________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, ‘સ્થાનાંગ’ સ્થાન-૨ ઉદ્દેશો-૧ સૂત્ર-પ૭ - લોકમાં જે આ જીવાદિ વસ્તુઓ છે, તે બધી બે પ્રકારે છે - જીવ અને અજીવ... ત્રસ અને સ્થાવર... સયોનિક અને અયોનિક... આયુસહિત અને આયુરહિત... સઇન્દ્રિય અને અનિન્દ્રિય.. સવેદ અને અવેદ... રૂપી અને અરૂપી... સપુદ્ગલ અને અપુદ્ગલ... સંસારમાં રહેલા અને સંસારમાં ન રહેલ.. શાશ્વત અને અશાશ્વત. સૂત્ર-પ૮,૫૯ (58) અંજીવ બે પ્રકારે કહેલ છે- આકાશ અને નોઆકાશ... ધર્મ અને અધર્મ.. (59) બંધ અને મોક્ષ... પુન્ય અને પાપ... આશ્રવ અને સંવર... વેદના અને નિર્જરા... સૂત્ર-૬૦ ક્રિયા બે ભેદે છે - જીવક્રિયા, અજીવક્રિયા... જીવક્રિયા બે ભેદ-સમ્યકત્વ ક્રિયા, મિથ્યાત્વ ક્રિયા... અજીવ ક્રિયા બે ભેદે-ઇર્યાપથિકી, સાંપરાયિકી.. બે ભેદે ક્રિયા છે - કાયિકી, અધિકરણિકી... કાયિકી ક્રિયા બે ભેદે-અનુપરત કાયક્રિયા, દુષ્મયુક્ત કાયક્રિયા... અધિકરણિકી ક્રિયા બે ભેદે-સંયોજનાધિકરણિકી, નિર્વતૈના અધિકરણિકી... ક્રિયા બે ભેદે છે - પ્રાÀષિકી, પારિતાપનિકી .. પ્રાÀષિકી ક્રિયા બે પ્રકારે કહેલી છે- જીવ પ્રાદ્રષિકી, અજીવ પ્રાદ્રષિકી... પારિતાપનિકી ક્રિયા બે ભેદ-સ્વહસ્ત પારિતાપનિકી, પરહસ્ય પારિતાપનિકી... | ક્રિયા બે ભેદે છે - પ્રાણાતિપાત ક્રિયા, અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા... પ્રાણાતિપાત ક્રિયા બે ભેદ-સ્વહસ્ત પ્રાણાતિપાત ક્રિયા, પરહસ્ત પ્રાણાતિપાત ક્રિયા..અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા બે ભેદે-જીવ અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા અને અજીવ પ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા... (અહીં બાર સૂત્રો થયા). બે ક્રિયા ભેદે છે - આરંભિકી, પારિગ્રહિકી... આરંભિકી ક્રિયા બે ભેદે-જીવ આરંભિકી, અજીવ આરંભિકી. પારિગ્રહિકી પણ બે ભેદે છે- જીવ પારિગ્રહિકી, અજીવ પારિગ્રહિકી. ક્રિયા બે ભેદે છે - માયા પ્રત્યયિકી, મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી... માયા પ્રત્યયિકી ક્રિયા બે ભેદેઆત્મભાવવંકનતા, પરભાવવંકનતા... મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી ક્રિયા બે ભેદ-ઉનાતિરિક્ત મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી, તવ્યતિરિક્ત મિથ્યાદર્શન પ્રત્યયિકી. બે ભેદે ક્રિયા છે - દષ્ટિજા, સ્મૃષ્ટિ ... દષ્ટિજા ક્રિયા બે ભેદે-જીવદૃષ્ટિજા, અજીવદૃષ્ટિજા... સ્મૃષ્ટિના ક્રિયા બે ભેદે છે- જીવ સ્મૃષ્ટિજા, અજીવ પૃષ્ટિજા. ક્રિયા બે ભેદે છે - પ્રાતીત્યિકી, સામંતોપનિપાતિકી... પ્રાતીત્યિકી ક્રિયા બે ભેદે-જીવ પ્રાતીત્યિકી, અજીવ ચકી. સામંતોપનિપાતિકી ક્રિયા બે ભેદે- જીવ સામંતોપનિપાતિકી,અજીવ સામંતોપનિપાતિકી.(૨૪ સૂત્રો) ક્રિયા બે ભેદે છે - હસ્તિકી...નૈસૃષ્ટિકી... સ્વસ્તિકી ક્રિયા બે ભેદ - જીવ સ્વસ્તિકી, અજીવા સ્વસ્તિકી ... નૈસૃષ્ટિકી બે ભેદે- જીવ નૈસૃષ્ટિકી, અજીવ નૈસૃષ્ટિકી. ક્રિયા બે છે - આજ્ઞાપનિકી, વૈદારણિકી. તેના બબ્બે ભેદ નૈસૃષ્ટિ ક્રિયા મુજબ જાણવા. ક્રિયા બે છે - અનાભોગ પ્રત્યયિકી, અનવકાંક્ષ પ્રત્યયિકી... અનાભોગ પ્રત્યયિકી ક્રિયા બે ભેદે છે - અનુપયુક્ત આદાનતા અને અનુપયુક્ત પ્રમાર્જનતા... અનવકાંક્ષ ક્રિયા બે ભેદે - સ્વશરીર અનવકાંક્ષપ્રત્યયિકી, પર શરીર અનવકાંક્ષ પ્રત્યયિકી... ક્રિયા બે છે - પ્રેમ પ્રત્યયિકી, દ્વેષ પ્રત્યયિકી... પ્રેમ પ્રત્યયિકી ક્રિયા બે ભેદે - માયા પ્રત્યયિકી, લોભ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 10