________________
૩૦
શ્રીરામકૃષ્ણ પરમહંસ ક્ષણે એ ગળાની ઉપર ચાલી જાય છે તે જ ક્ષણે જાણે કોઈ મારા મુખને દબાવી દે છે અને હું લાચાર બની જાઉં છું.''
આ સાધનાઓને પરિણામે શ્રીરામકૃષ્ણને અષ્ટ મહાસિદ્ધિઓ સુલભ બની, પરંતુ સાચા સાધકના જેવી અનાસક્તિથી એમણે એવી સિદ્ધિઓને દૂર જ રાખી. આ તાંત્રિક સાધનાઓને કારણે એમનામાં મહાન પરિવર્તન આવ્યું. એ બાળક જેવા બની ગયા. વસ્ત્રો પહેરવાનું કે જનોઈ ધારણ કરવાનું પણ એમને ભાન રહેતું નહીં. એમની તપઃપૂત બનેલી કાયામાં એટલું તો સૌંદર્ય પ્રગટ્ય કે કેટલાંક વર્ષો સુધી તો એમની તેજોમય મુખમુદ્રા સૌનું ધ્યાન ખેંચતી રહી. એમની સોનાવરણી કાયા સાથે એમનું સોનાનું માદળિયું જાણે કે એકરસ બની જતું હતું. એમના દેહલાવણ્યને લોકો તાકી તાકીને જોઈ રહેતા; એમનું આખું શરીર જાણે પ્રકાશમય હોય એવું સૌને લાગતું. અન્યની દષ્ટિથી બચવા માટે શરીરે તેઓ ક્યારેક શાલ વીંટાળી રાખતા અને શ્રી જગદંબાને પ્રાર્થના કરતા કે બાહ્ય સૌંદર્યને બદલે એ આંતરસૌંદર્ય અને શુદ્ધિનું દાન કરે. શરીરને ટકોરા મારીને એ કહેતાઃ “અંદર
ડૂબા' .
શ્રીરામકૃષ્ણ પ્રત્યેક તાંત્રિક ક્રિયા કેવળ ત્રણ દિવસમાં જ પાર કરી હતી. આવી એમની ન માની શકાય એવી શક્તિનું કારણ એટલું જ કે વર્ષો સુધી એમણે જગદંબાનો સાક્ષાત્કાર કરવા માટે કઠિન તપ આચર્યું હતું. એમની અનોખી અને અપૂર્વ તાંત્રિક સાધનાએ પુરવાર કર્યું કે પ્રાચીન તાંત્રિક ક્રિયાઓનું વિશુદ્ધ રીતે પુનરુત્થાન શક્ય છે. આ આજન્મ સાધકના જીવનની એ જ મહત્તા છે.
