Tithidin ane Parvaradhan tatha Arhattithibhaskar

Author(s): Jain Pravachan Pracharak Trust
Publisher: Jain Pravachan Pracharak Trust

Page 476

७३
૧. લવાદી ચર્ચામાં આવેલા નિર્ણયને સમર્થક શ્રી અહતિથિભાસ્કર ]
१३. काशीस्थराजकीयसंस्कृतमहाविद्यालये ( गवर्नमेन्ट संस्कृत कालेज, काशी) प्रधानाध्यापकानां नव्यन्यायशास्त्रारण्यमहाकेसरिणां न्यायशास्त्रोच्चग्रन्थानामद्वितीयव्याख्याकाराणां न्यायाचार्यपण्डितवर्यश्रीशिवदत्तमिश्रमहोदयानां “सम्मतिः"
म० म०प० श्रीचिन्नस्वामिशास्त्रिभिविरचिता " श्रीशासनजयपताका " आमूलचूलमालोक्यमाना निजानादरमेव संगृह्याति । यतो ह्यनया ज्योतिषशास्त्रस्यासाधारणे तिथिप्रवेशादिकालरूपे विषये धर्मशास्त्रस्यानुचितः प्रवेशः समर्थितः " क्षये पूर्वा तिथिः कार्या वृद्धौ कार्या तथोत्तरा" इत्याचार्योमास्वातिवचनस्य च " तत्वतरङ्गिणी" कल्पसूत्रदीपिका" प्रभृतिजैनशास्त्रग्रन्थविरुद्धमप्रामाणिकमयौक्तिकं च व्याख्यानं कृतम् । अतस्तस्या अकाटयं खण्डनं कृत्वा " अर्हत्तिथिभास्कर "नाम्ना निबन्धेन यः सिद्धान्तः प्रतिष्ठापितः स एव शास्त्रीयतया प्राचीनतरंजनसामाचारीसम्मततया च धार्मिकेण जैनसंघेन समादरणीय इत्यनुमन्यते
ह० शिवदत्तमिश्रः १४. साहित्यव्याकरणयोवेदान्तादिषडदर्शनशास्त्रेषु चोत्कटपाण्डित्यशालिना “ गवर्नमेंट संस्कृत कालेज, काशी" इति नाम्ना प्रसिद्धे महाविद्यालयेऽध्यापकानां पं० श्रीरघुनाथशर्ममहानुभावानां " सम्मतिः"
तिथीनां प्रवेशादिकालप्रतिपादनं ज्योतिषशास्त्रोपजीविनः पञ्चाङ्गस्यैव कार्य न तु धर्मशास्त्रस्य । एकशास्त्रस्यासाधारणे विषये च ततो विपरीतं बाधमाधातुं शास्त्रान्तरं न क्षमतेऽतत्परत्वात् । अतः "क्षये पूर्वी तिथिः कार्या वृद्धौ कार्या तथोत्तरा" इति धर्मशास्त्रीयं वचनं क्षीणवृद्धपर्वतिथीनामाराधनादिनमात्रमवबोधयति न तु तासां पञ्चाङ्गप्रोक्तं कालं परिवर्तयतीति तद्वलेन तिथिकालपरिवर्तनसमर्थकं मतमनादरणीयमिति संमन्यते
ह० रघुनाथशर्मा १५. पूर्वोत्तरमीमांसाशास्त्राचार्याणां साहित्यधर्मशास्त्रादिप्रशस्तपण्डितप्रवराणां व्याख्यानभास्कराणां मीमांसकमूर्धन्यानां दक्षिणभारतस्य सभ्यभव्यसुधीश्रेणिशिरोमणीनां काशीहिन्दृविश्वविद्यालये मीमांसाशास्त्राध्यापकानां पं० श्रीसुब्रह्मण्यशास्त्रिमहाभागानां " वक्तव्यम्"
"वादे वादे जायते तत्त्वबोध " इति न्यायेन यदा यस्य विषयस्य सावधानेन मनसा पर्यालोचनं क्रियते तदा विषयसंशुद्धिराविर्भवतितराम् ।।
जैनमतानुसारिणां पर्वतिथिनिर्णयमधिकृत्य समनुसन्धानं कुर्वता साम्प्रतं निरधारि विषयोऽयं यत् पश्चाङ्गस्य यथावत् प्रामाण्यमङ्गीकृत्यैव क्षीणानां वृद्धानां च पर्वतिथीनामाराधनादिनस्य व्यवस्थापकत्वं “क्षये पूर्वा" इत्याधुमास्वातिप्रघोषस्य जैनशास्त्रेषु प्रत्यपादि। अयमेव शास्त्रसम्मतः पन्थारिशष्टसमादृतश्चेति ।।
एतेन त्रिचतुरेभ्यो वर्षेभ्यः पाक् सम्मतिग्रहणाय प्रेषितायां " शासनजयपताकायां" सम्यग् विषयविवेचनमन्तरा स्थालीपुलाकन्यायेन द्वित्राणि स्थलानि विलोक्य समग्रोऽपि प्रबन्धः शास्त्रानुसारी स्यादिति सम्भावनया स्वीयां सम्मतिं व्यतरम् । इदानीमुत्पन्नेन विषयपरिशोधनेन तस्या अशास्त्रीयतां निरूपयन् तत्रत्यां भ्रान्तिमपाकुर्वन्नात्मानमनृणं करोमि, समर्थयामि च " अर्हत्तिथिभास्करे " प्रतिष्ठापित सिद्धान्तमित्थम्श्रीकाशी--वि० सं० मा. कृ. ४, २००६
ह. सुब्रह्मण्यशास्त्री
१०