________________
૧૨
શ્રીરામકૃષ્ણ પરમહંસ
બેવડા આશયથી ખૂબ જ ભારે હૃદયે શુભ મુહૂતૅ માતુશ્રીની રજા લઈને તથા કુળદેવતા રઘુવીરને પ્રણામ કરીને ‘રઘુવીરની ઇચ્છા’ સમજીને મોટાભાઈ સાથે ગદાધરે કલકત્તા તરફ પ્રયાણ કર્યું.
આ રીતે ગદાધરના જીવનનો એક તબક્કો પૂરો થયો. જે વટવૃક્ષ ભવિષ્યમાં સંસારના અનેક થાક્યાપાક્યા મુસાફરોનું આશ્રયસ્થાન બનવાનું હતું તેના વિકાસની દિશામાં હવે એક નક્કર પગલું ભરાયું.
૩. દક્ષિણેશ્વર
ગદાધરના મોટા ભાઈ રામકુમાર જ્યોતિષ અને સ્મૃતિશાસ્ત્રમાં કુશળ હતા. કામારપુકુરમાં દિગંબર મિત્રના ઘરની સામે પાઠશાળા ખોલીને તેઓ વિદ્યાર્થીઓને ભણાવવા લાગ્યા. ઉપરાંત મિત્રકુટુંબને ઘેર તથા બીજા કેટલાક પૈસાદાર લોકોને ઘેર જઈને દેવસેવા પણ કરવા લાગ્યા. પરંતુ નિત્યકર્મ, એ બધાં વચ્ચે બીજાને ઘેર જઈ વિદ્યાર્થીઓનું શિક્ષણ યથાવિધિ દેવપૂજા કરવાનું કામ તેમને બોજારૂપ થઈ પડતાં તે કામ હવે તેમણે ગદાધરને સોપ્યું. ગદાધરને તો પોતાનું મનગમતું કામ મળ્યું. આનંદપૂર્વક તે આ કામ બજાવીતે મોટાભાઈની સેવા કરતો, અને તેમની પાસેથી કાંઈ ને કાંઈ અભ્યાસ પણ કરતો. ગુણવાન અને મધુર સ્વભાવવાળો તથા દેખાવડો ગદાધર થોડા સમયમાં જ સઘળાં યજમાન કુટુંબોમાં વહાલો થઈ પડ્યો. પરંતુ તેના નિજાનંદમાં તેનો વિદ્યાભ્યાસ કોઈ રીતે આગળ વધતો ન હતો.
-
