________________
१७१ ए ग चा ली सो पा ढो.
[સમજૂતી :- ૧. પ્રાકૃતમાં નારીજાતિ નામોના નીચે પ્રમાણે પ્રકારો છે :૧. માકારાન્ત. ૩. કારાન્ત ૬, કારાન્ત ૨. સાવત્ત-બ્બકારાન્ત ૪. ઈંકારાન્ત ૭. *કારાન્ત
૫. સીવાળા ફેંકારાન્ત ૮. áાળા કકારાન્ત ૨. મા કારાન્ત, રું કારાન્ત. * કારાન્ત નામો કોષમાં કે આવી નિશાનીથી બતાવ્યા છે. તે સિવાયના મવન, ટુ વાળા, અને
દ્વાળા સમજવા. કેટલાક એ કારાન્ત, રુ કરાન્ત અને ૩ કારાન્ત વિશેષણો, તથા જાતિવાચક સિવાયના 4 કારાન્ત નરજાતિ નામોનું નારીજાતિ, હું વિકલ્પ લગાડવાથી થાય છે. પરન્તુ આ કારાન્ત પૈ ન લાગે, ત્યારે
આ [૨] પ્રત્યય લાગે છે.] ૧. નારી જાતિને લગતા નિયમો :૧. નારી જાતિના પ્રત્યયો ૪૩ મા પૃષ્ઠ પર આપ્યા છે. તેમાં નીચે
પ્રમાણે વધારો સમજવો :સ. ૬, ૬, ૩, ૪ અન્તવાળા કોઈ પણ નારીજાતિ નામોને ત્રીજીથી
સાતમી સુધી એકવચનમાં મ પ્રત્યય વધારે લાગે છે. મા. હું અત્તવાળા નામોને પહેલીનાં એકવચનમાં અને પહેલી,
બીજી તથા સંબોધનમાં બહુવચનમાં પણ આ પ્રત્યય વધારે
લાગે છે. ૬. નારી જાતિમાં દરેક પ્રત્યય પર છતાં પૂર્વનો સ્વર દીર્ઘ જ રહે
છે, અને થાય છે. પરંતુ પ્રત્યય અને જો પ્રત્યય પર છતાં
१७२ સ્વર હૃસ્વ જ રહે, ને થાય છે. હું સંબોધનનાં એકવચનમાં :
૧ ફુ કારાન્ત ને ૩ કારાન્ત નામો વિકલ્પ દીર્ઘ થાય છે.
૨ ડું અંતવાળા અને ૪ અન્તવાળા હૃસ્વ જ થાય છે. ૨. રામુ ના રૂપો ૩ કારાન્ત નારીજાતિ જેવા થાય છે. પરંતુ
પહેલીનાં એકવચનમાં મદ રૂપ વધારવું. ૨. સંસ્કૃત શ્ર કારાન્ત નામોનાં પ્રાકૃત રૂપોના નિયમો :૧. આવી નિશાની વાળા ઉકારાન્ત નર જાતિ ને નારી
જાતિ નામો અને વિશેષણો સંસ્કૃતમાં 28 કારાન્ત નામો છે. તેનાં રૂપો બે રીતે થાય છે. ૧. નર ને નાન્યતરમાં મર કે માર કરી કારાન્ત નામ જેવા, અને મા, મામા ના વિસા જેવા, ૨ તથા દરેકના ૩ કારાન્ત નામ જેવા થાય છે.
જ્યારે આ કારાન્ત જેવા રૂપો કરવા હોય, ત્યારે નામમાં મર, અને વિશેષણમાં માર થાય છે. માતૃ શબ્દના મામા (મા), માડમરા (માતાજી) મા , મારૂં. બને છે. મા ના રૂપો વૃદ્ધિ જેવા, અને માસ ના ઘણુ જેવા થાય છે. ત્રનો ૩થયેલાં નામોના પહેલી, બીજી અને સંબોધનનાં એકવચન તથા દ્વિવચનમાં રૂપો થતાં નથી. સંબોધન વિષે :૧ એકવચનમાં રેવ જેવા રૂપો કરવા.
દ.
D:\mishra sadhu\prakrta.pm5/3rd proof
