________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, ‘સ્થાનાંગ’ ત્રીજી વાલુકાપ્રભામાં ઉત્કૃષ્ટથી નૈરયિકની સ્થિતિ સાત સાગરોપમ છે. ચોથી પંકપ્રભા પૃથ્વીમાં નૈરયિક સ્થિતિ જઘન્ય સાત સાગરોપમ છે. (174) દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રના વરુણ મહારાજની સાત અગ્રમહિષી છે. દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાનના સોમ અને યમની સાત-સાત અગ્રમહિષી છે. (675) દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાનની અત્યંતર પર્ષદાના દેવોની સ્થિતિ સાત પલ્યોપમ છે. દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રની અગ્રમહિષી દેવીની સાત પલ્યોપમની સ્થિતિ છે. સૌધર્મકલ્પ પરિગૃહીતા દેવીની સ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટથી સાત પલ્ય છે. (676) સારસ્વત, આદિત્યના સાત દેવોને 700 દેવોનો પરિવાર છે. ગઈતોય અને તુષિત દેવના સાત દેવો 7000 દેવોના પરિવારવાળા છે. (677) સનકુમાર કલ્પે ઉત્કૃષ્ટ દેવસ્થિતિ સાત સાગરોપમની છે. માહેન્દ્ર કલ્પે ઉત્કૃષ્ટ દેવસ્થિતિ સાધિક સાત સાગરોપમ છે. બ્રહ્મલોક કલ્પ જઘન્યથી દેવસ્થિતિ સાત સાગરોપમ છે. (678) બ્રહ્મલોક, લાંતક કલ્પ વિમાનો 700 યોજન ઊર્ધ્વ ઉચ્ચત્વથી છે. (679) ભવનવાસી દેવોના ભવધારણીય શરીર, ઉત્કૃષ્ટથી સાત હાથ ઉર્ધ્વ ઉચ્ચત્વ છે. એ રીતે વાણવ્યંતર અને જ્યોતિષ્કોના જાણવા. સૌધર્મ-ઈશાનકલ્પ સાત હાથ ઊંચાઈ છે. (680) નંદીશ્વરદ્વીપની અંદર સાત દ્વીપો કહ્યા છે - જંબુદ્વીપ, ઘાતકીખંડ દ્વીપ, પુષ્કરવર, વરુણવર, ક્ષીરવર, ધૃતવર, સોદવર. નંદીશ્વરદ્વીપની અંદર સાત સમુદ્રો છે - લવણ, કાલોદ, પુષ્કરોદ, વરુણોદ, શીરોદ, ધૃતોદ, સોદોદ. (681) સાત શ્રેણીઓ કહી છે - ઋજુઆયતા, એકતોવક્રા, ઉભયતોવક્રા, એકતોખુહા, ઉભયતોખુહા ચક્રવાલા અને અર્ધચક્રવાલા. (682) અસુરેન્દ્ર અસુરકુમારરાજ ચમરના સાત સૈન્યો અને સાત સેનાધિપતિઓ કહ્યા છે - પદાતિસૈન્ય, અશ્વ-સૈન્ય, હસ્તિસૈન્ય, મહિષસૈન્ય, રથસૈન્ય, નૃત્યસૈન્ય, ગાંધર્વસૈન્ય. ક્રૂમ પદાતિ સૈન્યાધિપતિ છે, એ પ્રમાણે પાંચમાં સ્થાન મુજબ કહેવું યાવત્ કિન્નર રથ સૈન્યાધિપતિ, (6) રિષ્ટ નૃત્યસૈન્યાધિપતિ અને (7) ગીતરતિ-ગાંધર્વ સૈન્યાધિપતિ. વૈરોચનેન્દ્ર, વૈરોચનરાજ બલીના સાત સૈન્યો, સાત સૈન્યાધિપતિ છે. પાદાતિ સૈન્ય યાવત્ ગાંધર્વસૈન્ય. (1) મહાદ્રમ-પાદાતિસૈન્યાધિપતિ યાવતુ (5) ડિંપુરુષ-રથ સૈન્યાધિપતિ, (6) નૃત્ય સૈન્યાધિપતિ મહારિષ્ટ (7) ગંધર્વસેનાધિપતિ ગીતયશા. નાગકુમારેન્દ્ર નાગકુમાર રાજાના સાત સૈન્ય, સાત સૈન્યાધિપતિ છે. પદાતિસૈન્ય યાવત્ ગંધર્વસૈન્ય, રુદ્રસેના - (1) પાદાતિ સૈન્યાધિપતિ છે યાવતુ (5) આનંદ-રથસૈન્યાધિપતિ, (9) નૃત્ય સૈન્યાધિપતિ નંદન (7) ગંધર્વસેનાધિપતિ તેતલી. ભૂતાનંદના સાત સૈન્ય, સાત સૈન્યાધિપતિ છે - પદાતિસૈન્ય યાવત્ ગાંધર્વ સૈન્ય. (1) દક્ષ - પદાતિસૈન્યાધિપતિ યાવત્ (5) નંદોત્તર - રથસૈન્યાધિપતિ, (6) રતિ-નૃત્યસેનાનો, (7) માનસ ગંધર્વ સેનાનો, એવી રીતે યાવત્ ઘોષ અને મહાઘોષ પર્યન્ત જાણવુ. દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રના સાત સૈન્ય, સાત સૈન્યાધિપતિ કહ્યા છે - પદાતિ યાવત્ ગાંધર્વસૈન્ય (1) હરિબૈગમેષી-પદાતિ સૈન્યાધિપતિ યાવત્ માઢર-રથ સૈન્યાધિપતિ, (6) શ્વેત-નૃત્યનો, (7) તુંબરુ-ગંધર્વનો. દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાનના સાત સૈન્ય, સાત સૈન્યાધિપતિઓ છે - પદાતિ સૈન્ય યાવત્ ગંધર્વ સૈન્ય. લઘુ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 106