Tattvarthadhigam Sutra Abhinav Tika Adhyaya 09

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 105

૧૦૪
તત્ત્વાર્થાધિગમ સૂત્ર અભિનવટીકા સ્પષ્ટ રૂપે જણાવેલું છે.
0 8િસંદર્ભઃ
આગમસંદર્ભ:-Mવિષે પછિન્ને પુછજો, તૈના સોયાદ્દેિ પડમાહિદે तदुभयारिहे विवेगारिहे विउस्सगारिहे तवारिहे छेदारिहे मूलारिहे अणवठ्ठप्पारिहे * स्था.९सू.६८८
૪ તત્વાર્થ સંદર્ભઃ(૧) : ક્ષમાભાવાર્થવશૌર્વ મૂત્ર. ૧:૬ - તપ (૨)પ્રાયશ્વિતવિયવૈયાવૃજ્ય. સૂત્ર. ૧:૨૦-પ્રાયશ્ચિત
અન્યગ્રન્થ સંદર્ભ(૧)નવતત્વ ગાથા ૩૭ વિવરણ (૨)પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પ્રબોધટીકા- અતિચાર વિચારણા સૂત્ર (૩)પ્રતિક્રમણ સૂત્ર પ્રબોધટીકા -તસ્સ ઉત્તરી સૂત્ર U [9]પદ્ય
આ પદ્ય સૂત્રઃ ૨૨-૨૩ નું સંયુકત છે (૧) આલોચન ને પ્રતિક્રમણ ઉભય અને વિવેક છે
વ્યુત્સર્ગ તપ ને છેદ અષ્ટમ પરિવાર અનેક છે ઉપસ્થાપન એમ નવવિધ પ્રાયશ્ચિત પિછાણીએ જ્ઞાન - દર્શન-ચરણ ઉપચારે વિનય વખાણીયે આલોચન પ્રતિક્રમણ તદુભયે વિવેક વ્યુત્સર્ગ વળી તપચ્છેદને પરિહાર એ ઉપસ્થાપન થાય ખરી નવ પ્રકારના આ પ્રાયશ્ચિત ભૂલન થાયે ફરી જરી
તે માટે આ વ્યવસ્થિત છે આત્મ દર્દ ઔષધિમળી
[10] નિષ્કર્ષ:- અહીં સૂત્રકારે પ્રાયશ્ચિતના દશ ભેદ કહ્યા. આ દશ ભેદ નું મૂળ તત્વતો પ્રાયશ્ચિત જ છે. આ જ પર્યન્ત જગતનો કોઈપણ જીવ દોષની શુધ્ધિવિના મોક્ષે ગયો નથી, જતો નથી અને ભાવિમાં જવાનો પણ નથી.
જીવને મોક્ષે જવું હોય તો સંપૂર્ણ દોષમુકત થવું જ પડે અને એ દોષ શુધ્ધિનો ઉપાય તે જનિઃશલ્ય પ્રાયશ્ચિત કરણ. આ પ્રાયશ્ચિત થકી ચિત્તનું શોધન કરી ફરી પાપ ન કરવા રૂપ પ્રતિજ્ઞા કરવી, પૂર્વના દોષોની આલોચનાદિક થકી શુધ્ધિ કરવી તે પ્રાયશ્ચિત.
0 0 0 0 0
સૂત્રને અંતે એક મહત્વનની વાતઃઆ સૂત્રના વિવેચના કરતી વેળા પંડિત શાંતિલાલ પ્રાયશ્ચિતના દશ ભેદ જણાવે છે, વિવેચન પણ તે રીતે જ દશ ભેદનું કરે છે. પૂ.શ્રી રાજશેખર વિજયજી કૃત વિવેચનમાં નવને સુસંગત જણાવતો એક તર્ક પણ મુકેલો છે.
આતર્ક કે પ્રાયશ્ચિતના દશ ભેદ ની સુસંગતતા કરતા મહત્વની વાત છે કે શ્રીસ્થાનાંગ