Jain Dharma Vigyanni Kasotie Ke Vigyana Jain Dharmni Kasotie

Author(s): Nandighoshvijay
Publisher: Bharatiya Prachin Sahitya Vaigyanik Rahasya Shodh Sanstha

Page 38

વર્ણન કરતાં કહે છે : "મંત્રોચ્ચારણમાં અને ભગવદ્ નામનો ઉચ્ચાર કરતાં ભૂરા અને સફેદ રંગના કણસમૂહો દેખાય છે અને તેનાથી પ્રાણીઓનું શરીર પુષ્ટ થાય છે. તે સાથે મંત્રોચ્ચારથી સૂક્ષ્મશરીર પ્રકાશપૂંજની ચમક અને પ્રખરતા વધી જાય છે. અને તેથી જ ભગવદ્ નામ જપ અને મંત્રોચ્ચારણનું વિધાન સંપૂર્ણપણે વૈજ્ઞાનિક છે તેનું મને ભાન થયું."
લેફ. કર્નલ સી. સી. બક્ષી, પોતાના વૈશ્વિક ચેતના નામના પુસ્તકમાં મંત્ર જાપ અંગે જણાવે છે કે દરેક અવાજ, ધ્વનિ કે શબ્દ, તેનું માનસિક ઉચ્ચારણ થાય કે વાચિક, તે વખતે અમુક નિશ્ચિત સ્વરૂપનાં સ્પંદનો ઉત્પન્ન થાય છે. આપણે વિચાર કરીએ છીએ ત્યારે પણ (આપણા મગજમાં શબ્દની / ધ્વનિની અસ્પષ્ટ ઉત્પત્તિ થાય છે. જેને સંસ્કૃત વ્યાકરણના નિષ્ણાતો-ચિંતકો સ્ફોટ કહે છે. અને) તે અક્ષરોની ચોક્કસ છાપ આપણા મન સમક્ષ રચાઈ જાય છે .
અત્યારે પશ્ચિમના દેશોમાં મંત્ર, યંત્ર, તંત્ર વિશે વિશિષ્ટ કહી શકાય તેવું સંશોધન ચાલે છે. વિભિન્ન પુસ્તકો દ્વારા મંત્ર, યંત્ર, તંત્રનાં રહસ્યો વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિએ રજૂ કરવામાં આવે છે.
યંત્ર, એ મંત્રમાં રહેલ અક્ષરોના સંયોજન દ્વારા બનેલા શબ્દોના ધ્વનિનું આકૃતિ સ્વરૂપ છે. હમણાં ઇંગ્લૅન્ડથી પ્રકાશિત એક અંગ્રેજી પુસ્તક જોવા મળ્યું. આ પુસ્તકમાં 'રોનાલ્ડ નામેથ' નામના એક વિજ્ઞાનીએ ટોનોસ્કૉપ નામના એક વૈજ્ઞાનિક ઉપકરણ દ્વારા ઇલેક્ટ્રૉનિક વાઈબ્રેશન ફિલ્ડ(Electronic vibration field)માંથી 'શ્રીસુક્ત'ના મંત્રનાં ધ્વનિ પસાર કર્યો અને તે ધ્વનિનું 'શ્રીયંત્ર'ની આકૃતિમાં રૂપાંતર થઈ ગયું જેનું સ્થિર ચિત્ર આપવામાં આવ્યું છે.
એનો અર્થ એ થયાં કે 'શ્રીયંત્ર' એ 'શ્રીસુક્ત'નું આકૃતિ સ્વરૂપ જ છે. જે રીતે ગ્રામોફાનની રૅકર્ડમાં ધ્વનિને મુદ્રિત કરવામાં આવે છે તે જ રીતે કોઈપણ મંત્રના ધ્વનિને ઉપર દર્શાવેલ સાધનમાંથી પસાર કરવામાં આવે તો તેનું આકૃતિ સ્વરૂપ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. વળી ગ્રામોફૉનની રૅકર્ડમાંથી પુનઃ ધ્વનિ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે તે રીતે યંત્રાકૃતિમાંથી મંત્ર પ્રાપ્ત કરી શકાય છે તેમ કેટલાકનું માનવું છે. વળી જે રીતે આધુનિક વિજ્ઞાનમાં શક્તિનું પુદ્ગલ(દ્રવ્યક્શો)માં અને દ્રવ્યણાં(પુદ્ગલ)નું શક્તિમાં રૂપાંતર થાય છે તેમ યંત્રનું મંત્રમાં અને મંત્રનું યંત્રમાં રૂપાંતર શક્ય છે માટે જ યંત્રના સ્થાને મંત્ર અને મંત્રના સ્થાને યંત્ર મૂકી શકાય છે.
પ્રાચીન કાળના મહાપુરુષો પોતે જે મંત્રની આરાધના/સાધના કરતા હશે તે મંત્રોનું આકૃતિ સ્વરૂપ અર્થાત્ યંત્ર સ્વરૂપ તેઓએ પોતાની દિવ્યદૃષ્ટિથી જોયું હશે અથવા તે મંત્રના અધિષ્ઠાયક દેવોએ પ્રસન્ન થઈ તે મંત્રોનું યંત્ર સ્વરૂપ તે તે સાધકોને બતાવ્યું હશે. ત્યાર બાદ તે સાધકોએ તે સ્વરૂપને ભોજપત્ર કે તાડપત્ર
37