Book Title: Sankalit Sanskrit Niyamavali
Author(s): Bhuvanbhanusuri, Divyaratnavijay, Abhayshekharsuri
Publisher: Jayaben Ratilal Shah Jain Pathshala
View full book text
________________
2. a. રાત્ર, ગદ્દ અને ગદ અંતવાળા તપુરુષ પુલિંગમાં આવે. .ત. • પૂર્વરાત્રઃ | • મધ્યાહ્ન ૫૦ સપ્તાહ ! b. સંખ્યા પછી રાત્રિ અને પુષ્પ, સુવન શબ્દ પછી મર્દ શબ્દ નપું) માં આવે. દા.ત. ... નવરાત્રમ્ | » નારીત્રમ્ | • પુષ્યામ્ | સુરિનામ્ | In પથિન્ શબ્દનો પથ આદેશ વિકલ્પ થાય નગ્ન તત્પ૦ તથા દ્વિગુતપુરુષ સમાસમાં પણ નપુંસકલિંગમાં આવે ઘાત. • શિવસ્વ ત્થા = શિવપથઃ | પર્વ.. • વિપથ વિપભ્યાઃ |
• નગ્ન તત્પમાં ૦ થમ્ - અન્યાઃ | • ત્રિપથમ્ | Tv ઉત્તરપદમાં છાયા શબ્દ હોય અને છાયા કરનાર વસ્તુ અનેક હોય તો છીયા નું છાય થાય. અને નપું) માં આવે. દા.ત. • રૂકૂળ છાયા = રૂકુછીયમ્ | Va. પૂર્વપદમાં રોગનું સિવાયના રાજાના પર્યાયવાચી શબ્દ તથા રક્ષ કે શિવ શબ્દ અને ઉત્તરપદમાં સમ શબ્દ.. આવે તો સમન્ (નપુ) થાય. દા.ત. • વરસપમ્ | રક્ષ:સમન્ ! પરતુ • રાનમાં અહીં ન થયું b.સમ શબ્દ સમૂહ અર્થમાં હોય તોપણ નપુંસક લિંગમાં આવે ા.ત. સ્ત્રીસમમ્ | vi ઉત્તરપદમાં રહેલા સેના, સુરત, છાયા, શાતા, નિશા આ શબ્દો વિત્યે નપું. માં આવે. દા.ત. • ગ્રહળસેના / બ્રાહ્મણનમ્ | શાતા / શાસ્ત્રમ્ | • यवसुरा / यवसुरम् ।• कुड्यच्छाया /कुड्यच्छायम् । श्वनिशा/ श्वनिशम् । Note :- લિંગ વિષયક ઉપરના તમામ નિયમો માત્ર તત્પ૦માં જ લાગે. અન્યત્ર લાગે નહિ દા.ત. બહુવ્રીહિમા - વૃઢસેનો રાની | નમ્ બહુવ્રીહિમાં મહેના. કર્મધારયમાં જ પરમના |
બહુદીહિ સમાસ
આ સમાસ અન્ય પદ પ્રધાન છે. લાગ:- સામાન્યથી જે સમાસમાં પૂર્વપદ વિશેષણ હોય, ઉત્તરપદ વિશેષ્ય હોય અને આખો સમાસ બીજા કોઇ પદનું વિશેષણ હોય ત્યારે આસમાસ જાણવો. બહુવ્રીહિ સમાસ વિશેષણ છે. તેથી તેના વિગ્રહમાં વિશેષ્યની જાતિ અને વચન પ્રમાણે પ્રથમ અને સંબોધનસિવાય અર્થના સંબંધને અનુસાર ૧૮ સર્વનામના છએ વિભક્તિ ના રૂપોનો પ્રયોગ થાય છે.
118
