________________
१५५ ૨. પુ. , [ઝયુ, ફન્નદિ, ગ્લે, X] ૪, ગ, જ્ઞા.
fહ, , ના.
१५६ સ્વરાન્ત ધાતુઓને ન્ન, ના પ્રત્યયોની પૂર્વે પણ એ વિકલ્પ મુકાય છે. તથા ન, જ્ઞા તથા બીજા પ્રત્યયો પર છતાં નો કરવાનો તથા મો, મુ પ્રત્યયો પર છતાં, રૂ, X અને Y પણ વિકલ્પ એ જ પ્રમાણે થાય છે.
૩. પુ. ૩, ૪, ન,
ના.
તુ, ગન્ન,
જ્ઞા.
૧. મ સિવાયના સ્વરીન્ત ધાતુઓને લાગતા પ્રત્યયો.
૨
[ ] કૌસમાં બતાવેલા પ્રત્યયો ધાતુને છેડે મ હોય કે મ પ્રત્યય લાગેલો હોય તો જ વધારાના લાગે છે. અને આ તથા રૂ મળીને પ થાય છે.
સૂચના:-અક્ષર પરિવર્તનના ૭, ૮, ૯, ૧૦મા પ્રકારના
નિયમો લાગીને તદ્દભવ શબ્દો કેવી રીતે બને છે ? તે શબ્દકોષ જોવાથી સમજાશે.
એકવચન
બહુવચન ૧. પુ. મુ, નમુ, નામુ, fજ્ઞનું, ખેમુ, મો, નમો, ઝાપો, ગઝમો, નામુ, ગન, ના.
નેમો, ઇનામો, બન્ન, ના. ૨. પુ. , , ગેસુ, સ્નાયુ, ૪, , નૈદ, ગઝાદ,
[ફનસુ, ગણfણ, ને, X], અન્ન, ના. fઇ, નહિ, નૈષ્ટિ, જ્ઞાહિ, બન, ના.
કેટલેક ઠેકાણે એ નિયમો વિકલ્પ લાગેલા છે. કેટલેક સ્થળે નિયમોથી વિરુદ્ધ પણ કાર્ય થયેલું જણાશે.
કેટલાક શબ્દોમાં અક્ષર પરિવર્તનના આવી ગયેલા અને હવે પછી વિસ્તારથી આપવાના બાકીના ૧૨ પ્રકારમાંના પ્રકારોના નિયમો પણ લાગેલા જણાશે. તે જરા વધારે ધ્યાન આપીને અભ્યાસીએ ખ્યાલમાં લેવા. એમ ને એમ આગળ ન વધવું.
૩. પુ. ૩, ઝ૩, કન્નડ, નડું, ,
સ, પ્રજ્ઞા.
, ગનતુ, નેનુ નાનું, ', ગની.
આવી ગયેલા નિયમોની સમજૂતી :–
૧
વર્તમાનકાળની માફક આ પ્રત્યયો પર છતાં પણ વ્યંજનાન્ત ધાતુને નિત્ય અને સ્વરાજો ધાતુને વિકલ્પ મેં વિકરણ પ્રત્યય લાગે છે. તથા કારાન્ત સિવાયના
અજ્યવ્યંજન, અનુસ્વાર, સ્વર સહિત અનાદિ વ્યંજન, અક્ષર લોપ, દેશ્ય શબ્દો વગેરે પ્રકારના પણ કોઈ કોઈ શબ્દોમાં નિયમો લાગેલા જણાશે, તે ખૂબ ધ્યાનથી તપાસવા, સમજવા ને અભ્યાસવા.
D:\mishralsadhu\prakrta.pm5/3rd proof
