________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, ‘સ્થાનાંગ’ સૂત્ર-૮૪ 1. આચાર બે ભેદે છે - જ્ઞાનાચાર, નોજ્ઞાનાચાર. 2. નોજ્ઞાનાચાર બે ભેદે છે- દર્શનાચાર, નોદર્શનાચાર. 3. નોદર્શનાચાર બે ભેદે છે- ચારિત્રાચાર, નોચારિત્રાચાર. 4. નોચારિત્રાચાર બે ભેદે છે - તપાચાર, વીર્યાચાર. 1. પ્રતિમા બે ભેદે છે - સમાધિ પ્રતિમા, ઉપધાન પ્રતિમા. 2. પ્રતિમા બે ભેદે છે- વિવેક પ્રતિમા, વ્યુત્સર્ગ પ્રતિમા. 3. પ્રતિમા બે ભેદે છે– ભદ્રા પ્રતિમા, સુભદ્રા પ્રતિમા. 4. પ્રતિમા બે ભેદે છે - મહાભદ્રા પ્રતિમા, સર્વતોભદ્રા પ્રતિમા. 5. પ્રતિમા બે ભેદે - લઘુમોક પ્રતિમા, વડી મોકપ્રતિમા, 6. પ્રતિમા બે ભેદે - મવમધ્યચંદ્રપ્રતિમા, વજમધ્યચંદ્રપ્રતિમા. સામાયિક બે ભેદે છે - અગાર-(ગુહસ્થ,સામાયિક, અણગાર - (સાધુ)સામાયિક. સૂત્ર-૮૫ (1) ઉપપાત-(જીવો નો જન્મ) બે ભેદે છે - દેવોનો, નારકોનો. (2) ઉદ્વર્તના-(જીવોનું મરણ) બે ભેદે છે - નૈરયિકોની, ભવનવાસીઓની. (3) ચ્યવન-(મરણ) બે ભેદે છે - જ્યોતિષ્કોનું. વૈમાનિકોનું. (4) ગર્ભ વ્યુત્ક્રાંતિ-(ઉત્પત્તિ) બે ભેદે છે - મનુષ્યોની, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચોની. (5) બે પ્રકારના જીવો ગર્ભમાં આહાર કરે છે - મનુષ્યો, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચો. (6) બે પ્રકારના જીવો ગર્ભમાં વૃદ્ધિ પામે છે - મનુષ્યો, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચો. એ જ પ્રમાણે- (7) નિવૃદ્ધિ-(હાનિ), (8) વિદુર્વણા, (9) ગતિ પર્યાય, (10) સમુઘાત, (11) કાળા સંયોગ, (12) જન્મવું, (13) મરણ એ સર્વે બબ્બે ભેદે જાણવા. (14) ચામડીવાળા સંધિ બંધનવાળા શરીર બે પ્રકારના જીવોને છે - મનુષ્યોને, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચોને. (15) શુક્ર-શોણિતથી ઉત્પત્તિ બે પ્રકારના જીવોને છે - મનુષ્યો, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચો. (16) સ્થિતિ-(કાલમર્યાદા) બે ભેદે છે - કાયસ્થિતિ-(એક જ કાયમાં નિરંતર જન્મ લેવો તે), ભવસ્થિતિ-(એક જ ભવમાં જેટલું આયુષ્ય હોય તે). (17) કાયસ્થિતિ બે ભેદે - મનુષ્યોની, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચોની. (18) ભવસ્થિતિ બેની-દેવોની, નારકોની. (19) આયુષ્ય બે ભેદે છે - અદ્ધાયુષ્ક, ભવાયુષ્ક. (20) અદ્ધાયુ બને છે - મનુષ્યોને, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચોને. (21) ભવાયુષ બને છે - દેવોને, નૈરયિકોને. (22) કર્મ બે ભેદે છે - પ્રદેશ કર્મ, અનુભાવ કર્મ. (23) યથાયુને બે પાળે છે - દેવો, નારકો. | (24) બેના આયુ સંવર્તક છે - મનુષ્યના અને પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ યોનિકોના. સૂત્ર-૮૬ જંબૂદ્વીપ નામક દ્વીપમાં મેરુપર્વતની ઉત્તર અને દક્ષિણમાં બે વર્ષક્ષેત્રો કહ્યા છે, તે અતિ સમતુલ્ય, અવિશેષ, નાના પ્રકારપણાથી રહિત, અન્યોન્યને ન ઉલ્લંઘતા, લંબાઈ-પહોળાઈ–આકાર-પરિધિ વડે સમાન છે તે ભરત અને મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 17