________________
जैन तीर्थंकरों का शासनभेद
तित्थे
णारोवियवयस्स सेहस्स थोवकालीयं । सारण यावकहियं तित्थेसु विदेहयाणं च ॥ ३ ॥
७६
तथा छेदः पूर्वपर्यायस्य उपस्थापना च महाव्रतेषु यस्मिन् ' चारित्रे तच्छेदोपस्थापनं तच्च द्विविधा -- सातिचारं निरतिचारं च तत्र निरतिचारं यदित्वरसामायिक शैक्षकस्य श्रारोप्यते तीर्थान्तरसंक्रान्तो वा यथा पार्श्वनाथतीर्थाद् वर्षमानतीर्थं संक्रामतः पंचयामप्रतिपत्ती, सातिचारं यन्मूलगुरणधातिनः पुनर्द्र तोच्चारणं, उक्तं च-
सेहम्स निरइयारं तित्थंतरसंक्रमे व तं होज्जा । मूलगुणघाइणो साइयारमुभयं च ठियकप्पे ||१||
'उभयं चेति' सातिचारं निरतिचारं च 'स्थितकल्पे' इति प्रथमपश्चिमतीथंकर - तीर्थकाले ।"
इस उल्लेखमें जितसे पार्श्वनाथपर्यंत बाईस तीर्थंकरोंके साघुग्रोंके जो छेदोपस्थापनाका प्रभाव बतलाया है और महाव्रतों में स्थित होनेरूप चारित्रंको छेदोपस्थापना लिखा है वह मूलाचारके कथनसे मिलता जुलता है । शेष कथेनको विशेष अथवा भिन्न कथन कहना चाहिये ।
आशा है इस लेखको पढ़कर सर्वसाधारण जैनी भाई सत्यान्वेपी और अन्य ऐतिहासिक विद्वान् ऐतिहासिक क्षेत्रमें कुछ नया अनुभव प्राप्त करेंगे और साथ ही इस बातकी खोज लगायेंगे कि जैनतीर्थंकरोंके शासनमें और किन किन बातोंका परस्पर भेद रहा है ।