________________
૧૨૬
e
કામળને કશ, એટલે સ્પર્શેન્દ્રિયના આડ વિષયેા છે આકાર એટલે સંસ્થાન તે પણ પાંચ પ્રકારે છે. ત્રિકાણુ, ચતુષ્કા, ગોળ દડા જેવા, ગાળ ખ'ગડી જેવા અને લાંબે દંડ જેવા એકેકાવણુ માં પાંચ સંસ્થાન પાંચ રસ છે ગંધને આઠ સ્પર્શ એમ વીશ ગણતાં પાંચ વધુના સેા ભેદ થાય. તે રીતે પાંચ સસ્થાનને પાંચરસના પણ સેા સેા ભેદ થાય. એક ગધમાં પાંચ વર્ણ પાંચ સસ્થાન પાંચ રસને આઠ સ્પર્શી ગણતાં તેવીસ ભેદ થાય એ ગધના, છે તાલીશ ભેદ થાય. એક પુદ્ગલ પરમાણુમાં એકવણુ એકગધ એકરસ એક સંસ્થાન એ રસ હાય, શીત કે ઉષ્ણુમાંથી એક અને સ્નીગ્ધ કે રૂક્ષમાંથી એક, એક પને ખીજા છ સ્પ સાથે એ ગંધ સાથે પાંચ વર્ણ પાંચ રસને પાંચ સસ્થાન સાથે ગણાતાં ત્રેવીસ ભેદ થાય આઠ સ્પર્શીને ત્રેવીશ સાથે ગુણતાં એકસા ચારાસી ભેદ સ્પર્શ ના થાય. તેમાં પ્રથમના ત્રણસે છેતાલીશ ઉમેરતાં પાંચ સે ત્રીસ ભેદ પુન્દ્ગલના થાય. ધર્માસ્તિકાય અધર્માસ્તિકાય અને લેકાશાસ્તિકાય એ ત્રણે એક સળંગ પદાર્થ છે. તેમાંથી એક પ્રદેશ પણ છુટા પડતા નથી છતાં સમજવા માટે એક આખે પદ્મા ને સ્કધ કહેવાય છે, તેમાંથી જુદા જુદા ભાગ કલ્પીએ તે દેશ કહેવાય અને જેના બે ભાગ થઈ ન શકે તે પ્રદેશ કહેવાય તે સ્મુધ સાથે જોડાએલ હાવાથી પ્રદેશ કહેવાય. પુદ્રાક્ષના પ્રદેશે! છુટા પડતા હોવાથી તેમને પરમાણુ કહેવાય છે.
