________________
૨૮
સચેષ્ટ થયેલી જોઈને રાજાએ તેને પિતાના મેળામાં બેસાડી, અને આનંદથી ઉકેલી અશ્રુજળની ધારા વડે તેનું પ્રક્ષાલન કરવા લાગ્યા. પછી રાજાએ ગદ્દગદ્દ વાણુએ રાજકન્યાને પૂછ્યું કે “વત્સ ! તારા શરીરમાં કાંઈ પીડા થાય છે?” રાજકન્યાએ કહ્યું કે “મને કાંઈ પીડા થતી નથી, પણ આ ચિતા શા માટે રચેલી છે? આ સ્મશાનભૂમિમાં હું ક્યાંથી? આ માંડવી તેના માટે તૈયાર કરેલી છે. અને આ લોકે દુઃખી થયા હોય તેમ મારી પાસે કેમ રૂવે છે?' તે સાંભળી નેત્રમાં અશ્રુજળ લાવીને રાજા બે-“હે પુત્રી ! તને સર્પે દંશી હતી. તું તદ્દન નિચેછટ થઈ ગઈ હતી. સર્વ વૈદ્યએ તને તજી દીધી હતી. અને તેને ગતપ્રાણ જાણીને આ માંડવીમાં બેસાડી અમે અહીં રમશાનમાં તને લાવ્યા હતા. આ ચિતા પણ તારે માટે રચાવી હતી. તેવામાં નિષ્કારણવત્સલ એવા આ પુરૂષે તને પ્રાણ આપ્યા છે. તે સાંભળી રાજકન્યા બેલી કે-જે એણે મને પ્રાણ આપ્યા છે. તે હું પણ મારા પ્રાણ તેને અર્પણ કરું છું.” રાજાએ કહ્યું કે “બહુ સારું પછી રાજા તે રાજકન્યાને હાથી ઉપર બેસાડી વિનયંધર સહિત પિતાના દરબારમાં લાવ્યું, અને નગરમાં ફરીવાર તેને જન્મોત્સવ કરાવ્યા.
પછી રાજાએ પોતાના મંત્રીને વિનયંધરને મૂળ વૃત્તાંત તથા તેની કુળની શુદ્ધિ વિષે પૂછયું. મંત્રીએ કહ્યું કે “એ સુબંધુ સાર્થ વાહને કિકર છે, તેથી તેને મૂળ
