________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ તિક્ત યાવત્ મધુર. વૈમાનિક સુધી આ પ્રમાણે જાણવું. (513) જંબુદ્વીપના મેરુ પર્વતની દક્ષિણે ગંગા મહાનદીમાં પાંચ મહાનદીઓ મળે છે - જમુના, સરયૂ, આદી, કોશી, મહી. જંબુદ્વીપના મેરુ પર્વતની દક્ષિણે સિંધુ મહાનદીમાં પાંચ મહાનદીઓ મળે છે - સતદ્ર, વિભાસા, વિતત્થા, ઐરાવતી, ચંદ્રભાગા. જંબૂદ્વીપમાં મેરુ પર્વતની ઉત્તરે રક્તા મહાનદીમાં પાંચ મહાનદી મળે છે - કૃષ્ણા, મહાકૃષ્ણા, નીલા, મહાનીલા, મહાતીરા. જંબદ્વીપમાં મેરુની ઉત્તરે રક્તાવતી મહાનદીમાં પાંચ મહાનદી મળે છે - ઇન્દ્રા, ઇન્દ્રસેના, સુષેણા, વારિષણા, મહાભોગા. (514) પાંચ તીર્થંકરો કુમારવાસ મધ્યે અર્થાત રાજ કુમાર અવસ્થામાં વસીને મુંડ થઈને યાવત્ પ્રવ્રજિતા થયા - વાસુપૂજ્ય, મલ્લી, અરિષ્ટનેમિ, પાર્થ, વીર. (515) ચમચંચા રાજધાનીમાં પાંચ સભાઓ કહી છે - સુધર્મા સભા, ઉપપાત સભા, અભિષેક સભા, અલંકાર સભા, વ્યવસાય સભા. એક એક ઇન્દ્રના સ્થાનમાં પાંચ સભાઓ કહી - સુધર્મા યાવત્ વ્યવસાય. (516) પાંચ નક્ષત્રો પાંચ-પાંચ તારાયુક્ત કહ્યા છે - ધનિષ્ઠા, રોહિણી, પુનર્વસુ, હસ્ત, વિશાખા. (517) જીવોએ પાંચ સ્થાન વડે નિર્વર્તિત પુદ્ગલોને પાપકર્મપણે ચયન કર્યા છે, કરે છે, કરશે - એકેન્દ્રિય નિર્વર્તિત યાવતુ પંચેન્દ્રિય નિર્વર્તિત. એ રીતે ચયન, ઉપચયન, બંધ, ઉદીરણા, વેદના, નિર્જરા. પાંચ પ્રદેશિક સ્કંધ અનંતા કહ્યા છે, પાંચ પ્રદેશાવગાઢ પુદ્ગલો અનંતા કહ્યા છે - યાવત્ - પાંચ ગુણ રૂક્ષ પુદ્ગલો અનંતા કહ્યા. સ્થાન-૫, ઉદ્દેશા-૩નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ ભાવાનુવાદ પૂર્ણ સ્થાન-પનો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ ભાવાનુવાદ પૂર્ણ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 92
