________________
(૮) સ્પર્શ નામકર્મ :- સ્પર્શનામકર્મને વિષે જે પુદ્ગલી પ્રાપ્ત થયેલા હોય તે પુદ્ગલોના આઠ સ્પર્શમાંથી પ્રતિપક્ષી ચાર સ્પર્શ છોડીને બાકીના ચાર સ્પર્શ રૂપે વિભાગ થઇને પરસ્પર વહેંચણી કરી લે છે.
(૯) આનુપૂર્વી નામકર્મ - ચાર આનુપૂર્વીમાંથી એક તિર્યંચાનુપૂર્વી બંધાતી હોવાથી એને મળેલા બધા પુદ્ગલો તિર્યંચાનુપૂર્વી મલે છે.
એના પછીની જે પ્રકૃતિઓ કહેલી છે તે તે પ્રકૃતિઓ ને જે જે પુગલોનો જથ્થો પ્રાપ્ત થાય છે તે પુદ્ગલો તે તે પ્રકૃતિઓ રૂપે પરિણામ પામે છે.
પહેલા ગુણસ્થાનકમાં રહેલા જીવોને નામકર્મના જે કર્મ પુદ્ગલોનો જથ્થો પ્રાપ્ત થયેલો હોય છે તેના ઉત્કૃષ્ટથી ૨૮ વિભાગ કરી શકે છે તે આ પ્રમાણે -
(૧) ગતિ, (૨) જાતિ, (૩) શરીર, (૪) અંગોપાંગ, (૫) સંઘયણ, (૬) સંસ્થાન, (૭) વર્ણ, (૮) રસ, (૯) ગંધ, (૧૦) સ્પર્શ, (૧૧) આનુપૂર્વી અને (૧૨) વિહાયોગતિ, (૧૩) પરાઘાત, (૧૪) ઉચ્છવાસ, (૧૫) ઉધોત, (૧૬) અગુરુલઘુ, (૧૭) નિર્માણ, (૧૮) ઉપઘાત, (૧૯) બસ, (૨૦) બાદર, (૨૧) પર્યાપ્ત,
ત્યેક, (૨૩) સ્થિર અથવા અસ્થિર, (૨૪) શુભ અથવા અશુભ, (૨૫) સુભગ અથવા દુર્ભગ, (૨૬) સુસ્વર અથવા દુસ્વર, (૨૭) આદેય અથવા અનાદેય અને (૨૮) યશ અથવા અયશ.
ગતિ નામકર્મને મળેલા પદુગલો બંધાતી તિર્યંચગતિ નામકર્મ રૂપે પરિણામ પામે છે. જાતિરૂપે પ્રાપ્ત થયેલા પુદ્ગલો પંચેન્દ્રિય જાતિરૂપે પરિણામ પામે છે. શરીર રૂપે મળેલા પુદ્ગલો-દારિક શરીર-તેજસ શરીર-કાર્પણ શરીર એ ત્રણ શરીર રૂપે પરિણામ પામે છે. શરીરના પુગલો સત્તારૂપે પ્રાપ્ત થયેલા હોય એને આશ્રયીને નવ વિભાગ થાય છે. દારિક શરીર રૂપે, તેજસ શરીર રૂપે, કાર્મણ શરીર રૂપે, દારિક બંધન રૂપે, તેજસ બંધન રૂપે, કામણ બંધન રૂપે, દારિક સંઘાતન રૂપે, તેજસ સંઘાતન રૂપે અને કાર્પણ સંઘાતન રૂપે વિભાગ થાય છે અથવા નામકર્મના ૧૦૩ ભેદની અપેક્ષાએ સત્તામાં વિચારણા કરીએ તો ૧૩ વિભાગ પણ થાય છે. (૧) ઓદારિક શરીર, (૨) તેજસ શરીર, (૩) કામણ શરીર, (૪) ઓદારિક
દારિક બંધન, (૫) દારિક તેજસ બંધન, (૬) દારિક કાર્પણ બંધન, (૭) દારિક તેજસ કાર્પણ બંધન, (૮) તેજસ તેજસ બંધન, (૯) તેજસ કાર્પણ બંધન, (૧૦) કાર્પણ કાર્પણ બંધન, (૧૧) ઓદારિક સંઘાતન, (૧૨) તેજસ સંઘાતન અને (૧૩) કામણ સંઘાતન એમ તેર વિભાગ થાય છે.
અંગોપાંગને મળેલો જથ્થો જે અંગોપાંગ બંધાતું હોય (એટલે કે ઓદારિક અંગોપાંગ) તેને મળે છે. એ અંગોપાંગના જથ્થાના ત્રણ વિભાગ થાય છે. (૧) અંગ, (૨) ઉપાંગ અને (૩) અંગોપાંગ.
મનુષ્યના શરીરને વિષે આઠ અંગ હોય છે.
(૧) મસ્તક, (૨) છાતી, (૩) પેટ, (૪) પીઠ. બે હાથ અને બે પગ. ઉપાંગ રૂપે આંગળીઓ ગણાય છે અને અંગોપાંગ રૂપે આંગળીના હાથના વેઢાઓ, રેખાઓ તથા પગની રેખાઓ આથી ઓદારિક અંગોપાંગ રૂપે જે પુદ્ગલો પ્રાપ્ત થયા હોય તેના એ ત્રણ વિભાગ થઇને જે જે વિભાગ જે રીતે બંધાયેલા હોય અથવા બંધાતા હોય તે રૂપે તે પુદ્ગલો મલ છે.
છ સંઘયણમાંથી એક સાથે એક અંતમુહૂત સુધી છમાંથી કોઇપણ એક જ સંઘયણ બંધાય છે માટે જે સંઘયણ બંધાતું હોય તે સંઘયણને બંધાતા પુદ્ગલો પરિણામ પામે છે.
છ સંસ્થાનમાંથી એક સમયે કોઇપણ એક સંસ્થાન જ બંધાય છે માટે સંસ્થાનના ભાગે જે પુદ્ગલો. પ્રાપ્ત થાય તે બંધાતા સંસ્થાન રૂપે પરિણામ પામે છે. સંઘયણ અને સંસ્થાન બન્ને એક સાથે બંધાતા હોવાથી
Page 11 of 44
