________________
તે વિશ્વ દર્શન... પ્રસ્તાક–પૂ. પં અભયસાગરજી મ. સા. ના શિષ્ય
મુનિશ્રી રવીન્દ્રસાગરજી મ. વિશ્વનું નિરૂપણ કરતાં શ્રી જિનેશ્વર વસ્તુને નવી–જુની પરિસ્થિતિમાં મુકમામા ફરમાવે છે કે ધર્માસ્તિકાય, નારને કાળ કહેવાય છે. અધમતિનાથાસારિતકાય, આવા લક્ષણવાળાં છએ દ્રવ્ય જ્યાં સદા અાગલાસ્તિકાય, જીવાસ્તિકાય અને
માટે અવસિથત રહેલ છે તે વિશ્વના પેટા ભેદ રૂપ "કાળ રૂપ છ દ્રવ્યનું આ વિશ્વ છે. લે કાકાશનો આકાર કેડે હાથ દઈને પગ પહેલા
ગતિમાં પરિણત જીવ કે પુદ્ગલને કરીને ઉભા રહેલ પુરૂષ જેવું છે. જેની પગ ગતિમાં સહાય કરે તે ધર્માસ્તિકાય, જેમ પાસે સાત રાજ પહોળાઈ છે. કેડ પાસે એક - શારીને મસિમાં સહાયક જલ છે તેમ, રાજ, કુણી પાસે પાંચ રાજ અને મસ્તક
આ સ્થિતિમાં પરિણત જીવ કે પુદ્ગલને પાસે એક રાજ પહોળાઈ છે. સ્થિરતામાં સહાય કરે તે અધમસ્તિકાય. આ વાત કપિલ-કપિત નથી. પરંતુ જેમ થાકેલા પથિકને વિસામા માટેનું વિશ્રામ અખે-આંખ પ્રત્યક્ષ દેખેલ વસ્તુની જેમ જ સ્થાન અથવા વૃક્ષ છાયા
અપ્રતિઘાતી કાલેક-પ્રકાશક કેવલજ્ઞાનના આ જીવ અને પુદ્ગલને ગતિ કે સ્થિતિ
આધારે સાક્ષાત્ પ્રત્યક્ષ રીતે જ જોઈને સમયે અવકાશ આપે તે આકાશ.
નિષ્કારણ-કરૂણાળુ ત્રિલોકનાથ તીર્થંકર-દેવ આ આકાશના બે ભેદ છે. લોક- પરમાત્માએ અનુગ્રહ બુદ્ધિથી ધર્મદેશના દ્વારા કાશ અને અલોકાકાશ.
દેવ-મનુષ્યની બાર પર્ષદાને જણાવેલ છે. ઉપરોક્ત છ એ દ્રવ્ય જ્યાં વ્યવસ્થિત
શ્રી ક્ષેત્ર-કપ્રકાશ નામના ગ્રંથમાં છે તે લોકાકાશ અને ફક્ત આકાશાસ્તિકાય જ ક્યાં છે તે અલોકાકાશ.
પૂ. ઉપા. શ્રી વિનયવિજયજી મ. સા. - પૂરશ=વૃદ્ધિ અને ગલન=ક્ષય પામે છે તે પુદગલ. તે વર્ણ-ગંધ-રસ અને સ્પર્શવાળું
नरं वैशाखसंस्थान-स्थितपाद कटीतटे। હોય છે.
न्यस्तहस्तद्वयं सर्व-दिक्षु लोकोऽनुगच्छति । જ્ઞાન દર્શન–ચારિત્ર-તપ-વીર્ય અને
ક્ષેત્રલોક સર્ગ–૧૨ શ્લેક ૨ ઉપગ રૂપ લક્ષણ છે જેનું તે જીવ. વૈશાખ સંસ્થાન એટલે વલેણું કરતી
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
