Book Title: Sankalit Sanskrit Niyamavali
Author(s): Bhuvanbhanusuri, Divyaratnavijay, Abhayshekharsuri
Publisher: Jayaben Ratilal Shah Jain Pathshala
View full book text
________________
નોંધ કે પહેલા બે માસમાં વિશેષતા પહેલા સમાસમાં સાધારણ ધર્મનો ખાસ ઉલ્લેખ છે. બીજામાં ઉલ્લેખનથી. જો સાધારણ ધર્મનો ઉલ્લેખ હોય, તો તેની સાથે પ્રથમ સમાસ જ થાય ઠાત નિઃ રૂવ થામ : અહીંધનશ્યામ : એમ થાય પરતુ . Mયન એમ બીજો સમાસ ન થાય. ૩. વિશેષાણ પૂર્વપઠ. વિશેષણ પૂર્વપદનો ઉત્તરપદમાં વિશેષ્ય સાથે આ સમાસ થાય. દા.ત. • નીd ૫ ત૬ ૩યંત ૨ = નીતોત્તમ્ અમીરનાલ | • મદતીર ના સતી ૨ = મહાસતી | ત્રણેય લિંગમાં ત૬ ના રૂપોથી વિગ્રહ થાય છે. માત્ર પું. એકવચનમાં સૌ થી વિગ્રહ થાય છે. દા.ત. મારી તે અમારા =. મામKIE | ૪. વિશેષણોભયપઠન A બને પદ વિશેષણ હોય ત્યારે થાય. દા.ત. શત ૨ તત્ ૩ ૨ શીતોષ્ણમ્ | B એક જ વ્યક્તિએ કરેલ બે કાર્ય બતાવનાર રૂપાખ્યાન થાય તેવાં બે કુદત હોય, તેમાંથી પ્રથમ કૃદન્ત આગળની ક્રિયા બતાવે અને દ્વિતીય કૃદન્ત તેની પાછળ થયેલી કિયા બતાવે ત્યારે થાય. દા.ત. • ગાડી ના પવીત્ અતિતઃ = નાતાનુતિઃ |
• માવો વીતમ્ પાત્ ક્રીમ્ - પીતોત્રીમ્ | તેવી રીતે • ગૃહીતમુ: | ઈત્યાદિમાંસમજવું cતે જ પ્રમાણે એક ભૂત કૃદન્ત અને તેના પછી તેનો જ નિષેધ બતાવનાર = કે મન થી શરુ થતું ભૂતકૃદન્ત આવે ત્યારે પણ આ સમાસ થાય. હતા. ૦ વૃતમ્ ૨ તત્ તમ્ ૨ = કૃતાકૃતમ્ | Pવિધ્યર્થ કૃદન્તકેતુલ્ય અર્થવાળા શબ્દ સાથે જાતિવાચક શબ્દસિવાયના શબ્દ આવે તો આ સમાસ થાય. u.ત. • પોળમ્ • તુચક્વેતઃ | પરતુ મોક્યઃ ઓન અહીં મોક્યોનઃ એમ સમાસ ન થાય
કેમકે મોન શબ્દ જાતિવાચક છે.
109
