Jain Dharma Vigyanni Kasotie Ke Vigyana Jain Dharmni Kasotie

Author(s): Nandighoshvijay
Publisher: Bharatiya Prachin Sahitya Vaigyanik Rahasya Shodh Sanstha

Page 29

કવચના ઘેરામાં આવી જાય છે તેને સૂક્ષ્મ શરીર ભોજનના રૂપમાં ગ્રહણ કરે છે.
સ્થૂલદૃષ્ટિએ જૈન દાર્શનિકોએ ચાર પ્રકારનો આહાર બતાવ્યો છે. 1 કવલાહાર, 2, પ્રક્ષેપાહાર, 3. લોમાહાર, 4. ઓજાહાર, (1) કોળિયારૂપે રાંધેલું અનાજ વગેરે મુખ દ્વારા ખાવું તે કવલાહાર. (2) મોં દ્વારા આહાર લેવાની શક્યતા ન હોય ત્યારે છિદ્ર પાડીને અથવા ઇંજેક્શન દ્વારા સીધા જ લોહીમાં શક્તિદાયક પદાર્થો કે ઔષધ વગેરે આપવા તે પ્રક્ષેપાહાર. (3) વાતાવરણમાં રહેલ આહાર પાણીના સૂક્ષ્મ અણુઓને રૂંવાડા દ્વારા ગ્રહણ કરવા તે લોમાહાર. (4) ગર્ભસ્થ શિશુ કે જીવ ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયે માતા-પિતાના શુક્ર-શોણિતનો આહાર કરે તે ઓજાહાર.
સૂક્ષ્મદૃષ્ટિએ જૈન કર્મસિદ્ધાંત પ્રમાણે આ આત્મા/જીવ જેટલા આકાશપ્રદેશમાં રહેલાં હોય તેનાથી અનન્તર આકાશપ્રદેશમાં રહેલ કાર્મણ વર્ગણાના પુદ્ગલ સ્કંધોને ગ્રહણ કરે છે અને આત્મા તેને પોતાના કાર્યણ શરીરમાં ભેળવી દે છે. આ પછી તે આત્માની સાથે કથંચિત્ અભેદ સ્વરૂપ પ્રાપ્ત કરી લે છે.
આ શક્તિકવચ અર્થાત્ આભામંડળ અંગે શ્રી દત્ત કહે છે કે જેમ શક્તિકવચનો ઘેરાવો મોટો તેમ શક્તિકણોને ગ્રહણ કરવાની અને તેને બહાર નકામા વેડફાઇ જતા/નીકળી જતા રોકવાની ક્ષમતા પણ વધુ હોય છે. કદાચ, આ અંગે એવું કહી શકાય કે જેમ જેમ જીવોની ઉન્નતિ વધુ તેમ તેમ તેઓનું આ શક્તિકવચ અર્થાત્ આભામંડળ વધુ ને વધુ મોટું, શુદ્ધ અને સ્પષ્ટ થતું જાય છે. માટે જ દૈવી તત્ત્વો અર્થાત્ દેવી-દેવતા તથા તીર્થંકર પરમાત્મા દેવાધિદેવનું આભામંડળ શુદ્ધ, સ્પષ્ટ અને નજરે જોઈ શકાય તેવું હોય છે. જડ પદાર્થોમાં પણ આવું આભામંડળ હોઈ શકે છે પરંતુ તે સજીવ પદાર્થના જેવું સ્થિર અથવા આધ્યાત્મિક ઉત્ક્રાન્તિ પ્રમાણે વિકાસ પામતું હોતું નથી. તે તો દિવસે દિવસે ક્ષીણ થતું જાય છે, નિસ્તેજ થતું જાય છે. દેવોમાં પણ તેઓનું આયુષ્ય છ માસ બાકી રહે ત્યારે, તેઓનું આભામંડળ નિસ્તેજ થઈ જાય છે, તેઓની ફૂલની માળા કરમાઈ જાય છે અને શરીર મલિન થવા લાગે છે. પરંતુ જે દેવો એકાવતારી અર્થાત્ પછીના ભવમાં મનુષ્યપણું પામી મોક્ષે જવાના હોય છે, તેઓને આ નિયમ લાગતાં નથી. તેઓનું આભામંડળ દિવસે દિવસે વધુ તેજસ્વી બને છે, ફૂલની માળા પણ કરમાતી નથી. વળી આ આભામંડળ અર્થાત્ જૈવિક વીજચુંબકીય ક્ષેત્રની તીવ્રતાનો આધાર મનની શક્તિ અથવા સંકલ્પશક્તિ ઉપર છે. જેમ જીવની સંકલ્પશક્તિ તીવ્ર બને તેમ તેનું આભામંડળ મોટું અને તીવ્ર બને છે. માટે મનુષ્ય પોતાની માનસિક શક્તિ/સંકલ્પશક્તિને સતત શુભ વિચારો, મંત્રજાપ અને ઇષ્ટ દેવના સ્મરણ દ્વારા તીવ્ર બનાવવી જોઈએ. તીર્થંકર પરમાત્માના અદ્ભુત આભામંડળ અંગેની વિશેષ માહિતી હવે પછીના પ્રકરણમાં આપવામાં આવશે.
28