________________
આધ્યાત્મિક સંસ્કૃતિના વિકાસના સર્વ રસ્તાઓનું જ્ઞાન મેળવી, અવળા રાહે ચાલનારાને તે માર્ગનું મહત્ત્વ સમજાવે.
દા. ત. મૂર્તિ પૂજા, માનસિક અને આધ્યાત્મિક શકિતના વિકાસના પરમ કેન્દ્ર સ્વરૂપ મદિર અને તેમાં પ્રતિષ્ઠિત મૂર્તિના પૂજનને જે આધ્યાત્મિક મહિમા આજે ભૂલાઈ રહ્યો છે, તે જૈનાએ શ્રીમેધીમે તાજો કરવેા જોઈએ. માનવધ્યાને નામે ભારતમાં લાતી જતી હિંસાને અટકાવવા માટે જેતાએ અહિંસાના તત્ત્વજ્ઞાનનેા મહિમા વધારવેા જોઇએ,
જીવનના સ્વપર કલ્યાણુકરમા સુંદરમાં સુંદર રીતે ઉપયોગ કરવાની શાસ્ત્રીય તાત્ત્વિક પદ્ધતિઓના
પુનરુદ્ધારની આજે ખાસ અગત્ય ગણાય. વાત વાતમાં પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિનું અનુકરણ કરવાની આપણી : ગુલામી મને દશા ટાળવાના સાચા ઉપાય જ આપણને આપણા પૂર્વ પુરુષાએ ચીંધેલા શાંતિ અને મુકિતના માર્ગે વાળવામાં રહેશેા છે. પૂર્વપુરુષોને પગલે ચાલવા જતા જમાનાવાદી માનવા આપણને જરૂર ‘ રૂઢિચુસ્ત ’ જાહેર કશે પણ તેનાથી આપણે ન ગભરાવું જોઇએ, કારણ કે આ દુનિયામાં દરેક માસ તાત્ત્વિક રીતે રૂઢિચુસ્ત બનીનેજ આગળ વધી શકે છે. સાચા કલ્યાણુકર સિદ્ધાન્તાને સહારે જીવનમાર્ગે આગળ વધનારા બધા જ રૂઢિચુસ્તો છે. રુઢિ એટલે રુઢ થએલા રિવાજો, તે રિવાજોમાંના જેટલા સાચા અને અનુકરણીય હોય તેને ‘ રુઢિચુસ્ત ! ગણુાવાના ભયે આપણાથી કેમ ત્યાગ થાય ? ચાલે ત્યાં સુધી ફાટેલા કપડાને થીગડું મારીને ચલાવનારા આપણે, આપણા તે તે રિવાજોને પણ તેમાંના કેટલાક કદાચ કઢંગા બની ગયા હોય તો સુધારીને પણુ વળગી રહેવું જોઇએ અને તે કઢંગ બની ગયા હોવાને કારણે તેને સર્વથા રદ ન કરવા જોઈએ, કારણ કે રદ કરવા જતાં આપણે આપણી સંસ્કૃતિને માફક નહિ એવા અહીન રિવાજોના ભાગ થઇ પડીએ છીએ.
•
ભારતમાં લોકશાહી સરકારની સ્થાપના પછી, નાસ્તીય આ પ્રજાઓનુ ધાર્મિક જીવન વધુ કંટાકટીશ" બનતું જાય છે. કારણ કૈં કહેવાતી લેાકશાહી સરકારના અગ્રણીએ સયાગાને નામે તે તે ધમના
જૈતની જીવનપ્રભા; : ૩૧ :
પરંપરાગત રિવાજો, માન્યતાઓ અને ત્રાને કાયદાના જડ બંધનમાં બાંધી રહ્યા છે. આવા સાગામાં જૈનાએ શુદ્ધ ધાર્મિક જીવનદ્બારા સરકારને સમજાવી દેવું જોઇએ, કે દુન્યવી સુખ સંપત્તિ મેંળવવા પાછળ અણુમાલ માનવ જીવન વેડફી નાખનારા માનવે કરતાં, આધ્યાત્મિક સંસ્કૃતિના જયનાદ ગજવનારા અમે અમારા ધર્મના પરંપરાગત તત્ત્વજ્ઞાનને યથા Ο કરવી
રીતે અનુસરીએ તેમાં સરકારે ડખલ ને
જોઇએ.
કેવળ ભૌતિક સુખ, સપત્તિ મેળવવી એજ જાણે માનવ જીવનના હેતુ ન હોય તેમ જગતના વત માન રાજકારણીય પ્રવાહે જોતાં પ્રતીત થાય છે. જગતમાં ફેલાએલા ઘણા ખરા–વાદો પણ તેની જ પ્રતીતિ
કરાવે છે.
જ્યારે કાઇ પણ વાદને નહિ માનનારા તે, કે જેએ આજસુધી આધ્યાત્મિક સંસ્કૃતિના નિળ પ્રવાહને વહેતા રાખી શક્યા છે અને જેમનું રોજીંદુ જીવન પણુ કેવળ સ્વ-પર કલ્યાણુના માર્ગોમાંથી પસાર થઇ રહ્યું છે, તેમને જમાનાને નામે *રૂઢિચુસ્ત ’ કહી
વગેાવનારા તેમના તે જીવનના મહિમા સમજતા નથી યા જૈનદર્શનની તાત્ત્વિક પ્રતિભાથી અજ્ઞાત છે.
આભ ફાટે કે ધરણી ધ્રૂજે, પણ જેનેાએ તેનાથી ન ડરતાં ભગવાન શ્રી મહાવીરે સ્થાપેલા ચતુર્વિધ શ્રી સંધની આમન્યામાં રહી, પોતાના બંધારણ અનુસાર દાન, યા અને ઉપકારનાં કાર્યો કરવાં જોઇએ.
ભૌતિક સંસ્કૃતિની ભૂતાવળને ભરતમાંથી દૂર ભગાડવાના સરળભાગ, તેને પોષણ ન આપવુ તે જ છે. પણ જનતા જ્યાંસુધી ભૌતિક અને આધ્યાત્મિક સ ંસ્કૃતિ વચ્ચેના ભેદ સ્પષ્ટ રીતે સમજી નહિ શકે, ત્યાંસુધી જ્યારે તે ત્યારે યા અને ઉપકારને નામે આગળ ભાગ કરી જતી ભૌતિક સ ંસ્કૃતિની 'ચુંગાલમાં સામાન્ય રીતે તે સાયા સિષાય નહિ રહે. ભારતમાં આજે પણુ આધ્યાત્મિક સૌંસ્કૃતિનાં નિળ ઝરણાં ઠેર ઠેર વહી હ્યાં છે. આત્મહિત પરાયણુ જના ત્યાં જઇને સાચુ સુખ માણે છે. 1 વમાન જગતના ભૌતિકવાદી મુત્સદ્દીઓને હાથે પીસાઇ રહેલા માનવકુલતા કન્યાણ માટે ભારતીય-
