Jambudwip Laghu Sangrahani

Author(s): Vijayodaysuri
Publisher: Jain Granth Prakashan Samiti

Page 81

४४
सटीकजंबूद्वीपसग्रहणी
रम्यक्षेत्रत्वाद्रम्यकाभिधदेवावासत्वाच्च रम्यक इति शाश्वतं नाम, तच्च नीलवत उत्तरस्यां दिशि वर्तते । इति रम्यकस्वरूपम् ॥ हिरण्यवत् प्रकाशवत्त्वाद्धरण्यवतदेवताव सत्वाच्च हिण्यवतेति शाश्वतं नाम क्षेत्रस्य, तच्च रुक्मिण उतरस्यां दिशि । इनि हिरण्यवत स्वरूपम् ॥ लवणसमुद्रादक्षिणस्थं ऐरवताधिष्ठानत्वा दैवताभिधानं क्षेत्रम् । इति ऐश्वन स्वरूपम् ॥
अथ प्रसङ्गात् तत्स्वरूपं किञ्चिद्विशिष्यते । तत्र तावद्भातैवयोदशारकप्रमाणं कालचक्र सदा चक्रायते । देवकुरूत्तरकुरुषु अवमर्पिणीप्रथमारकप्रथमकाल इव कातः सदैवावतिष्ठते । हरिवर्षरम्यकोद्वितीयारकप्रथमकालवत्कालः सदैवावतिष्ठते । हिमवद्धरण्यवतोस्तृतीयारक प्रथमकालसमः कालः सदवावतिष्ठते । पूर्वमहाविदेहापरमहा विदेहयोश्चतुर्थारकप्रथमकालवत्कालः । तत्र तत्र प्रथमार कस्सुषमसुषमा नामा चतुःकोटाकोटीसागर मानः । तत्र चतुर्थदिने तुवरमानाहारेच्छैकोनपश्चाशदिनान्यपत्यपालना नरायुस्त्रीणि पल्यानि त्रिकोशोच्चं देहमानम् । गजमिहादीनामायुर्नवत् । वडवावादीनां नरायुश्चतुर्थभागः । गोमहोषोष्ट्रगर्दभादीनां नगयुःपञ्चमो भागः । छागशृगालोदीनामष्टमो भाग । (श्वानादीनां नगयुर्दशमो भागः ।) षट्पञ्चाशदुत्त द्विशत पृष्ठकर ण्डकानि । अयं च सदापेक्षया देवकुरूत्तरकुरुषु । इति प्रथमारक स्वरूपम् ।
द्वितीयारकः सुषमा नामा त्रिकोटाको टिसागरमानः । तृतीयदिने बदग्मानाइतीहा । चतुःषष्टिदिनान्यपत्यपालना । द्विपल्यायुः द्विकोशोच्चं देहमानम् । अष्टाविशत्युत्तरशतानि पृष्ठकरण्डकानि । तिर्यगायुः क्रमात् समचतुर्थपञ्चमाष्टमदशमभागं पूर्ववज्ज्ञेयम् । अयं च सर्वदाश्रित्य हग्विषरभ्यक्क्षेत्रयोः । इति द्वितीयारकस्वरूपम् ॥
तृतीयारकः सुषमदुःषमानामा द्विकोटाकोटिसागरमानः, एकान्तरं आमलकप्रमाणाहारेच्छा, एकपल्यायुः, एककोशो देहमानं, एकोनाशीति दिनान्यपत्यपालना, चतुःषष्टिपृष्ठकरण्डकानि, तिर्यगायुः पूर्ववत् । अयं च सदापेक्षया हिमवद्धरण्यवतयोः । इति तृतीयाकस्वरूपम् ॥
एतेषु त्रिष्वप्यारकेषु जाता नरा युगलिका भण्यन्ते । ते च शुभमानसा अल्पकषायिणः समचतुरस्राकृतयः सुरूपिणो निरुपक्रमायुषो जम्भाक्षुतकासमात्रसम्पन्नमरणा अन्यपीडारहिताः । तेभ्यो दशविधाः कल्पद्रवः पानकादीन दशविधान् वाञ्छितभोगान् प्रयच्छन्ति तद्यथा मत्तरसांगाभिख्ये कल्पद्रुमा सुगन्धिनो मनोहरान् विशिष्टबलवीय कान्तिहेतुन् विविधान् द्राक्षेामहारसान प्रयच्छन्ति - १ । मृगाङ्गनाम्नि कल्पतरौ कनकरत्नमयानि भृङ्गारस्थालवतुलकचरकलशवर्धमानादीनि भाजनानि जायन्ते -२ । सजलघनगम्भीरकलरवचतुभेदविभत्ता प्रवरातोद्यानि महावाद्यान्वित द्वात्रिंशद्विधनाटकं च तुर्याङ्गनाम्नि कल्पपादपे प्रकटीभवन्ति - ३ | रात्रावपि रविवत् प्रकाशकाः ज्योतिरङ्गाभिधाः कल्पतरवो यत्प्रभावोपहतौ गच्छन्तावपि सूर्याचन्द्रमसौ निजां प्रभां तत्र