________________
૧૨૭
એટલે પરમાણુને પ્રદેશ ખન્ને સરખા હેવા છતાં જોડાએલને પ્રદેશ કહેવાય તે છૂટો પડે પરમાણુ કહેવાય એ રીતે પુદ્ગલ સ્કધ દેશ પ્રદેશ અને પરમાણુ ચાર ભેદ અને ધર્માસ્તિકાય અધર્માસ્તિકાયને આકાશાસ્તિકાયના ત્રણ ત્રણ ભેદ પડે સ્ક ંધ દેશને પ્રદેશ કુલ નવ થાય તેમાં કાળને સ્વતંત્ર દ્રવ્ય તરીકે ગણતાં તેના વર્તમાન એક સમયના એક જ ભેદ ગણતાં દશ સે અરૂપી અજીવના થાય. રૂપી પુદ્ગલ અજીવના પાંચસે ત્રીશ ભેદ મળી કુલ અજીવ દ્રવ્યના પાંચસેા ચાલીસ ભેદ શાસ્ત્રમાં ગણાવ્યા છે.
નવતત્ત્વમાં જીવના ચૌદ ભેદ તેમ અજીવના પણ ચૌદ ભેદ ગણાવ્યા છે. તેમાં ચાર રૂપી પુદ્ગલના અને દશ અરૂપીના મળી ચૌદ થાય છે જીવના ચૌદ ભેદમાં સાત પર્યામાને સાત અપર્યાપ્તા મળી ચૌદ છે. એક પર્યાપ્તાની નિશ્રાએ અસ`ખ્યાતા અપર્યાપ્ત જીવા ઉત્પન્ન થાય છે. તેનું આયુષ્ય અંતર્મુહૂતનું જ હાય છે. પર્યાપ્ત જીવાનુ... આયુષ્ય લાંબુ હોય છે. સાત પર્યાપ્તામાં સૂક્ષ્મને બાદર એકેન્દ્રિય; ત્રણ વિગલેન્દ્રિય તે એઇન્દ્રિય તૈઇન્દ્રિયને ચોરેન્દ્રિય અને ગજ અને સમુર્છામ પંચેન્દ્રિય તે સાતે પર્યાપ્તાને અપર્યાપ્તા મળી ચૌદ ભેદ જીવના છે. તેના ઉત્તર ભેદ ગણતાં પાંચસો ગ્રેસડ થાય છે. તે સમ જવાથી જીવને સંપૂર્ણ ખ્યાલ આવી શકે છે.
એકેન્દ્રિય જીવા સૂક્ષ્મને બાદર એ પ્રકારે છે. તેમાં પાંચ સૂક્ષ્મ તે પૃથ્વીકાય, અપકાય, તેઉકાયને સાધારણ વન
