaprabhA. cha vidyukumArI mahattarikAo kahI che, te A - AlA, zukrA, zaterA, saudAminI, indrA, ghanavidyutA. (papa9) nAgakumArendra nAgakumAra rAjA dharaNanI cha agramahiSIo kahI - AlA, zakA, zaterA, saudAminI, indrA, ghanavidyutA. nAgakumArendra nAgakumAra rAjA bhUtAnaMdanI cha agramahiSIo kahI - rUpA, rUpAMzA, surUpA, rUpavatI, rUpakAMtA, rUpaprabhA. jema dharaNanI tema sarve dakSiNa diphakendranI yAvatu ghoSanI ane jema bhUtAnaMdanI tema sarve uttara dikakendranI yAvatuM mahAghoSanI agramahiSIo jANavI. (pa60) nAgakumArendra nAgakumAra rAjA dharaNanA 6000 sAmAnika devo kahelA che, e rIte bhUtAnaMda yAvat mahAghoSa indranA paNa jANavA. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 95 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sUtra-pa61 avagrahamati ja bhede che - kSipra grahaNa kare, bahu grahaNa kare, bahuvidha grahaNa kare, dhruva grahaNa kare, anizrita grahaNa kare, asaMdigdha grahaNa kare. IhAmati bhede che - kSipra yAvat asaMdigdha grahaNa kare. avAyamati cha bhede - kSipra yAvat asaMdigdha. dhAraNA cha bhede kahI - bahu - bahuvidha - purANa - durdhara - anizrita - asaMdigdha dhAraNa kare. sUtra-pa62 (562) cha bhede bAhya tapa kahyo che - anazana, uNodarI, bhikSAcaryA, rasatyAga, kAyakleza pratisaMlInatA. cha bhede atyaMtara tapa kahyo che, te A - prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna, vyutsarga. sUtra-pa63 (pa63) vivAda cha bhede kahyo - (1) avaqSkaya-prAraMbhe samaya vitAvI,avasare vAdIne uttara Apavo (2) uSpaSkaya-pUrNa taiyArI pachI avasare vivAda kare. (3) anuloma karIne-sabhApatine anukuLa banAvI vivAda kare., (4) pratiloma karIne- sabhApatine anukuLa banAvI vivAda kare. (5) bheda karIne-sabhyomAM matabheda utpanna karIne. (6) bheLavIne- vivAdanI mukhya vyaktIne pakSamAM karIne. sUtra-pa64 prANI cha bhede che - beindriya, teindriya, caurindriya, saMmUcchima paMcendriya tiryaMcayonika, teukAyika, vAyukAyika. sUtra-pa65 gocara caryA cha bhede che - peTA, ardhapeTA, gomutrikA, pataMgavIthikA, saMbakkavRttA, gatvA pratyAga-A. sUtra-pa66 jaMbudvIpe meru parvatanI dakSiNe A ratnaprabhA pRthvImAM cha apakAMta-mahAnarako kahyA - lola, lolupa, uddadhu, nirdadhu, jaraka, prajaraka. cothI paMkaprabhA pRthvImAM cha apakrAMtata mahAnarako kahyA che - Ara, vAra, mAra, raura, rota, khADakhaDa. sUtra-pa67 - brahmaloka kalpamAM cha vimAna prastaTo kahelA che, te A - araja, viraja, niraja, nirmala, vimitara, vizuddha. sUtra-pa68 jyotiSendra jyotiSarAja caMdranA cha nakSatro, pUrvabhAga samakSetrI ane 30 muhUrtanA kahyA che. te A - pUrvabhAdrapadA, kRtikA, maghA, pUrvAphAlganI, mUla, pUrvASADhA. - jyotiSendra jyotiSarAja caMdranA cha nakSatro naktabhAgA, ardha-kSetravALA ane 15 muhUrtavALA kahyA che. te A - zatabhiSA, bharaNI, Adra, AzleSA, svAtI, jyeSThA. jyotiSendra jyotiSarAja caMdranA cha nakSatro ubhayabhAgA, doDha kSetravALA, 45-muhartavALA kahyA che. te A - rohiNI, punarvasu, uttarAphAlvanI, vizAkhA, uttarASADhA, uttarAbhAdrapadA, sUtra-pa69 thI pa72 (pa69) abhicaMdra kulakara 100 dhanuSa UMcA-UMcAIthI hatA. (pa70) cAturaMga cakravartI rAjA bharata cha lAkha pUrva sudhI mahArAja hatA. (pa71) puruSAdAnIya pArtha arihaMtane deva-manuSya-asura yukta parSadAne vize aparAjita evA 600 vAdI muninI saMpadA hatI. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 96 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga" vAsupUjya arihaMte 600 puruSo sAthe muMDa thaI yAvat dIkSA lIdhI. caMdraprabha arihaMta cha mAsa sudhI chadmasthapaNe rahyA. (572) teindriya jIvono AraMbha na karanArane cha bhede saMyama thAya. te A - dhrANamaya saukhyathI bhraSTa nA thAya. dhrANamaya duHkhathI joDAya nahIM. jillAmaya saukhyathI bhraSTa na thAya. e pramANe yAvat sparzamaya jANavu. teindriya jIvono AraMbha karanAra cha prakArano asaMyama kare che. te - dhrANamaya saukhyathI bhraSTa thAya, dhrANamaya duHkha sAthe joDAya yAvat sparzamaya duHkha sAthe joDAya che. sUtra-pa73 (1) jaMbudvIpamAM cha akarmabhUmi kahI che, te A - haimavata, hairaNyavata, harivarSa, ramyavarSa, devakuru, uttarakuru. (2) jaMbudvIpamAM cha varSakSetra kahyA che - bharata, airavata, haimavata, hairaNyavata, harivarSa, ramyaphavarSa. (3) jaMbudvIpamAM cha varSadhara parvato kahyA che - laghuhimavata, mahAhimavata, niSadha, nIlavaMta, rukima, zikharI. (4) jaMbudvIpamAM meru-dakSiNe cha phUTo kahyA che-laghuhaimavata, vaizramaNa, mahAhaimavata, vaiDUrya, niSadha, rucakakUTa. (5) jaMbudvIpanA meruparvatanI uttare cha kUTo kahyA che - nIlavaMtakUTa, upadarzanakUTa, rukimakUTa, maNikaMcanakUTa, zikharikUTa, tigicchikUTa. (6) jaMbadvIpamAM cha mahAdraho che- padmadraha, mahApadmadraha, tigicchidraha, kesarIdraha, mahApoMDarikadraha, puMDarIka draha. (7) tyAM cha devIo mahaddhika yAvat palyopama sthitika che. te A - zrI, zrI, dhRti, kIrti, buddhi, lakSmI. (8) jaMbudvIpa nA merunI dakSiNe cha mahAnadIo kahI che - gaMgA, sidhu, rohItA, rohItAMzA, harI, harIkAMtA. (9) jaMbudvIpanA meruparvatanI uttare cha mahAnadIo kahI che - narakAMtA, nArIkAMtA, suvarNakulA, raumyakulA, raktA, raktavatI. (10) jaMbadvIpamAM meruparvatanI pUrve sItA mahAnadInA baMne kinAre cha aMtaranadIo kahI che - grAhatI, drahavatI, paMkavatI, taptakalA, mattajalA, unmattajalA. (11) jaMbadvIpanA merunI pazcime sItAdA mahAnadInA baMne kinAre cha aMtara nadIo kahI che - kSIrodA, siMhazrotA, aMtarvAhinI, ummimAlinI, phenamAlinI, gaMbhIramAlinI. (12 thI 22) dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArphamAM cha akarmabhUmio kahI che. haimavata, ityAdi jaMbUdvIpamAM kahyuM tema ahIM paNa kahevuM. yAvat (23 thI 55) puSkaradharadvIpArdhanA pazcimArdhamAM paNa ema kahevuM. sUtra-pa74 | Rtuo cha kahI - prAvR, varSA, zarada, hemaMta, vasaMta, grISma. sUtra-pa75 cha avamAtra (kSayadina) kahyA che - trIjo, sAtamo, agiyAramo, paMdaramo ane ogaNIsamo, tevIsamo pakSa. cha adhikarAtri (vRdvidina) kahyA che - cotho, AThamo, bAramo, soLamo, vIsamo, covIsamo pakSa sUtra-pa76 thI 178 (pa76) Abhinibodhika jJAnano cha bhede arthAvagraha kahela che. te A - zrotrendriya arthAvagraha yAvatu noindriya arthAvagraha. (577) avadhijJAna cha bhede kahyuM che, te A pramANe- AnugAmika, anAnugAmika, vartamAnaka, hIyamAnaka, pratipAtI, apratipAtI. (pa78) sAdhu-sAdhvIne A cha prakAranA avacana bolavA na kalpe. te A - alikavacana, hIlitavacana, khisita vacana, kaThoravacana, gRhasthavacana ane upazAMta kaSAya punaH udIravA rUpa vacana. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 97 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sUtra-pa79 thI 183 (579) kalpa (sAdhu AcAra)nA cha prastAro-moTA prAyazcItta kahyA che - (1) prANAtipAtanI vANIne bolato, (2) mRSAvAdanI vANIne bolato, (3) adattAdAnanI vANIne bolato, (4) aviratinI vANIne bolato, (5) apuruSavAdane bolato, (6) dAsavAdane bolato, A cha AcAranA prastAra prastArIne samyak paripUrNa na karato, te sthAnane prApta thAya. (prAyazcittano bhAgI thAya.) (580) sAdhu AcAranA cha palimaMyU (ghAtaka) kahyA che - (1) kaukucita, saMyamano vighAtaka che. (2) maukharya, satya vacanano vighAtaka che. (3) cakSulolupa, iryApathikAno vighAtaka che. (4) titiNika, eSaNAgocarano vighAtaka che. (5) icchAlobhika, mukti mArgano vighAtaka che. (6) mithyAnidAnakaraNa, mokSa mArgano vighAtaka che, bhagavaMte sarvatra anidAnatA prazaMsI che. (581) kalpasthiti cha prakAre kahI - sAmayika kalpasthiti, chedopasthApanIya kalpasthiti, nirvizamAnaka kalpasthiti, nirviSTa kalpasthiti, jina kalpasthiti ane sthavira kalpasthiti. (582) zramaNa bhagavaMta mahAvIra nirjaLa chaThTha bhakta vaDe muMDa yAvat pravrajita thayA. nirjaLa chaThThabhakta vaDe anaMta anuttara yAvat utpanna thayuM. nirjaLa cha3 vaDe siddha yAvat sarva duHkhathI mukta thayA. (583) sanakumAra ane mAhendra devalokanA vimAno UMcAIthI 600 yojanA kahyA che. sanaskumAra mahendra kalpanA devonA bhavadhAraNIya zarIra UMcAI vaDe utkRSTathI cha hAthanA kahelA che. sUtra-584 thI 586 (584) bhojana pariNAma cha bhede che - manojJa, rasika jhINanIya, bRhaNIya, madanIya, darpaNIya. viSa pariNAma cha bhede che - dRSTa, bhukta, nipatita, mAMsAnusArI, zoNitAnusArI, asthimajjAnusArI. (585) prazna cha bhede kahyA - saMzayaprazna, budgahaprazna, anuyogI, anuloma, tathAjJAna, atathAjJAna. (586) camaracaMcA rAjadhAnI utkRSTathI upapAta vaDe cha mAsanA virahavALI che. dareka indrasthAna utkRSTathI upapAta vaDe cha mAsanA virahavALI che. adhaHsaptamI pRthvI utkRSTathI upapAta vaDe cha mAsanA virahavALI che. siddhigati utkRSTathI cha mAsa upapAta virahita che. sUtra-587 / pa88 (587)AyubaMdha cha bhede kahyo che - jAtinAma nidhatta, gatinAma nidhatta, sthitinAma nidhatta, avagAhanAnAmAM nidhatta, pradezanAma nidhatta, anubhAvanAma nidhatta - Ayu. nairayikane cha bhede AyubaMdha kahyo - jAti yAvat anubhAva-nAmanidhattAyu. e rIte vaimAnika sudhI jANavu. nairayiko niyamAM cha mAsa zeSAyu rahetA parabhavanuM Ayu bAMdhe. e rIte asura yAvat svanitakumAra jANavA. asaMkhyAta varSAyuvALA saMjJI paMcendriya tiryaMco niyamathI cha mAsa zeSAyu rahetA parabhavanuM Ayu bAMdhe. asaMkhyAta varSAyu saMjJI manuSyo paNa temaja jANavA. vANavyaMtara, jyotiSka, vaimAnikono AyuSyabaMdha nArakonI jema jANavo. (588) bhAva cha bhede - kahyo che, te A cha - audayika, aupathamika, kSAyika, lAyopathamika, pAriNAmika, saMnipAtika. sUtra-pa89 thI 291 (589) pratikramaNa cha bhede kahyuM - uccAra pratikramaNa, prasavaNa pratikramaNa, itvarika, yAvatruthika, jaMkiMcimicchA, svapnAMtika. (pa90) kRtikA nakSatranA cha tArA che, AzleSA nakSatranA cha tArA kahyA che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 98 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (591) jIvo. cha sthAne nirvartita pudgalone pApakarmapaNe ekatra karyA che - kare che - karaze. pRthvIkAyanivartita yAvat trasakAyanivartita. e rIte caya, upacaya, baMdha, udIraNa, vedana, nirjarA jANavA. cha pradezavALA skaMdho anaMtA kahyA - cha pradeza avagADha pudgalo anaMtA kahyA. cha samaya sthitika pudgalo anaMtA kahyA. cha guNa kALA pudgalo yAvat cha guNa rUkSa pudgalo anaMtA kahyA che. - sthAna-uno muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 99 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sthAna-7 sUtra-pa92 | gaNa apakramaNa-tyAga karavAnA sAta kAraNo kahyA che. te A - (1) mane sarva dharma ruce che. (2) mane amuka dharma ruce che, amuka nathI rucatA. (3) sarva dharmomAM mane saMdeha che. (4) mane koIka dharmamAM saMdeha che, koIkamAM nathI. (5) sarve dharmonuM jJAna huM bIjAne ApavA IcchuM chuM. (6) huM keTalAka dharmonuM jJAna bIjAne ApavA IcchuM chuM ane keTalAkane ApavA Icchato nathI. (7) huM ekalavihAra pratimA svIkArIne vicaravA icchuM chuM. sUtra-pa93 virbhAgajJAna sAta bhede kahyuM - (1) eka dizAmAM sarva lokane jANe, (2) pAMca dizAmAM sarva lokane jANe, (3) jIvane kriyAnuM AvaraNa che, karmanuM nahi tema jANe, (4) jIva pudgala nirmitaja che tema jANe, (5) jIva pudgala nirmita nathI tema jANe, (6) jIva rUpI che tema jANe, (7) sarve dazyamAna jagata jIva che tema jANe. temAM (1) prathama vibhRgajJAna A che- koI tathArUpa zramaNa-brAhmaNane virbhAgajJAna utpanna thAya che. tyAre te te utpanna vibhaMgajJAnathI pUrvane-pazcima ne-dakSiNane ke uttaradizAne athavA urdhvamAM yAvatuM saudharmakalpane jue che. tene ema thAya che ke - mane atizaya jJAna, darzana utpanna thayela che, tethI eka dizi lokAbhigama che. keTalAka zramaNo. ke brAhmaNo ema kahe che ke - pAMca dizAmAM lokAbhigama che. je loko ema kahe che te mithyA kahe che. (2) have bIjuM virbhAgajJAna kahe che - jyAre tathArUpa zramaNa ke brAhmaNane virbhAgajJAna utpanna thAya che. te te samutpanna vibhaMgajJAna vaDe pUrva-pazcima-dakSiNa-uttara ke urdhvadizAne yAvat saudharmakalpa sudhI jue che. temano A abhiprAya che ke mane atizayavALA jJAna, darzana utpanna thayA che tene paMcadizi lokAbhigama che. keTalAka zramaNabrAhmaNa ema kahe che ke - eka dizi lokAbhigama che, jeo ema kahe che te mithyA che. (3) have trIjuM virbhAgajJAna kahe che - jyAre tathArUpa zramaNa-brAhmaNane virbhAgajJAna utpanna thAya che, tyAre te zramaNa ke mAhaNa samutpanna vibhaMgajJAnathI dekhe che. te kahe che - prANano atipAta karatA, mRSAne bolatA, adattane grahaNa karatA, maithunane sevatA, parigrahane grahaNa karatA, rAtribhojana karatAne dekhe che, paNa tenA hetubhUta karmane joto nathI. tene ema thAya che ke - mane atizayavALA jJAna, darzana che. tethI kriyAvaraNa jIva che. keTalAka zramaNa-mAhaNa kahe che - kriyA AvaraNa jIva nathI, paNa karyAvaraNa jIva che. je A kahe che te mithyA che. (4) have cothuM virbhAgajJAna kahe che - jyAre tathArUpa zramaNa-mAhaNane virbhAgajJAna utpanna thAya che, tyAre te samutpanna vibhaMgajJAna vaDe devone ja dekhe che. bAhya-atyaMtara pugalone grahaNa karIne ekatva ke anekatva rUpane sparzIna, phoravIne, pragaTa thaIne viku, vikrvIne rahe che. tene ema thAya che ke - mane atizayita jJAna, darzana utpanna thayA che-jIva mudagra che. keTalAka zramaNa-brAhmaNa ema kahe che- amudagra jIva che. jeo Ama kahe che te mithyA kahe che. (5) have pAMcamuM virbhAgajJAna kahe che - jyAre tathArUpa zramaNa ke mAhaNane yAvat upaje che, te te samutpanna virbhAgajJAnathI devone ja dekhe che te kahe che - bAhya-atyaMtara pula grahaNa karyA sivAya pRtha ke vividharUpe yAvat vaikriya karIne rahe che. tene ema thAya che ke - yAvat amudagra jIva che. keTalAka zramaNa-mAhaNa ema kahe che - mudagra jIva che. jeo Ama kahe che te khoTuM che. (6) have chaThuM virbhAgajJAna kahe che - jyAre tathArUpa zramaNa-mAhaNane virbhAgajJAna utpanna thAya che. te te samutpanna vibhaMgajJAnathI devone ja jue che - bAhya-atyaMtara pudgalone grahaNa karIne ke na karIne pRthak ke vividharUpe sparzIne yAvat vipharvIne rahe che. tene ema thAya ke mane atizaya jJAna-darzana utpanna thayA che. jIva rUpI che. keTalAka zramaNa-mAhaNa ema kahe che ke - jIva arUpI che. jeo Ama kahe che, te mithyA kahe che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 100 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (7) have sAtamuM virbhAgajJAna kahe che - jyAre tathArUpa zramaNa ke mAhaNane virbhAgajJAna upaje che, tyAre te samutpanna jJAna vaDe dekhe che - sUkSma vAyukAyathI spaSTa porgalakAyane kaMpatu, vizeSa kaMpatu, cAlatu, kSobha pAmatuM, sparzatu, ghaTTana karatu, preratu te - te bhAvane pariNamatuM joIne tene ema thAya ke - mane atizaya jJAna, darzana utpanna thayA che. Aba badhA jIva che. keTalAka zramaNa ke mAhaNa kahe che - jIva ane ajIva che. jeo Ama kahe che te mithyA kahe che. tevAne A cAra jIvanikAya yathArtha samajAyA nathI, te A - pRthvI, apu, tela, vAyukAyiko. A cAra nikAyo. vize mithyAdaMDane pravartAve che. A sAtamuM virbhAgajJAna. sUtra-pa94 thI 596. (pa94) yoni saMgraha sAta bhede kahyo che - aMDaja-iMDAthI utpanna, potaja-cAmaDInAM AvaraNa vinA utpanna thanArA, jarAyuja-carma AvaraNa rUpa, rasaja-rasamAM utpanna thanAra, saMsvedaja-pasInAthI utpanna, saMmUcchimajasaMyoga vinA upanna, ubhinna-bhUmi bhedIne utpanna thanAra. aMDaja jIva sAta gatika, sAta Agatika kahyA che - aMDaja jIva, aMDajamAM upajato, potajamAMthI yAvat ubhijjomAMthI utpanna thAya che. te ja aMDaja, aMDajapaNAne choDato aMDajapaNe, potajapaNe yAvat ubhinnapaNe utpanna thAya. potaja sAta gati ane sAta AgativALA che. e rIte sAte jIvonI gati Agati kahevI. yAvat ubhijja (sudhI A pramANe kahevuM.) (pa95) AcArya-upAdhyAyane gaNamAM sAta saMgraha sthAno kahyA che - AcArya-upAdhyAya gaNamAM AjJA, dhAraNAne samyak pravartAvanAra hoya che. e rIte pAMcamA sthAna mujaba AcArya-upAdhyAya gaNamAM pUchIne pravRtti karanAra hoya, pUchaDyA vinA nahIM. AcArya-upAdhyAya gaNamAM aprApta upakaraNane samyapha rIte prApta kare. AcArya upAdhyAya pUrve prApta upakaraNone samya rIte saMrakSaNa ane saMgopana kare, asamyak rIte nahIM. AcArya-upAdhyAyane gaNamAM sAta asaMgraha sthAno kahyA che - AcArya upAdhyAyane gaNamAM AjJA ke dhAraNAne samyak rIte pravartAvanAra na hoya - yAvat - upakaraNone samya saMrakSaNa, saMgopana na kare. (596) piMDeSaNAo sAta kahI che. sAta pANeSaNAo kahI che. sAta avagraha pratimAo kahI che. sAta samaikaka kahyA che. sAta mahA adhyayano kahyA che. sapta saptamikA bhikSu pratimA 49 ahorAtra vaDe tathA 196 bhikSA dattithI yathAsUtra, yathAartha yAvat ArAdhita thAya. sUtrapa97 adholokamAM sAta pRthvIo kahI che, sAta ghanodadhi, sAta ghanavAta, sAta tanuvAto, sAta AkAzAMtaro kahyA che. A sAta AkAzAMtaromAM sAta tanuvAto sthita che. sAta tanuvAtomAM sAta ghanavAto sthita che. sAta ghanavAtomAM sAta ghanodadhi sthita che. sAta ghanodadhimAM piMDalaka, puSpa bhAjana saMsthAna saMsthita sAta pRthvIo kahI che. te A pahelI yAvat sAtamI. A sAte pRthvInA sAta nAmo kahyA che, te A - dharmA, vaMzA, zailA, aMjanA, rijhA, maghA, mAghavatI. A sAtenA sAta gotro kahyA che. te A - ratnaprabhA, zarkarA prabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tamaHprabhA, tamastamaprabhA. sUtra-pa98 thI 601 (598) bAdara vAyukAyika sAta bhede kahyA - pUrvavAyu, pazcimavAyu, dakSiNavAyu, uttaravAyu, UMcovAyu, adhovAyu, vidizAvAyu. (pa99) sAta saMsthAno kahyA che - dIrgha, sva, vartuLa, cusa, caturasa, pRthula ane parimaMDala. (100) sAta bhayasthAno kahyA che - Ihaloka bhaya, paraloka bhaya, akasmAta bhaya, vedanA bhaya, maraNa bhaya ane apakIrti bhaya. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 101 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (101) sAta kAraNe chadmastha jaNAya che - jIvono vinAza karanAra hoya, mRSA bolanAra hoya, datta lenAra hoya, zabda-sparza-rasa-rUpa-gaMdha bhogavanAra hoya, pUjA satkAra anumodanAra hoya, A sAvadya che tema kahI tene sevanAra hoya, jevuM bole tevuM AcaranAra na hoya. - sAta kAraNe kevalI jaNAya che - prANIno vinAza karanAra na hoya yAvat jevuM bole tevuM AcaraNa karanAra hoya. sUtra-602 sAta mUla gotro kahyA che - kAzyapa, gautama, vatsa, kutsa, kauzika, maMDava, vAziSTa. je kAzyapo che te sAta bhede che - kAzyapa, zAMDIlya, gauDa, vAla, maujakI, parvaprekSakI, varNakRSNa. gautama sAta bhede che - gautama, garga, bhAradvAja, aMgirasa, zarkarAbha, bhAskarAbha, udakAtmabha. vatso che te sAta bhede che - vatsa, Agneya, maitreya, svAmilI, zelaka, asthisana, vItakarma. kutso che te sAta bhede che - kutsa, maurzalAyana, piMgalAyana, kauDInya, maMDalIka, hArita, somaja. kauzIko che te sAta bhede che - kauzIka, kAtyAyana, zAlaMkAyana, golikAyana, pakSikAyana, Agneya, lohIta. maMDava che te sAta bhede che - maMDava, ariSTa, saMmukta, taila, elApatya, kAMDIlya, kSArAyana. vAziSTho che te sAta bhede che - vAziSTa, ujAyana, jArekRSNa, vyAdhrApatya, kauDInya, saMjJI ane pArAsara. sUtra-603 sAta mUla nayo kahyA, te A pramANe - naigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUDha, evaMbhUta. sUtra-604 thI 643 (604) sAta svaro kahyA che - te A pramANe(605) Sa4, RSabha, gaMdhAra, madhyama, paMcama, daivata, niSAda. (606) A sAta svaronA sAta svarasthAna kahyA che - te A pramANe(607) Sa% jijanA agrabhAge, RSabha svara hRdayathI, gAMdhAra kaMTha vaDe jIbhanA madhya bhAge madhyama, (108) nAsA vaDe paMcama, dhaivata daMtoSTha vaDe, mastaka vaDe niSAda. A sAta svarasthAno kahyA. (609) sAta svaro jIvanizritA kyA che - te A pramANe(610) Sa4 - mayurano svara, RSabha - kUkaDAno svara, gaMdhAra - haMsano svara, madhyama - gavelakano svara. (611) paMcama - vasaMta mAsamAM koyalano svara, dhaivata - sArasa ane krauMcano svara, niSAda-hAthIno svara. (612) sAta svaro ajIvanizritA kahyA - te A pramANe(613) Sa6 - mRdaMgano svara, RSabha - gomukhIno svara, gaMdhAra - zaMkhanAda, madhyama - jhallarIno. (614) paMcama - cAra caraNothI sthi. godhikA, dhaivata - Dholano, niSAda - mahAbherIno svara. (615) A sAta svaranA sAta lakSaNo che. te A pramANe (616) SajathI vRtti pAme ane karela kArya nAza na pAme vaLI gAya, mitra, putronI prApti thAya che tathA strIone vallabha thAya che. (617) RSabhathI aizvarya, senApatya, dhana, vastra, gaMdha, alaMkAra, strI ane zayana. (618) gaMdhArathI gIta-yuktijJa, vajavRtti, kalAnI adhikatA, kAvyaprajJA, anya zAstromAM pAraMgatatA. (619) madhyama svara saMpanna sukhe jIvanAra, khAto, pIto, dAna deto ane madhyama svara Azrita thAya che. (620) paMcama svara saMpanna rAjA, zUra, saMgrahakartA, aneka gaNano nAyaka thAya. (621) revata (dhaivata) svara saMpanna kalApriya, zAkunika, vAgarika, zaukarika, macchImAra thAya che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 102 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' (622) niSAda svaravAlA cAMDAla, mala, sekA, anya pApakarmI, goghAtaka, cora thAya che. (623) A sAta svaronA traNa grAma kahyA che - Sa4 grAma, madhyama grAma, gaMdhAra grAma. Saja grAmanI sAta mUInA kahI che. te A pramANe(624) maMgI, kauravIya, harI, rajanI, sArakAMtA, sArasI, zuddha SajA. (625) madhyama grAmanI sAta mUchanAo kahI che te A pramANe(626) uttaramaMdA, rajanI, utarA, uttarAsamA, azvakaMtA, sauvIrA, abhIru. (627) gaMdhAra grAmanI sAta mUchanA kahI che. te A pramANe(128) naMdI, kSudrimAM, pUrimAM, zuddhagaMdhArA, uttaragaMdhArA, mUrchA. (629) suSutara AyAmA niyamathI chaThThI jANavI. utarAyatA ke koDImAtA sAtamI mUcha che. (630) sAta svaro kyAMthI utpanna thAya che ? geyanI kaI yoni hoya che ? ucchavAsa kAla keTalA samayano che? geyanA keTalA AkAro che? (631) sAta svara nAbhithI utpanna thAya che, gItanI rudita yoni che, pAda samAna ucchavAso che, geyanA traNa AkAro che. | (632) geyanA AkAra traNa che - maMda svarathI AraMbha kare, madhyamAM svaranI vRddhi kare ane aMtamAM svarane kramazaH hIna kare. | (633) geyanA cha doSa, ATha guNa, traNa vRtto, be bhaNitI, je jANaze te suzikSita raMgamaMDapa madhye sArI rIte gAI zakaze. (634) geyanA cha doSo - bhIta, dvata, laghusvara, tAlarahita, kAkasvara ane nAsikya, e rIte gIta na gAvuM. (635) geyanA ATha guNa - pUrNa, rakta, alaMkRta, vyakta, avisvara, madhura, sama, sukumAra. (636) geyanA bIjA guNa - ura, kaMTha-zira dvArA prazasta, mRdu-ribhita-padabaddha gavAya, samatAlanA prakSepavALu ane sAta svarothI sama gavAya. (637) geyanA bIjA guNa - nirdoSa, sArayukta, hetuyukta, alaMkRta, upavIta, sopacAra, mitta ane madhura. (638) geyanA traNa vRtta - sama, ardhasama, sarvatra viSama. A sivAya cotho bheda nathI. (639) be bhaNitiyA - saMskRta ane prAkRta, RSioe bene prazasta kahI, temAM gAvuM. (140) kevI strI madhura gAya che ? khara ane rUkSa svare koNa gAya che ? kevI strI catura gAya che ? koNa maMda svare gAya che ? koNa zIdhra gAya che ? (641) kevI strI visvarathI gAya che ? zyAmA madhura gAya che, kALI strI para ane rUkSa gAya che, gorI strI catura gAya che, kANI maMda ane AMdhaLI zIdhra gAya che. (642) pIMgaLA strI visvara gAya che. sAta svaro sama che - taMtrIsama, tAlasama, pAdasama, layasama, gRhasama, zvAsocchavAsasama, saMcArasama. (643) sAta svara, traNa grAma, 21 mUInA, 49 tAna che. sUtra-64 thI 658 (64) sAta prakAre kAyakleza tapa kahyo che. te A - sthAnAtiga-ubhA rahevuM, ukuTukAsanika-urdu Asane besavuM, pratimAsthAyI- samaya maryAdA nizcita karI kAyotsarga karavo, vIrAsanika- virAsane besavuM,, naiSadhikapalAMThIvALI besavuM, daMDAyatika-daMDa samAna sIdhA suvuM,, laMgaDazAyI-vAMkI lAkaDInI jema zayana karavuM. (645) jaMbUdvIpamAM sAta varSakSetro kahyA- bharata, airAvata, haimavata, hairaNyavata, harivarSa, ramyavarSa, mahAvideha. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 103 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' jaMbUdvIpamAM sAta varSadhara parvato kahyA - sula himavaMta, mahAhimavaMta, niSadha, nIlavaMta, rUkamI, zikharI, meru. jaMbUdvIpamAM sAta mahAnadIo pUrvAbhimukha thaI lavaNa samudramAM maLe che - gaMgA, rohItA, harItA, zItA, narakAMtA, suvarNakUlA, raktA. jaMbUdvIpamAM pazcima sanmukha vahetI sAta mahAnadIo lavaNa samudramAM maLe che - siMdhu, rohitAzA, harikAMtA, zItodA, nArIkAMtA, rUpyakUlA, raktavatI. dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvAddhamAM sAta kSetro kahyA che - bharata yAvat mahAvideha. dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvAddhamAM sAta varSadhara parvato kahyA che - cUla himavAna yAvat meru. khaMDamAM pUrvAddhamAM pUrvadizAbhimukha vahetI sAta mahAnadIo kAlodasamudramAM maLe che-gaMgA yAvat raktA. dhAtakIkhaMDanA pUrvAddhamAM pazcimAbhimukha vahetI sAta mahAnadI lavaNasamudramAM maLe che-siMdhu yAvat raktavatI. dhAtakIkhaMDamAM pazcimAddhamAM kSetro Adi e rIte ja che. vizeSa e - pUrvAbhimukha vahetI nadI lavaNasamudramAM maLe che, pazcimAbhimukha vahetI nadIo kAloda samudramAM maLe che. puSkaravaradvIpAddhamAM pUrvAddhamAM sAta kSetro Adi temaja che. vizeSa e ke - pUrvAbhimukha nadIo puSkaroda samudramAM maLe che. pazcimAbhimukha nadIo kAloda samudramAM maLe che. bAkI pUrvavat . e rIte pazcimAddhamAM paNa che. vizeSa e ke - pUrvAbhimukha nadI kAlodamAM, pazcimAbhimukha puSkarodamAM maLe che. sarvatra varSakSetro, varSadhara parvato, nadIo kahevA joIe. (646) jaMbudvIpanA bharatakSetramAM atIta utsarpiNImAM sAta kulakara thayA. te A pramANe(647) mitradAma, sudAma, supArzva, svayaMprabha, vimaladoSa, sughoSa ane mahAghoSa. (648) jaMbudvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM sAta kulakaro thayA. te A pramANe(649) vimalavAhana, cakSuSmAnuM, yazasvAna, abhicaMdra, prasenajita, marudeva, nAbhi. (650) A sAta kulakaronI sAta patnIo hatI. te A pramANe(651) caMdrayazA, caMdrakAMtA, surUpA, pratirUpA, cakSukAMtA, zrIkAMtA, marudevI. (652) jaMbudvIpamAM bharata kSetramAM AgAmI utsarpiNImAM sAta kulakaro thaze. te A pramANe(653) mitravAhana, subhoma, suprabha, svayaMprabha, datta, suhuma, subaMdhu. (pAThAMtarathI zubha, surUpa). (6pa4) vimalavAhana kulakaranA kAle sAta prakAranA vRkSo upabhogamAM zIdhra AvatA hatA. te A pramANe(6papa) maghAMga, bhaMga, citrAMga, citrarasA, mayaMga, anagna, kalpavRkSa. (656) daMDanIti sAta bhede kahI che - hakkAra, makkAra, dhikkAra, paribhASA, maMDalabaMdha, cAraka, chaviccheda. (657) pratyeka cAturaMta cakravartI rAjAne sAta ekendriya ratno kahyA che - cakraratna, chatraratna, daMDaratna, asiratna, maNiratna, kAkaNiratna. pratyeka cAturaMta cakravartI rAjAne sAta paMcendriya ratno kahyA che - senApati, gRhapati, vartukI, purohIta, strI, azva, hasti. (658) sAta kAraNe duSamakALa Avelo jANavo - akALa varSA, kAle na varase, asAdhunI pUjA, sAdhu nA pUjavA, gurujana prati mithyAbhAva, manoduHkhatA, vacanaduHkhatA. sAta kAraNe suSamakALa Avelo jANavo - akAle na varase, kAle varSA, asAdhu na pUjAya, sAdhu pUjavA, gurujana prati samyak bhAva, manosukhatva, vacana sukhatva. sUtra-6pa9 thI 662 (6pa9) saMsArI jIvo sAta bhede kahyA che. te A - nairayiko, tiryaMcayoniko, tiryaMcayonistrIo, manuSyo, manuSya strI, devo, devIo. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 104 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (660) Ayuno bheda sAta prakAre che - te A pramANe(661) adhyavasAyathI, nimittathI, AhArathI, vedanAthI, parAghAtathI, sparzathI, zvAsocchavAsadhanathI. (662) sarve jIvo sAta bhede kahyA che - pRthvI, apu, teu, vAyu, vanaspati, trasakAyika ane akAyika. sarve jIva sAta bhede - kRSNa yAvat zukla lezyAvALA ane alezyI. sUtra-663, 664 | (663) cAturaMta cakravartI rAjA brahmadatta, sAta dhanuSya Urdhva uccatvathI 700 varSanu paramAyu pALIne kALA mAse kALa karIne adhaHsaptamI pRthvImAM apratiSThAna narakamAM nairayikapaNe utpanna thayo. (664) ahaMn mallinAtha pote sAtamA muMDa thaIne gRhavAsathI nIkaLIne aNagArapaNe pravrajita thayA. te A - (1) videha rAjakanyA mallI, (2) islApharAja pratibuddhi, (3) aMgadeza rAjA caMdrachAya, (4) kuNAlAdhipati rukamI. (5) kAzIrAja zaMkha, (6) kururAja adInazatru ane (7) pAMcAlarAja jitazatru. sUtra-665 thI 671 (665) darzana sAta bhede kahyuM - samyagadarzana, mithyAdarzana, samyamithyAdarzana, cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana, kevaladarzana. (666) chadmastha vItarAga mohanIyane varjIne sAta karmaprakRtine vede, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, Ayu, nAma, gotra, aMtarAya. (667) sAta sthAnone chadmastho sarvabhAvathI na jANe, na dekhe. te A - dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, zarIrarahita jIva, paramANu pudgala, zabda ane gaMdha. paNa A ja sAte padArthone utpanna jJAnavALo cAvatuM jANe che ane jue che. te dharmAstikAya Adi. (668) vajaRSabhanArAca saMghayaNayukta ane samacaturaDha saMsthAna saMsthita evA zramaNa bhagavAna mahAvIra sAta hAtha Urdhva uccapaNe hatA. (669) sAta vikathAo kahI che - strIkathA, bhojana kathA, deza kathA, rAja kathA, mRdukAriNI-(iSTaviyoga pradarzaka karuNa rasapradhAna kathA) , darzanabhedinI-(samyatva nAzaka kathA), cAritrabhedinI-(cAritranAzaka kathA). (670) AcArya-upAdhyAyanA gaNa saMbaMdhI sAta atizayo kahyA che. te A - (1) AcArya-upAdhyAya upAzrayamAM potAnA baMne paganI dhULa bIjA pAse jhaTakAve ke pramArjana karAve to AjJAnuM ullaMghatA nathI. e ja rIte jema pAMcamAM sthAnamAM kahyuM tema yAvat upAzrayanI bahAra eka rAtri ke be rAtri vasatA AjJA ullaMghatA nathI. (6) upakaraNa atizaya, (7) bhakta-pAna atizaya (te baMnemAM AjJA ullaMghana na thAya.). (171) saMyama sAta prakAre kahyo che. te A- pRthvIkAyika saMyama yAvat trasakAyika saMyama, ajIvakAra saMyama. asaMyama sAta bhede che - pRthvIkAyika asaMyama yAvat trasakAyika asaMyama, ajIvakAya asaMyama. AraMbha sAta bhede kahyo che. te A - pRthvIkAyika AraMbha yAvat ajIvakArya AraMbha. e rIte anAraMbhamAM, sAraMbhamAM, asAraMbhamAM, samAraMbhamAM, asamAraMbhamAM jANavuM yAvat ajIvakAya asamAraMbha. sUtra-672 thI 684 (672) he bhagavan ! aLasI, phasaMbha, kodrava, kAMga, rALa, saNa, sarasava ane mULAnA bIja, A dhAnyonA koThAramAM ke pAlAmAM ghAlIne yAvat DhAMkIne rAkhyA hoya to keTalo kALa tenI yoni sacitta rahe ? - he gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI sAta varSa paryanta, tyArapachI tenI yoni plAna thAya che yAvat yonino nAza thAya che tema kahyuM che. (673) bAdara apakAyanI sthiti utkRSTathI 7000 varSanI kahI che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 105 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' trIjI vAlukAprabhAmAM utkRSTathI nairayikanI sthiti sAta sAgaropama che. cothI paMkaprabhA pRthvImAM nairayika sthiti jaghanya sAta sAgaropama che. (174) devendra devarAja zakranA varuNa mahArAjanI sAta agramahiSI che. devendra devarAja IzAnanA soma ane yamanI sAta-sAta agramahiSI che. (675) devendra devarAja IzAnanI atyaMtara parSadAnA devonI sthiti sAta palyopama che. devendra devarAja zakranI agramahiSI devInI sAta palyopamanI sthiti che. saudharmakalpa parigRhItA devInI sthiti utkRSTathI sAta palya che. (676) sArasvata, AdityanA sAta devone 700 devono parivAra che. gaItoya ane tuSita devanA sAta devo 7000 devonA parivAravALA che. (677) sanakumAra kalpe utkRSTa devasthiti sAta sAgaropamanI che. mAhendra kalpe utkRSTa devasthiti sAdhika sAta sAgaropama che. brahmaloka kalpa jaghanyathI devasthiti sAta sAgaropama che. (678) brahmaloka, lAMtaka kalpa vimAno 700 yojana Urdhva uccatvathI che. (679) bhavanavAsI devonA bhavadhAraNIya zarIra, utkRSTathI sAta hAtha urdhva uccatva che. e rIte vANavyaMtara ane jyotiSkonA jANavA. saudharma-IzAnakalpa sAta hAtha UMcAI che. (680) naMdIzvaradvIpanI aMdara sAta dvIpo kahyA che - jaMbudvIpa, ghAtakIkhaMDa dvIpa, puSkaravara, varuNavara, kSIravara, dhRtavara, sodavara. naMdIzvaradvIpanI aMdara sAta samudro che - lavaNa, kAloda, puSkaroda, varuNoda, zIroda, dhRtoda, sododa. (681) sAta zreNIo kahI che - RjuAyatA, ekatovakrA, ubhayatovakrA, ekatokhuhA, ubhayatokhuhA cakravAlA ane ardhacakravAlA. (682) asurendra asurakumArarAja camaranA sAta sainyo ane sAta senAdhipatio kahyA che - padAtisainya, azva-sainya, hastisainya, mahiSasainya, rathasainya, nRtyasainya, gAMdharvasainya. krUma padAti sainyAdhipati che, e pramANe pAMcamAM sthAna mujaba kahevuM yAvat kinnara ratha sainyAdhipati, (6) riSTa nRtyasainyAdhipati ane (7) gItarati-gAMdharva sainyAdhipati. vairocanendra, vairocanarAja balInA sAta sainyo, sAta sainyAdhipati che. pAdAti sainya yAvat gAMdharvasainya. (1) mahAdrama-pAdAtisainyAdhipati yAvatu (5) DiMpuruSa-ratha sainyAdhipati, (6) nRtya sainyAdhipati mahAriSTa (7) gaMdharvasenAdhipati gItayazA. nAgakumArendra nAgakumAra rAjAnA sAta sainya, sAta sainyAdhipati che. padAtisainya yAvat gaMdharvasainya, rudrasenA - (1) pAdAti sainyAdhipati che yAvatu (5) AnaMda-rathasainyAdhipati, (9) nRtya sainyAdhipati naMdana (7) gaMdharvasenAdhipati tetalI. bhUtAnaMdanA sAta sainya, sAta sainyAdhipati che - padAtisainya yAvat gAMdharva sainya. (1) dakSa - padAtisainyAdhipati yAvat (5) naMdottara - rathasainyAdhipati, (6) rati-nRtyasenAno, (7) mAnasa gaMdharva senAno, evI rIte yAvat ghoSa ane mahAghoSa paryanta jANavu. devendra devarAja zakranA sAta sainya, sAta sainyAdhipati kahyA che - padAti yAvat gAMdharvasainya (1) haribaigameSI-padAti sainyAdhipati yAvat mADhara-ratha sainyAdhipati, (6) zveta-nRtyano, (7) tuMbaru-gaMdharvano. devendra devarAja IzAnanA sAta sainya, sAta sainyAdhipatio che - padAti sainya yAvat gaMdharva sainya. laghu muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 106 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' parAkrama nAme padAtisainya adhipati yAvatuM mahAsena nAme nRtyA sainyAdhipati. zeSa pAMcamAM sthAna mujaba jANavu. e pramANe yAvat ayyatane paNa jANavA. (683) asurendra asurakumAra rAjAnA 'druma' padAti sainyAdhipatinA sAta kacchAo kahyA che - prathamA kacchA, yAvat saptamI kacchA. A drumanI pahelI kacchamAM 64,000 devo che, tethI bamaNA bIjI kacchAmAM che, bIjI kacchAthI bamaNA devo. trIjI kacchAmAM che yAvat e rIte chaThThI kacchAthI bamaNA devo sAtamI kacchAmAM che. e rIte balIndra vize paNa kahevuM. vizeSa e ke- mahAtRma padAti sainyAdhipatinI kacchamAM 60,000 devo che dharaNendramAM paNa ema ja kahevuM. vizeSa e ke - 28,000 devo che. bAkInuM pUrvavatu. jema dharaNendranuM kahyuM, tema yAvat mahAghoSa paryanta kahevuM. vizeSa e ke padAti sainyAdhipati anya che, te pUrve kahelAM che. devendra devarAja zakranA harirjhegamelI devanI sAta kacchAo kahI che. pahelI kacchA Adi jema camarendranuM kahyuM tema acyatendra paryanta kahevuM. padAti sainyAdhipati pUrvavat jANavA. deva parimANa A rIte - zakranA 84,000 devo che. ityAdi gAthAnusAra jANavuM yAvat ayyatendranA laghu parAkramanA pahelI kacchAmAM 10,000 devo che, pachI bamaNA-bamaNA. (684) - (1) 84,000, (2) 80,000, (3) 72,000, (4) 70,000, (5) 60,000, (6) 50,000, (7) 40,000, (8) 30,000, (9) 20,000, (10) 10,000. sUtra-685 vacana vikalpa sAta bhede kahyA che, te A pramANe - AlApa, anAlApa, ullApa, anullApa, saMtApa, pralApa ane vipralApa. sUtra-686 vinaya sAta bhede khela che - jJAnavinaya, darzanavinaya, cAritravinaya, manavinaya, vacanavinaya, kAyavinaya, lokopacAravinaya. prazasta mana vinaya sAta bhede khela che - apApaka, asAvadya, akriya, nirupakleza, anAzravakara, akSatakara, abhUtAbhizaMkana. aprazasta manovinaya sAta bhede - pApaka, sAvadya, sakriya, sopakleza, Azravakara, kSayikara, bhUtAbhizaMkana. prazastavacana vinaya sAta bhede - Apapaka yAvat abhUtAbhizaMkana. aprazasta vacana vinaya sAta bhede - pApaka yAvat bhUtAbhizaMkana. prazasta kAya vinaya sAta bhede - upayogapUrvaka - (1) javuM, (2) sthAna, (3) besavuM. (4) sUvuM. (5) ullaMghavuM, (6) pralaMghavuM, (7) sarva indriyonA yoganuM pravartana. aprazastakAya vinaya sAta bheda - upayogarahitapaNe-cAlavuM, ubhavuM, besavuM, suvuM, oLaMgavu, vAraMvAra oLaMgavuM, sarvendrIyano vyApAra karavo. lokopacAra vinaya sAta bhede khela che, te A - abhyAsavartitva, parachaMdAnavartitva, kAryakSetu, kRtapratikRtitA, ArtagaveSaNatA, dezakAlajJatA, sarvArthomAM apratilomatA. sUtra-687 sAta samudhdhAto kahyA che - vedanA samudyAta, kaSAya samudghAta, mAraNAMtika samudhdhAta, vaikriya samuThThAta, taijasa samudhdhAta, AhAra samudhdhAta, kevali samudhdhAta. manuSyone A rIte ja samuddhAta kahyA. sUtra-688, 189 muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 107 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (688) zramaNa bhagavaMta mahAvIranA tIrthamAM sAta pravacana nihnavo kahyA che - bahuratA, jIvapradazikA, avyaktiko, sAmucchediko, dokriyA, airAziko, abaddhiko. A sAta pravacana nihnavonA sAta dharmAcAryo hatA - jamAlI, tiSyagupta, ASADha, azvamitra, gaMga, Salaka, goSThAmAhila. A sAta pravacana nihnavonA sAta utpattinagaro hatA. te A (689) zrAvastI, RSabhapura, zvetAMbikA, mithilA, ullakAtIra, aMtaraMjikA, dazapura. A nihnavonI utpattinA nagaro che. sUtra-690 thI 698 (690) sAtA vedanIya karmano anubhAva sAta bhede kahyo che - manojJa zabda, manojJa rUpa yAvat manojJa sparza, manasukhatA, vacanasukhatA. asAtA vedanIya karmano karmano anubhAva sAta bhede kahela che - amanojJa zabdo yAvat vacanaduHkhatA. (691) maghA nakSatra, sAta tArAvALA kahyA che. abhijita Adi sAta nakSatro pUrva dizAnA dvAravALA kahyA che te A - abhijita, zravaNa, ghaniSThA, zatabhiSA, pUrvAbhAdrapadA, uttarAbhAdrapadA, revatI. azvinI Adi sAta nakSatro dakSiNa dizAnA dvAravALA kahyA che. te A - azvinI, bharaNI, kRtikA, rohiNI, mRgazIrSa, Adra, punarvasu. puSya Adi sAta nakSatro pazcima dvAravALA kahyA che - puSya, AzleSA, maghA, pUrvAphAlganI, uttarAphAlganI, hasta, citrA. svAti Adi 7 nakSatro uttara dvAravALA che-svAti, vizAkhA, anurAdhA, jyeSThA, mUla, pUrvASADhA, uttarASADhA. (692) jaMbudvIpamAM somanasavakSaskAra parvatamAM sAta kUTo che(193) siddha, somanasa, maMgalAvatI, devakuru, vimala, kaMcana, viziSTa. (694) jaMbudvIpamAM gaMdhamAdana vakSaskAra parvatamAM sAta kUTo che(195) siddha, gaMdhamAdana, gaMdhIlAvatI, uttarakuru, sphaTika, lohInAkSa ane AnaMdana. A sAta kUTo jANavA. (696) beindriya jIvonI jAti kulakoTi yoni pramukha sAta lAkha che. (697) jIvo sAta sthAna nirvartita pudgalone pApakarmapaNAe vRddhi karela che-kare che-karaze, te A pramANe - nairayika nirvartita yAvat deva nirvartita. e rIte vRddhi yAvat nirjarAmAM jANavuM. (698) sAta pradezika skaMdho anaMtA kahyA che. sAta pradeza avagADha pudgalo yAvat sAtaguNa rukSa pudgalo anaMtA jANavA. sthAna-7no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 108 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sthAna-8 sUtra-69 thI 701 (699) ATha guNothI yukta sAdhu ekalavihAra pratimAne svIkArI vicaravA mATe yogya che. te A - zraddhAvAnuM, satyavAdI, meghAvI, bahuzruta, zaktimAn alpAdhikaraNa, dhRtimAnuM, vIryasaMpanna. (700) ATha bhede yonisaMgraha kahyo che. te A - aMDaja, potaja, jarAyuja, rasaja, saMsvedana, saMmUcchima, ubhinna ane aupapAtika. aMDajo ATha gativALA ane ATha AgativALA kahyA che. te A - aMDaja, aMDajone vize upajato. aMDajamAMthI, potajamAMthI yAvatu papAtikomAMthI utpanna thAya. te ja aMDaja, aMDajapaNAne choDato aMDajapaNAmAM potajapaNAmAM yAvat aupapAtika-paNAmAM jAya. e pramANe potajo paNa ane jarAyujo paNa jANavA. bAkInAne ATha gati Agati nathI. (001) jIvoe ATha prakAranI prakRtine ekaThI karI che - kare che - karaze. te A pramANe - jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra, aMtarAya. nairayikoe ATha karmaprakRtine ekaThI karI che - kare che - karaze. e pramANe niraMtara yAvat vaimAnikomAM kahevuM. e pramANe ATha karmaprakRtiono upacaya karyo che - kare che ane karaze. e rIte caya, upacaya, baMdha, udIraNA, vedana ane nirjarA che, te covIse daMDakamAM kahevA. sUtra-702 ATha sthAne mAyAvI mAyA karIne Alocato nathI, pratikramato nathI yAvatuM prAyazcitta svIkArato nathI, te A - (1) meM karyuM che, (2) huM karuM chuM. (3) huM karIza, (4) mArI apakIrti thaze, (5) mAro apayaza thaze, () pUjAsatkAranI mane hAni thaze. (7) kIrtinI hAni thaze, (8) yazanI hAni thaze. ATha sthAne mAyAvI mAyA karIne Aloce yAvat prAyazcitta svIkAre - (1) mAyAvIno A loka gahita thAya che, (2) parabhava gahita thAya che, (3) bhavobhava gahita thAya che, (4) eka vakhata mAyA karIne na Aloce yAvat prAyazcitta na svIkAre tene ArAdhanA thatI nathI. (5) je mAyAvI. mAyA karIne Aloce yAvat svIkAre, tene ArAdhanA thAya che. (6) aneka vAra mAyA karIne na Aloce yAvat prAyazcitta na kare to ArAdhaka na thAya. (7)aneka vAra mAyA karIne Aloce Adi, tene ArAdhanA thAya che. (8) mArA AcArya, upAdhyAyane atizayavALA jJAna, darzana utpanna thAya to mane mAyAvI jANe, mATe karuM. jema loDhuM, tAMbuM, kalaI, zIzuM, rUpuM, sonuM gALavAnI bhaThThI baLatI rahe che, tala, tusa, bhusA, nala, pAMdaDAno agni, dArUnI bhaThThI, mATInuM vAsaNa, goLa, nIMbhADo, IMTa Adi banAvavAnuM sthAna, goLa banAvavAnI bhaThThI, luhAranI bhaThThI, temAM kezuDAnA phUla, ulkApAta jevA jAjavalyamAna hajAro cInagArIo jenAthI uchaLI rahI che, evA aMgArA. samAna mAyAvInuM hRdaya pazcAttarUpa agnithI niraMtara baLatuM rahe che. mAyAvIne sadA evI zaMkA banI rahe che ke A badhA loko mArA para ja zaMkA kare che. e rIte mAyAvI mAyA karIne AlocanA-pratikramaNa karyA vinA kALa avasare kALa karIne koI devalokamAM devapaNAe utpanna thAya to te A pramANe - te maharphika yAvat saudharmAdikamAM ke cirasthitimAM utpanna thato nathI. te maharphika yAvat cirasthitika deva thato nathI. tyAM tenI bAhya parSadA, atyaMtara parSadA hoya che te paNa teno AdarasatkAra karatA nathI. mahApuruSane yogya Asana vaDe nimaMtratA nathI. bhASaNa karavAne paNa bolAvatA nathI. yAvatu cAra, pAMca devo bhASaNano niSedha karavA, nahIM kahyA chatAM UThe che ane kahe che - have bahu na bola. te deva te devalokathI Ayu-bhava-sthiti kSaya pachI AMtarA sahita cyavIne ja A manuSya bhavamAM muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 109 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' nIcakulomAM utpanna thAya che. jema ke - aMtakula, prAMtakula, tucchakula, daridra kula, bhikSukula, kRpaNakula ke tevA prakAranA kuLomAM puruSapaNe avatare che. te puruSa tyAM durUpa, durvarNa, durgadha, durasa, dusparza, aniSTa, akAMta, apriya, amanojJa, amaNAma, hInasvara, dInasvara, aniSTasvara, akAMtasvara, apriyasvara, amanojJa svara, amaNAma svara, anAdeya vacanavALo thAya che vaLI je tenI bAhya-atyaMtara parSadA che, te paNa teno Adara-satkAra karatA nathI, mahApuruSa yogya Asana vaDe nimaMtratA nathI, bhASAne paNa bolatA evA teno yAvat cAra-pAMca jaNA niSedha karavA mATe nahIM kahevA chatAM UThIne, na bolavA kahe che. (amAyInI sagatI)- mAyAvI, mAyA karIne tene AlocI-pratikramIne matyu samaye kALa karIne koI devalokamAM utpanna thAya che. te maharphika yAvat cirasthitika deva thAya che. te tyAM mahaddhika yAvat cirasthitika deva thaIne hAra vaDe zobhita hRdayavALo, kaDA ane truTita vaDe thaMbhita bhUjAvALo, aMgada-kuMDala-mugaTa-gaMDatala-karNapIThadhArI vicitra evA - hastAbharaNa, vastrA-bharaNa, mALA-mugaTa, kalyANaka pravara evA vastra paheranAra, gaMdha-mAlya-lepanadhara, bhAturaboMdI, lAMbI vanamALAdhara, divya evA-varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMghAta, saMsthAna, Rddhi, dhRti, prabhA, chAyA, jyoti, teja, vezyAthI daze dizAne udyotita karato, prakAzita karato, mahatuM evA zabdothI racita nATyayukta gIta, vAjiMtra, taMtrI, hastatAla, tAla, Dhola AdinA madhura dhvani saha divya bhogopabhoga bhogavato vicare che. tyAM bAhya-atyaMtara parSadA teno Adara-satkAra kare che. mahApuruSane yogya Asana vaDe nimaMtre che, bhASA bolatA evA tene yAvatu cAra pAMca devo na kahyA chatAM UbhA thaIne tene kahe che - he deva ! tame ghaNuM bolo. te paNa te devalokathI AyukSayAdi thatAM cyavIne A manuSya bhavamAM AvA kuLomAM janme che - ISTa yAvatu ghaNA loko maLIne parAbhava na karI zake tevA prakAranA kuLomAM janme che. tyAM te puruSa surUpa-suvarNa-sugaMdha-surasa-susparza, iSTa, kAMta yAvat praNAma, ahIna svara yAvat praNAma svara, Adeya vacana thAya che. je tenI bAhya-atyaMtara parSadA hoya che, te paNa teno Adara kare che yAvat bahu bolavA kahe che. sUtra-703 thI 705 (703) saMvara ATha bhede kahyo-zrotrendriyasaMvara yAvat sparzaindriyasaMvara, manasaMvara, vacanasaMvara, kAyasaMvara. ATha prakAre asaMvara kahela che - zrotrendriya asaMvara yAvat kAyaasaMvara (704) sparzI ATha bhede kahyA che - karkaza, mRdu, guru, laghu, zIta, uSNa, snigdha, RkSa. (705) loka sthiti ATha prakAre che - AkAza pratiSThita vAyu Adi sthAna-6mAM kahyA mujaba yAvat karmapratiSThita jIva, ajIvo jIvothI saMgRhIta che, jIvo karmothI saMgRhIta che. arthAt baddha che. sUtra-706 thI 708 (706) ATha prakAre gaNi saMpadA kahI che - AcAra saMpadA, zruta saMpadA, zarIra saMpadA, vacana saMpadA, vAcanA. saMpadA, mati saMpadA, prayoga saMpadA, saMgraha parijJA saMpadA. (707) eka eka mahAnidhi, ATha cakra upara pratiSThita che, te ATha-ATha yojana urdhva-uccatvathI kahI che. (708) ATha samitio kahI che. iryAsamiti, bhASAsamiti, eSaNA samiti, AdAna bhAMDa mAtra nikSepaNA samiti, uccAra prasavaNa samiti, mana samiti, vacana samiti, kAya samiti. sUtra-709 thI 711 (709) ATha guNothI saMpanna aNagAra AlocanA ApavAne yogya che - AcAravAna, avadhAraNAvAna, vyavahAravAna, apIDakazuddhi karavAmAM samartha, aparizrAvI, niryApaka, apAyadarzI. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 110 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11-l. AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' ATha guNasaMpanna sAdhu doSanI AlocanA karI zake - jAtisaMpanna,, kulasaMpanna, vinayasaMpanna, jJAnasaMpanna, darzanasaMpanna, cAritrasaMpanna, zAMta ane dAMta. (710) prAyazcitta ATha bhede kahyuM che - AlocanA yogya, pratikramaNa yogya, tadubhaya yogya, viveka yogya. vyutsarga yogya, tapa yogya, cheda yogya, mUla yogya. (711) ATha madasthAno kahyA che - jAtimada, kulamada, balamada, rUpamada, tapamada, zratamada, lAbhamada, aizvaryamada. sUtra-712 ATha akriyAvAdI kahyA che - ekavAdI, anekavAdI, mitavAdI, nirmitavAdI, sAtavAdI, samucchedavAdI, nityavAdI, nasaMtiparalokavAdI. sUtra-713 thI 722 (713) ATha prakAre mahAnimitto kahyA- bhauma, utpAta, svapna, aMtarIkSa, aMga, svara, lakSaNa, vyaMjana-zAstra. (714) ATha prakAre vacanavibhaktio kahI che - te A pramANe(715) nirdezamAM prathamAM, upadezamAM dvitIyA, karaNamAM tRtIyA, saMpradAnamAM caturthI tathA... (716) apAdAnamAM paMcamI, svasvAmI saMbaMdhe SaSThI, sannidhAnamAM saptamI ane AmaMtraNamAM aSTamI. (717) temAM prathamA vibhakti nirdezamAM-te, A, huM - Ama kahuM chuM. bIjI upadezakriyAmAM - bhaNa, kara - tema 'tuM kahe che. (718) trIjI karaNamAM - karAyu, laI javAyuM, tenA vaDe, mArA vaDe Adi. namo, svAhonA yoge cothI saMpradAna (719) apanayana, grahaNa, tyAMthI, ahIMthI mAM paMcamI apAdAna. tenuM, AnuM, gayelAnuM, svAmI saMbaMdhe chaThThI. (720) sAtamI-temAM, AmAM, AdhAra, kALa, bhAvamAM thAya che. AThamI AmaMtraNI-jema ke, he yuvAna, he rAjA (721) ATha sthAnone chadmastha sarvabhAvathI jANato nathI, joto nathI. te A - dharmAstikAya yAvatu gaMdha ane vAyu. A AThene utpanna jJAna-darzanadhara ahaMtu, jina, kevalI jANe che - jue che yAvat vAyu. (022) ATha prakAre Ayurveda kahela che -kumArabhRtya, kAyacikitsA, zAlAkya, zalyahatyA, jaMgolI, bhUtavidyA, bhArataMtra, rasAyaNa. sUtra-723 thI 728 (723) devendra devarAja zakrane ATha agramahiSIo kahI che. te A - padmA, zivA, zacI, aMjU. amalA, apsarA, navamikA, rohiNI. - devendra devarAja IzAnane ATha agramahiSIo kahI che - kRSNA, kRSNarAjI, rAmA, rAmarakSitA, vasu, vasuguptA, vasumitrA, vasuMdharA. devendra devarAja zakranA soma lokapAlane ATha agramahiSIo kahI che. devendra devarAja IzAnanA vaizramaNa lokapAlane ATha agramahiSIo kahI che. ATha mahAgraho kahyA - caMdra, sUrya, zukra, budha, guru, maMgaLa, zani, ketu. (724) ATha prakAre tRNa vanaspatikAyika kahyA che - mULa, kaMda, skaMdha, tvacA, zAkhA, pravAla, patra, puSpa. (725) caurindriya jIvone na haNanArane ATha prakAre saMyama thAya che - cakSumaya saukhya naSTa na thAya, cakSumaya duHkhano saMyoga na thAya. e rIte yAvat sparzamaya sukha Adi jANavu. (726) ATha sUkSmo kahyA che - prANa sUkSma, panaka sUkSma, bIja sUkSma, harita sUkSma, puSpa sUkSma, aMDa sUkSma, layana sUkSma, sneha sUkSma. (727) cAturaMta cakravartI rAjA bharatanA ATha puruSayuga sudhI anukramathI siddha, buddha thayA yAvat sarva muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 111 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' duHkhathI prakSINa thayA. te A - Adityayaza, mahAyaza, atibala, mahAbala, tejovIrya, kArtavIrya, daMDavIrya, jalavIrya. (728) puruSAdAnIya pArja ahaMtane ATha gaNa ane ATha gaNadhara thayA. te A - zubha, AryaghoSa vaziSTha, brahmacArI, soma, zrIdhara, vIrya, bhadrayaza. sUtra-729 thI 732 (729) darzana ATha bhede kahela che - samyagadarzana, mithyAdarzana, samyamithyAdarzana, cakSudarzana, acakSudarzanA avadhidarzana, kevaladarzana ane svapnadarzana. (730) ATha bhede aupamika kALa kahyo che - palyopama, sAgaropama, utsarpiNI, avasarpiNI, pudgala parAvarta, atItakALa, anAgatakALa ane sarvakALa. (731) arahaMta ariSTanemine yAvat AThamA puruSayuga paryanta yugAMtakara bhUmi thaI. be varSa kevalI paryAya. pachI koI mokSe gayuM. (732) zramaNa bhagavaMta mahAvIranA ATha rAjAe muMDa thaI, ghara choDI aNagAra pravrajyA lIdhI. te A - vIrAMgada, varayaza, saMjaya, eNeyaka, zveta, ziva, udAyana, kAzivardhana ane zaMkha rAjarSi. sUtra-733 thI 736 (733) AhAra ATha bhede kahyo che. te A pramANe - manojJa azana, pAna, khAdima, svAdima ane amanojJA azana, pAna, khAdima, svAdima. (734) sanakumAra ane mAhendrakalpanI upara tathA brahmalokakalpa nIce riSTa vimAna prataramAM akhADA samAna corasa saMsthAna saMsthita ATha kRSNarAjio kahI che - pUrvamAM be kRSNarAji, dakSiNamAM be kRSNarAji, pazcimamAM be kRSNa-rAji ane uttaramAM be kRSNarAji. pUrvanI aMdaranI kRSNarAji dakSiNanI bAhya kRSNarAjine RSTa che. dakSiNanI aMdaranI kRSNarAji pazcimanI bAhya kRSNarAjine dhRSTa che, pazcimanI aMdaranI kRSNarAji uttaranI bAhya kRSNarAjine pRSTa che. uttaranI aMdaranI kRSNarAji pUrvanI bAhya kRSNarAjine spaSTa che. pUrva ane pazcimanI bAhya be kRSNarAji cha hAMsavALI che. uttara ane dakSiNanI be kRSNarAji trikoNa che. badhI atyaMtaramAM corasa che. A AThe kRSNarAjinA ATha nAmo kahelA che - kRSNarAji, megharAji, maghA, mAghavatI, vAtaparidhaka, vAtaparikSobha, devaparidha, devaparikSobha. A ATha kRSNarAjinA ATha avakAzAMtaromAM ATha lokAMtika vimAno kahyA che. te A pramANe - arci, arcimAlI, vairocana, prabhaMkara, caMdrAbha, sUrAbha, supratiSThAbha, AgreyAbha. A ATha lokAMtika vimAnomAM ATha prakAranA lokAMtika devo che - (735) sArasvata, Aditya, valhI, varuNa, gaItoya, tuSita, avyAbAdha, Agneya. - A ATha lokAMtika devonI ajaghanyotkRSTa ATha sAgaropama sthiti che. (736) dharmAstikAyanA ATha madhyapradezo kahyA che. adharmAstikAyanA ATha madhyapradezo kahyA che, e rIte AkAzAstikAyanA ATha madhyapradezo kahyA che. e rIte jIvanA ATha madhyapradezo kahyA che. sUtra-737 thI 739 (737) mahApadma arahaMta ATha rAjAone muMDita karIne, ghara choDIne aNagArapaNAne prApta karAvaze. te A - padma, padmagulma, nalIna, nalIna gulma, padmadhvaja, dharmadhvaja, kanakaratha, bharata. (738) kRSNa vAsudevanI ATha mukhya rANIo arahaMta ariSTaneminI pAse muMDita thaIne, ghara choDIne aNagAra pravrajyA laIne siddha yAvat sarva duHkhothI rahita thaI. te A - padmAvatI, gaurI, gAMdhArI, lakSmaNA, suzImAM, muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 112 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' jAMbavatI, satyabhAmA, rukamI. (739) vIrya pravAda pUrvanI ATha vastu, ATha cUlikAvastuo kahI che. sUtra-740 thI 746 (740) ATha gatio kahI che. te A - narakagati, tiryaMcagati yAvat siddhigati, gurugati-(paramANu AdinI svAbhAvika gati),praNodanagati-(bIjAnI preraNAthI thatI gati) prAbhAragati-(bhArathI nIce thatI gati) (741) gaMgA, siMdhu, raktA, raktavatI, devInA dvIpa ATha-ATha yojana AyAma ane vikhaMbhathI kahyA che. (742) ulkAmukha, meghamukha, vidyutamukha ane vidyudaMta dvIpa ATha-ATha yojana AyAma-vikhaMbhathI che. (743) kAloda samudra ATha lAkha yojana cakravAla vidhvaMbhathI che. (74) atyaMtara puSkarAddhadvIpa ATha lAkha yojana cakravAla vidhvaMbha thakI kahyo che. bAhya puSkarAddha paNa e pramANe ja jANavo. (745) pratyeka cAturaMta cakravartI rAjAne ATha suvarNa pramANa kAkaNI ratna, cha tala, bAra agni, ATha karNikA, adhikaraNa saMsthita che. (746) mAgadhano yojana ATha hajAra dhanuSa pramANa nizcita che. sUtra-747 thI 781 | (747) sudarzanA jaMbUvRkSa ATha yojana Urdhva uccatvathI, bahumadhya dezabhAgamAM ATha yojana viSThabha vaDe ane sAdhika ATha yojana sarvAgrathI kahyuM che. kUTa zAlmalI vRkSa ATha yojana pramANa e rIte ja kahyuM che. (748) timisa guphA ATha yojana Urdhva uccatvathI kahI che. khaMDaprapAta guphA paNa e ja rIte ATha yojana Urdhva uccatvathI kahI che. (749) jaMbudvIpanA meru parvatanI pUrve sItA mahAnadInA baMne kinAre ATha vakSaskAra parvato kahyA che. te A - citrakUTa, paznakUTa, nalinakUTa, ekazaila, trikUTa, vaizramaNakUTa, aMjana, mAtaMjana. jaMbUnA merunI pazcime zItodA mahAnadIne baMne kAMThe ATha vakSaskAra parvato kahyA che - aMkAvatI, padmAvatI, AzIviSa, sukhAvaha, caMdraparvata, sUryaparvata, nAgaparvata, devaparvata. jaMbUdvIpanA merunI pUrve sItA mahAnadInI uttare ATha cakravartI vijaya kahI che - kaccha, sukaccha, mahAkaccha, kacchAvatI, Avarta, maMgalAvarta, puSkala, puSkalAvatI. jaMbudvIpanA merunI pazcime sItA mahAnadInI dakSiNe ATha cakravartI vijayo kahI che- vatsa, suvatsa yAvat maMgalAvatI. jaMbadvIpanA merunI pazcime sItodA mahAnadInI dakSiNe ATha cakravartI vijayo kahI che - pakSma yAvatu salilAvatI. jaMbadvIpanA merunI pazcime sItodA mahAnadInI uttare ATha cakravartI vijaya che-vapra yAvatu gaMdhilAvatI. jaMbudvIpanA merunI pUrve sItA mahAnadInI uttare ATha rAjadhAnIo kahI. khemA yAvat puMDarIkiNI. jaMbudvIpanA merunI pUrve sItA mahAnadInI dakSiNe ATha rAjadhAnIo kahI che - susImA, kuMDalA yAvat ratnasaMcayA. jaMbudvIpanA merunI pazcime sItodA mahAnadInI dakSiNe ATha rAjadhAnI kahI che. te A - AsapurA yAvat vItazokA. jaMbUdvIpanA merunI pazcime sItodA mahAnadInI uttare ATha rAjadhAnI che vijayA yAvat ayodhyA. (750) jaMbUdvIpanA merunI pUrve sItA mahAnadInI uttare utkRSTapade ATha arihaMta, ATha cakravartI, ATha muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 113 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' baLadeva, ATha vAsudeva utpanna thayA che - thAya che ane thaze. jaMbudvIpanA merunI pUrve sItA nadInI dakSiNe paNa temaja jANavu. jaMbUdvIpanA merunI pazcime sItAdA mahAnadInI dakSiNe tathA uttare (baMne sthAne) utkRSTa pade A pramANe ja jANavu. (751) jaMbudvIpamAM merunI pUrve sItA mahAnadInI uttare ATha dIrgha vaitADhyo, ATha timisaguphAo, ATha khaMDa-prapAta guphAo, ATha kRtamAla devo, ATha nRtyamAla devo, ATha gaMgAkuMDo, ATha siMdhu kuMDo, ATha gaMgA, ATha siMdhu, ATha RSabhakUTa parvato, ATha RSabhakUTa devo, ATha nRtyamAlaka devo kahyA. jaMbadvIpanA merunI pUrve sItA mahAnadInI dakSiNe ATha dIrdha vaitADhyo yAvat ATha RSabhakUTanA devo kahyA che. vizeSa e - ahIM raktA, raktAvatI nadIo ane tenA kuMDo kahevAya. jaMbudvIpanA meru parvatanI pazcime zItodA mahAnadInI dakSiNe ATha dIrgha vaitADhyo yAvat ATha RSabhakUTanA. devo kahyA. jaMbadvIpanA merunI pazcime zItodA mahAnadInI uttare ATha dIrgha vaitADhyAdi pUrvavatu. vizeSa raktA, raktavatI nadI tathA kuMDa jANavA. (752) merunI cUlikA bahumadhya deza bhAge ATha yojana vidhvaMbha che. (753) dhAtakIkhaMDa dvIpe pUrvAddhamAM dhAtakIvRkSa ATha yojana urdhva-uccatvathI kahyuM che. bahumadhya dezabhAge ATha yojana vidhvaMbhathI. sAtireka ATha yojana sarvAgrathI kahyuM che. e rIte badhu kathana jaMbUdvIpa mAphaka kahevuM. e pramANe pazcimamAM paNa mahAdhAtakI vRkSAdi jANavu. e rIte puSkaravaradvIpArdhanI pUrve. padmavRkSAdi - e rIte tenI pazcime paNa mahApadmavRkSAdi yAvatu meru cUlikA jANavu. (754) jaMbUdvIpanA meru parvatamAM bhadrazAla vanamAM ATha dizAhastikUTo kahyA che - te A pramANe... (755) paznottara, nIlavaMta, suhasti, aMjanagiri, kumuda, palAza, avataMsaka, rocanagiri. (756) jaMbudvIpanI jagatI ATha yojana urdhva uccapaNe, madhyabhAge ATha yojana vidhvaMbhathI che. (757) jaMbUdvIpanA meru parvatanI dakSiNe mahAhimavaMta varSadhara parvata upara ATha kUTo kahyA che. te A - (758) siddha, mahAhimavAna, himavAna, rohitA, harikUTa, harikAMtA, harivarSa, vaiDUryakUTa. (759) jaMbUdvIpanA merunI uttare rukima varSadhara parvata upara ATha kUTo kahyA che - (760) siddha, rukima, ramyaka, narakAMta, buddhi, rUpyakUTa, heraNyavata, maNikaMcana. (761) jaMbadvIpanA merunI pUrve rUcakavara parvata para ATha kUTo kahyA che. (762) riSTa, tapanIya, kAMcana, rajata, dizA svastika, pralaMba, aMjana, aMjanapulaka. (763) tyAM ATha dizAkumArI mahattarikAo mahaddhika yAvat eka palyopama sthitivALI devIo vase che(764) naMdottarA, naMdA, AnaMdA, naMdivartunA, vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI, aparAjitA. (765) jaMbudvIpanA merunI dakSiNe rUcakavara parvate ATha kUTo kahyA che. te A - (766) kanaka, kAMcana, padma, nalina, zazi, divAkara, vaizramaNa vaiDUrya. (767) tyAM ATha dizAkumArI mahattarikAo mahaddhika yAvat palyopama sthitika vase che. te A - (768) samAhArA, supratijJA, suprabuddhA, yazodharA, lakSmIvatI, zeSavatI, citraguptA, vasuMdharA. (769) jaMbUdvIpanA merunI pazcime rucaka parvata para ATha kUTo kahyA che - (770) svastika, amogha, himavaMta, maMdara, rucaka, rucakottama, caMdra, sudarzana. (771) tyAM ATha dizAkumArI mahattarikA mahaddhika yAvat palyopama sthitika vase che. te A - (772) IlAdevI, surAdevI, pRthvI, padmAvatI, ekanAzA, navamikA, sItA, bhadrA. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 114 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (773) jaMbUdvIpanA merunI uttare rucakavara parvate ATha kUTo kahyA che. te A - (774) ratna, ratnoccaya, sarva ratna, ratnasaMcaya, vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita. (775) tyAM ATha dizAkumArI mahattarikA yAvat palyopama sthitika vase che. te A - (776) alaMbusA, mitakezI, pauMDrI, gItavANI, AzA, sarvagA, zrI, zrI. (777) ATha adholokamAM vasanArI dizAkumArI mahattarikAo kahI che - (778) bhogaMkarA, bhogavatI, subhogA, bhogamAlinI, suvatsA, vatsamitrA, vAriSaNA, balAhakA. (779) ATha urdhvalokamAM rahenArI dizAkumArI mahattarikAo kahI che - (780) meghaMkarA, meghavatI, sumeghA, meghamAlinI, toyadhArA, vicitrA, puSpamAlA, aniMditA. (781) ATha kalpo tiryaMca ane manuSya baMnenI utpattivALA kahyA che - saudharma yAvat sahasrAra. A ATha kalpamAM ATha indro kahyA che - zakra yAvat sahastrAra. A ATha indrone ATha pariyAnika vimAno kahyA che - pAlaka, puSpaka, somanasa, zrI vatsa, naMdAvarta, kAmAkrama, prItimana, vimala. sUtra-782 thI 785 (782) aSTa-aSTamikA bhikSu pratimA 64 rAtridivasa vaDe 288 bhikSA vaDe jema mRtamAM kahela che, te rIte yAvat pAlana karelI hoya che. (783) saMsArI jIvo ATha bhede kahyA che. te A - prathama samaya nairayika, aprathama samaya nairayika e rIte yAvat aprathama samaya devo. sarve jIvo ATha bhede kahyA che. te A - nairayiko, tiryaMcayoniko, tiryaMcayonika strIo, manuSyo, manuSya strIo, devo, devIo, siddho. athavA sarve jIvo ATha bheda jANavA. te A - AbhinibodhikajJAnI yAvat kevaLajJAnI, matiajJAnI, zrutaajJAnI, virbhAgajJAnI. (784) ATha bhede saMyama kahyo che. te A - 1. prathama samaya sUkSma saMparAya sarAga saMyama, 2. aprathama samaya sUkSma saMparAya sarAga saMyama, 3. prathama samaya bAdara saMyama, 4. aprathama samaya bAdara saMyama, 5. prathama samaya upazAMtA kaSAya vItarAga saMyama, 6. aprathama samaya upazAMta kaSAya vItarAga saMyama, 7, prathama samaya kSINa kaSAya vItarAga saMyama, 8. aprathama samaya kSINa kaSAya vItarAga saMyama. (785) ATha pRthvIo kahI che. te A - ratnaprabhA yAvat adhaHsaptamI ane iSa~AbhArA. iSaprA bhArA pRthvInA bahumadhya dezabhAgamAM adyojana kSetramAM ATha yojana bAhalyathI kahela che. iSat prAzmArA pRthvInA ATha nAmo kahyA che te A - iSatu, iSatprAmbhArA, tanu, tanutanu, siddhi, siddhAlaya, mukti, muktAlaya. sUtra-786 thI 788 (786) ATha sthAnomAM samyaka rIte pravartana, prayatna ane parAkrama karavuM joIe, paNa pramAda karavo na joIe (1) na sAMbhaLelA mRtadharmone samyak sAMbhaLavA mATe udyama karavo. (2) sAMbhaLela dharmone avadhAraNa karavA ne visarAya nahIM tevA daDha karavA udyama karavo. (3) pApakarmone na karavA mATe saMyama vaDe udyama karavo. (4) pUrva saMcita karmone khapAvavA ane vizodhana karavA mATe tapa vaDe udyama karavo. (5) asaMgrahita pariNatanA saMgraha mATe udyama karavo. (6) zaikSane AcAra gocara zIkhavavAne udyama karavo. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 115 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (7) glAnane aglAna karavA vaiyAvacca karavA mATe udyama karavo. (8) sAdharmikamAM kalaha utpanna thatA temAM anizrita upazrita apakSagrAhI madhyasthabhAvabhUta ane sAdharmikomAM alpa zabda, alpakalaha, alpa tuM-tuM kema thAya te vicArI upazAMta karavA udyama karavo. (787) mahAzukra ane sahastrAra kalpamAM vimAno 800 yojana UMcA che. (788) ahaMtu ariSTanemine deva-manuSya-asuranI parSadAmAM koI vAdamAM jIte nahIM evI utkRSTa 800 vAdI munionI saMpadA hatI. sUtra-789 kevalI samudyAta ATha samayano kahela che - pahelA samaye daMDa kare, bIjA samaye kapATa kare, trIjA samaye maMthAnA kare, cothA samaye lokane pUre che. pAMcamA samaye AMtarAne saMhare che, chaThThI samaye maMthAnane saMhare che, sAtamA samaye kapATane saMhare che, AThamA samaye daMDane saMhare che. sUtra-790 thI 79 (790) zramaNa bhagavaMta mahAvIrane anuttaropapAtika, gatikalyANaka yAvatuM AgameSibhadraka 800 sAdhunI utkRSTa anuttaropapAtika saMpata thaI. (791) ATha bhede vANavyaMtara devo kahyA che - pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kiMmara, liMpariSa, mahoraga, gAMdharva. A ATha vANavyaMtara devonA ATha caityavRkSo kahyA che. te A - (792) pizAconuM kalaMba, yakSonuM vaDa, bhUtonuM tulasI, rAkSasonuM kaMDaka tathA... (793) kinnaronuM azoka, liMpariSanuM caMpaka, bhujaMgonuM nAma ane gaMdharvonuM siMduka (e pramANe caityavRkSo che.) (794) A ratnaprabhA pRthvInA bahusama ramaNIya bhUmibhAgathI 800 yojana UMcA aMtare sUrya vimAna cAra care che. (gati kare che). (795) ATha nakSatro caMdramA sAthe pramarda lakSaNa yogane joDe che, te A pramANe - kRtikA, rohiNI, punarvasu, maghA, catrA, vizAkhA, anurAdhA, jyeSThA. (796) jaMbUdvIpa dvIpanA dvAro ATha yojana urdhva UMcAIthI che. badhA dvIpa, samudronA dvArA ATha yojanA Urdhva uccatvathI kahelA che. (797) puruSavedanIya karmanI jaghanyathI ATha varSanI baMdhasthiti che. yazaH kIrti nAmakarmanI jaghanya ATha muhUrta baMdhasthiti che. ucca gotrakarmanI paNa emaja che. (798) teindriyonI jAti kula koTi yoni pramukhanI saMkhyA ATha lAkha kahI che. (799) jIvo, ATha sthAna nivartita pudgalone pApakarmapaNAe cayana karyuM che - kare che - karaze. te A pramANe - prathama samaya nairayika nivartita yAvat aprathama samaya deva nivartita. e rIte caya, upacaya yAvatu nirjarAne karela che - kare che - karaze. ATha pradezika skaMdho anaMtA kahela che, ATha pradeza avagADha pudgalo anaMtA kahyA che yAvat ATha guNarukSa pudgalo anaMtA kahelA che. sthAna-8no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 116 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' sthAna-9 sUtra-800 thI 802 (800) nava kAraNe zramaNa nircantha sAMbhogikane visaMbhogika karatA AjJAne atikramato nathI,te A pramANe 1. AcAryanA pratyenIkane, 2. upAdhyAyanA pratyenIkane, 3. WvIranA pratyenIkane, 4. kula-5. gaNa-6. saMgha pratyenIkane -7. jJAna-8. darzana-9. cAritranA pratyenIkane. (801) brahmacarya (adhyayana) nava kahela che - zastraparijJA, lokavijaya yAvatuM upadhAnazrata, mahAparijJA. (802) brahmacarya guptio nava kahI che - (1) vivikta zayana-AsanAdi sevanAra hoya, paNa strI, pazu ane napuMsaka saMsakta zayanAdine na seve. (2) strI kathAne kahenAra na hoya. (3) strInA sthAnane sevanAra na hoya. (4) strInI manohara, manorama indriyone jonAra, ciMtavanAra na hoya. (5) praNItarasa bhogI na hoya. (6) pAna, bhojananA ati mAtrAe AhAramAM sadA kartA na hoya. (7) pUrva rata, pUrvakrIDitanuM smaraNakartA na hoya. (8) zabda-rUpa-prazaMsAne anusaranAra na hoya. (9) sAta-saukhyamAM pratibaddha thanAra na hoya. nava brahmacaryanI aguptio kahI che - (1) vivikta zayana-AsanAdi sevanAra na hoya paNa strI-pazu-napuMsaka saMsakta sthAnane sevanAra hoya. (2) strI kathA karanAra hoya. (3) strInA sthAnone seve. (4) strInI indriyone yAvat ciMtavanAra hoya. (5) praNItarasa bhogI hoya. (6) pAna-bhojanano atimAtrAe sadA AhAra kare. (7) pUrvarata, pUrvakrIDitanuM smaraNa kare. (8) zabda-rUpa-prazaMsAne anusare. (9) zAtA, sukhamAM Asakta hoya. sUtra-803 thI 806 (803) abhinaMdana ahaMtu pachI sumati arhat nava lAkha kroDa sAgaropama pachI utpanna thayA. (804) nava sabhuta padArtho kahyA che. te A - jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa. (805) - (1) nava bhede saMsArI jIvo kahyA che - pRthvIkAyiko, apnAyiko, teukAyiko, vAyukAyiko vanaspatikAyiko, beindriya, teindriyo, caturindriyo, paMcendriyo. 2) pRthvIkAyiko nava gati, nava AgativALA kahyA che - pRthvIkAyika, pRthvIkAyikamAM utpanna thato pRthvIkAyikamAMthI yAvat paMcendriyamAMthI utpanna thAya che. te ja pRthvIkAyika pRthvIkAyakatvane choDato. pRthvIkAyikapaNe yAvat paMcendriyatnamAM jAya che. (3 thI 10) e pramANe aprakAyiko yAvat paMcendriyo paNa jANavA. (11) nava bhede sarve jIvo kahyA che - ekendriya, beindriya, teindriya, caurindriya, nairayika, paMcendriya tiryaMco, manuSyo, devo ane siddho. (12) nava bhede sarva jIvo kahyA che - prathama samaya nairayika, aprathama samaya nairayika yAvat aprathama samaya deva ane siddha. (13) nava bhede sarve jIvonI avagAhanA kahI che - pRthvIkAyanI avagAhanA yAvat vanaspatikAyanI avagAhanA, beindriyanI avagAhanA yAvatuM paMcendriyanI avagAhanA. (14) jIvo nava sthAne saMsAramAM vartatA hatA - varte che - vartaze, te A - pRthvIkAyikapaNAmAM yAvatu paMcendriyapaNAmAM. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 117 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (806) nava kAraNe roganI utpatti thAya che. te A - ati azanathI, ahitakArI azanathI, atinidrAthI, ati jAgavAthI, maLanirodhathI, mUtranirodhathI, ati cAlavAthI, pratikULa bhojanathI, indriyaviSayonA ati sevanathI. sUtra-807 thI 814 (807) darzanAvaraNIya karma nava bhede kahyuM che, te A - nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracala pracalA, tyAnagRddhi, cakSurdarzanAvaraNa, acakurdarzanAvaraNa, avadhi darzanAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa. (808) abhijit nakSatra sAtirega nava muhUrNa caMdra sAthe yoga kare che, abhijita Adi nava nakSatro caMdrane uttarathI yoga kare che. te A - abhijita, zravaNa, ghaniSThA, zatabhiSA, pUrvabhAdrapAdA, uttarAbhAdrapada, revatI, azvinI, bharaNI. (809) A ratnaprabhA pRthvInA bahusama ramaNIya bhUmibhAgathI 900 yojananA aMtare uparanuM tArAmaMDala cAra care che - (gati kare che.) (810) jaMbudvIpa nAmaka dvIpamAM nava yojananA malyo pravezyA che praveze che ane pravesaze. (811) jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM nava baladeva-vAsudeva pitA thayA. te A - (812) prajApati, brahma, rudra, soma, ziva, mahAsiMha, agnisiMha, dazaratha, vasudeva (kramathI A nAmo jANavA.) (813) ahIMthI AraMbhIne jema samavAyAMgamAM kahyuM che, tema eka navamo baladeva brahmalokathI cyavI eka bhava karI mokSe jaze tyAM sudhI kahevuM. jaMbudvIpanA bharatakSetramAM AgAmI utsarpiNImAM nava baladeva-vAsudevanA pitA thaze, nava mAtA thaze Adi samavAya sUtra mujaba prathama bhImasena ane chellA sugrIva paryanta badhuM ja kahevuM. (814) A prativAsudeva nizca kIrtipuruSa vAsudevane haNavA cakra mUke, te ja cakrathI teo pote mRtyu pAme. sUtra-815 thI 829 (815) pratyeka cAturaMtacakravartIne nava mahAnidhio che, pratyeka mahAnidhi nava-nava yojana pahoLI che, te A (816) naisarpa, pAMDuka, piMgala, sarvaratna, mahApadma, kAla, mahAkAla, mANavaka, zaMkha-mahAnidhi. (817) naisarpa mahAnidhimAM niveza, gAma, Akara, nagara, paTTaNa, droNamukha, maDaMba, skaMdhAvAra ane gharanI sthApanA che - (nirmANa thAya). (818) pAMDuka mahAnidhimAM gaNitanuM, bIjanuM, mAna-unmAnanuM pramANa tathA dhAnya ane bIjonI utpatti kahI che. (819) piMgala mahAnidhimAM puruSo, strIo, ghoDA, hAthInI sarva AbharaNa vidhi che. (820) sarvaratna mahAnidhimAM cakravartInA zreSTha cauda ratnono upajavAno vidhi che, temAM ekendriya ane paMcendriya ratno jANavA. (821) mahApadma mahAnidhimAM sarva prakAranA vastronI utpatti, niSpatti, raMgavAnI ane dhovAnI vidhi che. (822) kAla mahAnidhimAM - kAla, te bhUta-vartamAna-bhAvinuM tathA traNa varSanuM, so zilpa, karma e traNenuM prajAne hitakara jJAna che. (823) mahAkAla mahAnidhimAM loDhuM, cAMdI, sonu, maNI, motI, sphaTika zilA ane pravAla tathA khANonI utpatti che. (824) mANavaka mahAnidhimAM yoddhA, zastra, bakhtara, yuddhanIti, daMDanIti hoya che. (825) zaMkha mahAnidhimAM nRtyavidhi, nATakavidhi, cAra prakAranA kAvyonI ane mRdaMgAdi sarve vAdyonI utpatti vidhi che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 118 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (826) ATha cakra upara rahela, ATha yojana UMcA, nava yojana pahoLA, bAra yojana lAMbA peTI AkAre che, gaMgA nadInA mukha pAse sthita che. (827) vaiDUrya maNimaya, suvarNanA banela, vividha ratnothI paripUrNa, caMdra-sUrya-cakra lakSaNa anusama cUpa AkAre dvAra zAkhavALA che. (828) A nidhi sadaza nAmavALA, palyopama sthitika deva temAM rahe che. A nidhAno aSkraya ke devonA Adhipatya vALA che. (829) A nava nidhio prabhUta dhana-ratnasaMcayathI samRddha ane cakravartIne vazavartI che. sUtra-830 thI 835 (830) vigaIo nava kahI che - dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI, tela, goLa, madha, madirA, mAMsa. (831) audArika zarIra nava chidrathI savatuM kahyuM che - be zrota, be netra, be nasakorA, mukha, mUtrasthAna, gudA. (832) punya nava bhede kahyuM che - anna punya, pAna punya, vastra punya, gharanuM punya, zayana punya, mana punya, vacana punya, kAya punya, namaskAra punya. (833) pApanA Ayatano nava bhede kahyA - prANAtipAta, mRSAvAda yAvat parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha. (834) pApakRta nava bhede che, te A pramANe - | (835) utpAta, nimitta, maMtra, AgAyaka, aikitsika, kalA, AvaraNa, ajJAna ane mithyA pravacana-zAstra. sUtra-836 thI 838 | (836) nava naipUNika vastu kahI che - saMkhyAna, nimitta, kAyika, purANa, pArihastika, parapaMDita, vAdI, bhUtikarma, aikitmika. (837) zramaNa bhagavaMta mahAvIrane nava gaNa thayA - godAsa, uttara balissaha, uddeha, cAraNa, urdhvavAtika, vizvavAdI, kAmaddhikamAnava, koTika. (838) zramaNa bhagavaMta vIre zramaNa nircanthone nava koTi vaDe parizuddha bhikSA kahI che - haNe nahIM, haNAve nahIM, haNatAne anumode nahIM. rAMdhe nahIM, raMdhAve nahIM, anumode nahIM, na kharIde, na kharIdAve, na anumode. sUtra-839 thI 845 (839) devendra devarAja IzAnanA varuNa lokapAlane nava agramahiSIo kahI che. (840) devendra devarAja IzAna nI agramahiSIonI nava palyopamanI sthiti kahI che. (841) deva nikAyo nava kahyA, te A pramANe - (842) sArasvata, Aditya, vahni, varuNa, gardatoya, tuSita, avyAbAdha, Agneya, riSTa. (843) avyAbAdha devonA 909 devo kahyA che, e pramANe AgneyanA ane ja riSTanA paNa jANavA. (844) raiveyaka vimAnanA prasto nava kahyA che. (1) adhatana adhastana, (2) adhastana madhyama, (3) adhastana uparima, (4) madhyama adhastana, (5) madhyama madhyama, (6) madhyama uparima, (7) uparima adhastana, (8) uparima madhyama, (9) uparima uparima-raiveyaka vimAna prastaTa. A nava raiveyaka vimAnanA nava prastaTo kahelA che, te A pramANe - | (845) bhadra, subhadra, sujAta, saumanasa, priyadarzana, sudarzana, amogha, suprabuddha, yazodhara. sUtra-846 thI 848 (846) Ayu pariNAma nava bhede che. te A - gati pariNAma, gati baMdhana pariNAma, sthiti pariNAma, sthiti baMdhanA pariNAma, urdhvagaurava pariNAma, adho gaurava pariNAma, tiryagugaurava pariNAma, dIrdha gaurava pariNAma, muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 119 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga" hrasva gaurava pariNAma. (847) nava navamikA bhikSu pratimA 81 ahorAtra vaDe ane 405-bhikSAo vaDe yathAsUtra yAvat ArAdhelI hoya che. (848) prAyazcitta nava bhede - AlocanAI yAvat anavasthApya. sUtra-89 thI 868 (849) jaMbUdvIpanA merunI dakSiNe bharatamAM dIrgha vaitADhya upara nava kUTo kahyA che, te A - (850) siddha, bharata, khaMDaprapAta, mANibhadra, vaitADhya, pUrNabhadra, timisaguphA, bharata, vaizramaNa-kUTa. (851) jaMbudvIpanA merunI dakSiNe niSadha varSadhara parvate nava kUTo kahyA che, te A - (852) siddha, niSadha, harivarSa, videha, zrI, dhRti, zItodA, avara videha, rucaka-kUTo. (853) jaMbudvIpanA meru parvate naMdanavanamAM nava kUTo kahyA che, te A - (854) naMdana, maMdara, niSadha, haimavata, rajata, rucaka, sAgaracitta, vaira, bala-kUTa jANavA. (855) jaMbudvIpamAM mAlveta vakSaskAra parvate nava kUTo che, te A - (856) siddha, mAlyavaMta, uttarakuru, kaccha, sAgara, rajata, zItA, pUrNa, harissaha - kUTo. (857) jaMbUdvIpamAM kaccha vijayamAM dIrgha vaitADhya nava kUTo kahyA che, te A - (858) siddha, khaMDaprapAta, mANibhadra, vaitADhya, pUrNabhadra, timizraguphA, kaccha, vaizramaNa-kUTo. (859) jaMbUdvIpamAM sukaccha vijayamAM dIrgha-vaitADhya upara nava kUTo che, te A - (860) siddha, sukaccha, khaMDaprapAta, mANibhadra, vaitADhya, pUrNabhadra, timizraguphA, sukaccha, vaizramaNa-kUTo. (861) e rIte yAvat puSkalAvatI vijayamAM dIrgha vaitADhya, ema ja kaccha vijayamAM dIrgha vaitADhya, e pramANe thAvat maMgalAvatImAM dIrgha vaitADhya nava kUTo kahyA che. jaMbudvIpamAM vidyuprabha vakSaskAre nava kUTo che, te A - (862) siddha, vidyuprabha, devakuru, padma, kanaka, sauvastika, sIsodA, sajala, harikUTa. (863) jaMbUdvIpanA padma vijayanA dIrgha vaitADhya nava kUTo che - siddha, padma, khaMDaprapAta, mANIbhadra, vaitAdya e rIte yAvat salIlAvatI, vamanA dIrgha vaitADhya e pramANe yAvat gaMdhilAvatI dIrgha vaitADhya nava kUTo che, te A - (864) siddha, gaMdhilAvatI, khaMDaprapAta, mANIbhadra, vaitADhya, pUrNabhadra, timizra guphA, vaizramaNa-kUTo. (865) e rIte badhA dIrgha vaitADhya be kUTo sadaza nAmavALA che. zeSa kUTonA te ja nAmo che. jaMbUdvIpanA merunI uttare nIlavaMta varSadhara parvate nava kUTo che, te A - (866) siddha, nIlavaMta, videha, sItA, kIrti, nArikAMtA, avaravideha, ramyaku. upadarzana kUTa. (867) jaMbUdvIpanA merunI uttare airavatamAM dIrgha vaitADhya nava kUTo kahyA che, te A - (868) siddha, ratna, khaMDaprapAta, mANIbhadra vaitADhya, pUrNabhadra, timisaguphA, airAvata, vaizramaNa, airAvatakUTo. sUtra-89 puruSAdAnIya pArtha arhat vajaRSabhanArAca saMghayaNa ane samacaturaDha saMsthAnathI saMsthita, nava hAtha UMcA hatA. sUtra-870 zramaNa bhagavana mahAvIranA tIrthamAM nava jIvoe tIrthaMkara nAma gotrakarma upArjana karyuM - zreNika, supArzva, udAyI, poTTila aNagAra, daDhAyu, zaMkha, zataka, sulasA zrAvikA, revatI zrAvikA. sUtra-871 muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 120 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' | he Aryo ! kRSNa vAsudeva, rAma baladeva, udaya peDhAlaputra, poTTila, zataka gAthApati, dAruka nircantha, satyakI nircanthI putra, zrAvikAthI bodhita aMbaDa parivrAjaka, pArzvanAthanA praziSyA supArzva AryA, A nava AgAmI utsarpiNImAM cAra mahAvratarUpa dharmarUpI siddha thaze yAvat aMta karaze. sUtra-872 thI 876 (872) he Aryo ! bhibhisAra zreNika rAjA kALa mAse kALa karIne ratnaprabhA pRthvImAM sImaMtaka narakavAsamAM 84,000 varSanI sthitimAM nArakone vize nairayikapaNe utpanna thaze. te tyAM nairayika thaze, svarUpathI kALo, kALo, dekhAto yAvat varNathI paramakRSNa thaze. te tyAM ekAMta duHkhamaya yAvat vedanAne bhogavaze. te narakamAMthI nIkaLIne AvatI utsarpiNImAM A ja jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM vaitADhya parvatanA pAdamUle paMDu janapadamAM zatadvAra nagaramAM samudita kulakaranI bhadrAbhAryAnI kukSimAM puruSapaNe avataraze. pachI te bhadrA nava mAsa pUrNa ane sADA sAta rAtridina vItI gayA bAda jenA hAtha-paga sukumAla che, ahIM-pratipUrNa-paMcendriya zarIra che jenuM evA lakSaNa, vyaMjana yukta yAvat surupa bALakane janma Apaze. je rAtrie te bALaka janmaze te rAtrimAM zatakAra nagaramAM bAhya-aMdara bhArAgra ane kuMbhAgra padmavarSA ane ratnavarSA thaze. pachI te bALakanA mAtApitA 11mo divasa vItatA yAvat bAramA divase AvuM gauNa ane guNaniSpanna nAma sthApana karaze. jyAre amAre A bALakano janma thayo te samaye zatadvAra nagara bAhyAvyaMtara bhArAgra kuMbhAgra padma ane ratnavarSA thaI mATe amArA bALakanuM 'mahApadma evuM nAma thAo. pachI te bALakanA mAtApitA 'mahApadma' nAma karaze. pachI mahApadma bALaka sAdhika ATha varSano thayo jANIne mahArAjyAbhiSekathI siMcita karaze. te tyAM mahAhimavaMta mahAmalaya, meru samAna rAjAnA guNa varNanavALo rAjA thaze pachI te mahApadma rAjAne anyadA kyAreka be devo maharphika yAvatu mahAsaukhya senAkarma karaze. te - pUrNabhadra ane mANibhadra. tyAre zatadvAra nagaramAM ghaNA rAIsara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, ibhya, zreSThI, senApati, sArthavAha vagere ekamekane bolAvIne ema kaheze ke - je kAraNe he devAnupriyo ! ApaNA mahApadma rAjA be mahaddhika yAvat mahAsaukhya deva senAkarma kare che - pUrNabhadra ane mANibhadra, tethI he devAnupriyo ! ApaNA mahApadma rAjAnuM bIjuM nAma devasena thAo. pachI temanuM bIjuM nAma devasena thaze. pachI te devasena rAjAne anya koI divase zveta, zaMkhatalavata. nirmala ane caturdanta hastiratna utpanna thaze. tyAre te devasena rAjA koI divase zveta-zaMkhatala-vimalarUpa caturdanta hastiratna para besIne zatadvAra nagaranI vaccovacca thaIne vAraMvAra Avaze-jaze. tyAre zatadvAra nagaranA ghaNA rAjA, izvara yAvatu paraspara bolAvIne ema kaheze ke jethI he devAnupriyo ! ApaNA devasena rAjAne zveta-zaMkhatala-vimala evo caturdanta hastiratna utpanna thayo che, tethI he devAnupriyo ! ApaNA devasena rAjAnuM vimalavAhana evuM trIjuM nAma thAo, pachI temanuM vimalavAhana trIjuM nAma thaze. pachI te vimalavAhana rAjA 30 varSa grahavAsamAM rahIne mAtA-pitA devagata thayA pachI vaDIla varganI AjJA meLavI zarada RtumAM anuttara mokSamArgamAM tatpara thaze. vaLI lokAMtika devo jitakalpa mujaba tevI iSTa, kAMta, priya, manojJa, maNAma, udAra, kalyANakArI, dhanya, ziva, maMgala, sazrIka evI vANIthI abhinaMdAtA, abhistavAtA bahAranA subhUmi bhAga udyAnamAM eka devadUSya grahaNa karIne, muMDa thaIne, gRhavAsa choDIne aNagArika pravrajyA leze. te bhagavaMta sAtireka bAra varSa haMmezA kAyAne vosirAvIne dehanI saMbhALa na karatA je koI upasargo utpanna thaze. jema ke - deva, manuSya ke tiryaMcayoniko vaDe utpanna karAyelA te samyak rIte sahana karaze, khamaze, titikSA karaze, muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 121 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' adhyAsita karaze. tyAre te bhagavaMta iryAsamita, bhASAsamita yAvat gupta brahmacArI, amamatva, akiMcana, chinnagraMtha, nirupalepa, kAMsya pAtravat muktatoya yAvat jJAnarUpa teja vaDe dIpta thaze, (te saMgrahaNI gAthAo A pramANe-). (873) kAMsya, zaMkha, jIva, gagana, vAyu, zAradasalIla, kamalapatra, kurma, vihaga, khaga, bhAraMDa. (874) kuMjara, vRSabha, siMha, parvatarAja, akSobhasAgara, caMdra, sUrya, kanaka, vasuMdharA, suhuta agni - evA thaze. (875) te bhagavaMtane kyAMya pratibaMdha nahIM hoya, te pratibaMdha cAra prakAre kahyo che - aMDaja, potaja, avagrahika, pragrahika. je je dizAmAM icchaze te te dizAmAM apratibaddha zucibhUta laghubhUta alpagraMtha thaI saMyama vaDe AtmAne bhAvatA te vimalavAhana muni vicaraze. te bhagavaMtane anuttarajJAna, anuttara darzana, anuttara cAritra vaDe e rIte Alaya-vihAra vaDe Arjava, mArdava, lAghava, kSamA, mukti, gupti, satya, saMyama, tapa-guNa-sucarita-sovaciya-phala parinirvANa mArga vaDe AtmAne bhAvatA dhyAnAMtarikAmAM vartatA anaMta, anuttara, nirNAghAta yAvat uttama kevalajJAna-darzana utpanna thaze. tyAre te bhagavaMta ahaMtu jina thaze. kevalI, sarvajJa, sarvadarzI, deva sahita manuSya ane asuralokanA paryAyone jANaze ane joze.sarva lokane, sarve jIvonA Agati, gati, sthiti, cyavana, upapAta, tarka, mano mAnasika, bhakta, kRta, parisevita, pragaTakarma, gupta karma, tene chAnA nahIM rahe, rahasyanA bhAgI nahIM thAya. te te kALamAM mana, vacana, kAyAnA yogamAM vartatA sarvalokamAM sarva jIvonA sarvabhAvone jANatA ane jotA vicaraze. tyAre te bhagavad te anuttara uttama kevalajJAna-darzanathI deva-manuSya-asuralokane jANIne zramaNa nircanthone je koI upasarga upajaze, kema ke - deva, manuSya ke tiryaMca saMbaMdhI upajaze tene sArI rIte saheze, khamaze, titikSaze, adhyAsita karaze, tyAre te bhagavana aNagAra thaze, iryAsamita, bhASAsamita e rIte jema vardhamAnasvAmImAM kahyuM te badhuM ja kahevuM yAvat avyApAra zAMta yogayukta, te bhagavaMtane evA vihArathI vicaratA bAra varSa ane tera pakSa vItatA teramAM varSanI. madhya vartatA anuttara jJAna vaDe yAvat bhAvanA adhyayana mujaba uttama kevalajJAna-darzana utpanna thaze sarvajJa sarvadarzI thaze. bhAvanA sahita pAMca mahAvrata ane cha javanikAyanI rakSAno dharma kahetA vicaraze. he Aryo ! - je rIte meM zramaNa nircanthone eka AraMbha sthAna kahela che, te rIte mahApadma ahaMtu paNa zramaNa nircanthone eka AraMbha sthAnane kaheze. je rIte meM zramaNa nircanthone be baMdhana-prema baMdhana ane dveSa baMdhana kahyA, tema mahApadma ahaMtu zramaNa nircanthone be baMdhana kaheze - prema ane dveSa baMdhana. jema meM zramaNa nircanthone traNa daMDa kahyA - manadaMDa Adi, tema mahApadma ahaMtu zramaNa nircanthone traNa daMDa kaheze. A abhilApa vaDe krodhakaSAya Adi cAra kaSAyo, zabdAdi pAMca kAmaguNo, pRthvIkAya yAvat trasakAya e chA jIvanikAyo jema meM kahyA tema yAvat te paNa kaheze. A abhilApa vaDe sAta bhayasthAno meM kahyA, tema mahApadma ahaMtu paNa zramaNa nircanthone sAta bhayasthAno kaheze, e rIte ATha medasthAna, nava brahmacaryaguptio, dazavidha zramaNa dharma, yAvat 33-AzAtanAo. je rIte he ! meM zramaNa nircanthone nagnabhAva, maMDabhAva, asnAna, adaMtadhAvana, achatratva, pagarakhA rahitatA, bhUmizacyA, phalakazayyA, kASThazayyA, kezaloca, brahmacaryavAsa, paragRhapraveza yAvat labdha-apalabdha vRtti kahelI che, e rIte mahApadma ahaMtu paNa zramaNa nircanthone nagnabhAva yAvat labdha-apalabdha vRtti kaheze. he Aryo ! je rIte meM zramaNa-nircanthone AdhAkarmI, auzika, mizrajAta, adhyavapUraka, pUtika, krIta, prAmitya, muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 122 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' Acchedya, anisRSTa, abhyAhata, kAMtArabhakta, durbhizabhakta, glAnabhakta, varTalikAbhakta, prAthUrNabhakta, mUla-kaMdaphala-bIja -harita-bhojana niSedhela che, e rIte mahApadma ahaMdu paNa AdhAkarmika yAvat haritabhojana levAno niSedha karaze. he Aryo ! je rIte meM zramaNa nircanthone pAMca mahAvratika, supratikramaNa, acalaka dharma kahela che, e rIte mahApadma ahaMdu paNa zramaNa nircanthone paMcamahAvratika yAvatu acelaka dharmane kaheze. he Aryo ! je rIte meM pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvrata yukta bAra prakArano zrAvakadharma kahyo che, te rIte mahApadma arhat paNa kaheze. he Aryo ! je rIte zramaNa nircanthone meM zayyAtara ane rAjapIMDa niSedhyo che, te rIte mahApadma arhat paNa zramaNone niSedha karaze. he Aryo ! je rIte mane nava gaNa ane agiyAra gaNadharo che, e rIte mahApadma ahaMne paNa nava gaNa, agiyAra gaNadharo thaze. he Aryo ! je rIte huM 30 varSa gRhavAsa madhye vasIne muMDa thaIne yAvat dIkSita thaI bAra varSa, tera pakSa chadmastha paryAya pALIne tera pakSa nyUna 30 varSanA kevalI paryAyane pALIne 42 varSa zrAmANya paryAyane pALIne 72 varSa sarvAyu pALIne siddha thaIza yAvat sarva duHkhono aMta karIza, e rIte mahApadma ahaMtu 30 varSa gRhavAsamAM rahIne yAvat 72 varSa sarvAyu pALIne yAvat sarva duHkhono aMta karaze. (876) je zIla samAcAra arhat tIrthaMkara mahAvIrano hato te zIla samAcAra mahApadma ahaMnA thaze. sUtra-877 thI 887 (877) nava nakSatro caMdranA pazcimabhAgA kahyA che, te A - (878) abhijitu, zravaNa, ghaniSThA, revatI, azvinI, mRgazIrSa, puSya, hasta, citrA. A nava pazcimabhAgA che. (879) Anata, prANata, AraNa, azruta kalpamAM vimAno 900 yojana Urdhva uccatvathI kahelA che. (880) vimalavAhana kulakara 900 dhanuSa urdhva UMcAIpaNe hatA. (881) kauzalika arhat RSabha A avasarpiNImAM nava koDAkoDI sAgaropama vyatIta thayA pachI tIrtha pravartAvyuM. (882) dhanadaMta, laSTadaMta, gUDhadaMta, zuddhadaMta aMtarlIpanA dvIpo 900-900 yojana lAMbA-pahoLA che. (883) zukra mahAgrahanI nava vIthIo kahI che - hayavIthI, gajavIthI, nAgavIthI, vRSabhavIthI, govIthI, uragavIthI, ajavIthI, mRgavIthI, vaizAnaravIthI. (884) nava prakAre nokaSAya vedanIya karmo kahyA che - strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda, hAsya, ratI, AratI, bhaya, zoka ane durgachA. (885) caurindriyanI jAti kula koTi yoni pramukha nava lAkha kahI che. bhUja parisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMca yonikonI jAtiphala koTi temaja che. (886) jIvo nava sthAna vaDe nivartita pudgala pApakarmapaNe cayana karyA che - kare che - karaze. pRthvIkAya nivartita yAvat paMcendriya nivartita. e pramANe caya, upacaya yAvat nirjarA karyA che - kare che - karaze. (887) nava pradezika skaMdha anaMtA kahyA che, nava pradeza avagADha pudgalo anaMtA kahyA che yAvat navaguNa rukSa pudgalo anaMtA kahyA che. sthAna-9no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 123 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' sthAna-10 sUtra-888 loka sthiti arthAta lokano svabhAva daza bhede kahela che - (1) je lokamAM jIvo marI marIne tyAM tyAM ja vAraMvAra utpanna thAya che e pramANe eka lokasthiti kahI. (2) je jIvone pravAhathI niraMtara pApakarma baMdhAya che, e pramANe eka lokasthiti kahI che. (3) je jIvone pravAhathI niraMtara mohanIya pApakarma baMdhAya che, ema eka lokasthiti kahI che. (4) ema thayuM nathI, thatuM nathI, thaze nahIM, je jIvo ajIvo thaze ke ajIvo jIvo thaze evI eka lokasthiti. (5) ema thayuM nathI, thatuM nathI, thaze nahIM ke je trasajIvono vyavaccheda thaze, sthAvara jIvono vyavaccheda thaze athavA sthAvara jIvo trasarUpe thaze e pramANe paNa eka loka sthiti che. (6) evuM thayuM nathI, thaze nahIM ke je loka aloka thaze, aloka loka thaI jaze, evI eka lokasthiti kahI che. (7) evuM thayuM nathI, thatuM nathI, thaze nahIM ke - je loka alokamAM pravezaze athavA aloka lokamAM pravezaze evI eka loka sthiti kahI che. (8) jeTalA kSetramAM loka che teTalA kSetramAM jIvo che, eTalAmAM jIvo che teTalAmAM loka che evI eka loka sthiti che. (9) jyAM sudhI jIvo ane pudgalono gatiparyAya che tyAM sudhI loka che, jyAM sudhI loka che tyAM sudhI jIvo ane pudgalono gati paryAya che ema eka lokasthiti che. (10) badhA lokAMtamAM abaddha pArzvadhRSTa pudgalo rUkSatAe pariName che, jethI jIvo tathA pudgalo lokAMtathI bahAra javA samartha na thAya te lokasthiti. sUtra-889 thI 891 (889) daza prakAre zabda kahela che, te A pramANe - (890) nirdhArI, pIMDima, rUkSa, bhinna, jarjarIta, dIrgha, hasta, pRthatva, kAkaNI, kiMkiNI svara. (891) daza indriyanA artho atItA kahyA che - koI dezathI zabdane sAMbhaLe, koI sarvathI zabdane sAMbhaLe, koI dezathI rUpane jue, koI sarvathI rUpane jue che, e rIte gaMdha, rasa, sparza yAvat koI sarvathI sparzane anubhavela che. daza indriyanA artho pratyutpanna kahyA che - koI eka dezathI zabdane sAMbhaLe che, koI eka sarvathI zabdane sAMbhaLe che yAvat sparzane. daza indriyArtho anAgata kahyA che - koI eka dezathI zabdane sAMbhaLe che, koI sarvathI zabdane sAMbhaLe che cAvat sparzane anubhave che. sUtra-892 thI 894 (892) daza prakAre acchinna pudgalo calita thAya, te A - 1. AhAra karAtA pudgala cale, 2. pariNAma pamADAtA cale, 3. UMco zvAsa letA cale, 4. nIco zvAsa letA cale, 5. vedAtA cale, 6. nirjarAtA cale, 7. vidurgAtA cale, 8. paricAra karatA cale, 9. yakSAviSTatAthI cale, 10. zarIranA vAyuthI prerita pudgalo cale. (893) daza kAraNe krodhotpatti thAya che. te A pramANe - 1. mArA manojJa zabda-sparza-rasa-rUpa-gaMdha-apaharela che. 2. amanojJa zabda-sparza-rasa-rUpa-gaMdha ANe Apela che. 3. mArA manojJa zabdAdi A hare che. 4. amanojJa zabdAdi mane A Ape che. 5. mArA manojJa zabdAdi A haraze. 6. amanojJa zabdAdi mane A Apaze. 7. mArA manojJa zabdAdi apaharela che - apahare che - muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 124 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' apaharaze. 8. amanojJa zabdAdi A puruSe Apela che - Ape che - Apaze. 9. mArA manojJa zabdAdine yAvat apaharela che - apahare che - apaharaze tathA amanojJa zabdAdi mane Apela che - Ape che - Apaze. 10. huM AcArya, upAdhyAyone vize samyagu vartu chuM, mane AcArya, upAdhyAyoe viparIta paNe svIkArela che. ema ciMtavavAthI krodha upaje. (894) daza bhede saMyama kahela che - pRthvIkAya saMyama yAvat vanaspatikAya saMyama, beindriya saMyama, teindriya saMyama, caurindriya saMyama, paMcendriya saMyama, ajIvakAya saMyama. asaMyama daza prakAre kahela che-pRthvIkAyika asaMyama, apU-teha-vAyu-vanaspati yAvat ajIvakAya asaMyama daza prakAre saMvara kahela che - zrotrendriya saMvara yAvat sparzanendriya saMvara, mana-vacana-kAya saMvara, upakaraNa saMvara, sUcikuzAgra saMvara. daza prakAre asaMvara kahela che - zrotrendriya asaMvara yAvat sUcikuzAgra asaMvara. sUtra-85 thI 900 (895) daza kAraNe "huM ja utkRSTa chuM." ema madavALo thAya, te A - jAtimadathI, kulamathI,baLamadathI, rUpamadathI, tapamadathI, jJAnamadathI, lAbhamadathI, aizvarya madathI, nAgakumAra-suvarNakumAra devo mArI pAse zIdhra Ave che evA madathI, sAmAnya puruSonA dharmathI mane zreSTha avadhijJAna-darzana utpanna thayA che e madathI. (896) samAdhi daza bhede kahI che - prANAtipAta viramaNa, mRSA-adattAdAna-maithuna-parigraha viramaNa, iryA-bhASA-eSaNA-AdAna bhAMDa mAtra nikSepaNA - uccAra prasavaNa pAriSThApanikA samiti. asamAdhi daza bhede kahI - prANAtipAta yAvat parigraha, iryA asamiti yAvat uccAra prasavaNa khelA siMdhANaga pAriSThApanikA asamiti. (897) pravrajyA daza bhede kahI. te A pramANe (898) chaMdA-IcchAthI levAtI dIkSA, rosA roSathI levAtI dIkSA,, parijUrNA-daridratAthI levAtI dIkSA, svapnA-svapna saMketathI levAtI dIkSA, pratikRtA-pratijJApUrvaka levAtI dIkSA, smAraNA-jAtismaraNa jJAnathI. levAtI dIkSA, rogiNIkA-roganA kAraNe levAtI dIkSA, anAdatA-anAdara thavAthI levAtI dIkSA, devasaMjJapti-deva dvArA pratIbodhathI levAtI dIkSA, vatsAnubaMdhitA-pusnehathI levAtI dIkSA. (899) zramaNadharma daza bhede che. te A - kSamA, makti-nirlobhatA, Arjava-saraLatA. mArdava-kUdatA lAghava-laghutA, satya, saMyama, tapa, tyAga ane brahmacaryavAsa. vaiyAvacca daza bhede kahI che. te A - AcArya vaiyAvacca, upAdhyAya-sthavira-tapasvI-glAna-zaikSa-kulagaNa-saMgha-sAdharmika vaiyAvacca. (900) jIva pariNAma daza bhede kahyA che. te A - gati pariNAma, indriya pariNAma, kaSAya-lezyA-yogaupayoga-jJAna-darzana-cAritra-veda pariNAma. ajIva pariNAma daza bhede kahyA che - baMdhana pariNAma, gatisaMsthAna-bheda-varNa-gaMdha-sparza-agurulaghu-zabda pariNAma. sUtra-901/ 902 | (901) AkAza saMbaMdhI asvAdhyAya daza bhede kahyo che - ulkApAta, dizAdAha, garjita, vidyutuM, nirdhAta, yUpaka, yakSAdIpta, dhUmikA, mahikA, rajaghAta. audArika asvAdhyAya daza bhede kahyo che - asthi, mAMsa, lohI, azuci sAmaMta, zmazAna sAmaMta, caMdragrahaNa, sUryagrahaNa, patana, rAjavigraha, upAzrayamAM audArika zarIra (mRtaka) paDeluM hoya. (902) paMcendriya jIvono AraMbha na karanArane daza bhede saMyama thAya - zrotranA sukhano nAza karanAra thato muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 125 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' III. nathI, zrotranA duHkhano saMyoga karanAra na thAya. e pramANe yAvat sparzanA duHkhano saMyoga na thAya. e pramANe asaMyama paNa daza bhede kahevo. sUtra-903 thI 917 (903) daza sUkSmo kahelA che - prANa sUkSma, panaka sUkSma yAvat sneha sUkSma, gaNita sUkSma, bhaMga sUkSma. (904) jaMbUdvIpanA merunI dakSiNe gaMgA, siMdhu mahAnadIomAM daza mahAnadIo maLe che. te A - samUnA, sarayU, AvI, kozI, mahI, zatadra, vivatsA, vibhASA, airAvatI, caMdrabhAgA. jaMbudvIpanA merunI uttare raktA, raktavatI mahAnadIomAM daza mahAnadIo maLe che. te A - kRSNA, mahAkRSNA, nIlA, mahAnIlA, tIrA, mahAtIrA, indrA yAvatuM mahAbhogA (905) jaMbudvIpanA bharata kSetramAM daza rAjadhAnIo kahI che, te A pramANe - (906) caMpA, mathurA, vArANasI, zrAvastI, sAketa, hastinApura, kAMDilya, mithilA, kauzAMbI, rAjagRha. (907) A daza rAjadhAnImAM daza rAjAo muMDa thaIne yAvat pravrajita thayA. te A - bharata, sagara, maghavA, sanakumAra, zAMti, kuMthu, ara, mahApadma, harisena ane jaya. (908) jaMbudvIpano meru parvata 1000 yojana jamInamAM, pRthvItale 10,000 yojana, uparanA bhAge 1000 yojana, sarvAgrapaNe lAkha yojana kahyo che. (909) jaMbudvIpanA meru parvatanA bahu madhya bhAge A ratnaprabhA pRthvInA uparano ane nIceno kSullaka prataramAM tyAM ATha pradezika rucaka kahela che jyAMthI A daza dizAo pravarte che. te A - pUrva, agni, dakSiNa, naiRtya, pazcima, vAyavya, uttara, IzAna, Urdhva, adho. A daza dizAnA daza nAmo kahyA che, te A - (910) aindrI, AgneyI, yamA, naiRtyI, vAruNI, vAyavyA, somA, IzAnA, vimalA ane temAM jANavI. (911) lavaNa samudra madhye 10,000 yojana gotIrtha rahita kSetra kahyuM che - lavaNasamudranI 10,000 yojanA pramANa udakamAlA kahI che. badhA moTA pAtALakaLazo eka lAkha yojana UMDAIthI kahyA che, mUlamAM 10,000 yojana pahoLA che, bahumadhya deza bhAge eka pradezavALI zreNImAM lAkha yojana pahoLA che. uparanA mukhamAM mULamAM 10,000 yojana pahoLA che. te mahApAtALa kaLazonI ThIkarI sarvataH vajaratnamaya, sarvatra samAna 1000 yojana jADAIthI che. badhAM laghupAtALa kaLazo 1000 yojana UMDAIthI che. mULamAM 100 yojana pahoLA che. bahumadhya dezabhAgamAM eka pradezika zreNImAM 1000 yojana pahoLA che. upara mukhanA mUlamAM 100 yojana pahoLA che. te laghu pAtALa kaLazonI ThIkarI sarvataH vajaratnamaya, sarvatra sama daza yojananI jADAI vaDe kahelI che. (912) dhAtakIkhaMDanA baMne meru parvato 1000 yojana UMDAIthI ane bhUmitalamAM deza-una 10,000 yojana pahoLAIthI tathA uparanA bhAge 1000 yojana pahoLAIthI kahela che. puSkaravaradvIpArTunA baMne meru parvato daza yojana, e ja pramANe dhAtakIkhaMDanI mAphaka jANavA. (913) badhA vRtta vaitADhya parvato 1000 yojananI urdhva uccatva vaDe 1000 gAunI UMDAI vaDe sarvatra sama, pyAlAne AkAre rahelA ane 1000 yojananI pahoLAI vaDe kahelA che. (914) jaMbUdvIpamAM daza kSetro kahelA che - bharata, airAvata, haimavata, hairayavata, harivarSa, ramyavarSa pUrvavideha, aparavideha, devapharu uttarakuru. (915) mAnuSottara parvata mUlamAM 1022 yojana pahoLAIthI che. (916) badhA aMjanaka parvato 1000 yojana UMDA, mUlamAM 10,000 yojana pahoLA, upara 1000 yojanA pahoLA che. badhA dadhimukha parvato 1000 yojana UMDA, sarvatra sama, pyAlA AkAre, 10,000 yojana pahoLA che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 126 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' badhA ratikara parvato 1000 yojana UMcA, 1000 gAu UMDA, sama, jhAlara AkAranA tathA 10,000 yojanA pahoLAIthI kahyA che. (917) rucakavara parvata 1000 yojana UMDA, mUlamAM 10,000 yojana pahoLA, upara 1000 yojana pahoLA che. kuMDalavara parvata emaja jANavo. sUtra-918 dravyAnuyoga daza bhede kahyo che, te A che - dravyAnuyoga, mAtRkAnuyoga, ekArthikAnuyoga, karaNAnuyoga, arpitAnarpitAnuyoga, bhAvitAbhAvitAnuyoga, bAhyAbAhyAnuyoga, zAzvatAzAzvata, tathAjJAna, atathAjJAna. sUtra-919 asurendra asurarAja camarano tigicchikUTa utpAtaparvata mUlamAM 1022 yojana vikhaMbha che. asurendra asurarAja camaranA soma lokapAlano somaprabha utpAtaparvata 1000 yojana UMco, 1000 gAu bhUmimAM, mUlamAM 1000 yojana vidhvaMbhathI che. asurendra asurarAja camaranA yama lokapAlano yamaprabha utpAtaparvata ema ja che. e rIte varuNa ane vaizramaNano che. vairocanarAja vairocanendra balino rucakendra utpAtaparvata mUlamAM 1022 yojana vikhaMbhathI che. vairocanendra balinA soma lokapAlane ema ja che. je rIte camarendranA lokapAlano utpAtaparvata kahyA tema balindranA kahevA. nAgarAja nAgakumArendra dharaNano dharaNaprabha utpAtaparvata 1000 yojana UMco, 1000 gAu jamInamAM, mUlamAM 1000 yojana vidhvaMbhathI che. nAgarAja nAgakumArendra dharaNanA kAlavAla lokapAlano mahAkAlaprabha utpAtaparvata 1000 yojana UMco Adi ema ja che. e rIte yAvat zaMkhapAlano kahevo. e rIte bhUtAnaMdanuM paNa kahevuM. e rIte lokapAlonuM dharaNanI jema kahevuM. temaja yAvat svanita kumArone lokapAla sahita kahevA. badhA utpAtaparvato sadaza nAmavALA jANavA. devendra devarAja zakrano zakraprabha utpAtaparvata 10,000 yojana UMco, 10,000 gAu jamInamAM, mUlamAM 10,000 vikhaMbhathI che. devendra devarAja zakranA soma lokapAlano jema zakranuM kahyuM temaja badhA lokapAlono, badhA indrono yAvat acyatendra ane tenA lokapAlonuM kahevuM. badhAnA utpAtaparvatonuM pramANa sarakhuM che. sUtra-920 thI 928 (920) bAdara vanaspatikAyikone utkRSTathI 1000 yojana zarIra-avagAhanA kahI che. jalacara paMcendriya tiryaMcayonikone utkRSTathI 1000 yojana zarIra-avagAhanA kahI che. uraparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcone paNa temaja kahI che. (921) saMbhava ahathI abhinaMdana at daza lAkha kroDa sAgaropama vyatIta thaye utpanna thayA. (922) anaMtaka daza bhede kahyA che - nAmAnaMtaka, sthApanAnaMtaka, dravyAnaMtaka, gaNanAnaMtaka, pradezAnaMtaka, ekato-anaMtaka, dvidhAanaMtaka, dezavistArAmaMtaka, sarvavistArAmaMtaka, zAzvatAnaMtaka. (923) utpAta pUrvanI daza vastuo kahI che. astinAstipravAda pUrvanI daza cUlavastuo kahI che. (924) pratisevanA daza bhede che, te A pramANe - (925) darpa, pramAda, anAbhoga, cAtura, Apatti, zaMkita, sahasAtkAra, bhaya, pradveSa ane vimarza. (926) daza AlocanA doSo kahyA che, te A pramANe - muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 127 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga" (927) 1. AkaMpaitvA-sevA Adi dvArA prAyazcitta denArane prasanna kare, jethI guru ochuM prAyazcitta Ape. 2. anumAnaitvA- A AcArya mRdu ke kaThora daMDavALA che ema anumAna karIne prAyazcitta mAMge . 3.jaMdia- gurue joyelA doSanI ja AlocanA karavI, na joyelA doSa na kahevA. 4. bAdara- mAtra moTA doSa AlocavA. 5. sUkSma- mAtra nAnA doSa AlocavA , 6.channa-gurU na samaje tema AlocavuM. 7. zabdAkula-anya agItArtha sAMbhaLe tema Aloce, 8. bahujana-bahuvyakti pAse Aloce , 9. avyakta-agItArtha pAse Aloce, 10. tatsavI- AlocanA denAra je doSanuM sevana karatA hoya tenI pAse AlocanA levI . | (928) daza sthAnothI saMpanna aNagAra potAnA doSone AlocavAne yogya che - jAti saMpanna, kula saMpanna e rIte AThamAM sthAnamAM kahyA mujaba yAvat zAMta, dAMta, amApI, apazcAnatApI. daza sthAne saMpanna aNagAra AlocanA ApavAne yogya che - AcAravAna, avadhAraNavAna, yAvat apAyadarzI, priyadharmI ane daDhadharmI. prAyazcitta dasa prakAre kahela che - AlocanA yogya yAvatu anavasthApya ane pArAMcitta yogya. sUtra-929 thI 935 (929) mithyAtva daza bhede kahyuM - (1) adharmamAM dharmasaMjJA, (2) dharmamAM adharmasaMjJA, (3) amArgamAM mArga saMjJA, (4) mArgamAM unmArga saMjJA, (5) ajIvamAM jIvasaMjJA, (6) jIvamAM ajIvasaMjJA, (7) asAdhumAM sAdhu saMjJA, (8) sAdhumAM asAdhusaMjJA, (9) amuktamAM muktasaMjJA, (10) muktamAM amukta saMjJA. (930) arhat caMdraprabha daza lAkha pUrvanuM sarvAyu pALIne siddha yAvat sarva duHkhathI mukta thayA. ahaMdu dharma daza lAkha varSanuM sarvAyu pALIne siddha yAvat duHkha mukta thayA. ahaMtu namI daza hajAra varSanuM sarvAyu pALIne siddha yAvat duHkha mukta thayA. vAsudeva puruSasiMha daza lAkha varSanuM sarvAyu bhogavIne chaThThI tamA pRthvImAM nairayikapaNe upajyA. arhat nemi daza dhanuSa UMcA hatA, 1000 varSanuM sarvAyu pALIne siddha yAvat duHkha mukta thayA. vAsudeva kRSNa daza dhanuSya UMcA hatA, 1000 varSa sarvAyu bhogavI trIjI vAlukAprabhA pRthvImAM utpanna thayA (931) bhavanavAsI daza bhede kahyA - asurakumAra yAvat svanitakumAra. A daza prakAranA bhavanavAsI devonA daza caityavRkSo kahyA che, te A pramANe - (932) azvattha, saptavarNa, zAlmalI, uMbara, zirISa, dadhiparNa, vaMjula, palAza, vastra, kaNeravRkSa. (933) sukha daza prakAre kahyuM che. te A pramANe - (934) Arogya, dIrghaAyu, Adyatva, kAma, bhoga, saMtoSa asti, sukhabhoga, niSkrama, anAbAdha (mokSa). (935) upaghAta daza bhede kahyo, te A pramANe - udgamopaghAta, utpAdanopaghAta, jema pAMcamAM sthAnamAM kahyuM hatuM tema Hvatu pariharaNopaghAta, jJAnopaghAta, darzanopaghAta, cAritropaghAta, aprIti vaDe upaghAta, sArakSaNopaghAta. vizodhi daza bhede kahI che - udgamavizodhi, utpAdana vizodhi yAvatu sArakSaNa vizodhi. sUtra-936, 937 | (936) saMkleza daza bhede kahyA che - upadhi saMkleza, upAzraya saMkleza, kaSAya saMkleza, bhaktapAna saMkleza, mana saMkleza, vacana saMkleza, kAya saMkleza, jJAna saMkleza, darzana saMkleza, cAritra saMkleza. daza prakAre asaMkleza kahyo che - upadhi yAvatuM cAritra asaMkleza. (937) baLa daza bhede kahyuM che - zrosendriya bala yAvat sparzendriya bala, jJAnabala, darzanabala, cAritrabala, muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 128 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, 'sthAnAMga' tapabala, vIryabala. sUtra-938 thI 942 (938) satya daza bhede che, te A pramANe - (939) janapada, sammata, sthApanA, nAma, rUpa, pratItya, vyavahAra, bhAva, yoga ane aupamya. (940) mRSA daza bhede che, te A pramANe - (941) krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, hAsya, bhaya, AkhyAyika ane upadhAna-nizrita. (942) satyAmRSA daza bhede che - utpannamizra, vigatamizra, utpannavigatamizra, jIvamizra, ajIvamizra, jIvAjIva mizra, anaMtamizra, parittamizra, addhAmizra ane addhadvAmizra. sUtra-943 dRSTivAdanA daza nAmo kahelA che - dRSTivAda, hetuvAda, bhUtavAda, tattvavAda, samyavAda, dharmavAda, bhASAviSaya, pUrvagata, anuyogagata ane sarva prANa-bhUta-jIva-satya sukhAvaha. sUtra-94 thI 99 (944) zastra daza bhede kahyA che, te A pramANe - (945) agni, viSa, lavaNa, sneha, kSAra, amla, duprayukta-mana, vacana, kAyA, avirati bhAva. (946) doSa daza bhede kahyA che, te A pramANe - (947) tAtadoSa, matibhaMgadoSa, prazAstRdoSa, pariharaNadoSa, svalakSaNa, kAraNa, hetu, saMkramaNa, nigraha, vastu (948) vizeSa daza bhede kahyA che, te A pramANe - (949) vastudoSa, tajAtadoSa, matibhaMgadoSa, ekArthikadoSa, kAraNadoSa, pratyutpannadoSa, nityadoSa, adhikadoSa, AtmopanIta doSa, vizeSadoSa. sUtra-950 daza prakAre zuddha vAganuyoga kahe che, te A - caMkAra, maMkAra, piMkAra, sevaMkAra, sArtAkAra, ekatva, pRthatva, saMyUtha, saMkrAmita ane bhinna. sUtra-951 thI 956 (951) dAna daza bhede kahyuM che, te A pramANe - (952) anukaMpA, saMgraha, bhaya, kAruNya, lajjA, gArava, adharma, dharma, karaze (e AzAthI), kRtadAna. (953) gati daza bhede kahI che. te A - narakagati, narakavigrahagati, tiryaMcagati, tiryaMcavigrahagati yAvatu siddhigati, siddhivigrahagati. (954) muMDo daza kahyA-zrotrendriya muMDa yAvat sparzanendriya muMDa, krodhamuMDa yAvat lobhamuMDa ane 10.ziramuMDa. (955) saMkhyAna daza prakAre kahyuM che, te A pramANe - (956) parikarma, vyavahAra, raju rAzi, kalAsuvarNa, vAva-tAvat, varga, dhana, vargavarga, kalpa. sUtra-957 / 958 (957) pratyAkhyAna daza bhede kahyA, te A pramANe - (958) anAgata, atikrAMta, koTisahita, niyaMtrita, sAkAra, anAkAra, parimANakRt, niravazeSa, saMketa ane addhA. e rIte darzAvela pratyAkhyAna kahyA che. sUtra-959 thI 961 (959) sAmAcArI daza bhede kahI che, te A pramANe - muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 129 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (960) icchAkAra, micchAkAra, tathAkAra, AvazyakI, naiSadhithI, ApRcchA, pratipRcchA, chaMdaNA, nimaMtraNA ane upasaMpadA, e rIte daza prakAre sAmAcArI thAya che. (961) zramaNa bhagavaMta mahAvIra chadmasthakALamAM aMtima rAtrimAM daza moTA svapno joIne jAgyA te A pramANe (1) eka mahAghora rUpavALA, diptadhara, tAlapizAcane svapnamAM parAjita karela joIne jAgRta thayA. (2) eka mahAzveta pAMkhavALA puruSa kokIlane svapnamAM joIne jAgRta thayA. (3) eka mahAna citravicitra pAMkhavALA puruSa kokIlane svapnamAM joIne jAgRta thayA. (4) eka mahAna dAmayugala - sarva ratnamaya mALAne svapnamAM joIne jAgRta thayA. (5) eka mahAna zveta gAyonuM ToLuM svapnamAM joIne jAgRta thayA. (6) eka mahAna padmasarovara, cotarapha phUlo vaDe khIlela evuM svapnamAM joIne jAgRta thayA. (7) eka mahAsAgara hajAro kallolanI lahero vaDe kalita baMne bhUjAothI tarela svapnamAM joIne jAgRta thayA. (8) eka mahA dinakara teja vaDe prakAzamAna svapnamAM joIne jAgRta thayA. (9) eka mahA pIMgala nIla vaiDUryamaNI jevA varNa vaDe samAna mAnuSottara parvatane potAnA AMtaraDAthI sarvataH samaMtAtu AveSTita, pariveSTita svapnamAM joIne jAgRta thayA. (10) meru parvatamAM meru cUlikA upara eka zreSTha siMhAsane beThelA potAne svapnamAM joIne jAgyA. (ukta daza svapno joIne jAgRta thayA. have svapnaphaLa kahe che-). (1) zramaNa bhagavaMta mahAvIra je eka moTo ghorarUpa, dipta teja tAla-pizAcane svapnamAM parAjita karIne jAgyA, tethI zramaNa bhagavaMta mahAvIre mohanIya karmano mUlathI nAza karyo. (2) zramaNa bhagavaMta mahAvIre eka moTA zveta pAMkhavALA yAvat jAgRta thayA tethI zramaNa bhagavaMta mahAvIra zukla dhyAnane prApta thaI vicare che. (3) zramaNa bhagavaMta mahAvIra eka moTA citravicitra pAMkhavALAne yAvat jAgRta thayA, tethI zramaNa bhagavaMta mahAvIra svasamaya-parasamayarUpa citravicitra dvAdazAMga gaNipiTakane sAmAnyathI kahe che, vizeSathI kahe che, darzAve che, nirdeza che, upadeze che, te A pramANe 'AcAra yAvat daSTivAda. (4) zramaNa bhagavaMta mahAvIra sarvaratnamaya eka mahA dAmayugala yAvat jAgRta thayA, tethI zramaNa bhagavaMta mahAvIra be prakArano dharma prarUpe che. te A - agAradharma ane aNagAradharma. (5) zramaNa bhagavaMta mahAvIra eka moTA zveta govargane svapnamAM yAvatu jAgRta thayA, tethI zramaNa bhagavaMta mahAvIrano cAra prakArano saMgha che, te A - sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA. (6) zramaNa bhagavaMta mahAvIra je eka mahA padmasarovarane yAvatu jAgRta thayA, tethI zramaNa bhagavaMta mahAvIra cAra prakAranA devone prarUpe che. te - bhavanavAsI, vANa-vyaMtara, jyotiSka, vaimAnika. (7) zramaNa bhagavaMta mahAvIra je eka moTA kallolavALAne yAvatu jAgRta thayA, tethI zramaNa bhagavaMta mahAvIra anAdi anaMta dIrghamArgavALA cAturaMta saMsAra kAMtArane taryA. (8) zramaNa bhagavaMta mahAvIra je eka moTA sUryane joIne jAgyA, tethI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane anaMta, anuttara yAvat (kevalajJAna, kevaladarzana) utpanna thayela che. (9) zramaNa bhagavaMta mahAvIra je eka moTA nIla vaiDUrya yAvatu jAgRta thayA, tethI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane deva-manuSya-asura sahita lokamAM udAra kIrti, varNa, zabda, zlAghA vistarI rahI che. evI rIte nizcaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra varte che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 130 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (10) zramaNa bhagavaMta mahAvIra je meru parvata meru cUlikAe siMhAsane beThela yAvat jAgRta thayA. tethI zramaNa bhagavaMta mahAvIra deva-manuSya-asura sahita parSadA madhye kevalI prajJapta dharma kaheze, prarUpaze yAvatu upadezaze. sUtra-962, 963 (962) daza bhede sarAga samyagadarzana kahyuM che, te A pramANe - (963) te A - (1) nisarga ruci, (2) upadeza ruci, (3) AjJA ruci, (4) sUtra ruci, (5) bIja ruci, (6) abhigama ruci, (7) vistAra ruci, (8) kriyA ruci, (9) saMkSepa ruci, (10) dharma ruci. sUtra-964, 965 (964) saMjJAo daza kahI che - AhAra saMjJA yAvat parigrahasaMjJA, krodha saMjJA yAvat lobhasaMjJA, lokasaMjJA, oghasaMjJA. nairayikone A rIte ja daza saMjJAo kahI che. e rIte niraMtara yAvat vaimAnikone jANavI. (965) nairayiko daza bhede vedanAne bhogavatA vicare che. te A - zIta, uSNa, sudhA, pipAsA, kaMDu, paravazatA, bhaya, zoka, jarA ane vyAdhi. sUtra-966 thI 76 (966) daza sthAnone chadmastha sarvabhAvathI jANato-joto nathI. te A - dharmAstikAya yAvatuM vAyu, (9) A jina thaze ke nahIM, (10) A sarva duHkhono aMta karaze ke nahIM. A dazene utpanna jJAnadarzanadhara arihaMta yAvat (jANe che ke, A sarve duHkhono aMta karaze ke nahIM. (967) daza dazAo kahI che - karmavipAkadazA, upAsakadazA, aMtakRt dazA, anuttaropapAtikadazA, AcAradazA, praznavyAkaraNadazA, baMdhadazA, dvigRddhidazA, dIrdhadazA ane saMkSepikadazA. (968) karmavipAkadazAnA daza adhyayano kahyA che - mRgAputra, gotrAsa, aMDa, zakaTa, brAhmaNa, naMdISeNa, saurIka, uduMbara, sahasodAha-Amaraka ane kumAra licchavI. (969) upAsaka dazAnA daza adhyayano kahyA, te A pramANe - (970) AnaMda, kAmadeva, culanIpitA, surAdeva, cullazataka, kuMDakolika, saddAlaputra, mahAzataka, naMdinIpitA, sAleyikA (sAliNI) pitA. (971) aMtakRt dazAnA daza adhyayano kahyA, te A pramANe - (972) nami, mAtaMga, somila, rAmagupta, sudarzana, jamAlI, bhagAlI, kiMkarma, palyaka, aMbaDaputra. (973) anuttaropapAtika dazAnA daza adhyayano kahyA, te A pramANe -( 974) RSi dAsa, dhanya, sunakSatra, kArtika, saMsthAna, zAlibhadra, AnaMda, tetalI, dazArNabhadra, atimukta. A. daza kahyA che. (975) AcAradazAnA daza adhyayano kahyA che - (1) vIza asamAdhi sthAna, (2) ekavIza zabala doSo (3) teMtrIza AzAtanA, (4) ATha prakAre gaNisaMpadA, (5) daza cittasamAdhi sthAna, (6) agiyAra upAsaka pratimA, (7) bAra bhikSu pratimA, (8) paryuSaNA kalpa, (9) 30 mohanIya sthAna, (10) AjAti sthAna. * prazna vyAkaraNa dazAnA daza adhyayano kahyA - upamA, saMkhyA, RSibhASita, AcAryabhASita, mahAvIrabhASita, saumaka prazno, komala prazno, Adarza prazno, aMguSTha prazno, bAhu prazno. * baMdha dazAnA daza adhyayano kahyA che - baMdha, mokSa, devaddhi, dazAramaMDalika, AcArya vipratipatti, upAdhyAya vipratipatti, bhAvanA, vimukti, zAzvata ane karma. * dvigRddhi dazAnA daza adhyayano kahyA che - vAta, vivAta, upapAta, sukSetrakRSNa, beMtAlIsa svapna, trIza mahA-svapno, boMtera sarvasvapno, hAra, rAma ane gupta. e daza kahyA che. muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 131 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' * dIrdhadazAnA daza adhyayano kahyA che - caMdra, sUrya, zukra, zrIdevI, prabhAvatI, dvIpasamudropapatti, bahupatrikA, maMdara, sthavira, saMbhUti vijaya, sthavira padma ucchavAsa niHzvAsa. * saMkSepika dazAnA (daza) adhyayano kahyA che - (1) sullikA vimAna pravibhakti, (2) mahatI vimAnA pravibhakti, (3) aMgacUlikA, (4) vargacUlikA, (5) vivAha cUlikA, (6) aruNopapAta, (7) varuNopapAta, (8) garulopapAta, (9) velaMdha-roSapAta ane (10) vaizramaNopapAta. | (976) daza sAgaropama koDAkoDI utsarpiNIkAla che ane daza sAgaropama koDAkoDIno avasarpiNIkAla che. sUtra-977 nairayika daza bhede kahyA - anaMtaropapannaka, paraMparopapannaka, anaMtarAvagADha, paraMparAvagADha, anaMtarAhAraka, paraMparAhAraka, anaMtaraparyAptA, paraMparaparyAptA, carimA, acarimA. e rIte vaimAnika paryanta kahevuM. cothI paMkaprabhA pRthvImAM daza lAkha narakAvAso kahelA che. ratnaprabhA pRthvImAM jaghanyathI nairayikonI sthiti 10,000 varSa che. cothI paMkaprabhAmAM utkRSTathI nairayika sthiti daza sAgaropama che. pAMcamI dhUmaprabhAmAM jaghanyathI nairayika sthiti daza sAgaropama che. asurakumAranI jaghanya sthiti 10,000 varSa che. e rIte yAvat svanitakumAra jANavI. bAdara vanaspatikAyiko nI utkRSTathI sthiti 10,000 varSanI che. vANavyaMtara devonI jaghanyathI sthiti 10,000 varSa che. brahmaloka kalpa utkRSTathI devonI sthiti daza sAgaropama che. lAMtaka kalpa devonI jaghanya sthiti daza sAgaropama che. sUtra-978 daza sthAna vaDe jIvo AgAmI bhavamAM kalyANa thAya evA karmone kare che - (1) niyANu na karavAthI, (2) samyak daSTipaNAthI, (3) yogavAhitAthI, (4) kSamA vaDe sahana karavAthI, (5) jitendriyatAthI, (6) amAyitAthI, (7) apArzvastha-tAthI, (8) suzrAmaNyatAthI, (9) pravacana vatsalatAthI, (10) pravacana udbhAvanA-prabhAvanAthI. sUtra-979 AzaMsA prayoga daza bhede che - (1) Aloka AzaMsA prayoga, (2) paraloka AzaMsA prayoga, (3) dvidhAloka AzaMsA prayoga, (4) jIvitAzaMsAprayoga, (5) maraNAzaMsA prayoga, (6) kAma AzaMsA prayoga, (7) bhoga AzaMsA prayoga, (8) lobhAzaMsAprayoga, (9) pUjAzaMsAprayoga, (10) satkArAzaMsA prayoga. sUtra-980 dharma daza bheda hoya che. te A - grAmadharma, nagaradharma, rASTradharma, pAkhaMDadharma, kuladharma, gaNadharma, saMghadharma, mRtadharma, cAritradharma, astikAya. sUtra-981, 982 (981) sthavira daza bhede kahyA - grAmasthavira, nagarasthavira, rASTrasthavira, prazAstRsthavira, kulasthavira, gaNasthavira, saMghasthavira, jAtisthavira, zrutasthavira, paryAyasthavira. (982) putro daza bhede kahyA - Atmaja, kSetraja, dattaka, vinayita, orasa, maukhara, zoMDIra, saMvardhita, aupayAcitaka, dharmAntavAsI. sUtra-983 thI 987 (983) kevalIe daza anuttara kahyA che - anuttara jJAna, anuttara darzana, anuttara cAritra, anuttara tapa, anuttara muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 132 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' vIrya, anuttara zAMti, anuttara mukti, anuttara Arjava, anuttara mArdava ane anuttara lAghava. | (984) samaya kSetramAM daza kurukSetro kahyA che - pAMca devakuru, pAMca uttarakuru. temAM daza atizaya moTA daza mahAdramo kahyA che - jaMbusudarzanA, dhAtakIvRkSa, mahAdhAtakIvRkSa, padmavRkSa, mahApadmavRkSa, pAMca kUTa zAlmalIvRkSa. tyAM daza maharphika devo yAvat vase che - anATya, jaMbudvIpAdhipati, sudarzana, priyadarzana, pauMDarIka, mahApauMDarIka, pAMca garula veNudevo. (985) daza prakAre avagADha duSamakALane jANe. te A - akAle varSA, kAle na varase, asAdhu pUjAya, sAdhu nA pUjAya, gurujanano avinaya kare, amanojJa zabda yAvatuM amanojJa sparzo. daza prakAre avagADha suSama kALa jANe - akAle na varase e rIte uktathI viparIta yAvat manojJa sparze. (986) suSamasuSamA samayamAM daza prakAranA kalpavRkSo upabhogapaNe zIgha Ave che, te A pramANe - (987) mattAMgada, bhUtAMga, truTitAMga, dIpAMga, jyotiraMga, citrAMga, citrarasAMga, mayaMga, gehAkAra ane anagna. sUtra-988 thI 92 (988) jaMbudvIpamAM bhArata varSakSetramAM atIta utsarpiNImAM daza kulakaro thayA. te A pramANe - (989) zataMjala, zatAyu, anaMtasena, amitasena, tarkasana, bhImasena, mahAbhImasena, daDharatha, dazaratha, zataratha. (90) jaMbudvIpamAM bharata kSetramAM AgAmI utsarpiNImAM daza kulakaro thaze. te A - sImaMkara, sImaMdhara, kSemakara, kSemaMdhara, vimalavAhana, saMmati, pratikRta, dazadhanU, daDhadhanU. zatadhanU. | (991) jaMbudviIpanA meru parvatanI pUrve zItA mahAnadInA baMne kAMThe daza vakSaskAra parvato kahyA che - mAlyavaMta, citrakUTa, vicitrakUTa, brahmakUTa yAvat somanasa. jaMbudvIpamAM meru parvatanI pazcime zItA mahAnadInA baMne kAMThe daza vakSaskAra parvato kahyA che - vidyuprabhathI gaMdhamAdana. e pramANe dhAtakIkhaMDanA pUrvAddhamAM paNa daza vakSaskAra parvato kahevA yAvat puSkaravaradvIpArTsanA pazcimArTsamAM paNa daza vakSaskAra parvato kahevA. (992) daza kalpo indrAdhiSThita kahyA che - saudharma yAvat sahasAra, prANata ane ayyata. A daza kalpomAM daza indro kahyA che - zukra, izAna yAvat ayyata. e daza indronA daza paricAnika vimAno kahyA che - pAlaka, puSpaka yAvat vimalavara ane sarvatobhadra. sUtra-93, 994 (93) daza dazamikA bhikSupratimA 100 rAtri divasa vaDe ane papa0 bhikSA vaDe yathAsUtra yAvat ArAdhelI. hoya che. (994) saMsAra samApannaka jIvo daza bheda hoya che - prathama samaya ekendriya, aprathama samaya ekendriya e rIte yAvat aprathama samaya paMcendriya. saMsAra samApannaka jIvo daza bhede kahyA che - pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika. beindriya yAvatu paMcendriya ane anindriya. athavA sarve jIvo daza bhede kahyA che - prathama samaya nairayika, aprathama samaya nairayika yAvat aprathama samaya deva, prathama samaya siddha, aprathama samaya siddha. sUtra-95, 96 (95) so varSanA AyuvALA puruSanI daza dazAo kahI che, te A pramANe - (996) bAlA, kriDA, maMdA, balA, prajJA, hAyanI, prapaMcA, prabhArA, mumukhI, zAyanI. sUtra-97 thI 1000 (97) tRNa vanaspatikAyika daza bhede kahyA - mUla, kaMda yAvat puSpa, phaLa, bIja. (998) badhI vidyAdhara zreNIo daza-daza yojana pahoLAIthI kahI che. badhI abhiyoga zreNI 10-10 muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 133 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' yojana pahoLAIthI kahI che. (999) raiveyaka vimAno 1000 yojana urdhva UMcAI vaDe che. (1000) daza kAraNe tejalezyA saha vartatA bhasmIbhUta kare. te A pramANe - (1) koI tathArUpa zramaNa, mAhaNanI ati AzAtanA kare, te atyAzAtita sAdhu krodha pAmIne upasarga karanAra para teja pheMke, paritApa upajAve, paritApa upajAvIne te ja tejolezyA vaDe (tejolezyAyukta anAryane) bALI nAMkhe. (2) koI tevA zramaNa, mAhaNanI ati AzAtanA kare, atyAzAtita sAdhuno pakSapAtI deva, krodha pAmIne tenA para tejolezyA mUke, pIDA kare, pIDA karIne te ja tejolezyA vaDe tejolezyA yuktane bALIne bhasma kare. ti ArAdhanA kare, te ati AzAtIta sAdhu ane teno pakSapAtI deva, krodha pAmIne te baMne pratijJA kare ke Ane haNavo. baMne tenA para tejolezyA mUke, paritApa kare, paritApIne tenI ja tejolezyA vaDe tene bALIne bhasma kare. (4) koI tathArUpa zramaNa, mAhaNanI ati AzAtanA kare. atyAzAtita te sAdhu krodha pAmI tenA upara tejo lezyA mUke tenA zarIramAM phoDA upajAve, phoDA phUTe, phoDA phUTyA pachI tenolezyA sahita evA tene bALIne bhasma kare. (5) koI tathArUpa zramaNa, mAhaNanI atyAzAtanA kare, atyAzAtita te sAdhuno pakSapAtI deva krodha pAmIne te duSTAtmA upara tejolezyA pheMke, tethI tenA zarIramAM phoDA utpanna thAya, te phoDA phUTe, phUTyA pachI te deva, te tejolezyA. yukta duSTane bALIne bhasma kare. (6) koI tathArUpa zramaNa, mAhaNanI atyAzAtanA kare, atyAzAtita te sAdhu ane teno pakSapAtI deva kopa pAme. te baMne pelA adhamane mAravA pratijJA kare. te duSTa upara tejolezyA mUke. te duSTanA zarIramAM phoDA thAya, te phoDA phUTe, pachI teo tejolezyAvALA tene bALIne bhasma kare. (7) koI tathArUpa zramaNa, mAhaNanI ati AzAtanA kare, te ati AzAtita sAdhu krodha pAmIne te duSTa upara tejolezyA mUke tethI tenA zarIramAM phoDA utpanna thAya, phoDA phUTe pachI temAM nAnI phoDalIo thAya, te phoDalI phUTe pachI te ja tejolezyA yukta anAryane bALIne bhasma kare. (8-9) e rIte pUrvavat devanA ane baMnenA be AlApaka kahevA. (10) koI tathArUpa zramaNa, mAhaNanI atyAzAtanA kare, tenI upara tejolezyA mUke, te tejolezyA, sAdhune AkramaNa na kare, vizeSa parAbhava na kare, paNa Amatema UMcI-nIcI thAya che, pachI AdakSiNa pradakSiNA kare che. karIne UMce AkAzamAM jAya che. tyAMthI haNAIne pAchI phare che, pAchI pharIne te ja upasarga karanAranA zarIrane bALatI, tejalezyA yukta evA tene bhasmasAt kare che. jema gozAlaka maMkhaliputra tenAthI haNAyo. sUtra-1001 thI 1003 (1001) daza accheraga kahyA che, te A pramANe - (1002) upasarga, garbhaharaNa, strI tIrthaMkara, abhAvita parSadA, kRSNanuM aparakaMkA gamana, caMdra-sUryanuM uttaraNa. (1003) harivaMza kulotpatti, camarotpAta, 108 siddha, asaMyatonI pUjA. A daza Azcaryo anaMtakAla thayA. sUtra-1004 A ratnaprabhA pRthvIno ratnakAMDa 1000 yojana pahoLo che. A ratnaprabhA pRthvIno vajakAMDa 1000 yojana pahoLo che. e rIte vaiDUrya, lohItAkSa, masAragala, haMsagarbha, pulAka, saugaMdhika, jyotirasa, aMjana, aMjanapulAka, rajata, suvarNa, aMka, sphaTika, rijhakAMDa, ratnakAMDavat kahevA. sUtra-1005 thI 1008 muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 134 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' (1005) badhA dvIpa samudro 1000 yojana bhUmimAM che. badhA mahAdraho 10 yojana UMDA che. badhA prapAtakuMDo 10 yojana UMDA che. zItA-zItodA mahAnadIo, mukhamaile daza-daza yojana pramANa UMDAIthI kahyA che. (1006) kRtikA nakSatra sarva bAhya maMDalathI dazamAM maMDalamAM cAra care che. anurAdhA nakSatra sarvAtyaMtara maMDalathI dazamAM cAra care che. (1007) daza nakSatro jJAnanA vRddhikara kahyA che, te A pramANe - (1008) mRgazIrSa, Adra, puSya, traNa pUrvAo, mUla, AzleSA, hasta ane citrA. sUtra-1009 catuSpada sthalacara paMcendriya tiryaMcayonikonI jAtikulakoTi yoni pramukha daza lAkha kahelI che. uraparisarpa sthalacara paMcendriya tiryaMcayonikonI jAti kula koTi yoni pramukha daza lAkha kahI che. sUtra-1010 jIvo, daza sthAna vaDe bAMdhelA pudgalo pApakarmapaNe grahaNa karyA che, kare che, karaze. te A rIte - prathama samaya ekendriya nivartita yAvat sparzanendriya nivartita. e rIte caya, upacaya, baMdha, udIraNA, vedanA ane nirjarA (traNe kALane AzrIne) jANavA. daza pradezika skaMdho anaMtA kahyA, daza pradezAvagADha pudgalo anaMtA kahyA che, daza samaya sthitika pudgalo anaMtA kahyA che, daza guNa kALA pudgalo anaMtA kahyA che. e rIte varNa, gaMdha, rasa, sparza yAvat daza guNarUkSa pudgalo anaMtA kahyA che. sthAna-10no muni dIparatnasAgare karela bhAvAnuvAda pUrNa sthAnAMga sUtra gujarAtI bhAvAnuvAda pUrNa muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 135 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' munizrI dIparatnasAgarajInA prakAzano-4 [603+DVD] 1,36,000 A prakAzana pUrvenA kula prakAzano- 603, tenA kula pRSTho 1,08,070 [1] mUna mAyAma sAhitya mULa Agama 3 prakAzanomAM 147 pustakomAM nIce pramANe kula 147 07850 mAma sunnA-mUrta (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 49 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare mAyAma sujJALi-mUtve (Net) A saMpuTamAM amArA kula 45 prakAzano che, jenA kulA pAnA Azare mAma sunnA-maMjUSA (Net) A saMpuTamAM amArA kula 53 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare | Agama anuvAda sAhitya Agama bhAvAnuvAda 5 prakAzanomAM165 pustakomAM nIce pramANe kula | kava | 165 20050 mAma sUtra-gujarAtI anuvAdra-mUcha (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 47 prakAzano che, jenA kulA pAnA Azare mAma sUtra-hindI anuvAdra (Net) A saMpuTamAM amArA kula 47 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare mAma sUtra-phuliza anuvAta (Net) A saMpuTamAM amArA kula 11 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare mAma sUtra-punarAtI anuvA-saTI (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 48 prakAzano che, jenA kulA pAnA Azare | sAma sUtra-hindI anuvAddha (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 12 prakAzano che, jenA kulA pAnA Azare | Agama vivecana sAhitya Agama vivecana 7prakAzanomAM 171 pustakomAM nIce pramANe kulA 171 60900 mAma sUtra-saTI (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 46 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare | sAma mUlaM parva vRtti-1 (Net) A saMpuTamAM amArA kula 51 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare | gAma mUrta vaM vRtti-2 (Net) A saMpuTamAM amArA kula 9 prakAzano che, jenA kulA pAnA Azare [3] muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 136 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga" munizrI dIparatnasAgarajInA prakAzano-4 [603+DVD] 1,36,000 A prakAzana pUrvenA kula prakAzano- 603, tenA kula pRSTho 1,08,070 sAma sUI sAhitya (Net) A saMpuTamAM amArA kula 9 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare savRtti sAmasUtrA-1 (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 40 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare savRtti sAma sUtrADi-2 (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 8 prakAzano che, jenA kulA pAnA Azare Hyffon 3111 LEILOT (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 8 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare [4] | sAma zoSa sAhitya 16 | 05190 Agama koSa sAhitya 5 prakAzanomAM 16pustakomAM nIce pramANe kula 3114 HEH (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 4 prakAzano che, jenA kulA pAnA Azare kAma nAma vahI - sI (Printed) A saMpuTamAM amAru 1 prakAzana che, jenA kula pAnA Azare 210 che kAma sAra zoSa: (Net) A saMpuTamAM amArA kula 5 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare mAma zabdAddhi saMprada [prA0 naM0 juo] (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 4 prakAzano che, jenA kulA pAnA Azare kAma vRhata nAma joSa: [Waa. saM. To nAma parivaya] (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 2 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare 500 Agama anya sAhitya 03220 Agama anya sAhitya 3 prakAzanomAM 9 pustakomAM nIce pramANe kula 3TH SYTTYNT (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 6 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare 31TH CEN HIER (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 2 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare 870 #fculoa LEOT (Printed) A saMpuTamAM amAru 1 prakAzana che, jenA kulA pAnA Azare 80 che 31114 Hallacit (Printed) A saMpuTamAM amAru 1 prakAzana che, jenA kula pAnA Azare 100 che IN 5] 10 muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 137 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' munizrI dIparatnasAgarajInA prakAzano-4 [603+DVD] 1,36,000 A prakAzana pUrvenA kula prakAzano- 603, tenA kula pRSTho 1,08,070 [6] kAma anukrama sAhitya 91590 AgamaanukramasAhitya 3 prakAzanomAM 9 pustakomAM nIce pramANe kula mAma viSayAnuma-mUta (Printed) A saMpuTamAM amArA kula 2 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare 730 gAma viSayAnuruma-saTI (Net) A saMpuTamAM amArA kula 4 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare 430 mAma sUtra-1thI 3nukrama (Net) A saMpuTamAM amArA kula 3 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare 430 [7] | muni dIparatnasAgara likhita " Agama sivAyanuM anya sAhitya 85 | 09270 Agametara sAhitya 12 prakAzanomAM 84 pustakomAM nIce pramANe kula tasvAbhyAsa sAhitya A saMpuTamAM amArA kula 13 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare sUtrAbhyAsa sAhitya A saMpuTamAM amArA kula 6 prakAzano che, jenA kulA pAnA Azare vyAkaraNa sAhitya A saMpuTamAM amArA kula 5 prakAzano che, jenA kulA pAnA Azare vyAkhyAna sAhitya A saMpuTamAM amArA kula 4 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare jinabhakti sAhitya A saMpuTamAM amArA kula 9 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare vidhi sAhitya A saMpuTamAM amArA kula 4 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare 300 ArAdhanA sAhitya A saMpuTamAM amArA kula 3 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare 430 paricaya sAhitya A saMpuTamAM amArA kula 4 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare 220. pUjana sAhitya A saMpuTamAM amArA kula 2 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare 100 3 5 6 muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 138 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' munizrI dIparatnasAgarajInA prakAzano-4 [603+DVD] 1,36,000 A prakAzana pUrvenA kula prakAzano- 603, tenA kula pRSTho 1,08,070 tIrthakara saMkSipta darzana A saMpuTamAM amArA kUla 25 prakAzano che, jenA kUla pAnA Azare prakIrNa sAhitya A saMpUTamAM amArA kula 5 prakAzano che, jenA kula pAnA Azare 290. dIparatnasAgaranA laghuzodha nibaMdha A saMpUTamAM amArA kula 5prakAzano che, jenA kula pAnA Azare 220. 12 muni dIparatnasAgaranuM sAhitya 1 muni dIparatnasAgaranuM Agama sAhitya [kula pustaka 518] tenA kula pAnA [98,800] muni dIparatnasAgaranuM anya sAhitya [kula pustaka 85] tenA kula pAnA [09,270] | muni dIparatnasAgara saMkalita 'tattvArthasUtra'nI viziSTa DVD tenA kula pAnA [27,930] amArA prakAzano kula 603 + viziSTa DVD kula pAnA 1,36,000 amAruM badhuM ja sAhitya on-line paNa upalabdha che ane 5 DVD mAM paNa maLI zake che QG 21182:- (1) (2) deepratnasagar.in Imela eDresa:- jainmunideepratnasagar@gmail.com mobAila 09825967397 | saMparka:- munizrI dIparatnasAgarajI mahArAja sAheba "pArtha vihAra", jaina derAsarajI, phoresTa resTa hAusa sAme, kAlAvaDa hAIve Taca Post: - ThebA, Dis:-jAmanagara, gujarAta, India. [Pin- 361120] muni dIparatnasAgara kRt "sthAna)" AgamasUtra bhAvAnuvAda Page 139 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra 3, aMgasUtra 3, "sthAnAMga' namo namo nimmaladaMsaNassa bAla brahmacArI zrI neminAthAya nama: pUjya Ananda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara-gurUbhyo nama: Agama- 3 sthAna AgamasUtra gujarAtI bhAvAnuvAda ) pa veba sAITa:- (1) Imela eDresa:- jainmunideepratnasagar@gmail.com (2) deepratnasagar.in mobAila 09825967397