Sankalit Sanskrit Niyamavali

Author(s): Bhuvanbhanusuri, Divyaratnavijay, Abhayshekharsuri
Publisher: Jayaben Ratilal Shah Jain Pathshala

Page 109

स्वर्गात् पतितः = स्वर्गपतितः । तरंगात् अपत्रस्तः = तरंगापत्रस्तः । II પંચમી અલુણ સમાસ પૂર્વપદમાં તો, ૫, મતિ, (નજીક) તૂ તથા તેવા અર્થવાળા છું =કઠિનાઈ) વગેરે શબ્દ હોય અને ઉત્તરપદમાં કૃદન્ત હોય તો અલુફ સમાસ થાય. તોળાત્ મુt = તોફાનુ | અત્પન્ મુe = ગQામુ: |
ન્તિાકાત છૂવાતઃ | 5. પછી વિભક્તિ તત્યુ A. પચત્ત નામનો બીજા નામ સાથે આ સમાસ થાય. राज्ञः पुरुषः राजपुरुषः । प्रतिक्रमणस्य वेला = प्रतिक्रमणवेला । અપવાદ 1 કર્તા અર્થમાં તું અને પ્રત્યય લાગેલા ધાતુ સાધિત નામ સાથે ન થાય. શ્રત. પટી જ્ઞ = પટકર્તા | મોની પાવર = મોતનપાવ | એમ સમાસ ન થાય. કેમકે ર્તા અર્થમાં
અને મ પ્રત્યય લાગેલા છે. ફળ અક્ષણમ્ = રૂક્ષમા અહીં મ. પ્રત્યય કર્તા અર્થમા નથી તેથી સમાસ થયો. પ્રતિ આપવાટ 1. યાન, પૂળ, પરિવાર, રોદ્ર પધારણઅર્થમાં ન હોય ત્યારે) નાપ, અધ્યાપ, ૩ત્સા નષ્ટ કરનાર)પરિવેષ શબ્દ સાથે આ સમાસ થાય. ब्राह्मणस्य याजकः = ब्राह्मणयाजकः । जिनस्य पूजकः = जिनपूजकः । રા પરિવારવાદ = રોગપરિવાર | મુવઃ મત્ત = બૂમ | ઇત્યાદિ.... પરનુવવ્રી પર્તા અહી સમાસ ન થાય. કેમકે મર્દૂ શબ્દ ધારક અર્થમાં છે. I. એક જ કૂદત્તના કર્મને જયાં ષષ્ઠી વિભક્તિ આવે. અને . ક્તને તૃતીયા વિભક્તિ આવે ત્યારે સમાસ ન થાય
દા.ત. માર્યો ગવ રોહો ગોરેન અહીં સમાસ ન થાય. II. નિર્ધારણ ષષ્ઠી તથા સંખ્યાપૂરક સાથે સમાસ ન થાય
ઘતાં દિન: શ્રેષ્ઠઃ | સતાં પઝઃ | v ગુણના પેટા ભેદ રૂપ કોઈ પણ લૌકિક ગુણ વાચી શબ્દ સાથે સમાસ ન થાય
u.ત. પટ૭ સુવર્તતા | પ્રતિ અપાઠ 1. દ્વિતીય, તૃતીય, ઘતુર્થ, તુરીય, તુ જયારે સમૂહના એક ભાગને
103.