________________
:૪૨: કલ્યાણ, માર્ચ-એપ્રીલ-૧૯૫૧,
ધનપાલે રાજાના આવા વચને સાંભળી જમાડી આસને બેસાડી પિતે તિલકમંજરીની તરતજ જવાબ વાળ્યો; “હે નરેન્દ્ર! આમ પ્રથમ પ્રતિના લેખનું સ્મરણ કરાવતી ગઈ. કરતાં-શુભના બદલે અશુભ થાય, જેમ દુધના લગભગ અડધે ગ્રન્થ તે બાલપડિતાએ ભરેલા પ્યાલામાં એક વિષની કણી પડે તે લખાવ્યું, છેવટને ઉતરાઈ નવીન તૈયાર કરી સઘળુંય દુધ વિષમય બની જાય છે, તેમ ગ્રન્થ સંપૂર્ણ કર્યો, પણ ધમની ટેક ન છેડી, એ નામનું પરિવર્તન કરતાં પવિત્રતાને તે નજ છેડી. ધન્ય છે એ કવિવર ધનપાલને! મહા હાનિ પહોંચે છે. દેશ, કુળ અને રાજ્યને
[૨] પણ અંતે ક્ષય થઈ જાય છે.
કઈ એક સૈકા પૂર્વની આ વાત છે. જે ધનપાળ પૂર્ણ શ્રદ્ધાળુ અને અજબ ધમ- કાળે પાટલીપુર નગરમાં રાજા મુરંડનું રાજપ્રેમી હતું, અડગને નિડર બની છેવટે રાજા- શાસન ચાલતું હતું તેજ નગરમાં ક્રમશઃ ભેજને સાફ સાફ સંભળાવે છે, “રાજન ! વિડરતા ભૂમિહલને પાવન કરતા મુનિગણઆ કથાના નાયક ત્રણ-લેકના નાથ દેવાધિદેવ પરિવૃત, બાળસૂરિ જૈનાચાર્ય શ્રી પાદલિપ્તસૂરીઋષભદેવ ભગવાનનું વર્ણન બાજુએ મૂકી, શ્વરજી મહારાજ પધાર્યા. શ્રી સંઘે તેમનું આ લેકનાં તુચ્છ સુખે, કીતિ કે રાજ્યની ભાવભીનું સ્વાગત કર્યું. પિતાની અદ્દભૂત મારે મન કંઈજ કિંમત નથી, જેમ ખત પ્રજ્ઞાથી રાજા-પ્રજા તમામને સૂરિદેવે આશ્ચર્ય અને સૂયમાં, સરસવ ને મેરૂમાં, ધતૂરાને ક૯પ- મુગ્ધ બનાવી દીધા હતા. રાજા મુરંડ સૂરિજીના વૃક્ષમાં જેટલું અંતર છે તેટલું જ આપ અને પ્રત્યે ખુબજ આકર્ષાયા હતા. એમાં છે, માટે એ વાત પ્રાણના ભેગે પણ
એક વખત સૂરિજીના દર્શનાથે મહારાજા હું માનવા તૈયાર નથી, તે નથી.'
મુરંડ ઉપાશ્રયે આવી ચઢયા. એકાંત સમયે - ધનપાળે જ્યારે સાફ શબ્દમાં સંભળાવી સવિનય રાજા મુરંડે સૂરિજીને પ્રશ્ન કર્યો; “હે દીધું ત્યારે રાજાજને ભારે ક્રોધ ચઢયે ભગવન ! અમારા સેવકે તે પગાર–વેતન અને તરત જ ઠંડી દૂર કરવા સમીપમાં જે પ્રમાણે પિતાનું કર્તવ્ય બજાવે છે, જ્યારે સગડી રાખી હતી તે સગડીના ધગધરતા આપના શિષ્ય માત્ર ભિક્ષાવૃત્તિના આધારે અંગારામાં તિલકમંજરીની મૂળ પ્રત રાજાએ રહેલા આપની સેવામાં શી રીતે તત્પર બાળી મૂકી.
રહેતા હશે?” પંડિત ધનપાલને રાજાનો આ દુષ્કૃત્યથી ' સૂરિજીએ જવાબમાં જણાવ્યું- “ હે ઘણુંજ માઠું લાગ્યું. ઘેર જઈ ગાલ ઉપર નરેન્દ્ર ! આલેક ને પરલોકના હિતની ખાતર હાથ મૂકી, ખાટલા ઉપર ચિંતાતુર થઈ પંડિ. અમારા શિષ્ય હંમેશાં સેવામાં તત્પર રહે છે. તજી બેઠા હતા. તેવામાં બાલપંડિતા નામની એમને બીજી કોઈ વસ્તુની પરવા હોતી નથી. પંડિતજીની પુત્રી ત્યાં આવી પહોંચી, પુત્રીએ તેઓ ગુરૂ આજ્ઞામાંજ પિતાનું હિત સમજે છે.’ પિતાજીને ચિંતાનું કારણ પૂછયું; ધનપાલે “પણ મહારાજ એ વાત મારા માનવામાં સઘળી હકીકત જણાવી, છેવટે બાલપડિતાએ નથી આવતી, કારણ કે શુષ્ક જંગલને જાનવર પિતાને સ્નાન કરાવી, ખુબ ભક્તિપૂર્વક પણ તજી દે છે, ધનહીનની સામું પણ કે
