Book Title: Tattvarthadhigam Sutrarth
Author(s): Akalankvijay
Publisher: Akalank Granthmala

View full book text
Previous | Next

Page 36
________________ અને કઠણ) સ્પશેન્દ્રિય એટલે ચામડી તે ઉપરના આઠ વિષયોને જાણે છે. રસનેન્દ્રિયના પાંચ વિષયે. તિક્ત એટલે કડવો, કટુ એટલે તીખા, કષાય એટલે તુર, આલ્ફ એટલે ખાટો, મધુર એટલે મીઠે. ધ્રાણેન્દ્રિયના બે વિષયે સુગંધ અને દુર્ગધ છે. ચક્ષુરિન્દ્રયના પાંચ વિષયે કૃષ્ણ એટલે કાળે, નીલ એટલે લીલે, રક્ત એટલે રાતે, પીત એટલે પીળો અને શુકલ એટલો ધોળે-ઉજ્જવળ. આ સિવાય ચક્ષુથી આકારે પણ પારખી શકાય છે. શ્રોત્રેન્દ્રિયના ત્રણ વિષય છે સચિત અચિત અને મિશ્ર અથવા પ્રાગજ અને વૈઋસિક, જીવના પ્રયોગથી ઉદ્દભવે તે શબ્દના છ પ્રકાર છે. ભાષા, તત, એટલે ચામડાથી લપેટેલ વાદ્યનો અવાજ વિતત એટલે તારવાવાળા વાદ્યને અવાજ, ઘન એટલો ઘંટ વગેરેને અવાજ, શુષિર એટલો કુંક મારી વગાડાતા વાદ્યનો અવાજ, સંઘર્ષ એટલો એકબીજાની અથડામણથી થતે શબ્દ, વૈઋસિક એટલે કેઈપણ પ્રકારના પ્રયત્ન વિના થતે અવાજ, મેઘગર્જના વગેરે વાવતા નામેકમ (૨૩) કૃમિપિપીલિકા શ્રમરમનુષ્યાદી નામે કંકવૃદ્ધાનિ (૨૪) સંઝિન સમનસ્કાર (૨૫) વાયુકાય સુધીના એટલે પૃથ્વી, અપ, વનસ્પતિ, તેજે ને વાયુ એ પાંચને એક જ શરીર ઈન્દ્રિય હોય છે. શંખ, કોડા, કૃમિ, જળ અળશીયાં, લાળીયા જીવ વાશી અન્નમાં થતા, પોરા, લાકડામાં થતા, ઘુણ, પેટમાં થતા કરમીયા, વગેરે શરીરને જીભ એ બેઈન્દ્રિયવાળા છે. કાનખજુરા,

Loading...

Page Navigation
1 ... 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144