Book Title: Sankalit Sanskrit Niyamavali
Author(s): Bhuvanbhanusuri, Divyaratnavijay, Abhayshekharsuri
Publisher: Jayaben Ratilal Shah Jain Pathshala
View full book text
________________
આ
છે સંપ્રસારણ
વૃત્ એટલે ? સ્વર સહિતના ર્
ા.ત. વક્ + ય *યન્ + ય પ્ર∞ + ય + તે
+ તે
+ તે
=
ક્ +
=
એટલે ? વૃત્♠ ♠ ર્ ર્ નો અનુક્રમે રૂ,
૩ક્ + T + તે
વ્ + ય + તે
+ ∞ +
શું દોરે છે ? પયઃ= દુધ દોહે છે. કોને દોહે છે ? = ગાયને દોહે છે. * गोपालेन गोः पयः दुह्यते
ય
શું પૂછવાથી જે જવાબ મળે તે મુખ્યક . ।
=
+
૩, ૠ થાય છે. उच्यते ।
इज्यते ।
તે
દ્વિકર્મક— • જે ધાતુના બે કર્મ હોય તે ધાતુ દ્વિકર્મક કહેવાય છે.
· ક્રિયાપદને કોને અને શું એ બે પ્રશ્ન પૂછવાથી જવાબ જૂદા જૂદા આવે તો એ
ક્રિયાપદ ટ્વિકર્મક કહેવાય. દા.ત. જે નૃપમ્
22
=
થામ્ થતિ અહીં થતિ = કહે છે. એ ક્રિયાપદ છે.
. શું કહે છે?
થામ્થતિ । (2) કોને કહે છે? નૃપમ્ । તેથી અહીં થામ્ અને રૃપમ્ આ બે કર્મ છે.
* માં પયઃ વોમ્પિ, રેવત્તું શત નતિ વગેરે દ્વિકર્મક પ્રયોગો છે. દા.ત. માં પયઃ ટોપિ
અહીં ધિ ક્રિયાપદ છે.
पृच्छयते !
આ મુખ્ય કર્મ કહેવાય. આ ગૌણ કર્યું કહેવાય. આ કર્મણિ પ્રયોગ થયો.
૧૧. ની, પ્ વટ્ આ ધાતુ અને તેવા બીજાહ્નિકર્મક ધાતુઓનું ક્રિયાપદ વાક્યમાં વપરાયેલ હોય, અને વાક્યમાં બન્ને કર્મનો નિર્દેશ હોય તો કર્મણિપ્રયોગમાં મુખ્ય કર્મને પ્રથમા અને ગૌણકર્મને દ્વિતીયા વિભક્તિ લાગે છે. ા.ત. અની ગ્રામં યતિ
કર્તરિ પ્રયોગ કર્મણિ પ્રયોગ.
अजा ग्रामं नीयते “
અહીં ગના મુખ્યકર્મ હોવાથી પ્રથમા વિભક્તિમાં.
