________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ (545) છ કારણે શ્રમણ નિર્ચન્થ આહાર ગ્રહણ કરે તો તે આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન કરતો નથી, તે આ પ્રમાણે (546) સુધા વેદનીય શાંત કરવા માટે વૈયાવચ્ચ,માટે, ઇર્ષા સમિતિના પાલન માટે,, સંયમની રક્ષા માટે, પ્રાણ ટકાવવા માટે, ધર્મચિંતા માટે. (547) છ કારણે શ્રમણ નિર્ચન્થ આહાર ત્યાગ કરી દે તો તે આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન કરતો નથી, તે આ પ્રમાણે (548) રોગ આવે ત્યારે, ઉપસર્ગ આવે ત્યારે, તિતિક્ષા-સહિષ્ણુતા કેળવવા માટે, બ્રહ્મચર્યની રક્ષા માટે, પ્રાણીદયા માટે, તપ હેતુથી, શરીરનો ત્યાગ કરવા માટે (આહારને તજે). સૂત્રપ૯ (549) છ કારણે આત્મા ઉન્માદને પામે. તે આ - (1) અરહંતનો અવર્ણવાદ બોલતા, (2) અરહંત પ્રજ્ઞપ્ત ધર્મનો અવર્ણવાદ બોલતા, (3) આચાર્ય-ઉપાધ્યાયનો અવર્ણવાદ બોલતા, (4) ચતુર્વર્ણ સંઘનો અવર્ણવાદ બોલતા, (5) યક્ષાવેશથી, (6) મોહનીય કર્મના ઉદયથી. સૂત્ર-પ૯ (પપ૦) પ્રમાદ છ ભેદે - મદ્ય પ્રમાદ, નિદ્રા પ્રમાદ, શબ્દાદિ વિષય પ્રમાદ, કષાય પ્રમાદ, ધુત પ્રમાદ, પ્રતિલેખના સંબંધી પ્રમાદ. સૂત્ર-પપ૧ થી 560 (551) પ્રમાદપૂર્વક કરાતી પડિલેહણા છ ભેદે કહી છે (552)-(1) આરભટા-ઉતાવળથી, (2) સંમર્દો-વસ્ત્રાદિનું મર્દન કરીને, (3) મોસલી-વસ્ત્રનું પરસ્પર સંઘટ્ટન કરીને, (4) પ્રસ્ફોટના-વસ્ત્રોન ઝાટકીને, (5) વિક્ષિપ્તા-પ્રતિલેખેિત વસ્ત્રને અપ્રતિલેખેિત વસ્ત્ર પર મૂકવું , (6) વેદિકા-વિધિપૂર્વક ન બેસવું. (553) અપ્રમાદ પડિલેહણા છ ભેદે કહી છે, તે આ પ્રમાણે(પપ૪)(૧)અનર્તિતા, (૨)અવલિત, (૩)અનાનુબંધી, (4) અમોસલી, (5) છપુરિમાદિ, (6) પ્રાણવિશોધિ. (પપપ) છ વેશ્યાઓ કહી છે - કૃષ્ણલેશ્યા યાવત્ શુક્લલેશ્યા. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચોને આ જ છ લેશ્યા કહી, એ રીતે મનુષ્ય અને દેવોને પણ છે. (556) દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રના સોમ મહારાજને છ અગ્રમહિષી છે. દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રના યમ મહારાજને છ અગ્રમહિષી છે (પપ૭) ઇશાન દેવેન્દ્રની મધ્યમ પર્ષદાના દેવોની સ્થિતિ છ પલ્ય. (પપ૮) છ દિકકુમારી મહત્તરિકાઓ કહી છે - રૂપા, રૂપાંશા, સુરૂપા, રૂપાવતી, રૂપકાંતા, રૂપપ્રભા. છ વિદ્યુકુમારી મહત્તરિકાઓ કહી છે, તે આ - આલા, શુક્રા, શતેરા, સૌદામિની, ઇન્દ્રા, ઘનવિદ્યુતા. (પપ૯) નાગકુમારેન્દ્ર નાગકુમાર રાજા ધરણની છ અગ્રમહિષીઓ કહી - આલા, શકા, શતેરા, સૌદામિની, ઇન્દ્રા, ઘનવિદ્યુતા. નાગકુમારેન્દ્ર નાગકુમાર રાજા ભૂતાનંદની છ અગ્રમહિષીઓ કહી - રૂપા, રૂપાંશા, સુરૂપા, રૂપવતી, રૂપકાંતા, રૂપપ્રભા. જેમ ધરણની તેમ સર્વે દક્ષિણ દિફકેન્દ્રની યાવતુ ઘોષની અને જેમ ભૂતાનંદની તેમ સર્વે ઉત્તર દિકકેન્દ્રની યાવતું મહાઘોષની અગ્રમહિષીઓ જાણવી. (પ૬૦) નાગકુમારેન્દ્ર નાગકુમાર રાજા ધરણના 6000 સામાનિક દેવો કહેલા છે, એ રીતે ભૂતાનંદ યાવત્ મહાઘોષ ઇન્દ્રના પણ જાણવા. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 95