________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ (826) આઠ ચક્ર ઉપર રહેલ, આઠ યોજન ઊંચા, નવ યોજન પહોળા, બાર યોજન લાંબા પેટી આકારે છે, ગંગા નદીના મુખ પાસે સ્થિત છે. (827) વૈડૂર્ય મણિમય, સુવર્ણના બનેલ, વિવિધ રત્નોથી પરિપૂર્ણ, ચંદ્ર-સૂર્ય-ચક્ર લક્ષણ અનુસમ ચૂપ આકારે દ્વાર શાખવાળા છે. (828) આ નિધિ સદશ નામવાળા, પલ્યોપમ સ્થિતિક દેવ તેમાં રહે છે. આ નિધાનો અષ્ક્રય કે દેવોના આધિપત્ય વાળા છે. (829) આ નવ નિધિઓ પ્રભૂત ધન-રત્નસંચયથી સમૃદ્ધ અને ચક્રવર્તીને વશવર્તી છે. સૂત્ર-૮૩૦ થી 835 (830) વિગઈઓ નવ કહી છે - દૂધ, દહીં, માખણ, ઘી, તેલ, ગોળ, મધ, મદિરા, માંસ. (831) ઔદારિક શરીર નવ છિદ્રથી સવતું કહ્યું છે - બે શ્રોત, બે નેત્ર, બે નસકોરા, મુખ, મૂત્રસ્થાન, ગુદા. (832) પુન્ય નવ ભેદે કહ્યું છે - અન્ન પુન્ય, પાન પુન્ય, વસ્ત્ર પુન્ય, ઘરનું પુન્ય, શયન પુન્ય, મન પુન્ય, વચન પુન્ય, કાય પુન્ય, નમસ્કાર પુન્ય. (833) પાપના આયતનો નવ ભેદે કહ્યા - પ્રાણાતિપાત, મૃષાવાદ યાવત્ પરિગ્રહ, ક્રોધ, માન, માયા, લોભ. (834) પાપકૃત નવ ભેદે છે, તે આ પ્રમાણે - | (835) ઉત્પાત, નિમિત્ત, મંત્ર, આગાયક, ઐકિત્સિક, કલા, આવરણ, અજ્ઞાન અને મિથ્યા પ્રવચન-શાસ્ત્ર. સૂત્ર-૮૩૬ થી 838 | (836) નવ નૈપૂણિક વસ્તુ કહી છે - સંખ્યાન, નિમિત્ત, કાયિક, પુરાણ, પારિહસ્તિક, પરપંડિત, વાદી, ભૂતિકર્મ, ઐકિત્મિક. (837) શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને નવ ગણ થયા - ગોદાસ, ઉત્તર બલિસ્સહ, ઉદ્દેહ, ચારણ, ઉર્ધ્વવાતિક, વિશ્વવાદી, કામદ્ધિકમાનવ, કોટિક. (838) શ્રમણ ભગવંત વીરે શ્રમણ નિર્ચન્થોને નવ કોટિ વડે પરિશુદ્ધ ભિક્ષા કહી છે - હણે નહીં, હણાવે નહીં, હણતાને અનુમોદે નહીં. રાંધે નહીં, રંધાવે નહીં, અનુમોદે નહીં, ન ખરીદે, ન ખરીદાવે, ન અનુમોદે. સૂત્ર-૮૩૯ થી 845 (839) દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાનના વરુણ લોકપાલને નવ અગ્રમહિષીઓ કહી છે. (840) દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાન ની અગ્રમહિષીઓની નવ પલ્યોપમની સ્થિતિ કહી છે. (841) દેવ નિકાયો નવ કહ્યા, તે આ પ્રમાણે - (842) સારસ્વત, આદિત્ય, વહ્નિ, વરુણ, ગર્દતોય, તુષિત, અવ્યાબાધ, આગ્નેય, રિષ્ટ. (843) અવ્યાબાધ દેવોના 909 દેવો કહ્યા છે, એ પ્રમાણે આગ્નેયના અને જ રિષ્ટના પણ જાણવા. (844) રૈવેયક વિમાનના પ્રસ્તો નવ કહ્યા છે. (1) અધતન અધસ્તન, (2) અધસ્તન મધ્યમ, (3) અધસ્તન ઉપરિમ, (4) મધ્યમ અધસ્તન, (5) મધ્યમ મધ્યમ, (6) મધ્યમ ઉપરિમ, (7) ઉપરિમ અધસ્તન, (8) ઉપરિમ મધ્યમ, (9) ઉપરિમ ઉપરિમ-રૈવેયક વિમાન પ્રસ્તટ. આ નવ રૈવેયક વિમાનના નવ પ્રસ્તટો કહેલા છે, તે આ પ્રમાણે - | (845) ભદ્ર, સુભદ્ર, સુજાત, સૌમનસ, પ્રિયદર્શન, સુદર્શન, અમોઘ, સુપ્રબુદ્ધ, યશોધર. સૂત્ર-૮૪૬ થી 848 (846) આયુ પરિણામ નવ ભેદે છે. તે આ - ગતિ પરિણામ, ગતિ બંધન પરિણામ, સ્થિતિ પરિણામ, સ્થિતિ બંધના પરિણામ, ઉર્ધ્વગૌરવ પરિણામ, અધો ગૌરવ પરિણામ, તિર્યગુગૌરવ પરિણામ, દીર્ધ ગૌરવ પરિણામ, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 119