________________
તાંત્રિક સાધના
૨૯ નહીં, પરંતુ માન અને મદથી રહિત બનીને નિજાનંદે ખેલવાનો માર્ગ એમણે અપનાવ્યો.
ભૈરવી બ્રાહ્મણી શ્રી રામકૃષ્ણની માતૃવત્ સંભાળ લેતાં. અને હવે એમણે એમને તંત્રસાધના માટે તૈયાર કરવાના પ્રયત્નો પણ શરૂ કર્યા. શ્રી રામકૃષ્ણ આ તાંત્રિક સાધનાનો માર્ગ ગ્રહણ કરતાં પહેલાં શ્રી જગદંબાની અનુમતિ મેળવી હતી એ વાત એમણે પોતે પાછળથી શિષ્યોને જણાવી હતી. બ્રાહ્મણીના માર્ગદર્શન પ્રમાણે એમણે પોતાની સ્વાભાવિક ધગશથી એ કાર્યમાં ઝુકાવ્યું. ચોસઠ તંત્રગ્રંથોમાં કહેલી તમામ સાધનાઓ બ્રાહ્મણીએ એમની પાસે કરાવી. શ્રી જગદંબાની કૃપાથી શ્રીરામકૃષ્ણ એ બધી સાધનાઓમાંથી કશીય આંચ વગર પાર ઊતર્યા.
આ સાધના દરમિયાન સૌથી વિશેષ સ્મરણીય ગણી શકાય એવો અનુભવ તો કુંડલિની શક્તિના ઊર્ધ્વગમન વિશેનો ગણી શકાય. એનું વર્ણન કરતાં એ કહેતાઃ “પગથી તે માથા સુધી કંઈક ઝણઝણાટ કરતું ઊંચે ચડે છે. જ્યાં સુધી એ મગજ સુધી પહોંચતું નથી ત્યાં સુધી મને ભાન રહે છે, પરંતુ જે ક્ષણે એ મગજમાં પ્રવેશે છે એ જ ક્ષણે હું બાહ્ય ભાન ભૂલી જાઉં છું; આંખો અને કાનનાં કાર્યો પણ બંધ પડી જાય છે અને વાચાનો તો પ્રશ્ન જ રહેતો નથી. “હું” અને “તું' એવો ભેદ જ જ્યાં ઓગળી ગયો છે ત્યાં પછી કોણ બોલે? એ ગૂઢ શક્તિ કરોડરજ્જુમાંથી પસાર થતી હોય છે ત્યારે હું જે કંઈ જોઉં કે અનુભવું છું તે સઘળું તમને કહેવાનો મને કોઈ કોઈ વાર વિચાર આવે છે. જ્યારે એ શક્તિ હૃદય કે ગળા સુધી આવે છે ત્યાં સુધી બોલવાનું શક્ય હોય છે, અને હું બોલું છું પણ ખરો. પરંતુ જે
