________________
૧૧૩
કષાયના ક્ષયની પાંચમી દર્શન મેહક્ષપકની છઠ્ઠી ઉપશમકની સાતમી ઉપશાંત મેહની, આઠમી ક્ષેપકની નવમી ક્ષીણ મેહની અને દશમી સર્વજ્ઞ જિનની. આમાં ચારથી તેર ગુણઠાણાં આવે છે. રાગદ્વેષની ગાંઠ જેને નથી તે નિગ્રંથ કહેવાય છે. પુલાકબકુશકુશીલ નિગ્રંથને સ્નાતક એ પાંચમાં પ્રથમના ત્રણ વ્યવહારીકને પછીના બે તાસ્વીક અર્થી સંપન્ન છે. મૂળગુણને ઉત્તર ગુણમાં પૂર્ણતા પ્રાપ્ત ન થવા છતાં વીતરાગ પ્રણત આગમથી ચલિત ન થનાર પુલાક એટલે નિઃસાર ધાન્ય જેવા છે, શરીર અને ઉપકરણ સંસ્કાર કરનાર ઋદ્ધિ સિદ્ધિને ચાહનાર, કીર્તિના અથ સુખશીલ અને પરિવારવાળા છંદ પર્યાયવાળા અને અતિચાર દોષયુક્ત બકુશ કહેવાય છે. - કુશીલના બે ભેદ છે. ઈન્દ્રિય વશ બની ઉત્તર ગુણની વિરાધના કરવા છતાં મૂળ ગુણને સાચવે છે તે પ્રતિસેવના કુશીલ કહેવાય છે. અને જે તીવ કષાયને વશ ન થતાં સૂફમ કષાયને વશ થાય છે તે કષાય કુશીલ કહેવાય છે. રાગદ્વેષના આત્યંતિક અભાવે અંતમુહૂર્તમાં જેને સર્વજ્ઞ પણું પ્રગટ થવાનું છે. તે નિર્ચથ કહેવાય છે. અને સર્વપણું જેને પ્રાપ્ત થયું છે. તેને સ્નાતક કહેવાય છે.
૧ પુલાક બકુશ અને પ્રતિસેવન કુશીલ સામાયીકને છેદપસ્થા પનિય બે સંયમમાં હોય છે એટલે છ ટુ ને સાતમું ગુણઠાણું તેને હોય છે કષાય કુશિલને છથી દશ
