________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ” પાંચ કારણે કેવલી ઉદયમાં આવેલ પરીષહ-ઉપસર્ગોને સમ્યક્ સહે યાવત્ અધ્યાસે - (1) આ પુરુષ ક્ષિપ્તચિત્ત છે. તેથી મને તે આક્રોશ કરે છે યાવતુ હરણ કરે છે. (2) આ પુરુષ દૈતચિત્ત છે, તેથી મને તે આક્રોશ કરે છે યાવત્ હરી લે છે. (3) આ પુરુષ યક્ષાવિષ્ટ છે, તેથી તે મને આક્રોશ કરે છે યાવત્ હરી લે છે. (4) મારા તે ભવ વેદનીય કર્મનો ઉદય છે, તેથી આ પુરુષ મને આક્રોશ કરે છે યાવત્ હરી લે છે. (5) સમ્યક્ સહેતા, ખમતા, તિતિક્ષતા, અધ્યાતા મને જોઈને બીજા ઘણા છદ્મસ્થ શ્રમણ નિર્ચન્થો ઉદયમાં આવેલ પરીષહ-ઉપસર્ગોને સમ્યકુ સહેશે યાવત્ અધ્યાસિત કરશે. આ પાંચ કારણે કેવલી ઉદયમાં આવેલા પરીષહો-ઉપસર્ગો સમ્ય સહે યાવત્ નિશ્ચલ રહે. સૂત્ર- 4 (1) હેતુ પાંચ પ્રકારે કહ્યા છે- હેતુને જાણતો નથી, હેતુને દેખતો નથી, હેતુ પર શ્રદ્ધા કરતો નથી, હેતુને પ્રાપ્ત કરતો નથી, હેતુને જાણ્યા વિના અજ્ઞાન મરણે મરે છે. (2) હેતુ પાંચ પ્રકારે કહ્યા - હેતુ વડે જાણતો નથી યાવત્ હેતુ વડે અજ્ઞાન મરણે મરે છે. (3) હેતુ પાંચ કહ્યા - હેતુ જાણે છે યાવત્ હેતુ છદ્મસ્થ મરણે મરે છે. (4) હેતુ પાંચ કહ્યા - હેતુ વડે જાણે છે યાવત્ હેતુ વડે છદ્મસ્થ મરણે મરે છે. (5) અહેતુ પાંચ કહ્યા - અહેતુને જાણતો નથી યાવત્ અહેતુને છદ્મસ્થ મરણે મરે છે. (6) પાંચ અહેતુ કહ્યા - અહેતુ વડે જાણતો નથી યાવત્ અહેતુ વડે છદ્મસ્થ મરણે મરે છે. (7) પાંચ અહેતુ કહ્યા - અહેતુને જાણે છે યાવત્ અહેતુને કેવલીમરણે મરે છે. (8) પાંચ અહેતુ કહ્યા - અહેતુ વડે જાણતો નથી યાવત્ અહેતુ વડે કેવલીમરણે મરે છે. (9) કેવલીને પાંચ ગુણ અનુત્તર છે - અનુત્તરજ્ઞાન, અનુત્તરદર્શન, અનુત્તરચારિત્ર, અનુત્તરતપ, અનુત્તરવીર્ય. સૂત્ર-૪૫ થી 9 (45) પદ્મપ્રભ અરિહંતના પાંચ કલ્યાણક ચિત્રા નક્ષત્રમાં થયા - ચિત્રા નક્ષત્રમાં દેવલોકથી ચ્યવીને ગર્ભમાં ઉત્પન્ન થયા. ચિત્રામાં જન્મ્યા, ચિત્રામાં મુંડ થઈને ગૃહવાસ છોડી અણગાર પ્રવજ્યા પામ્યા, ચિત્રામાં અનંત અનુત્તર, અવ્યાબાધ, નિરાવરણ, કૃત્ન, પ્રતિપૂર્ણ પ્રધાન કેવલજ્ઞાનદર્શન ઉત્પન્ન થયા, ચિત્રામાં નિર્વાણ પામ્યા. પુષ્પદંત (સુવિધિ) અરિહંતના પાંચ કલ્યાણક મૂલ નક્ષત્રમાં થયા. મૂલ નક્ષત્રમાં દેવલોકથી ચ્યવી ગર્ભમાં આવ્યા. એ રીતે પૂર્વવત્ પાંચે કલ્યાણકો જાણવા. (446) અરિહંત - પદ્મપ્રભના ચિત્રામાં, પુષ્પદંતના મૂલમાં, શીતલના પૂર્વાષાઢામાં, વિમલના ઉત્તરાભાદ્રપદ નક્ષત્રમાં પાંચ-પાંચ કલ્યાણક થયા. (447) અરિહંત-અનંતજિનના રેવતીમાં, ધર્મના પુષ્યમાં, શાંતિના ભરણીમાં, કુંથુના કૃતિકામાં, અરના રેવતીમાં પાંચ-પાંચ કલ્યાણક થયા. (48) અરિહંત-મુનિસુવ્રતના શ્રવણમાં, નમિના અશ્વિનીમાં, નેમિના ચિત્રામાં, પાર્શ્વના વિશાખા નક્ષત્રમાં પાંચ-પાંચ કલ્યાણક થયા. (49) શ્રમણ ભગવંત મહાવીરની પાંચ ઘટના ઉત્તરાફાગુની નક્ષત્રમાં થઈ - ઉત્તરાફાલ્ગનીમાં દેવલોકથી ચ્યવીને ગર્ભમાં આવ્યા, ઉત્તરાફાલ્ગનીમાં એક ગર્ભથી બીજા ગર્ભમાં સંહરાયા, ઉત્તરાફાલ્ગનીમાં જન્મ્યા. ઉત્તરાફાલ્ગનીમાં મુંડ થઈ યાવત્ દીક્ષા લીધી. ઉત્તરાફાલ્ગનીમાં અનંત અનુત્તર યાવત્ પ્રધાન કેવલજ્ઞાનદર્શન ઉપજ્યા. સ્થાન-૫, ઉદ્દેશા-૧નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ ભાવાનુવાદ પૂર્ણ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 82