________________
જીભ એક છે. આયુષ્ય પરિમિત છે, પદાર્થો અનંત છે, તેના ગુણ, ધર્મ, પર્યાય અનંતાઅનંત છે, માટે તીર્થંકર પ્રભુ પદાર્થોનો અનંતમો ભાગ જ બતાવી શકે છે. તેનાથી અતિરિક્ત અર્થ વાણીથી અવર્ણનીય છે.
કેવળજ્ઞાની જે પ્રવચન કરે છે તે વચનયોગથી કરે છે, શ્રુતજ્ઞાનથી નહિં. અર્થાત્ ભાષાપર્યાપ્તિ નામકર્મના ઉદયથી કરે છે. તેઓશ્રીના પ્રવચન સાંભળનાર માટે મૃતનું કારણ બને છે.
તેથી એમ સિદ્ધ થાય છે કે તીર્થંકર ભગવાનનો વચનયોગ શ્રુતજ્ઞાનનું નિમિત્ત હોવાને કારણે દ્રવ્યશ્રુત છે. તે કેવળજ્ઞાનપૂર્વક વચન પ્રયોગ છે. વર્તમાન કાળમાં જે આગમજ્ઞાન કરાય છે તે ભાવકૃત છે અને પુસ્તકોમાં જે લિપિબદ્ધ હોય, તે પણ ભાવકૃતનું નિમિત્ત કારણ હોવાથી દ્રવ્યદ્ભુત છે. ગણધરોને જે શ્રુતજ્ઞાન થાય છે તે ભગવાનના વચન યોગ રૂપ દ્રવ્યમૃતથી હોય છે. કારણ કે તેઓને શ્રુતજ્ઞાન ઉત્પન્ન થવાનું નિમિત્ત ભગવાનના વચનો જ છે.
૨૯
