Navkar Mahamantra Ek Adhyayan

Author(s): Chhaya Shah
Publisher: Chhaya Shah

Page 5

અભિનંદન
જગતમાં મંત્રશાસ્ત્ર એક શાસ્ત્ર તરીકે અનાદિકાળથી સુપ્રસિદ્ધ છે.છેલ્લા કેટલાંક વર્ષોથી આ શાસ્ત્ર એક વિજ્ઞાન તરીકે ઉપસી રહ્યું છે. પશ્ચાત્યોએ ઘણાં સૈકાઓ સુધી મંત્રશક્તિની અવગણના જ કરી હતી પરંતુ જ્યારે મંત્રનો અદ્ભુત પ્રભાવ નજરોનજર જોવા મળવા લાગ્યો ત્યારે તેઓને પણ આ વિદ્યાનો સ્વીકાર કરવો પડ્યો છે. સાથે સાથે તેમાં રહેલી શક્તિનો વૈજ્ઞાનિક ધોરણે અધ્યયન કરવા લાગ્યાછે.
ભારતીય પરંપરામાં મંત્રશાસ્ત્રનો ઉદ્ભવ વૈદિક કાળથી પણ પ્રાચીન કાળમાં શરૂ થઇ ગયો હતો. વેદમાં આવતા મંત્રો તેના સાક્ષી છે. વેદમાં પ્રકૃતિને રીઝવવાના અનેક સૂક્તોછે. જે પ્રાકૃતિક તત્ત્વોને જગતના હિતાર્થે સાનુકૂળ બનવા માટે પ્રેરિત કરતા હતા. વખત જતાં મંત્રશાસ્ત્રનો વિકાસ થવા લાગ્યો. મનની શક્તિને કેન્દ્રિત કરીને તેને યોગ્ય દિશા આપવામાં આવે તો અદભૂત પરિણામો નીપજાવી શકાય જ્યારે મનની આવી શક્તિનો ખ્યાલ આવ્યો ત્યારે મંત્રમાં દૈવી તત્ત્વની જ ઉપાસનાને બદલે આસુરી તત્ત્વોની ઉપાસના પણ જોડાઇ. લોકો અન્ય લોકોને વશ કરવા માટે, દુઃખી કરવા માટે, પીડા પમાડવા માટે અને યાવત્ મૃત્યુ પમાડવા માટે પણ મંત્રોન ઉપયોગ કરવા લાગ્યા. આ પ્રાપ્ત થતાં મંત્રોમાં વશીકરણ, ઉચ્ચાટન, મારણ જેવા મંત્રોનો પણ તોટો નથી.
જગતમાં જેટલાં રોગો છે તેટલાં મંત્રોછે. જેટલી કામનાઓ છે તેટલાં મંત્રો છે. અર્થાત્ મંત્રશાસ્ત્રનો તાગ મેળવવો એ અશક્ય પ્રાયઃ ઘટના ગણી શકાય. એમ હોવા છતાંય કેટલાંક મંત્રો આ બધાં જ કરતાં ઉચ્ચસ્થાને બીરાજમાન હોયછે. આવા મંત્રો માત્ર શુભભાવથી પ્રેરિત થયેલા અને શુભભાવને વૃદ્ધિ પમાડનારા હોયછે. શુભ ભાવનાની અભિવૃદ્ધિ કરનાર મંત્રોમાં નવકારમંત્ર સર્વશ્રેષ્ઠ મંત્ર છે. જો કે મંત્રને મંત્ર તરીકે ગણવો કે કેમ એક મોટો પ્રશ્નછે. આગમમાં તો આ મંગલ શ્રુતસ્કંધ સ્વરૂપે વર્ણવેલ છે.
પાંચ પરમેષ્ઠીને નમસ્કાર મંગલરૂપછે. મંગલનો અર્થ અશુભનો નાશ કરવો તે થાયછે. કર્મો જ અશુભ છે. કર્મોનો નાશ થતાં મન શુદ્ધ થઇ પવિત્ર બને છે. મનની શુદ્ધિ આત્મશુદ્ધિનો માર્ગ છે. આત્મશુદ્ધિથઈ જીવન કર્મમુક્ત બની શાશ્વત સુખને પામે છે. આમ અશુભથી નિવૃત્ત થવું- શુભમાં પ્રવૃત્ત થવુ અને અંતે સર્વથા શુદ્ધ થવું એ આ મંત્રની સાધનાની કેડી છે. આને ચૌદપૂર્વનો સાર પણ માનેલો છે. ચૌદપૂર્વી પણ અંતે તો નવકારને શરણે જ જતાં હોય છે. આથી નવકાર મહામંગલનું અધ્યયન એક અત્યંત કપરૂં કાર્યછે. આવું કાર્ય કરવાની હિંમત છાયાબેને કરી છે. શ્રદ્ધાવતી શ્રાવિકા હોવાથી અને અભ્યાસરૂચિ હોવાથી અનેક ગ્રંથોના અધ્યયન પછી આ ગ્રંથ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. આ ગ્રંથ જિજ્ઞાસુઓને ઉપયોગી થાય તેવો છે. તેમાં નવકાર મહામંગલની અનેક રીતે ચર્ચા વિચારણા કરવામાં આવી છે. છાયાબેનને અભિનંદન અને આવા કાર્યો ભવિષ્યમાં કરતા રહે તેવી શુભેચ્છા સાથે.
ડો. જિતેન્દ્રભાઇ શાહ.