________________
મિથ્યાદર્શન, અવિરતિ કષાય પ્રમાદને યોગ એ પાંચ કર્મબંધન હેતુ છે. લેહચુંબક જેમ સેયને ખેંચે છે. તેમ કષાયી જીવ કર્મ યંગ્ય પુદગલને ખેંચી ગ્રહણ કરે છે તેને બંધ કહે છે બંધના ચાર પ્રકાર છે. પ્રકૃતિ સ્થિતિ રસ અને પ્રદેશ. તેમાં પ્રકૃતિના આઠ ભેદ છે. જ્ઞાનાવરણ દર્શનાવરણ વેદનીય, મેહનીય, આયુ, નામ, ગેત્રને અંતરાય એ દરેકના અનુક્રમે પાંચ, નવ, બે અઠ્ઠાવીશ, ચાર બેતાલીશ, બે અને પાંચ એમ કુલ સતાણુ પ્રતિભેદ છે. પ્રકૃતિ એટલે સ્વભાવ, સ્થિતિ એટલે કાળમાન, રસ એટલે ફળાનું ભાવ તીવ્ર મંદપણું અને પ્રદેશ એટલે કમને જો-દળીયાં. જે કર્મ દ્વારા વિશેષ અને સામાન્ય જ્ઞાનરોકાયતે જ્ઞાના વરણયને દર્શનાવરણીય છે. સુખદુઃખને અનુભવ થાય તે વેદનીય કર્મ છે. જેનાથી આત્મા મેહથી ઘેરાય ઉન્મત બને તે મેહનીય ક્યું છે. જેનાથી જીવ ભવ ધારણ કરે તે આયુ કર્મ છે. જે કારણે ગતિ જાતિ આદિ શરીરની પ્રાપ્તિ થાય તે નામ કર્મ છે, જે કારણે ઉચ્ચ નીચ પણું કહેવાય તે ગોત્ર કર્મ છે. જે કારણે આપવા લેવાદિમાં વિન ઉત્પન્ન થાય તે અંતરાયકર્મ છે.
મતિજ્ઞાન શ્રુતજ્ઞાન અવધિજ્ઞાન મન:પર્યવજ્ઞાન અને કેવળજ્ઞાનને આવરનાર જ્ઞાનાવરણીયકર્મ પણ પાંચ પ્રકારે છે ચક્ષુ અચક્ષુ અવધિને કેવળ દર્શનાવરણય એ ચાર તથા પાંચ પ્રકારની નિદ્રા મળી નવ ભેદ દર્શનાવરણીય કર્મના