Samveg Rangshala Mahagranth Gujarati Anuwad

Author(s): Bhadrankarsuri
Publisher: Mahavir Jain S M P Sangh

Page 14

ચિત્તના પરિણામને શુભ બનાવે છે. આ દયા-અનુકંપાના મધુર પરિણામને જ્ઞાની ભગવતેએ “સામ સામાયિક પણ કહ્યું છે.
ભૂત, વર્તમાન અને ભાવિ-ત્રણેય કાળના સર્વ તીર્થકરદેએ ઉપદેશ્ય છે કે“સર્વ પ્રાણુઓ-ભૂત-છ સને હણવા નહિ, કઈ પણ જીવને મારવો નહિ, પરાધીન બનાવ નહિ, પરિગ્રહરૂપે સંગ્રહ કર નહિ, પરિતાપ-પીડા ઉપજાવવી નહિ તથા તેઓના પ્રાણનો નાશ કરે નહિ. આ જ શુદ્ધ ધર્મ છે અને તે નિત્ય ધ્રુવ તેમજ શાશ્વત છે.” - ધર્મનું આવું શુદ્ધ સ્વરૂપ શ્રી જિનાગમ સિવાય અન્યત્ર નથી. સમગ્ર જીવરાશિ સાથે આપણા આત્માની જીવવરૂપે એકતા હોવાથી એક પણ જીવની કરેલી પીડા કે હિંસા એ નિજ આત્માની પીડા કે હિંસા માનવી જોઈએ.
એ આચારાંગસૂત્રમાં જ પછી કહ્યું છે કે-“હે આત્મન ! તું જે જેને મારવા વગેરેને વિચાર કરે છે, તે તું જ છે.” અર્થાત્ પરના અહિતાદિનો વિચાર તે પોતાના જ અહિતાદિનો વિચાર છે કારણ કે તને જેમ થાય છે, તેમ કઈ મારનાર વગેરેને જોઈને અન્ય જીવોને પણ દુઃખ-દ્વેષ પ્રગટે છે. આ રીતે પરપીડા-હિંસાદિ કરનારને ભયંકર પાપકર્મોન બંધ થાય જ છે, અને પાપકર્મો કરનારને કર્મસત્તા ઓછામાં ઓછી દશગુણ અને ઉત્કૃષ્ટથી અનંતગુણ પણ દુઃખદ સજા ફટકારે છે. - એમ આત્મસમદવિ ભાવથી ચિત્તમાં સર્વ ની હિતચિંતારૂપ મૈત્રીભાવ અને સર્વનાં દુઃખને દૂર કરવાની શુભ ભાવનારૂપ અનુકંપા પ્રગટ થાય છે.
એ જ રીતે ગુણ આત્માઓ પ્રત્યે પ્રમેહ, આદર, બહુમાન, એ પણ નિજગુણનું જ બહુમાન છે. અવિનીત પ્રત્યે તેના દેષની ઉપેક્ષા પણ આપણામાં ક્ષમા માધ્યષ્યને ઉત્પન્ન કરે છે, તેથી જ અન્ય છ પ્રત્યે કરેલા અપરાધની ક્ષમા માગવા-મેળવવાના આપણે અધિકારી બનીએ છીએ.
એમ સર્વ છે સાથે સશતાના વિચારથી મૈત્રી, અનુકંપા વગેરે સહજ રીતે ઉત્પન્ન થવા લાગે છે. ૩. નિવેદ-વ્યવહારદ્રષ્ટિથી સ્વરૂપાસ્તિત્વને વિચાર
વ્યવહારથી જિનવચન દ્વારા જ્યારે જીવને “હું જીવ છું, આત્મદ્રવ્ય છું, અનાદિકાળથી કર્મબદ્ધ-સંસારી છું.” એવું જ્ઞાન અને શ્રદ્ધાન થાય છે, ત્યારે જ તેને ભવનિર્વેદભાવ પ્રગટે છે. છ દ્રવ્યમાં જીવ અને પુદ્ગલ બે જ પરિણામી છે, તેથી જેમ સંસારી જમાં કર્મ પુદ્ગલેને ગ્રહણ કરવાને સ્વભાવ (સહજમળી છે. તેમ
૪-સે લેમિ જણા ને પશુપન્ના (આચારાગ અધ્ય. ૪, ઉદ્દેશ ૧)