________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ તિક્ત એક છે..., કટુક એક છે..., કષાય એક છે..., અંબિલ એક છે..., મધુર એક છે. કર્કશ એક છે..., મૃદુ એક છે..., ગુરુ એક છે..., લઘુ એક છે..., સહિત એક છે..., ઉષ્ણ એક છે..., સ્નિગ્ધ એક છે..., રૂક્ષ એક છે. સૂત્ર–૪૮ પ્રત્યેક પાપસ્થાનોનું એકત્વ બતાવતા કહે છે પ્રાણાતિપાત-(હિંસા કરવી) એક છે, મૃષાવાદ-(અસત્ય બોલવું) એક છે, અદત્તાદાન-(અણ દીધેલી વસ્તુ લેવી, ચોરી કરવી) એક છે. મૈથુન-(અબ્રહ્મચર્ય) એક છે. પરિગ્રહ-(વસ્તુ આદિનો સંગ્રહ) એક છે. ક્રોધ-(ગુસ્સો) એક છે, માન-(અહંકાર) એક છે, માયા-(કપટ)) એક છે, લોભ-(અસંતોષ) એક છે, રાગ-(પ્રિય વસ્તુની આસક્તિ) એક છે, દ્વેષ-(અપ્રિય વસ્તુ પર દુર્ભાવ) એક છે, કલહ-(લડાઈ) એક છે. અભ્યાખ્યાન-(ખોટું આળ ચડાવવું) એક છે. પૈશુન્ય-(ચાડીચુગલી) એક છે. પરંપરિવાદ- બીજાની. નિંદા કરવી) એક છે. અરતિરતિ-અરતિ એટલે ઉદ્વેગજન્ય મન-પરિણામ અને રતિ એટલે આનંદ કે હર્ષરૂપ મનો પરિણામ) એક છે, માયામૃષા-(કપટ સહિત જૂઠું બોલવું) એક છે. મિથ્યાદર્શન શલ્ય-(વિપરીત શ્રદ્ધા) એક છે. સૂત્ર-૪૯ પ્રાણાતિપાત વિરમણ-( હિંસા થી અટકવું તે)એક છે યાવત્ પરિગ્રહ વિરમણ એક છે. ક્રોધ વિવેક-(ક્રોધનો ત્યાગ) એક છે યાવત્ મિથ્યાદર્શન શલ્ય વિવેક એક છે. સૂત્ર-૫૦ અવસર્પિણી કાળ એક છે. સુસમસુસમા એક છે યાવત્ દુસમદૂસમાં કાળ એક છે. ઉત્સર્પિણી કાળ એક છે. દુસમદૂસમાં એક છે યાવત્ સુસમસુસમાં કાળ એક છે. સૂત્ર-૫૧ વર્ગણા એટલે જીવ સમુદાય અથવા એક સમાન પુદ્ગલોનો સમૂહ..... નૈરયિકોની વર્ગણા એક છે, અસુરકુમારોની વર્ગણા એક છે, એ રીતે ચોવીશ દંડક યાવત્ વૈમાનિકોની વર્ગણા એક છે. ભવસિદ્ધિક, અભવસિદ્ધિક, ભવસિદ્ધિક નૈરયિક, અભવસિદ્ધિક નૈરયિક - યાવત્ - એ રીતે ભવસિદ્ધિક વૈમાનિક, અભવસિદ્ધિક વૈમાનિક તે પ્રત્યેકની વર્ગણા એક-એક છે. સમ્યગદષ્ટિઓ, મિથ્યાષ્ટિઓ, મિશ્રદષ્ટિઓ, સમ્યગદષ્ટિ નૈરયિકો, મિથ્યાદૃષ્ટિ નૈરયિકો એ પ્રમાણે યાવત્ સ્વનિતકુમારો એ પ્રત્યેકની વર્ગણા એક-એક છે. આ પ્રમાણે સ્વનિતકુમારોની વર્ગણા એક છેસુધી કહેવું. મિથ્યાદષ્ટિ પૃથ્વીકાયિકોની વર્ગણા એક છે. એ રીતે યાવત્ વનસ્પતિ-કાયિકોની વર્ગણા એક છે. સમ્યગદષ્ટિ બેઇન્દ્રિયોની વર્ગણા એક છે, મિથ્યાદષ્ટિ બેઇન્દ્રિયોની વર્ગણા એક છે, એ રીતે તેઇન્દ્રિય, ચઉરિન્દ્રિયોની પણ જાણવી. બાકીનાની નૈરયિકવત્ યાવત્ મિશ્રદષ્ટિ વૈમાનિકોની વર્ગણા એક છે. કૃષ્ણપાક્ષિક જીવો, શુક્લપાક્ષિક જીવો, કૃષ્ણપાક્ષિક નૈરયિક, શુક્લપાક્ષિક નૈરયિકની પ્રત્યેકની એક-એક વર્ગણા છે. એવી રીતે ચોવીશે દંડકો કહેવા. કૃષ્ણલેશ્યાવાલા જીવોની, નીલલેશ્યાવાલા જીવોની યાવત્ શુક્લલેશ્યાની પ્રત્યેકની વર્ગણા એક-એક છે. કૃષ્ણલેશ્યાવાળા નૈરયિકોની છે યાવત્ કાપોતલેશ્યાવાળા નૈરયિકોની વર્ગણા એક છે, એ રીતે જેટલી જેની લેશ્યાઓ તેની તેટલી વર્ગણા કહેવી. ભવનપતિ, વાણવ્યંતર, પૃથ્વીકાય-અષ્કાય-વનસ્પતિકાયિકોને પહેલી ચાર લેશ્યા છે. તેઉકાય-વાયુકાય, બે-ત્રણ-ચાર ઇન્દ્રિયોને પહેલી ત્રણ લેશ્યા છે, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકો અને મનુષ્યોને છ લેગ્યા છે, જ્યોતિષ્ઠોને એક તેજોલેશ્યા છે, વૈમાનિકોને ઉપરની ત્રણ લેશ્યા છે, તેની તેટલી વેશ્યાઓ જાણવી. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 8