________________
૨૭૪
પ્રીત કિયે દુઃખ હેય” ચલાવેલી ધખાબાજી અને બનાવટ તેને ડંખીને શરમ અને પસ્તાવામાં ગરકાવ કરવા લાગી.
તે બોલ્યો, “હું તારે લાયક નથી ઍમી; તારા જેવું અમૂલ્ય હૃદય મને મળ્યું હોવા છતાં, મેં તેના સામા પલ્લામાં મહત્ત્વાકાંક્ષાની તુચ્છ સિદ્ધિઓ મૂકી! મારે હવે મારો ધુતકાર કરતા મિત્રો તેમજ દિંગ થયેલા મિત્રો સમક્ષ મેં ઊભી કરેલી ધખાબાજીની જાળ મારે હાથે તોડીને કપરું પ્રાયશ્ચિત્ત કરવું પડશે.– રાણીજી ભલે તેમણે ધમકી આપી છે તેમ મારું માથું વધેરી લેતાં.”
રાણીજી તમારું માથું વધેરે, લૉર્ડ ! શા માટે? દરેક અંગ્રેજ પ્રજાજનને પની પસંદ કરવાની જે સ્વતંત્રતા છે, તે ભેગવવા માટે? રાણીજીની ન્યાયબુદ્ધિમાં અવિશ્વાસ અને આવાં ખોટાં જોખમના ડરના માર્યા જ તમે અત્યાર સુધી સીધો રસ્તો અપનાવતા અટકયા છો. વહાલા, જે સાચો રસ્તો છે તે જ સૌથી વધુ સહીસલામત છે!”
“એમી તું જાણતી નથી - આ રાજદરબારમાં સત્યની કે ન્યાયની કશી આણ કારગત નીવડતી નથી. પરંતુ રાણી મનસ્વીપણે પિતાના વેરનો ભોગ મને એમ સહેલાઈથી નહિ બનાવી શકે – મારે સત્તાધારી મિત્રો છે – મને નૉરફોકની પેઠે ડમચા ઉપર બલિદાનના પશુની જેમ સીધેસીધો નહિ ઘસડી લઈ જઈ શકાય. ડરીશ નહિ, એમી; તું જોશે કે ડલી તેના નામને લાયક નીવડશે. એટલે હવે હું અહીંથી જઈને મારા કેટલાક વિશ્વાસપાત્ર મિત્રો સાથે મંત્રણા શરૂ કરી દઉં છું – કારણકે, આમ તો મને મારા જ કિલ્લામાં જ કેદી બનાવી દેવામાં આવે, એવો સંભવ છે.”
મારા લૉર્ડ, સુખશાંતિભર્યા રાજ્યમાં બખેડો ઊભો કરવાની જરૂર નથી. આપણી સચ્ચાઈ અને આપણો વટ એ જ આપણા સાચા સહાયકમિત્રો નીવડશે. એ બેની જ મદદ લો, અને તમે ઈર્ષાળુ અને ડંખીલા દુશમના આખા સૈન્ય સામે સહીસલામત રહી શકશો. એ બેને છોડીને બીજાઓની મદદ લેવા જશો તે તે સફળ નહિ નીવડે. સચ્ચાઈને વિજયી નીવડવા શસ્ત્રોની જરૂર પડતી નથી.”
* જૈમસ હાવર્ડ – તે ડચક ઑફ ૉ રફેક. સ્કોટલેન્ડની રાણું મૅરી સાથે લગ્ન કરવાની તેની યેજના હતી. ૧૫૭૧ માં રિડેલ્ફી-કાવતરા અંગે તેને પકડવામાં આ હતો અને તેને શિરચ્છેદ કરવામાં આવ્યો હતો. - સંપા.
