________________
શ્રી રામકૃષ્ણ ઉપદેશ-અમૃત
૪૯ કે તેઓ કોઈ આપણાં નથી... કોઈ મોટા ઘરની કામવાળી શેઠના ઘરનું બધું જ કામકાજ કરે, પણ તેનું ચિત્ત તો પોતાને જ ઘેર પડ્યું હોય છે. વળી, તે શેઠનાં છોકરાં તરફ પોતાનાં છોકરા જેટલું જ હેત બતાવે અને બોલેઃ “મારો રામ', “મારો હરિ', પણ મનમાં તે બરાબર જાણે, કે આ છોકરાં કોઈ મારાં નથી.''
‘‘ફણસ કાપવું હોય તો પ્રથમ હાથ તેલવાળા કરીને કાપવું જોઈએ, નહીં તો તેનો ચીકણો રસ હાથને ચોંટી જાય છે; તેવી જ રીતે ઈશ્વરભક્તિ રૂપી તેલ હાથે ચોપડીને પછી જ સંસારના કાર્યમાં પડવું જોઈએ.''
‘‘પ્રેમ અને ભક્તિ મેળવવા માટે એકાંતવાસની જરૂર છે. માખણ કાઢવું હોય તો પ્રથમ દૂધનું દહીં કરવા માટે તેને એકાંતમાં સ્થિર મૂકી રાખવું જોઈએ; હલાવ લાવ કરીએ તો દહીં કે માખણ કશું પણ ના બને. દહીં થયા પછી તેને એક
સ્થળે રાખીને ખૂબ વલોવવું જોઈએ, તો જ માખણ નીકળે...''
““સંસાર એ જળ બરોબર છે અને મન એ દૂધ બરોબર છે. જે દૂધને જળમાં ભેળવી દઈએ તો દૂધ અને જળ સેળભેળ થઈને એકરૂપ બની જશે; પછી તેને પાણીમાંથી છૂટું પાડી શકાશે નહીં. પણ દૂધનું દહીં બનાવી તેમાંથી માખણ કાઢીને પછી તેને જળમાં રાખ્યું હોય તો તે પાણીમાં ભળી જશે નહીં. તેવી રીતે પ્રથમ એકાંતમાં સાધન-ભજન કરીને જ્ઞાન-ભક્તિ રૂપી માખણ મેળવવું જોઈએ, પછી તે માખણને સંસાર રૂપી જળમાં રાખીશું
