________________
As Represented in the Kalpasūtra Paintings
[59 the child, with a third and fourth he stood beside it waving fly-whisks, and with the fifth, bearing the thunderbolt, he danced before the child. Then all went to Mount Meru for the ceremony. The 63 other Indras came to bath the child. The Master playfully pushed the tip of Mount Meru with his left great toe, and all the mountain peaks down before him, to the amazement of the gods. Then the Indras anointed him with marvellous unctions.
In our painting, Mahāvīra sits on Sakra's lap. Beside him are two Indras, holding pitchers of water. Above are two bulls, apparently two of four crystal bulls created by Sakra to stand in the four directions. The peaks of Mount Meru appear in the bottom of th scene. Above Sakra is an honorific parasol and behind him is an aureole. At the right of the Meru peak a man is climbing with a flower basket and at the left a man is climbing with a flower in his hand, these subjects are additional to our figure. 122.
ચિત્ર ૧૨૪. પ્રભુ શ્રીમહાવીરસ્વામિને જન્માભિષેક. નવાબ ૧ની પ્રતના પાના ૪૬ ઉપરથી. વર્ણન માટે જુઓ ચિત્ર ૧૨૨-૧૨૩નું આ પ્રસંગને લગતું વર્ણન.
Fig. 124. SMN, 1, 46. Mahavira's lustration and bath at birth.
The treatment is essentially similar to our figure 122.
ચિત્ર ૧૨૫. સિદ્ધાર્થ રાજાના ભવનમાં હિરણ્યને વરસાદ વરસાવતા દે. નવાબ ૪, પાના ૩૨ ઉપરથી.
જે રાતે શ્રમણ ભગવાન મહાવીર જનમ્યા તે રાતે કુબેરની આજ્ઞામાં રહેતા તિરછા લેકમાં વસતા ઘણા ભક દેએ સિદ્ધાર્થરાજાના ભવનમાં હિરણ્યને વરસાદ અને સુવર્ણનો વરસાદ, રતનનો વરસાદ અને વજન વરસાદ, વસ્ત્રોને વરસાદ અને ઘરેણાંનો વરસાદ, પાંદડાંનો વરસાદ અને ફુલનો વરસાદ, ફળોનો વરસાદ અને બીજનો વરસાદ, માળાઓનો વરસાદ અને સુગંધને વરસાદ, વિવિધ રંગને વરસાદ અને સુગંધિત ચૂર્ણોને વરસાદ વરસાવ્યો, વસુધારા વરસાવી એટલે ધનને રેલમછેલ વરસાદ વરસાવ્યો.
Fig. 125. SMN. 4, 32 The serevants of Kubera rained shower of silver, gold etc, on the king Siddhartha's palace.
During the night in which Sramaņa Bhagavān Mahāvira was born, many gods of the Lokāntikadeva--loka, in Kuber's service, rained on the palace of king Siddhārtha, a shower of silver, gold, diamonds, garments, ornaments, leaves, fruits, seeds, garlands, perfumes, scented powders, coloured powders and a continuous shower of riches.
ચિત્ર ૧૨૬. પાટણ ૩ના પાના ૩૮ ઉપરથી. પ્રભુ શ્રી મહાવીર સ્વામીના જન્મ પ્રસંગે આનંદ કરતા દેવો. ભગવાન મહાવીરના જન્મ મહોત્સવ વખતે, દેવ જૂદી જૂદી જાતનાં વાદ્યો વગાડીને આનંદ કરતાં દેખાય છે. ચિત્રમાં કુલ ચાર દે છે. તેમાં ઉપરના દેવના જમણા હાથમાં લૂંટ, તથા ઉંચા કરેલા ડાબા હાથમાં ઘંટ વગાડવાને દડે છે. પ્રથમ દેવની પાછળ બંને હાથે ઢોલ વગાડતે બીજે દેવ ઊભેલ છે, દેવના બંને હાથની ગતિ ખાસ જોવા જેવી છે. નીચેના બે દેવે પૈકી, પ્રથમ દેવના બંને હાથમાં શંખ છે, અને પ્રથમ દેવની પાછળ ઊભેલો બીજો દેવ ભૂંગળ વગાડે છે. આ ચિત્રપ્રસંગ ચિત્રકારના સમયના સંગીતના વાદ્યો તથા તે વગાડવાની પદ્ધતિને પૂરા આપણને પૂરો પાડે છે, જે જોતાં આપણને લાગે છે કે ચિત્રકારના સમયમાં પશ્ચિમ ભારતની પ્રજામાં સંગીતનું જ્ઞાન અને સન્માન ઘણાં જ ઉચ્ચ પ્રકારનાં હોવાં જોઈએ.
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
