________________
ત્રણ ઠાણીયો અને બે ઠાણીયો રસ મધ્યમ રસરૂપે ગણાય છે અને એક ઠાણીયો રસ જઘન્ય રસરૂપે ગણાય છે.
ચાર ઠાણીયો રસ તીવ્રરસ રૂપે કહેવાય છે.
બંધાતી એકસો વીશ પ્રકૃતિઓ જે હોય છે તેમાં વર્ણ-ગંધ-રસ અને સ્પર્શ એક એક લીધેલા છે તેના શુભ વર્ણાદિ-૪ અને અશુભ વર્ણાદિ-૪ એમ બન્ને પ્રકારે લેવાથી બંધાતી પ્રકૃતિઓ એકસો ચોવીશા ગણાય છે એ પ્રકૃતિઓમાંથી સત્તર પ્રવૃતિઓ એક ઠાણીયા રસરૂપે બંધાય છે એટલે જઘન્ય રસ એક ઠાણીયા રસરૂપે માત્ર સત્તર પ્રવૃતિઓ જ બંધાય છે. એટલે એ સત્તર પ્રવૃતિઓ એક ઠાણીયા-બે ઠાણીયા-ત્રણ ઠાણીયા અને ચાર ઠાણીયા રસરૂપે બંધાય છે અને બાકીની એકસોને સાત પ્રકૃતિઓ અથવા એકસોને ત્રણ પ્રકૃતિઓ બે ઠાણીયા-ત્રણ ઠાણીયા અને ચાર ઠાણીયા રસરૂપે બંધાય છે પણ એક ઠાણીયા રસે બંધાતી નથી. અશુભ પ્રવૃતિઓ વ્યાસી હોય છે.
જ્ઞાના-૫, દર્શના-૯, વેદ-૧, મોહની-ર૬, આયુ-૧, નામ-૩૪, ગોત્ર-૧, અંત-૫ = ૮૨. વેદનીય-૧. અશાતા વેદનીય, ગોત્ર-૧. નીચ ગોત્ર. આયુ-૧. નરકાયુ. નામ-૩૪, પિંડ પ્રકૃતિ-૨૩, પ્રત્યેક-૧, સ્થાવર-૧૦ = ૩૪.
પિંડ પ્રકૃતિ-૨૩, નરકગતિ, તિર્યચગિત, એકેન્દ્રિયાદિ-૪. જાતિ પહેલા સિવાયના પાંચ સંઘયણ પહેલા સિવાયના પાંચ સંસ્થાન ૪ અશુભ વર્ણાદિ નરકાનુપૂર્વી, તિર્યંચાનુપૂર્વી અશુભ વિહાયોગતિ.
પ્રત્યેક-૧. ઉપઘાત.
સ્થાવર-૧૦. સ્થાવર, સૂક્ષ્મ, અપર્યાપ્ત, સાધારણ, અસ્થિર, અશુભ, દુર્ભગ, દુસ્વર, અનાદેય, અયશ.
શુભ પ્રકૃતિઓ બેંતાલીશ હોય છે. જ્ઞાના-o, દર્શના-૦, વેદ-૧, મોહ-૦, આયુ-૩, નામ-૩૭, ગોત્ર-૧, અંત-૦ = ૪૨. વેદનીય-૧. શાતા વેદનીય, ગોત્ર-૧. ઉચ્ચ ગોત્ર. આયુ-૩. તિર્યચ-મનુષ્ય-દેવાયુષ્ય. નામ-૩૭. પિંડપ્રકૃતિ-૨૦, પ્રત્યેક-૭, બસ-૧૦ = ૩૭.
પિંડ પ્રકૃતિ-૨૦. મનુષ્યગતિ, દેવગતિ, પંચેન્દ્રિય જાતિ, દારિક, વૈક્રીય, આહારક, તેજસ, કાર્પણ શરીર, દારિક, વૈક્રીય, આહારક, અંગોપાંગ, પહેલું સંઘયણ, પહેલું સંસ્થાન, ચાર શુભ વર્ણાદિ, મનુષ્યાનુપૂર્વી દેવાનુપૂર્વી, શુભ વિહાયોગતિ.
પ્રત્યેક-9. પરાધાત, ઉચ્છવાસ, આતપ, ઉધોત, અગુરુલઘુ, નિર્માણ અને જિનનામ. બસ-૧૦. બસ, બાદર, પર્યાપ્ત, પ્રત્યેક, સ્થિર, શુભ, સુભગ, સુવર, આદેય, યશ.
એકેન્દ્રિયથી માંડીને પંચેન્દ્રિય સુધીનાં જીવો જ્યાં સુધી સમજણના ઘરમાં દાખલ થયેલા હોતા નથી ત્યાં સુધી સમયે સમયે અશુભ પ્રકૃતિઓનો ચાર ઠાણીયો રસ અને શુભ પ્રકૃતિઓનો બે ઠાણીયો રસ બાંધ્યા જ કરે છે. આથી નિશ્ચિત થાય છે કે એકેન્દ્રિય જીવો ઉત્કૃષ્ટથી સ્થિતિબંધ કરે તો એક સાગરોપમ જેટલી સ્થિતિ બાંધે છે અને તે વખતે તે અધ્યવસાયથી અશુભ પ્રકૃતિઓનો ચાર ઠાણીયો રસ બાંધે છે અને એ એકેન્દ્રિય જીવોને ચાર ઠાણીયો રસ ઉદયમાં રહેતો હોવાથી જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનાવરણીય કર્મનો
Page 27 of 44
