Book Title: Tattvarthadhigam Sutrarth
Author(s): Akalankvijay
Publisher: Akalank Granthmala

View full book text
Previous | Next

Page 29
________________ ૧૭ જુદા શબ્દોને ગ્રહણ કરે છે પરંતુ તેમાં કાળજાતિ સંખ્યા કારક પુરૂષ અને ઉપસર્ગના કારણે ભેદ પડે છે. પાટલીપુત્ર નામે નગર હતું એ વાકય ભૂતકાળના અને આજના પાટલીપુત્ર વચ્ચે ભેદ દર્શાવે છે. ક્ર કુઈ એ લિંગ ભેદના અર્થ સ્પષ્ટ છે. રામે કર્યું અને રામ વડે કરાયું એ કર્તરિને કર્મણિના ભેદ છે હું તું ને તે એ પહેલો બીજોને ત્રીજો પુરૂષના ભેદ છે. શું ધાતુમાં ઉપસર્ગ લાગતાં સમાન ધાતુ છતાં તેના જુદા જુદા અર્થ થાય છે. સંસ્કાર, વિકાર, પ્રકાર, ઉપકાર, આકાર, અધિકાર, અપકાર, વગેરે સમાનાર્થક શબ્દનો ભેદ કરી માત્ર બ્યુત્પત્તિ સિદ્ધ અર્થને સ્વીકારનાર દૃષ્ટિ તે સમભિરૂઢ નય છે. જેમકે રાજ્ય ચિન્હથી શેભે તે રાજા મનુષ્યનું રક્ષણ કરે તે નૃપ, પૃથ્વીનું પાલણ કરે તે ભૂપતિ વગેરે વ્યુત્પત્તિ સિદ્ધ પણ કાર્યકર અર્થ સ્વીકારનાર દષ્ટિ તે એવંભૂત નય છે. રાજ જ્યારે ચિન્હથી શોભતો હોય ત્યારે જ તેને રાજા કહે છે. મનુષ્યનું રક્ષણ કરતા હોય ત્યારે નૃપ કહે મતલબ કે તે વખતે તે ક્રિયા થતી હેવી જોઈએ. જેમ પાણી ભરીને માથે ઘડો લઈ જતી બાઈને પણહારી કહે છે. પણ ખાલી ઘડે લઈ જતીને પણહારી ન કહે. તીર્થકર ભગવાન સમવસરણમાં બેસી ઉપદેશ આપતા હોય ત્યારે

Loading...

Page Navigation
1 ... 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144