________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ દર્શન-(શુદ્ધ શ્રદ્ધા) બે પ્રકારે છે - સમ્યગ્દર્શન, મિથ્યાદર્શન... સમ્યગ્દર્શન બે ભેદે-નિસર્ગ સમ્યગ્દર્શના અને અભિગમ સમ્યગુ-દર્શન... નિસર્ગ સમ્યગ્દર્શન બે ભેદે - પ્રતિપાતિ-(નષ્ટ થનારું), અપ્રતિપાતિ-(નષ્ટ ના થનારું). અભિગમ સમ્યગ્દર્શન બે ભેદે - પ્રતિપાતિ, અપ્રતિપાતિ. મિથ્યાદર્શન બે ભેદે - અભિગ્રહિક મિથ્યાદર્શન, અનભિગ્રહિક મિથ્યાદર્શન, અભિગ્રહિક મિથ્યાદર્શન બે ભેદે - અંતસહિત, અંતરહિત, અનભિગ્રહિક મિથ્યાદર્શન પણ આ જ બે ભેદે છે. સૂત્ર૭૧ 1. જ્ઞાન બે ભેદે કહેલ છે- પ્રત્યક્ષ-(ઇન્દ્રિયોની સહાયતા વિના થતું)જ્ઞાન અને પરોક્ષ-(ઇન્દ્રિયોની સહાયતા થી થતું) જ્ઞાન. 2. પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન બે ભેદે - કેવલજ્ઞાન, નોકેવલજ્ઞાન. 3. કેવલજ્ઞાન બે ભેદે - ભવસ્થ કેવલજ્ઞાન, સિદ્ધ કેવલજ્ઞાન. 4. ભવસ્થ કેવલજ્ઞાન બે ભેદે - સયોગીભવસ્થ કેવલજ્ઞાન, અયોગિભવસ્થ કેવલજ્ઞાન. 5,6. યોગિ ભયસ્થ કેવલજ્ઞાન બે ભેદે - પ્રથમ સમય અને અપ્રથમ સમય - સયોગિ ભવસ્થ કેવલજ્ઞાના અથવા ચરિમ સમય અને અચરિમસમય સયોગિ ભવસ્થ કેવલજ્ઞાન. 7,8. એવી રીતે અયોગિ ભવસ્થ કેવલજ્ઞાનના પણ બે ભેદો જાણવા. 9. સિદ્ધ કેવલજ્ઞાન બે ભેદે - અનંતર સિદ્ધ કેવલજ્ઞાન, પરંપર સિદ્ધ કેવલજ્ઞાન. 10. અનંતર સિદ્ધ કેવલજ્ઞાન બે ભેદે - એક અનંતર સિવ અને અનેક અનંતર સિદ્ધ કેવલજ્ઞાન. 11. પરંપર સિદ્ધ કેવલજ્ઞાન બે ભેદે - એક પરંપર સિવ અને અનેક પરંપર સિદ્ધ કેવલજ્ઞાન. 12. નોકેવલજ્ઞાન બે ભેદે - અવધિજ્ઞાન, મન:પર્યવજ્ઞાન. 13. અવધિજ્ઞાન બે ભેદે - ભવપ્રત્યયિક, સાયોપથમિક. 14. ભવપ્રત્યયિક અવધિજ્ઞાન બે ને હોય - દેવોને, અને નૈરયિકોને. 15. ક્ષાયોપશમિક અવધિજ્ઞાન બે ને હોય - મનુષ્યોને અને પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકોને. 16. મનપર્યવજ્ઞાન બે ભેદે કહેલ છે - ઋજુમતિ, વિપુલમતિ. 17. પરોક્ષજ્ઞાન બે ભેદે કહેલ છે- આભિનિબોધિકજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન, 18. આભિનિબોધિકજ્ઞાન બે ભેદે - મૃતનિશ્રિત, અમૃતનિશ્રિત. 19. શ્રુતનિશ્રિત આભિનિબોધિકજ્ઞાન બે ભેદે - અર્થાવગ્રહ, વ્યંજનાવગ્રહ. 20. અમૃતનિશ્રિતના પણ આ જ બે ભેદ છે. 21. શ્રુતજ્ઞાન બે ભેદે - અંગપ્રવિષ્ટ, અંગબાહ્ય. 22. અંગબાહ્ય બે ભેદે - આવશ્યક, આવશ્યક વ્યતિરિક્ત. 23. આવશ્યક વ્યતિરિક્ત બે ભેદ-કાલિક અને ઉત્કાલિક. સૂત્ર-૭૨ ધર્મ બે ભેદે કહેલ છે– ૧.શ્રતધર્મ-(આગમ આદિ શ્રતધર્મનો અભ્યાસ કે સ્વાધ્યાય કરવો) ૨.ચારિત્રધર્મ(સમ્યક્ રૂપે વ્રત, સમિતિ આદિનું આચરણ કરવું). શ્રતધર્મ બે ભેદેકહે છે- સૂત્ર શ્રતધર્મ અને અર્થ મૃતધર્મ. ચારિત્રધર્મ બે ભેદે - અગાર-(ગૃહસ્થ) ચારિત્રધર્મ અને અણગાર-(સાધુ) ચારિત્રધર્મ. સંયમ બે ભેદે કહેલ છે- સરાગસંયમ, વીતરાગસંયમ. સરાગસંયમ બે ભેદે - સૂક્ષ્મસંપરાય સરાગ સંયમ અને બાદરjપરાય સરાગ સંયમ, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 12