Yogbindu Vachna

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious

Page 3

અલગ વાતો કરો તો તે સમજાવવાની જવાબદારી અમારી નથી. અમે જે બોલ્યા છીએ તે તમને સમજાવવાની જવાબદારી અમારી છે.
શાસ્ત્રકારો કલ્યાણનો માર્ગ ચીંધે અને આપણે અકલ્યાણના માર્ગે દોડ્યા કરીએ – એ ખરેખર બુદ્ધિમાનોનું લક્ષણ નથી. વર્તમાનમાં આપણે બધા સ્કૂલ ધર્મના અર્થી બન્યા છીએ. જ્યારે શાસ્ત્રકારો આપણને યોગના-સુક્ષ્મધર્મના અર્થી બનાવવા માગે છે. જેમની નજર પુણ્ય ઉપર અને પુણ્યથી મળતા સુખ ઉપર છે, તેઓ પૂલ ધર્મ માટે જ પ્રયત્ન કરે છે, યોગ માટે નહિ. યોગના કારણે નિર્જરા થાય છે, સ્થૂલ ધર્મના કારણે પુણ્ય બંધાય છે. આ ૯ દિવસમાં સ્કૂલ ધર્મ અને યોગ વચ્ચેનો ભેદ આપણે બરાબર સમજી લેવો છે. મરીને દેવલોક બધાને જોઈએ છે પણ દુ:ખ વેઠીને કેવલજ્ઞાન જોઈએ છે ખરું ? આ જે ફરક છે તે ધર્મના અને યોગના ભેદના કારણે છે. સ્થૂલ ધર્મના કારણે સુખ મળે છે
જ્યારે યોગના કારણે સુખ છૂટી જાય છે. સંસારના સુખ સામે નજર રાખનારા વાસ્તવિક ધર્મના કે ધર્મના ધ્યેયના પણ અર્થી બની શકવાના નથી. ચક્રવર્તીનો ઘોડો મરીને આઠમા દેવલોકમાં જાય અને સનસ્કુમાર ચક્રવર્તી ત્રીજા દેવલોકમાં જાય - આપણી નજર ક્યાં છે ? શ્રેણિક મહારાજા નરકે થઈને મોક્ષે જશે, સનકુમાર ચક્રવર્તી દેવલોકમાં થઈને મોક્ષે જશે - બંન્ને એક જ ભવના આંતરે મોક્ષે જવાના - આપણને શું ગમે ? દુ:ખ ગમે ? દુ:ખ જો કર્મ બંધાવતું ન હોય તો આપણે તેને સ્વીકારવું છે ? અનુત્તરવાસી દેવો સુખમાં નથી મૂંઝાતા અને શ્રેણિક મહારાજા દુ:ખમાં નથી મૂંઝાતા. કર્મબંધનું કારણ ન બનતું હોય તેવું સુખ ભોગવવામાં કે દુ:ખ ભોગવવામાં વાંધો નથી. તેથી આરાધનાનું માપ પુણ્યના આધારે નથી કઢાતું પરંતુ નિર્જરાના આધારે કઢાય છે. સુખ કે દુ:ખ કર્મબંધનું કારણ નથી, તેમાં થતી રતિ કે અરતિ કર્મ બંધાવે છે. આ રતિ કે અરતિ ટાળતાં આવડે તો સુખ હોય કે દુ:ખ હોય તે નિર્જરા કરાવી આપે છે અને આ સામર્થ્ય યોગની સાધનામાંથી મળે છે. યોગમાં આ વિશેષતા છે કે જેથી માણસની નજર પુણ્ય ઉપરથી ઊઠી જાય છે અને નિર્જરા ઉપર સ્થિર થાય છે. આવા યોગના માહાભ્યને સમજાવવાનું કામ પૂ. હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મ.એ કર્યું છે. આ અવસર્પિણીકાળમાં શાસ્ત્રનાં રહસ્યો આપણા સુધી પહોંચાડવા તેઓશ્રીએ જે પુરુષાર્થ કર્યો છે તે ખૂબ જ મહત્ત્વનો છે. જીવનના છેલ્લા શ્વાસ સુધી ગ્રંથ રચવાનું ચાલુ રાખે એવા મહાત્મા આ એક જ હતા. તેઓશ્રીએ કરેલો
ઉપકાર યાદ રહી જાય તો ભગવાનના સાધુસાધ્વી કેવા હોય તે ખબર પડ્યા વગર ન રહે. બધા સાધુસાધ્વી ભલે નવા ગ્રંથો ન રચે પરન્તુ છેલ્લી ઘડી સુધી શાસ્ત્ર ભણવાનું, વાંચવાનું કે સાંભળવાનું તો ચાલુ રાખે ને ? કાળના પ્રભાવે જ્ઞાનાદિનો હ્રાસ થાય છે એટલે આવા ઉત્તમ મહાત્માનો યોગ ન થાય એ બનવાજોગ છે છતાં પણ, મરતાં સુધી આવા ગ્રંથો ભણવાનો, વાંચવાનો, શ્રવણ કરવાનો પ્રયત્ન આપણે ચાલુ રાખીએ તોય તેઓશ્રીની છાયા આપણા આત્મા પર પડી છે - એમ માની શકાય. આવા ગ્રંથો વાંચીને શાસ્ત્રકારોનાં વચન પર શ્રદ્ધા જાગે, શાસ્ત્રકારો પ્રત્યે અહોભાવ જાગે, જ્ઞાનનું અર્થીપણું જાગે અને ક્રમે કરીને શાસ્ત્રનો પરમાર્થ પમાય છે. આ રીતે એકવાર શાસ્ત્રનો પરમાર્થ સમજાઈ જાય, અથવા તો એ પરમાર્થને સમજાવનારા ગુરુભગવંત મળી જાય તો બીજે ક્યાંય ભટકવા જેવું નથી. તમારે ત્યાં પણ શું ચાલે છે ? કપડું કે શાકભાજી લેવા જનારાને ઇષ્ટસ્થાનેથી ઇષ્ટ વસ્તુ મળી જાય તો દુકાને દુકાને ફરે ખરા ? નહિ ને ? તેમ વીતરાગપરમાત્માના શાસનના પરમાર્થને સમજાવનારા મહાત્મા મળી જાય તો ઠેર ઠેર ફરવાની જરૂર નથી. તાત્ત્વિક પક્ષપાત સુધી પહોંચ્યા પછી મન છૂટું ન હોય, ખીલે બંધાયેલું હોય. સાચું ન સમજાય ત્યાં સુધી બધે ફરે - એ બને, પણ સાચું સમજાવ્યા પછી પણ ફરફર કરે તો સંભવ છે કે મળેલું તત્ત્વ પણ ગુમાવી બેસે. એટલા માટે કહેવું છે કે – પૂ. હરિભદ્ર સુ.મ.ના ગ્રંથોનો પરમાર્થ સમજાઈ જાય તે માટે જ પ્રયત્ન કરવો છે અને સમજાઈ ગયા પછી તેમાંથી માથું ઊંચું કરવું નથી.
શાસ્ત્રોના પરમાર્થ સુધી પહોંચાડનારા આવા ગ્રંથો આપણને મળ્યા તેમાં પૂ. હરિભદ્ર સુ.મ.ના શિષ્યો – હંસ અને પરમહંસનો પણ ફાળો છે. તેમણે પોતાના ગુરુની આજ્ઞા માની નહિ અને બૌદ્ધને ત્યાં ગયા હતા. પોતાના ગુરુભગવંત સમર્થ હોવા છતાં અને તેઓશ્રીએ વાર્યા છતાં હંસ-પરમહંસ જીવના જોખમે ત્યાં ગયા; તેમાં તેમની ઉદ્દંડતા, સ્વચ્છંદીપણું કે અવિનય ન હતો, કેવળ શાસન પ્રત્યેનો રાગ હતો. શાસન પ્રત્યેના અવિહડ રાગના કારણે જે પ્રવૃત્તિ થાય તેમાં ગુરદ્રોહ ન લાગે. પોતાના મા-બાપને ગાળો આપનારનો, મા-બાપ ના પાડે છતાં પ્રતીકાર કરવા તૈયાર થાય તો તે મા-બાપનો અવિનય ગણાય કે તેમની ભક્તિ ગણાય ? જે દિવસે શાસન પ્રત્યે આવો રાગ પ્રગટશે તે દિવસે આ બધું સમજાશે. આજે તો અમારાં સાધુ-સાધ્વી, ગુરુની આજ્ઞા માને તોપણ પોતાના શરીરાદિના રોગના