________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ જાંબવતી, સત્યભામા, રુકમી. (739) વીર્ય પ્રવાદ પૂર્વની આઠ વસ્તુ, આઠ ચૂલિકાવસ્તુઓ કહી છે. સૂત્ર-૭૪૦ થી 746 (740) આઠ ગતિઓ કહી છે. તે આ - નરકગતિ, તિર્યંચગતિ યાવત્ સિદ્ધિગતિ, ગુરુગતિ-(પરમાણુ આદિની સ્વાભાવિક ગતિ),પ્રણોદનગતિ-(બીજાની પ્રેરણાથી થતી ગતિ) પ્રાભારગતિ-(ભારથી નીચે થતી ગતિ) (741) ગંગા, સિંધુ, રક્તા, રક્તવતી, દેવીના દ્વીપ આઠ-આઠ યોજન આયામ અને વિખંભથી કહ્યા છે. (742) ઉલ્કામુખ, મેઘમુખ, વિદ્યુતમુખ અને વિદ્યુદંત દ્વીપ આઠ-આઠ યોજન આયામ-વિખંભથી છે. (743) કાલોદ સમુદ્ર આઠ લાખ યોજન ચક્રવાલ વિધ્વંભથી છે. (74) અત્યંતર પુષ્કરાદ્ધદ્વીપ આઠ લાખ યોજન ચક્રવાલ વિધ્વંભ થકી કહ્યો છે. બાહ્ય પુષ્કરાદ્ધ પણ એ પ્રમાણે જ જાણવો. (745) પ્રત્યેક ચાતુરંત ચક્રવર્તી રાજાને આઠ સુવર્ણ પ્રમાણ કાકણી રત્ન, છ તલ, બાર અગ્નિ, આઠ કર્ણિકા, અધિકરણ સંસ્થિત છે. (746) માગધનો યોજન આઠ હજાર ધનુષ પ્રમાણ નિશ્ચિત છે. સૂત્ર-૭૪૭ થી 781 | (747) સુદર્શના જંબૂવૃક્ષ આઠ યોજન ઊર્ધ્વ ઉચ્ચત્વથી, બહુમધ્ય દેશભાગમાં આઠ યોજન વિષ્ઠભ વડે અને સાધિક આઠ યોજન સર્વાગ્રથી કહ્યું છે. કૂટ શાલ્મલી વૃક્ષ આઠ યોજન પ્રમાણ એ રીતે જ કહ્યું છે. (748) તિમિસ ગુફા આઠ યોજન ઊર્ધ્વ ઉચ્ચત્વથી કહી છે. ખંડપ્રપાત ગુફા પણ એ જ રીતે આઠ યોજન ઊર્ધ્વ ઉચ્ચત્વથી કહી છે. (749) જંબુદ્વીપના મેરુ પર્વતની પૂર્વે સીતા મહાનદીના બંને કિનારે આઠ વક્ષસ્કાર પર્વતો કહ્યા છે. તે આ - ચિત્રકૂટ, પશ્નકૂટ, નલિનકૂટ, એકશૈલ, ત્રિકૂટ, વૈશ્રમણકૂટ, અંજન, માતંજન. જંબૂના મેરુની પશ્ચિમે શીતોદા મહાનદીને બંને કાંઠે આઠ વક્ષસ્કાર પર્વતો કહ્યા છે - અંકાવતી, પદ્માવતી, આશીવિષ, સુખાવહ, ચંદ્રપર્વત, સૂર્યપર્વત, નાગપર્વત, દેવપર્વત. જંબૂદ્વીપના મેરુની પૂર્વે સીતા મહાનદીની ઉત્તરે આઠ ચક્રવર્તી વિજય કહી છે - કચ્છ, સુકચ્છ, મહાકચ્છ, કચ્છાવતી, આવર્ત, મંગલાવર્ત, પુષ્કલ, પુષ્કલાવતી. જંબુદ્વીપના મેરુની પશ્ચિમે સીતા મહાનદીની દક્ષિણે આઠ ચક્રવર્તી વિજયો કહી છે- વત્સ, સુવત્સ યાવત્ મંગલાવતી. જંબદ્વીપના મેરુની પશ્ચિમે સીતોદા મહાનદીની દક્ષિણે આઠ ચક્રવર્તી વિજયો કહી છે - પક્ષ્મ યાવતુ સલિલાવતી. જંબદ્વીપના મેરુની પશ્ચિમે સીતોદા મહાનદીની ઉત્તરે આઠ ચક્રવર્તી વિજય છે-વપ્ર યાવતુ ગંધિલાવતી. જંબુદ્વીપના મેરુની પૂર્વે સીતા મહાનદીની ઉત્તરે આઠ રાજધાનીઓ કહી. ખેમા યાવત્ પુંડરીકિણી. જંબુદ્વીપના મેરુની પૂર્વે સીતા મહાનદીની દક્ષિણે આઠ રાજધાનીઓ કહી છે - સુસીમા, કુંડલા યાવત્ રત્નસંચયા. જંબુદ્વીપના મેરુની પશ્ચિમે સીતોદા મહાનદીની દક્ષિણે આઠ રાજધાની કહી છે. તે આ - આસપુરા યાવત્ વીતશોકા. જંબૂદ્વીપના મેરુની પશ્ચિમે સીતોદા મહાનદીની ઉત્તરે આઠ રાજધાની છે વિજયા યાવત્ અયોધ્યા. (750) જંબૂદ્વીપના મેરુની પૂર્વે સીતા મહાનદીની ઉત્તરે ઉત્કૃષ્ટપદે આઠ અરિહંત, આઠ ચક્રવર્તી, આઠ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 113