________________
:: કલ્યાણ; માર્ચ-એસી-૧૯૫૧.
હૈ છે, આ છે માહના માદક નશા.
વિધાર્થીઓ પર દેખરેખ રાખવા કરતા હતા. એક વિધાર્થી ખીજા વિધાર્થીના પેપરમાં જોઈ જતા હતા.
જે માણસ કાઈને જામીન થતા નથી અને જે કોઈનું દેવું કરતા નથી તે નિરાંતે ઉંધ લઇ શકે છે.ચૈારી કરનાર વિધાર્થીને માસ્તરે પકડયો. કલાસમાં ઉભા કર્યાં, આથી ઉશ્કેરાએલા તે વિધાર્થીએ પોતાના પગના જોડા કાઢીને સીધા માસ્તર પર ફેંકયો. બીજા વિધાર્થીઓએ ગરબડ કરી મૂકી. આ છે આજના વિધાર્થી જગતની કૂજેતી. શિક્ષણ અને તેના આપનાર વિધાગુરૂ પ્રત્યેના બહુમાનભાવ જ્યાં નથી, વિનય કે વિવેક જેવી વસ્તુ જ્યારે વિધાર્થીના વનમાંથી આમ તદ્દન ઓસરતી જશે તે એ વિધાર્થીસમાજ ભણી-ગણીને તૈયાર થયા પછી દેશ, સમાજ કે કુટું અને કઇ રીતે ઉપકારક બનશે ! [ ૫. ક. વિ. ગણિ ]
ગરીબ અને શ્રીમંત વચ્ચે તફાવત આજ-કાલ એ રહ્યો છે, કે શ્રીમતને જમતી વખતે પરસેવા થાય છે, જ્યારે ગરીખને જમવાનું મેળવતાં પરસેવા થાય છે-આ છે પૂર્વના સુકૃત-દુષ્કૃતની કમાણીનું અંતર
આશા એતા મધુર કડવા અંશ છે જીંદગીના, છેદાયના જીવિતથીએ ખેતા જીવ જાતા. વ–વ વચ્ચેના ભેદોને મેટું રૂપ આપી તેને લડાવી મારનાર અને વર્ગવિગ્રહ ઉભા કરનાર સમાજંવાદ અને વ–વષ્ણુ વચ્ચેના ભેદ્યમાં કટુતા આણી તેમાં વર્ણ વિગ્રહ ઉભો કરનાર-ગાંધીવાદ.
પશુમાં પડી એક તકરાર
એક સમાજવાદી મિત્ર પેાતાની પાડેાશમાં રહેલા એક ભાઈને સમજાવી રહ્યો છે; જુએ, તમારી પાસે એ ગાય છે, તેમાંથી એક અમને મળવી જોઇએ, એટલામાં ત્યાંથી પસાર થતા · સામ્યવાદી જનાબ વચ્ચે ખેલી ઉઠયા ' ના એમ નહિ. તમારી પાસે એ ગાય છે તે બન્ને અમને આપી દો, અને અમારી પાસેથી દૂધ ખરીધે ' આ બન્નેની ટપાટપી પેલે પાડેાથી સાંભળી રહ્યો છે. ત્યાં એક મૂડીવાદી માનસ એમાં અપમાન લાગ્યું, કલાસ પૂરો થયા પછી હેડ-ધરાવતા ભા વચ્ચે આવી લાગ્યા; અને ફૈસલે
જીના સમયના યૂરોપની આ વાત છે. શિક્ષકના માભા કેટલા પવિત્ર છે, તે આથી સમજાય છે; ઈંગ્લે - ડની વેસ્ટમીલ્સ્ટર સ્કૂલના પ્રખ્યાત વૈજ્ઞાનિક ડેાકટર શ્રી ખુશ્બી, જ્યારે રાજા ચાર્લ્સ બીજાને સ્કૂલ બતાવે છે, ત્યારે હેડમાસ્તર તે વેળા વિધાર્થિઓને કલાસમાં શિક્ષણુ આપÜ રહ્યા છે, તે વેળા રાજાની સામે જોવા છતાં પેાતાના માથાપરની ટોપી તેણે ન ઉતારી, રાજાને
.
.
માસ્તરે રાજાની સમક્ષ ખુલાસા કર્યા; મા કરજો સાહેબ, આપના માનમાં મેં માથાપરની હેટ ન ઉતારી, હું તેમ ન કરી શકયા, કારણુ; હું તે વખતે મારા વિદ્યાર્થિ આ સુમક્ષ વિધા જેવી પવિત્ર વસ્તુનું દાન કરી રહ્યો હતો. તે સમયે મારા વિધાર્થીઓને એમ ન લાગવુ જોઇએ કે, · વિધા અને વિદ્યાગુરૂ કરતાં આ જગતમાં બીજો કોઇ મોટા માણસ છે. મારા વિધાર્થીઓનાં. મન પર જો એવી છાપ પડે તે। તે મને પરવડે નહિ ' આથી રાજા ખુશ-ખુશ થયા, [ ૫. ક. વિ. ગણિ ] આજના વિદ્યાર્થી.
સુણાવ્યા; · જુએ તમે બન્ને ખાટા માગે છે; અને પેલા પાડોશીને કહ્યું • તમારી પાસે એ ગાય છે, હવે એક બળદ ખરીદી દેશનું ઉત્પાદન વધારા ’ આમ ત્રણુ વચ્ચે વાત વધી, ત્યાં તે ધાળી ટાપી અને ઝખ્મામાં સજ્જ એક ગાંધીવાદી કોંગ્રેસમેન ત્યાં આવી ચઢયા; તેણે કહ્યું; ના એમ નહિ, તમે દૂધને વ્યાપાર શરૂ કરો, સરકારને જુદા-જુદા ટેક્સ આપી સરકારને સહાય કરી: ' આમ પશુમાં પડી એક તકરાર, વાદ–વિવાદમાંથી હિંસક-અહિંસક પ્રતિકાર પર અધા ચડી ગયા એટલામાં ત્યાંથી જતા એક અધ્યાત્મવાદમાં માનનાર ભાઇની દષ્ટિ આ ચર્ચાના ચારા પર પડી, તેમણે ડૈ કલેજે આ બધાની વાત સાંભળી અને જવાબમાં વિનમ્ર શબ્વેમાં કહ્યું; ' ભાઇએ !
જી તમારામાંથી એકેને મારી સલાહ ખપ લાગવાની નથી, એમ મને સમજાય છે; છતાં આ બધી
જ્યારે હમણાં તાજેતરમાં બનેલા એક કીસ્સા આજે માસ્તર–શિક્ષકાનુ, વિદ્યાર્થી જગતમાં કેટલુ હીણું સ્થાન છે તે બતાવી આપે છે-વાંકાનેરની
સ્કૂલમાં પરીક્ષાઓ ચાલતી હતી. માસ્તર હૉલમાંમાંથાફ્રાડ નકામી છે, હું તે! આજની આ તકે એટલું
