________________
૩૪
શ્રીરામકૃષ્ણ પરમહંસ આવેલ. ત્યારે રાત્રિના છેલ્લા અર્થ પ્રહરની નીરવ શાંતિમાં ગુરુ અને શિષ્ય પંચવટીમાં આવેલ. શિખા અને યજ્ઞોપવીતનું વિધિપૂર્વક વિસર્જન કરી, આ નવદીક્ષિત સંન્યાસીએ આ લોકના તેમ જ પરલોકના ભોગોના ત્યાગનો સંકલ્પ કરી સંન્યાસી જીવનનાં પ્રતીક સમાં કૌપીન અને ભગવું વસ્ત્ર ધારણ કર્યો.
એ અર્ધ પ્રહર પણ વીત્યો, અને નવા દિવસનો ઉદય થયો. ભારત માટે - જગત માટે એ ખરેખર ધન્ય દિવસ હતો, કારણ કે ભાવિની અનેક શક્યતાઓનો એમાં સંદેશ હતો. એ દિવસે પ્રાચીન વેદધર્મને એક નવો ત્યાગી ઋષિ સાંપડ્યો અને જગતે એક એવા મહાપુરુષનો ઉદય જોયો કે જેનામાં બુદ્ધનો વિશ્વવ્યાપી પ્રેમ અને શંકરાચાર્યની તીણ મેધા એકીસાથે વસી રહ્યાં હતાં. પૂર્વ અને પશ્ચિમ વચ્ચે એક સેતુ બાંધવા માટે અને ભૂતકાળના ધર્મોનો ભાવિ સાથે સુમેળ બેસાડવા માટે એ નવા યુગપુરુષનો જન્મ થયો.
દીક્ષા આપ્યા પછી જે બન્યું તેનું વર્ણન આપણે શ્રી રામકૃષ્ણના જ શબ્દોમાં વાંચીએ:
“દીક્ષા આપ્યા પછી નાગાજીએ મને અદ્વૈત વેદાન્તના જુદા જુદા સિદ્ધાંતો શીખવવાની શરૂઆત કરી. એમણે મને સઘળા દશ્યપદાર્થોમાંથી ચિત્તને લઈને આત્મામાં જોડવાનું કહ્યું. અદ્વૈત વેદાન્તના ઉપદેશો ઉપર મારું મન એકાગ્ર કરવાના મેં અનેક પ્રયત્નો કર્યા, પરંતુ દર વખતે જગદંબાની મૂર્તિ મારી સામે આવીને ખડી થઈ જતી. નિરાશ થઈને મેં નાગાજીને કહ્યું. “મને આશા નથી. પરમોચ્ચ ભૂમિકા સુધી મારા મનને લઈ જઈને પરબ્રહ્મનો સાક્ષાત્કાર કરવાનું મારાથી બની શકે એમ નથી.” એ
