________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, ‘સ્થાનાંગ’ (26) આગતિ એક છે...(પૂર્વભવને છોડીને વર્તમાન ભાવમાં આવવું તેને આગતિ કહે છે.) (27) ચ્યવન એક છે...(વૈમાનિક આદિ દેવોના મરણને ચ્યવન કહે છે. તે એક જીવને આશ્રીને એક છે.) (28) ઉપપાત એક છે...(દેવ તથા નારકીના જન્મને ઉપપાત કહે છે. તે એક જીવને આશ્રીને એક છે.) (29) તર્ક એક છે...(તર્ક એટલે વિમર્શ, અવાય થી પહેલા અને ઇહાથી પછી થાય છે, તે એક છે.) (30) સંજ્ઞા એક છે...(સંજ્ઞાના અનેક અર્થ છે, જેમ કે- આહાર, ભય વગેરે. વ્યંજનાવગ્રહ પછીના ઉત્તર કાળમાં થનાર મતિ વિશેષને પણ સંજ્ઞા કહેછે. ઇત્યાદિ) (31) મતિ એક છે...(મનન કરવું તે મતિ. કંઈક અર્થનું જ્ઞાન થયા પછી તેની સૂક્ષ્મ આલોચનારૂપ બુદ્ધિ.) (32) વિજ્ઞતા એક છે...વિશેષ જ્ઞાનસંપન્ન વ્યક્તિને વિજ્ઞ કહે છે, સામાન્ય અપેક્ષાએ વિજ્ઞતા એક છે. (33) વેદના એક છે...(પીડા રૂપ પરિણતિને વેદના કહે છે, તે સામાન્યની અપેક્ષાએ એક છે.) (34) છેદન એક છે..(શરીર કે અન્યનું કુહાડા વગેરેથી છેદન કરવું તે, સામાન્યની અપેક્ષાએ એક છે.) (35) ભેદન એક છે...ભાલા વડે શરીરને વિદારવું તે ભેદન કહેવાય છે.) (36) ચરમ શરીરીનું મરણ એક છે...(અંતિમ શરીરધારી જીવને ચરમશરીરી કહે છે.તે એક જ હોય છે. (37) પૂર્ણ શુદ્ધ તત્ત્વજ્ઞ પાત્ર એટલે કે કેવળી અથવા તીર્થકર સામાન્ય અપેક્ષાથી એક છે... (૩૮)એકભૂત જીવોનું દુઃખ એક છે. (સ્વકૃત કર્મફળનો ભોગી હોવાથી જીવોનું દુખ એક કહ્યું છે.) (39) જેના સેવનથીથી આત્મા ક્લેશ પામે તેવી અધર્મપ્રતિજ્ઞા એક છે... (40) જેના આચરણથી આત્મા વિશિષ્ટ જ્ઞાનાદિ પર્યાયવાળો બને તે ધર્મપ્રતિજ્ઞા એક છે... (41) દેવ, અસુર, મનુષ્યોને જે જે સમયમાં વિચારે છે તે તે સમયમાં કાલ વિશેષથી મન એક છે, વચના બોલવાના સમયમાં વચન એક છે, કાય- પ્રવૃત્તિના સમયમાં કાયવ્યાપાર એક છે.(મન-વચન-કાયયોગ એક છે) (42) દેવ, અસુર, મનુષ્યોને તે તે સમયમાં ઉત્થાન, કર્મ, બળ, વીર્ય, પુરુષકાર પરાક્રમ એક જ હોય છે. (43) જ્ઞાન એક છે, દર્શન એક છે, ચારિત્ર એક છે. વસ્તુના સ્વરૂપને જાણવું તે જ્ઞાન, શ્રદ્ધા તે દર્શન અને યથાર્થ આચરણ તે ચારિત્ર કહેવાય છે. સૂત્ર-૪ થી 46 (4) સમય એક છે...(કાળના સૌથી સૂક્ષ્મ અંશને સમય કહે છે.) (45) પ્રદેશ એક છે, પરમાણુ એક છે...દ્રવ્યનો નિર્વિભાગ અંશ અર્થાત્ નાનામાં નાનો દેશ તે પ્રદેશ કહેવાય અને પરમાણુ એટલે પુદ્ગલ દ્રવ્યનો નિર્વિભાગ અંશ સ્કંધ(સમુદાય)થી છૂટો પડી જાય ત્યારે પરમાણુ કહેવાય છે. (46) સિદ્ધિ એક છે, સિદ્ધ એક છે, પરિનિર્વાણ એક છે, પરિનિવૃત્ત એક છે... લોકના અગ્રભાગે રહેલ સ્થાન અથવા સિદ્ધશિલાને પણ સિદ્ધિ કહે છે.... જેઓ કર્મથી સર્વથા મુક્ત છે તેને સિદ્ધ કહે છે.... કર્મજનિત સંતાપના અભાવને પરિનિર્વાણ કહે છે... શારીરિક માનસિક દુઃખોથી સર્વથા રહિત જીવને પરિનિવૃત્ત કહે છે. સૂત્ર-૪૭ શબ્દ એક છે..., રૂપ એક છે..., ગંધ એક છે..., રસ એક છે..., સ્પર્શ એક છે. શુભશબ્દ એક છે,... અશુભશબ્દ એક છે, સુરૂપ એક છે... દુરૂપ એક છે, દીર્ઘ એક છે, ... હ્રસ્વ એક છે, વૃત્ત એક છે..., ત્રિકોણ એક છે..., ચોરસ એક છે..., વિસ્તીર્ણ એક છે..., પરિમંડલ એક છે, કૃષ્ણ એક છે,... નીલ એક છે,... લોહિત એક છે.... પીત એક છે.... શ્વેત એક છે. સુગંધ એક છે... દુર્ગધ એક છે, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 7