Kavya Sangraha Part 2

Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust

Page 267

૧૭૨
पार्श्व-भक्तामरम्
[ શ્રી પાર્થ
કરવામાં આવે કે આ કાવ્યના ૪૧ મા પધમાં કુષ્ઠ-ભયનું વર્ણન છે, જ્યારે મૂળ ભકતામરમાં જલોદર-ભયનું વર્ણન છે એટલે અનુકરણરૂપ હેતુ વ્યભિચારી ઠરે છે તે તે પણ ન્યાપ્ય નથી, કેમકે દુસાધ્ય રોગનું વર્ણન એ લક્ષ્ય-બિન્દુ છે (જુઓ નમિઊણ સ્તોત્રનું ૧૮મું પદ્ય). વળી કવિરાજ સર્પ-ભયની વાત ૩૭ માં પદ્યમાં વિચારે છે એ પણ ધ્યાનમાં લેતાં સર્ષ અર્થ કરવાથી અનાવશ્યક પુનરૂક્તિ થશે એ પણ લક્ષ્યમાં રાખવા જેવી હકીક્ત છે.
येन प्रचण्डतरमूर्तिधरावनीश
मुख्याऽप्यनन्तजनता सकला प्रजग्धा। हिंस्रोग्रकालकुलसाध्वसदुर्भ(म)गारिर्नाकामति क्रमयुगाचलसंश्रितं ते ॥ ३५॥
अन्वयः શેન -હિં--ત્રની--કુણા અવિકા અનન્ત-જનતા મનપા, (લ) હિંન્નw-le-હલ્લા ઘણ-જુલૂળ-પ્રતેિ કમ-જુન-મરણ-સંહિં આમિતિ
શબ્દાર્થ ન (૦૫) જેનાથી.
ક્રસ્ટિયમ. અપાર (મુ. કરણ )=અત્યંત પ્રચડ.
કુછ કુળ, વંશ. ર=દેહ.
સાવલ=ભય, ત્રાસ. પધારણ કરનાર.
=દુષ્ટતાવાચક શબ્દ, સવની=પૃથ્વી.
TEહરણ. ના નાથ.
દિ=શત્રુ. મુખ્ય, પ્રધાન.
હિંસ્ત્રોત્રાપુરાવણજારિ=દૂર, ભયંકર કgeતરપિરવિનીકુ=અત્યંત પ્રચ૭ - યમના કુળને ભયરૂપ દુષ્ટ સિહ
દેહને ધારણ કરનારા પૃથ્વી પતિએ પ્રમુખ. =નહિ. =પણ.
સામતિ (પા મ્)=આક્રમણ કરે છે. અનન્ત અનન્ત, અપાર.
કમ=ચરણ. વતા=લેક.
યુયુગલ, બે.. સત્તાનતા અનન્ત લેક.
એવ=પર્વત. સજા (મૂળ સવાટ =(૧) સમગ્ર, (૨) કળાયુક્ત. સંચિત (ઘા ઝિ)=રૂડી રીતે આશ્રય લીધેલ. નવા (મૂ પ્રગધ )=ખવાઈ ગયી.
મયુનાવણëશ્રિતં ચરણ–યુગલરૂપ પર્વતને રૂડી, હિં=હિંસાત્મક, ર.
રીતે આશ્રય લીધેલાને. =ભયંકર,
તે ( પુHEતારા.
પધાર્થ જેણે અત્યંત પ્રચર્ડ દેહને ધારણ કરનારા (રાવણ જેવા) પણ પૃથ્વી-પતિઓ પ્રમુખ અનન્ત લેકેનું ભક્ષણ કર્યું, તે કર ભયંકર કાળના કુળને (પણ) ભયરૂપ (અર્થાતુ યમરાજના